Επιδότηση και όχι Δάνειο. Τι είναι το νέο Ταμείο Ανάκαμψης των 500 δισ. ευρώ

Το ποσό των 500 δισ. ευρώ δεν είναι μεγάλο, αν συγκριθεί με τα αλλεπάλληλα τρισ. δολ. που κινητοποιεί η Ουάσιγκτον για να αντιμετωπίσει τη διπλή κρίση της πανδημίας και της ύφεσης. Παρ’ όλα αυτά η κοινή πρόταση Μέρκελ – Μακρόν για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε. με μισό τρισ. ευρώ ανοίγει σε έναν βαθμό τις πόρτες για σοβαρές αλλαγές στην αρχιτεκτονική της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. 

Η Κομισιόν, εφόσον η πρόταση Μέρκελ - Μακρόν περάσει από τα κοινοβούλια των χωρών μελών, –και αυτό χρειάζεται συζήτηση και... χρόνο– θα έχει έτοιμο το σχέδιο λειτουργίας του Ταμείου. 

Βασικά στοιχεία του Ταμείου –που μπορεί να αλλάξουν όσο η συζήτηση εξελίσσεται– είναι τα ακόλουθα: 

* Τα 500 δισ. ευρώ αποτελούν μέρος του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού και θα χορηγηθούν μέσα από τα υπάρχοντα αλλά και από νέα προγράμματα που θα ενταχθούν σ’ αυτόν και θα αφορούν σε χρηματοδότηση περιφερειών που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τον COVID-19, χώρες και περιοχές χωρών, όπως επίσης και σε τομείς της οικονομίας, π.χ. τουρισμός, μεταφορές, υγεία, κ.λ.π. τόσο στο κομμάτι των υποδομών όσο και των επιχειρήσεων που ενεργοποιούνται στους τομείς αυτούς. 

* Τα κεφάλαια αυτά θα δίδονται ως επιδοτήσεις και όχι ως δάνεια (όπως ζητούν οι Αυστριακοί), κάτι που συμβαίνει με τα προγράμματα ΕΣΠΑ. 

* Τα κεφάλαια που θα καλύψουν τις χρηματοδοτήσεις αυτές θα προέλθουν – σύμφωνα με τη μέχρι στιγμής διαμορφωμένη πρόταση – από δανεισμό της Κομισιόν με ομόλογα, τα οποία θα εξοφλούνται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Πράγμα που σημαίνει ότι θα τεθεί θέμα αύξησης της συμμετοχής των χωρών-μελών της Ε.Ε. στον Προϋπολογισμό της, όπως ήδη έχει δηλώσει ότι θα κάνει η Γερμανία. Αυτή η χρηματοδότηση ουσιαστικά βάζει από την… πίσω πόρτα τη διαδικασία έκδοσης ευρωομολόγων τα οποία βέβαια θα αναχρηματοδοτούνται και θα εξοφλούνται από τον Προϋπολογισμό στον οποίο όμως συμβάλλουν κατά το καθορισμένο ποσοστό τους οι χώρες-μέλη.

* Η Κομισιόν η οποία αντίθετα από τον ESM είναι ευρωπαϊκός θεσμός (ενώ ο ESM είναι διακρατικός θεσμός των χωρών της Ε.Ε.) αποκτά εντολή διαχείρισης "δικού της" Ταμείου το οποίο βέβαια θα αποτελεί μέρος του Προϋπολογισμού που ελέγχεται από το Ευρωκοινοβούλιο. 

Με αυτά τα δεδομένα και με την προϋπόθεση ότι τελικά η πρόταση θα "περάσει" από τα κοινοβούλια δημιουργείται άλλο ένα "ευρωπαϊκό" χρηματοδοτικό εργαλείο στο οποίο η κατανομή των πόρων στις χώρες-μέλη λόγω του κορονοϊού δεν θα είναι ισόποση ή απολύτως ανάλογη της ποσόστοσης με την οποία συμμετέχει η κάθε χώρα στον Προϋπολογισμό, αλλά αποτέλεσμα "διαπραγματεύσεων" και ισχύος στο πεδίο της Ε.Ε. 

Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι η μεγαλύτερη πίεση που μπορεί να ασκήσει για τη διασφάλιση πόρων θα έχει να κάνει με τον τουρισμό και τις μεταφορές από τις οποίες εξαρτάται πολύ μεγάλο μέρος των συνεπειών της κρίσης στην οικονομία της και την ανάκαμψη μετά το τέλος του lockdown. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα όπως η Ιταλία και η Ισπανία είναι χώρες με σημαντικές "απαιτήσεις" από το νέο Ταμείο το οποίο όμως θα διαχειρίζεται με δικό της σχεδιασμό η Κομισιόν και οι φορείς στους οποίους θα ανατεθεί αυτή η διαχείριση. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις αρμόδιων στελεχών το ποσό που θα μπορούσε να αντλήσει η Ελλάδα από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης των 500 δισ ενδέχεται να κινείται μεταξύ 3 - 6 δισ. ευρώ. 

Εκτιμήσεις από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης αναφέρουν ότι τα ποσά τα οποία θα μπορούσαν να αποδοθούν στην Ελλάδα με διάφορους τρόπους από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης κινούνται μεταξύ 3-6 δισ. ευρώ. Παρ' όλ' αυτά οι ίδιες πηγές αναγνωρίζουν ότι πρόκειται, όσον αφορά τα προαναφερθέντα ποσά, για εικασίες με βάση τις αντίστοιχες δαπάνες του προϋπολογισμού.