Nέα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ημικρανίας

Με νέα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ημικρανίας ενισχύεται η φαρέτρα των επιστημόνων. Πρόκειται για τα μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον του CGRP, τα οποία αναμένεται να αλλάξουν εντελώς τη ζωή των ημικρανικών ασθενών. Ο ασθενής θα κάνει μόνος του μια υποδόρια ένεση κάθε 30 ημέρες και οι ημικρανίες του θα μειώνονται σημαντικά, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ίσως και να εξαφανίζονται.

Τις παραπάνω επισημάνσεις θα κάνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δήμος-Δημήτριος Μητσικώστας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο 18ο PHARMA point που διοργανώνει ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης στις 20 και 21 Οκτωβρίου, στο συνεδριακό κέντρο «Ι. Βελλίδης». Η ομιλία του έχει θέμα «Ημικρανία: Μια υποτιμημένη μάστιγα που μπορεί να πολεμηθεί» και θα δοθεί το Σάββατο 20 Οκτωβρίου, στην κεντρική αίθουσα του συνεδρίου, από τις 17:30 έως τις 18:30.
«Το μέλλον της ημικρανίας φαίνεται να αλλάζει σημαντικά με την έλευση της πρώτης στοχευμένης προφυλακτικής θεραπείας. Τα μονοκλωνικά αντισώματα ανταγωνίζονται ένα ειδικό νευροπεπτίδιο, το CGRP, το οποίο πλημμυρίζει τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια μιας ημικρανικής κρίσης. Απενεργοποιώντας το CGRP, η ημικρανία υποχωρεί. Στις κλινικές μελέτες που έγιναν στην Ευρώπη (της χώρας μας συμπεριλαμβανομένης) και στην Αμερική δεν παρατηρήθηκαν σχεδόν καθόλου ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ σε ένα ποσοστό 5%-15% των ασθενών οι κρίσεις ημικρανίας εξαφανίσθηκαν πλήρως», θα εξηγήσει ο κ. Μητσικώστας.
Παράλληλα θα τονίσει ότι σε κλινικές μελέτες δοκιμάζονται συνολικά τέσσερα μονοκλωνικά αντισώματα, εκ των οποίων τρία χορηγούνται υποδορίως και ένα ενδοφλεβίως.
«Τα φάρμακα αυτά έχουν ακόμα ένα πλεονέκτημα: εκτός από την απόλυτη εξειδίκευση και την υψηλή ασφάλεια, οι οποίες έχουν καταγραφεί μέχρι τώρα, ο τρόπος χορήγησής τους είναι ιδιαίτερα ελκυστικός σε σύγκριση με τα υπάρχοντα φάρμακα που χορηγούνται δύο ή και τρεις φορές την ημέρα, κάθε μέρα, επί χρόνια. Κι αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι ημικρανικοί ασθενείς δεν τηρούν σωστά την προφυλακτική αγωγή τους, διότι απλά κάποια στιγμή τούς κουράζει η συνεχής λήψη φαρμάκων. Οι νέες αυτές θεραπείες με τα μονοκλωνικά αντισώματα, σε συνδυασμό με τις θεραπείες νευροδιέγερσης που ήδη υπάρχουν και αναμένονται περισσότερες, θα αλλάξουν εντελώς την καθημερινότητα των ανθρώπων που υποφέρουν από ημικρανίες. Φυσικά, όπως με όλα τα νέα φάρμακα, η αληθινή αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους θα κριθούν στην πραγματική ζωή, μετά την κυκλοφορία τους, όταν δοκιμαστούν σε χιλιάδες ασθενείς», θα πει ο κ. Μητσικώστας.
Όσον αφορά στα φάρμακα που ήδη χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ημικρανίας και χορηγούνται τη στιγμή της κρίσης, λέγονται τριπτάνες. Οι τριπτάνες δεν είναι αναλγητικά φάρμακα, αλλά χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στη θεραπεία της ημικρανίας και αποτελούν διαγνωστικό κριτήριο. Δηλαδή αν ένας πονοκέφαλος περνά με τριπτάνη, τότε είναι κατά πάσα πιθανότητα ημικρανία.
«Όταν οι κρίσεις ημικρανίας είναι συχνές, δηλαδή περισσότερες από 3 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα, τότε απαιτείται προφυλακτική αγωγή, δηλαδή λήψη ενός φαρμάκου μία με δύο φορές καθημερινά. Αντίθετα με τις τριπτάνες, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την προφύλαξη της ημικρανίας δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα για την ημικρανία. Πρόκειται για αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά και αντιεπιληπτικά φάρμακα, τα οποία σε κλινικές μελέτες έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά και στην ημικρανία. Ωστόσο, επειδή δεν είναι ειδικά αντιημικρανικά φάρμακα έχουν συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες και οι ασθενείς δεν συμμορφώνονται με τη λήψη τους», θα τονίσει ο κ. Μητσικώστας.

