Αγνοδίκη: Η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Αρχαία Ελλάδα

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea

Άνδρας είχε αναγκασθεί να ντυθεί η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Αρχαία Ελλάδα, καθώς, έως τον 4ο αιώνα, είχε θεσμοθετηθεί νόμος που απαγόρευε στις γυναίκες να ασκούν ιατρική και όποια παρέβαινε το νόμο, τιμωρείτο με θανατική ποινή. Η περί ου ο λόγος Αγνοδίκη, η οποία δεν δίστασε να ντυθεί άνδρας και να μαθητεύσει δίπλα στον διάσημο γιατρό Ηρόφιλο (355-280 π.Χ.) στην Αλεξάνδρεια. Μετά τη μαθητεία της, μεταμφιεσμένη πάντα σε άνδρα, επέστρεψε στην Αθήνα και άσκησε το ιατρικό επάγγελμα με μεγάλη επιτυχία και γρήγορα έγινε η ευνοούμενη των εύπορων γυναικών. 

Σύμφωνα με όσα γνωστά υπάρχουν, οι Αθηναίοι γιατροί ζήλεψαν για την επιτυχία του νεοφερμένου γιατρού και η Αγνοδίκη καταγγέλθηκε ως άτομο που διαφθείρει τα ήθη των κυριών. 

Η Αγνοδίκη αποκάλυψε τότε ότι ήταν γυναίκα και παραπέμφθηκε σε δίκη, αλλά όλες οι γυναίκες και ιδίως οι πλούσιες και οι εταίρες τής συμπαραστάθηκαν με αποτέλεσμα να αθωωθεί και στη συνέχεια να αλλάξει ο νόμος. Οι γυναίκες μπορούσαν πλέον να ασκούν το ιατρικό επάγγελμα αρκεί να εξέταζαν μόνο γυναίκες. Η Αγνοδίκη η Αθηναία έζησε στην Αθήνα του 3ου αι. π.Χ. Τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία γι’αυτήν μας τα έχει αφήσει ο μεταγενέστερος Ρωμαίος συγγραφέας Υγίνος Γάιος-Ιούλιος, ο οποίος υπήρξε διευθυντής της Παλατινής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Η Αγνοδίκη ουσιαστικά αποτέλεσε την πρώτη φεμινίστρια της εποχής της και έσπειρε τον πρώτο σπόρο της ισότητας των δύο φύλων.

Δίψαγε για μάθηση, η ψυχή της επιθυμούσε να ορίζει η ίδια τον εαυτό της κι έτσι πήρε τη μεγάλη απόφαση. Μεταμφιεσμένη σε άντρα, πήρε τον δρόμο για την Ηροφίλιο Ιατρική Σχολή της Αλεξάνδρειας. Εκεί μετά από πολλές περιπέτειες κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα μαιευτήρας-γυναικολόγος κι επέστρεψε στην πατρίδα της για να διεκδικήσει την ανεξαρτησία και την αποδέσμευση όλων των Ελληνίδων.

Ο καθηγητής της Ιστορίας της Επιστήμης, Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, μέσα στο βιβλίο του «Αρχαίοι Ελληνες Ιατροί», γράφοντας για την Αγνοδίκη αναφέρει τα εξής: «Μαθήτρια του διάσημου ιατρού Ηρόφιλου. Ειδικεύτηκε στη Γυναικολογία. Σύμφωνα με τον τότε ισχύοντα νόμο απαγορευόταν η εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος από γυναίκες και από δούλους. Επειδή πολλές γυναίκες ασθενείς ή επίτοκοι δεν ήθελαν, από ντροπή, να καλέσουν άνδρες ιατρούς, επέθαιναν. Βλέποντας την κατάσταση αυτή η Αγνοδίκη φόρεσε ανδρικά ενδύματα και παρακολούθησε τις παραδόσεις της Ιατρικής Σχολής του Ηροφίλου. Άρχισε να εξασκεί το επάγγελμα, εμπιστευόταν το μυστικό της στις ασθενείς της και εσημείωσε μεγάλες επιτυχίες. Οι άνδρες συνάδελφοί της, νομίζοντας πάντοτε ότι είναι άνδρας, την κατηγόρησαν, πιθανώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού, ότι είχε συνάψει σχέσεις με τις πελάτισσές της. Στο δικαστήριο η Αγνοδίκη αναγκάστηκε να αποκαλύψει το φύλο της και αθωώθηκε, κατηγορήθηκε όμως στη συνέχεια για παράβαση του νόμου περί ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος, αφού ήταν γυναίκα. Στη δεύτερη δίκη, που έμεινε στην Ιστορία, η Αγνοδίκη με άριστους δικηγόρους υπερασπίσεως, επέτυχε όχι μόνον την αθώωσή της, αλλά και την αναθεώρηση του νόμου. Πιθανώς εξ αυτού του γεγονότος να πήρε και το όνομα Αγνοδίκη. Από τότε επετράπη στις γυναίκες να σπουδάζουν ιατρική και να ασκούν το ιατρικό επάγγελμα»! 

Η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ιστορία της Ανθρωπότητας είχε νικήσει χρησιμοποιώντας την αλήθεια που μόνο η Αθηναϊκή Δημοκρατία παρείχε και γι’ αυτό φέρεται ως η πρώτη καταγεγραμμένη στην παγκόσμια ιστορία γυναίκα που άσκησε επίσημα το επάγγελμα της μαίας.

Η ιστορία της Αγνοδίκης αποτελεί το αντικείμενο της εισήγησης της Ε. Κατσαρού από το Γενικό Νοσοκομείο Ζακύνθου, που παρουσιάστηκε στο 22ο ιατρικό συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη, το 2008.