Σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων

Σε ρεπορτάζ της «Ελευθερίας» για τις ελλείψεις φαρμάκων φιλοξενήθηκε η άποψη του προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μεσσηνίας κ. Σωτήρη Αργυρόπουλου, ο οποίος καθησύχασε τους πολίτες του Νομού Μεσσηνίας ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις φαρμάκων ή ότι, όπως και να έχει, υπάρχουν υποκατάστατα για τα φάρμακα που βρίσκονται σε καθεστώς έλλειψης.

Σκοπός μας δεν είναι να έρθουμε σε αντιπαράθεση με τον πρόεδρο του Φαρμακευτικού Συλλόγου. Ο μέσος πολίτης γνωρίζει πολύ καλά, από προσωπική εμπειρία, αν υπάρχουν ή όχι ελλείψεις φαρμάκων. Το ίδιο καλά πληροφορημένος είναι ο μέσος φαρμακοποιός που αναζητά καθημερινά φάρμακα. Συνεπώς παρέλκει, δεν είναι καν στους στόχους των γραφόντων, η αντιπαράθεση για το τι ισχύει. Σκοπός μας είναι να διαφωτίσουμε τον μέσο πολίτη αναφορικά με τις πολύπλοκες αιτίες και τις δαιδαλώδεις διαδρομές χρήματος που υποκρύπτονται πίσω από τις ελλείψεις φαρμάκων.


ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ

Κάποιος θέλει να αγοράσει ένα φάρμακο. Η εταιρεία που το διακινεί θέλει να το πουλήσει. Θεωρητικά οι δύο επιθυμίες λειτουργούν αρμονικά. Ακόμη και αν υπήρχε πλεόνασμα επιθυμίας, δηλαδή ζήτησης, για ένα φάρμακο και έλλειμμα προσφοράς, μια εταιρεία για να αυξήσει τα κέρδη της, θα όφειλε λογικά να παράσχει μεγαλύτερες ποσότητες στην αγορά έτσι ώστε η προσφορά του φαρμάκου να καλύψει τη ζήτηση. Περισσότερες πωλήσεις, περισσότερα κέρδη, περισσότεροι ευχαριστημένοι αγοραστές, όλα λειτουργούν αρμονικά. Τι πάει στραβά;

Το φάρμακο είναι ένα διατιμημένο είδος. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος καθορίζει απαρέγκλιτα την τιμή του εντός της ελληνικής επικράτειας. Η λογική είναι απλή. Αν η τιμή ενός φαρμάκου είναι μεταβλητή ένας ασθενής θα τρέχει με συνταγή από φαρμακείο σε φαρμακείο για την φθηνότερη τιμή. Από την άλλη, στη διανυκτέρευση ο φαρμακοποιός έχοντας το μονοπώλιο στη διάθεση φαρμάκων θα τιμολογεί προς τα επάνω. Ο νομοθέτης κατανοεί, όπως και παντού στον κόσμο, ότι η τιμή του φαρμάκου πρέπει να είναι σταθερή ανεξαρτήτως ώρας ή προσβασιμότητας. Ετσι αναλαμβάνει να διατιμήσει το φάρμακο.

Η ΔΙΑΤΙΜΗΣΗ

Η διατίμηση του φαρμάκου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία. Συνοπτικά το κράτος έχει ιδρύσει ένα παρατηρητήριο τιμών. Το τελευταίο μελετάει τις τιμές των φαρμάκων στις χώρες της Ευρώπης, όχι της Ευρωζώνης. Βρίσκει τις φθηνότερες τιμές από όλη την Ευρώπη και διαμορφώνει την τιμή των φαρμάκων στην Ελλάδα βάσει της τιμής των τριών φθηνότερων χωρών της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα έχει από τα φθηνότερα φάρμακα στην Ευρώπη, καθώς οι τιμές τους διαμορφώνονται εν αναφορά προς χώρες, όπως η Βουλγαρία ή η Εσθονία.

Φαινομενικά το σύστημα είναι καλό. Επιτρέπει στο κράτος να έχει μια ορθολογική οικονομική διατίμηση των φαρμάκων, επιτρέπει τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης, εξασφαλίζει τον καταναλωτή από υπέρογκες χρεώσεις στις συμμετοχές των φαρμάκων. Εντούτοις, εντός Ευρωζώνης, όπου τα εμπορεύματα κινούνται ελεύθερα, δημιουργεί στρεβλώσεις. Στην οικονομική γλώσσα το φαινόμενο λέγεται arbitrage.

ΟΙ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ

Είπαμε ότι τα φάρμακα στην Ελλάδα είναι φθηνά. Κατά μέσο όρο τα φάρμακα στην Ευρώπη είναι 250% ακριβότερα. Συνεπώς ένα σκεύασμα που τιμολογείται 1 ευρώ στην Ελλάδα, στην Ευρώπη τιμολογείται κατά μέσο όρο 3,5 ευρώ. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι υπάρχει τεράστιο περιθώριο κέρδους όταν ένα φάρμακο που έχει εισαχθεί στην Ελλάδα επανεξάγεται. Απόδειξη είναι ότι σε αξίες οι εξαγωγές φαρμάκων είναι τρίτες στην Ελλάδα. Αυτό δημιουργεί μια στρέβλωση, τα φάρμακα να φτάνουν στην Ελλάδα και να επανεξάγονται.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες που εδρεύουν στο εξωτερικό, οι λεγόμενες μητρικές εταιρείες, είναι κατά του φαινομένου αυτού. Από την μια κερδίζουν επειδή εμπορεύονται, διά των θυγατρικών, φάρμακα στην Ελλάδα και από την άλλη χάνουν επειδή τα φάρμακα αυτά εξάγονται σε χώρες όπου η τιμή τους είναι ακριβότερη. Συνολικά, όπως είναι προφανές, το ισοζύγιο είναι αρνητικό, οι εταιρείες χάνουν χρήματα. Το αποτέλεσμα είναι να διαθέτουν περιορισμένες ποσότητες στην ελληνική αγορά ακριβώς για να ελέγξουν τις εξαγωγές.

