Επιμένει η Αρβελέρ: Στη Βεργίνα ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Στο θέμα του τόπου της ταφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου επανέρχεται δυναμικά και με το κύρος της επιστημονικής της διαδρομής η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ.





Δεν υπάρχει αμφιβολία πως αν και όταν βρεθεί και επιβεβαιωθεί πέραν πάσης αμφιβολίας ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην ιστορία.

Ο Βασιλέας των Μακεδόνων, ο στρατηλάτης γιος του Φιλίππου του Β΄, ο άνθρωπος που συνέλαβε και επέβαλε την παγκοσμιοποίηση 2.500 χρόνια πριν την επιβάλουν οι διεθνείς αγορές και η Pax Americana, θεωρείται από πολλούς ως μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της παγκόσμιας ιστορίας. Για κάποιους η σημαντικότερη. Και για τους Έλληνες και την ιστορία μας το πρόσωπο – κλειδί που επιβεβαιώνει τον διεθνή μας ρόλο σε μια περίοδο κατά την οποία αναπτύσσονταν οι αυτοκρατορίες της Ανατολής. 

Στο θέμα του τόπου της ταφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου επανέρχεται δυναμικά και με το κύρος της επιστημονικής της διαδρομής και την εμπειρία των 90 τόσων χρόνων της ηλικίας της η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, στο τελευταίο της βιβλίο που κυκλοφόρησε λίγες ημέρες πριν από τις Εκδόσεις Gutenberg. Η ίδια έχει κατ’ επανάληψη θίξει το θέμα τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτή τη φορά υπογραμμίζει έντονα την πιθανότητα ο Αλέξανδρος να είναι θαμμένος στη Βεργίνα. Το βιβλίο έχει τίτλο «Ο Μέγας Αλέξανδρος των Βυζαντινών» και επίμετρο με  θέμα – ερώτημα: «Που είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος;». Στο κύριο μέρος του βιβλίου η διακεκριμένη βυζαντινολόγος συμπυκνώνει και αναλύει τη θέση του Αλέξανδρου κατά τους Βυζαντινούς αιώνες. Γράφει χαρακτηριστικά: Για τους Βυζαντινούς, ο Αλέξανδρος ως αρχετυπικός ήρωας, αήττητος κατά παντός εχθρού, ως πρότυπο του απόλυτου ήρωα κατά τον ομηρικό τρόπο, δεν μπορεί παρά να έχει βίο μυθικό και να είναι υπεράνθρωπα τα κατορθώματά του».

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, στο «Επίμετρο», η Αρβελέρ επαναφέρει με επιχειρήματα την βάσιμη –όπως τη χαρακτηρίζει- υπόθεση ότι ο τάφος ΙΙ της Βεργίνας που βρέθηκε ασύλητος δεν ανήκει στον Φίλιππο Β΄, αλλά στον ίδιο τον Αλέξανδρο. Δεν ανήκει στον πατέρα, αλλά στο γιο. Προαναγγέλλει, μάλιστα, νεότερες εκτιμήσεις επί του θέματος χάρη σε νέες μελέτες και νέους μεθόδους, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με την Αρβελέρ αν και η ιστορία των χρόνων μετά το θάνατο του Αλέξανδρου είναι πολύπλοκη ο συνδυασμός των αναφορών που υπάρχουν στις πηγές σε με νεότερα δεδομένα, αλλά και επανεκτίμηση των ευρημάτων δεν αποκλείουν –το αντίθετο μάλιστα- ο Αλέξανδρος να είναι θαμμένος στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στις Αιγές, τη σημερινή Βεργίνα. Η ίδια, μάλιστα, αναφέρεται στις σχετικές ιδέες που είχε ο Μανόλης Ανδρόνικος, ο οποίος έφερε στο φως τα ευρήματα της Βεργίνας, «χρέωσε» τον συγκεκριμένο τάφο στον Φίλιππο τον Β΄, αλλά πάντα διατηρούσε μέσα του –και στις σημειώσεις του- την αμφιβολία.       

Όπως φαίνεται από τις προσεκτικές διατυπώσεις του κειμένου η Αρβελέρ γνωρίζει καλά ότι διατηρώντας στο προσκήνιο την άποψη περί ταφής του Αλέξανδρου στην Μακεδονία προκαλεί αντιδράσεις από αρχαιολόγους, οι οποίοι έχουν ταυτιστεί με όσα εδώ και πέντε σχεδόν δεκαετίες θεωρούνται κοινός τόπος. Άλλωστε η ίδια δεν είναι αρχαιολόγος! Γι’ αυτό δεν παραλείπει να ζητήσει από ειδικούς, αρχαιολόγους, ανασκαφείς και ιστορικούς της ταραγμένης εποχής του Αλεξάνδρου και των διαδόχων του, να απαντήσουν στην άποψη της. Έστω επικριτικά, αλλά με επιστημονικά επιχειρήματα.

Σε κάθε περίπτωση το μεγαλείο του Μεγάλου Αλεξάνδρου αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι επί 2.500 ο θρύλος του συντηρείται, ενώ ο ίδιος εξακολουθεί να παραμένει ποικιλοτρόπως στην επικαιρότητα. Να δημιουργεί πάθη. Διαμάχες. Επιστημονικές κόντρες. Ακόμη και πολιτικές αψιμαχίες. Το δεδομένο είναι ότι οι αμφιβολίες για το αν ο Αλέξανδρος παραμένει θαμμένος στην Αίγυπτο –διότι αρχικά ετάφη στα εδάφη της- είναι ισχυρές. Άλλωστε η ιστορία είναι η κατεξοχήν επιστήμη που εξελίσσεται, επανεκτιμά και αναθεωρεί. Η μακεδονική γη διεκδικεί με πολλές πιθανότητες να είναι ο τόπος της τελευταίας του κατοικίας. Αν κάτι τέτοιο ισχύει, δηλαδή αν αποδειχθεί ότι οι ισχυρές ενδείξεις που καταγράφονται ευσταθούν, θα πρόκειται για την ύστατη προσφορά στην πατρίδα του ενός Μακεδόνα που έφτασε τον ελληνισμό στα πέρατα της οικουμένης επεκτείνοντας τα όρια της.