Αιτίες και συχνότητα
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ημικρανία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου που εκδηλώνεται με κρίσεις πονοκέφαλου και άλλων συμπτωμάτων, όπως ναυτία, εμετοί, ενόχληση στο φως, τις οσμές και τους θορύβους. Συνεπώς δεν είναι ένας απλός πονοκέφαλος, αλλά μια διαταραχή που κληρονομείται από πολλά γονίδια, μερικά μόνο από τα οποία γνωρίζουμε, τα οποία δημιουργούν μια κατάσταση υπερδραστηριότητας στον εγκέφαλο. Αποτέλεσμα είναι τα παραμικρά ερεθίσματα (πχ. κατανάλωση κρασιού ή άλλων ποτών, έμμηνος ρύση στις γυναίκες, νηστεία, ξενύχτι, κτλ.) να προκαλούν ημικρανική κρίση.
«Τα ερεθίσματα αυτά ονομάζονται “εκκλυτικοί παράγοντες”. Δεν δημιουργούν την ημικρανία, αλλά σε έναν ημικρανικό, δηλαδή σε κάποιον που φέρει το γονιδίωμα για την ημικρανία, προκαλούν κρίσεις ημικρανίας. Η διάσπαση της καθημερινότητας και της ρουτίνας είναι ο ισχυρότερος εκκλυτικός παράγοντας για την ημικρανία, γι’ αυτό οι κρίσεις ημικρανίας είναι συχνότερες στη διάρκεια του σαββατοκύριακου και των διακοπών», θα εξηγήσει ο κ. Μητσικώστας.
Ο ίδιος θα αναφέρει ότι ανάλογα με τη συχνότητα των κρίσεων, η ημικρανία χωρίζεται στην επεισοδιακή (λιγότερες από 15 ημέρες με ημικρανία το μήνα) και στη χρόνια (περισσότερες από 15 ημέρες με ημικρανία το μήνα). Σε πρόσφατη πανελλαδική μελέτη της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας σε δείγμα 10.000 ατόμων διαπιστώθηκε ότι η χρόνια ημικρανία εμφανίζεται στο 1% του ελληνικού πληθυσμού (περίπου 74.000 Έλληνες υποφέρουν από αυτή τη μορφή ημικρανίας).
Η χρόνια ημικρανία είναι μια πολύπλοκη και δυσθεράπευτη διαταραχή που περιλαμβάνει κατάχρηση φαρμάκων για τον πονοκέφαλο, άγχος ή και κατάθλιψη. Ημικρανίες που μειώνουν τη λειτουργικότητα αναφέρει το 8% του ελληνικού ενήλικου πληθυσμού, δηλαδή περίπου 610.000 Έλληνες. Οι γυναίκες υποφέρουν 3 φορές συχνότερα απ’ ότι οι άνδρες (3.8% οι άνδρες και 12.1% οι γυναίκες). Ορμονικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαφοροποίηση.

Συνέπειες στην καθημερινότητα
Σύμφωνα με τον κ. Μητσικώστα, η ημικρανία είναι η δεύτερη αιτία μείωσης της ποιότητας ζωής στους ανθρώπους ανάμεσα σε όλες τις ιατρικές παθήσεις και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κατηγοριοποιεί την ημικρανική κρίση ως την πιο συχνή αιτία πόνου και αναπηρίας.
«Ένας άνθρωπος με ημικρανία πρέπει να αναζητήσει βοήθεια από ειδικό όταν οι ημικρανίες εμφανιστούν για πρώτη φορά. Όταν αλλάξει η συχνότητά τους κι όταν γενικά οι χαρακτήρες του πόνου και των άλλων συμπτωμάτων αλλάξουν, θα πρέπει επίσης να επισκεφθεί νευρολόγο. Ειδικά όταν οι ημικρανίες είναι περισσότερες από μία φορά το μήνα θα πρέπει να επισκεφθεί ένα ειδικό ιατρείο κεφαλαλγίας», θα τονίσει ο κ. Μητσικώστας.
Ο ίδιος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και εξηγεί ότι οι παραδοσιακές θεραπευτικές και η ανεξέλεγκτη λήψη αναλγητικών κάνουν κακό και χειροτερεύουν το πρόβλημα. Κι αυτό διότι η συχνή χρήση αναλγητικών οδηγεί άμεσα στη χρόνια ημικρανία με κατάχρηση αναλγητικών που αποτελεί εξαιρετικά δυσεπίλυτο πρόβλημα και καταρρακώνει την ποιότητα ζωής των ημικρανικών, αλλά και των αγαπημένων τους.
«Παρά τη σοβαρότητά της η ημικρανία υποεκτιμάται από όλους: το σύντροφο, το/τη σύζυγο, το συνάδελφο, τον ιατρό, ακόμη και από το νευρολόγο, που είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος για τη διάγνωση και τη θεραπεία της. Και βέβαια υποεκτιμάται και από τους σχεδιαστές του συστήματος Υγείας. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν πολλά ειδικά ιατρεία Κεφαλαλγίας», θα πει ο κ. Μητσικώστας και θα προσθέσει: «συνεπώς μία από τις επιτακτικότερες προτεραιότητες της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας είναι η οργάνωση ενός εκτεταμένου δικτύου Ιατρείων Κεφαλαλγίας στα δημόσια νοσοκομεία σε όλη την ελληνική επικράτεια. Στόχος είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση όλων, ώστε να γίνει καθολικά αντιληπτό ότι η ημικρανία είναι μια βιολογική διαταραχή του εγκεφάλου που παραλύει τον ημικρανικό στη διάρκεια της κρίσης. Δεν είναι ψυχολογικό πρόβλημα, ούτε υποκρισία».