ΟΙ «ΕΞΑΓΩΓΕΙΣ»

Οι άνθρωποι ή οι νομικές οντότητες που στέλνουν τα φάρμακα στο εξωτερικό είναι ποικιλώνυμες. Συνήθως αναφέρονται μόνο οι φαρμακαποθήκες. Αυτές θέλουν και ζεστό χρήμα και πολλά κέρδη. Τα φάρμακα που αποστέλλονται στο εξωτερικό πληρώνονται μετρητοίς, ενίοτε προπληρώνονται κιόλας, και έχουν, όπως προείπαμε, μεγάλο περιθώριο κέρδους. Από την άλλη τα φαρμακεία σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας έχουν γίνει κακοπληρωτές. Οι φαρμακαποθήκες έχουν κάθε λόγο να εξάγουν.

Οι φαρμακαποθήκες όμως δέχονται περιορισμένες ποσότητες από τις εταιρείες. Για να δελεάσουν τις εταιρείες αρχίζουν το οικονομικό αλισβερίσι. Προσφέρουν μαύρο χρήμα, μέρος από το χρήμα των εξαγωγών, στα στελέχη των φαρμακευτικών εταιρειών για να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερα φάρμακα μπορούν. Από την άλλη τα στελέχη έχουν κάθε κίνητρο να ενδώσουν και να τα πάρουν. Χρήματα βγάζουν, πωλήσεις εμφανίζουν, συνήθως είναι επαγγελματικοί γυρολόγοι, άνθρωποι που ανά 3-4 χρόνια αλλάζουν εταιρεία, δεν έχουν κανένα λόγο να ενδιαφερθούν για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της εταιρείας τους. Αλλωστε αν απολυθούν θα εισπράξουν κάποιο ιλιγγιώδες ποσό αποζημίωσης. Μόνος χαμένος ο φαρμακοποιός και ο ασθενής.

Στο κόλπο μπαίνουν ενίοτε και φαρμακοποιοί. Αγοράζουν φάρμακα που δεν χρειάζονται μόνο και μόνο επειδή είναι ελλειπτικά. Τα επιστρέφουν σε μια φαρμακαποθήκη με την οποία έχουν οικονομικό αλισβερίσι, η οποία τα επανεξάγει. Μετά μοιράζονται μέρος των κερδών. Ενιοι εξ αυτών είναι τόσο καλά οργανωμένοι οικονομικά που τα εξάγουν οι ίδιοι. Φυσικά αυτό είναι τελείως παράνομο, οι φαρμακοποιοί έχουν μόνο δυνατότητα λιανικής πώλησης του φαρμάκου. Ταξιδεύουν στο εξωτερικό με ίδια μέσα φορτωμένοι πανάκριβα φάρμακα. Οι πωλήσεις γίνονται αναγκαστικά χωρίς παραστατικά.

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

Θα αναρωτηθεί κάποιος «το κράτος τι κάνει;». Αρχικά το κράτος βολεύεται. Θέλει ένα καλό δείκτη εμπορικού ισοζυγίου. Ο δείκτης αυτός δείχνει τι εξάγουμε και τι εισάγουμε. Οι εξαγωγές φαρμάκων στρέφουν προς τα θετικά έναν δείκτη στον οποίον δεν είμαστε ιδιαίτερα καλοί. Φέρνουν χρήματα στην Ελλάδα. Συνεπώς πέραν των περιοδικών ανακοινώσεων περί απαγορεύσεων εξαγωγών, που ισχύουν για ένα βραχύ χρονικό διάστημα αλλά μετατοπίζουν το χρηματιστήριο των τιμών σε άλλα επικερδή φαρμακευτικά προϊόντα, ουδέν νεώτερον. Ολοι βολεύονται.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι ελλείψεις είναι εγγενές στοιχείο της ελληνικής φαρμακευτικής αγοράς. Οι ελλείψεις είναι, βάσει του οικείου νομοθετικού πλαισίου, πλήρως και ολοκληρωτικά παράνομες στην πλειοψηφία τους. Ο νόμος ορίζει ρητά ότι μια έλλειψη πρέπει να είναι ανακοινωμένη στον ΕΟΦ 3 μήνες πριν την εμφάνισή της, που σημαίνει ότι ο πάροχος φαρμάκων πρέπει και οφείλει να έχει στοκ κάλυψης της ελληνικής αγοράς για 3 μήνες. Οι ξαφνικές και αιφνίδιες απουσίες φαρμάκων είναι συνεπώς παράνομες. Παράλληλα και η περιορισμένη παροχή φαρμάκων είναι παράνομη. Δυστυχώς εκλείπει ο κρατικός φορέας που θα έκανε τον ανάλογο έλεγχο.

Συνεπώς ελλείψεις υπάρχουν και θα υπάρχουν, όλο το κύκλωμα του φαρμάκου ικανοποιείται από αυτές. Μόνος θιγόμενος ο μέσος φαρμακοποιός και ο μέσος καταναλωτής ασθενής. Καλό θα ήταν ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Μεσσηνίας την επόμενη φορά που θα προβεί σε δηλώσεις μέσω των αρμοδίων φορέων του να επιδείξει την δέουσα σοβαρότητα.

Γεώργιος Πουλόπουλος
Φαρμακοποιός, εκλέκτορας Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου

Βασίλειος Χάντζος
Φαρμακοποιός, αναπληρωτής εκλέκτορας Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου
https://www.eleftheriaonline.gr/