Αφιέρωμα: Πολλαπλή Σκλήρυνση, τα συμπτώματα, η θεραπεία και η ολιστική διαχείριση της νόσου

Επιμέλεια: Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, Μοριακή Βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μία ασθένεια που επηρεάζει τον κάθε πάσχοντα διαφορετικά, έχοντας εξαιρετικά ποικιλόμορφη συμπτωματολογία. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές φορές χαρακτηρίζεται ως η «ασθένεια με τα 1000 πρόσωπα». Οι ασθενείς συχνά βιώνουν συμπτώματα όπως δυσκολία στο περπάτημα, κόπωση και μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα. Αυτά και άλλα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι σοβαρά και περιοριστικά για την καθημερινότητα των ασθενών. Επιπλέον, υπάρχει επιβάρυνση στην ψυχολογία των πασχόντων, με τις προκλήσεις για την ψυχική υγεία να είναι πολλές φορές εξίσου (αν όχι περισσότερο) επιβαρυντικές για την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Τι είναι η Πολλαπλή Σκλήρυνση;

Πρόκειται για μία χρόνια, φλεγμονώδη απομυελινωτική νόσο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που ενέχει σημαντικό κίνδυνο αναπηρίας εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η πάθηση συχνά πρωτοεμφανίζεται σε ηλικία 20 έως 40 ετών. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάσχουν περισσότεροι από 15.000 ασθενείς, κυρίως άτομα παραγωγικής ηλικίας, άνω των 20 ετών.

Η νόσος εκδηλώνεται όταν λόγω πολλαπλών παραγόντων που δεν έχουν ακόμη πλήρως διευκρινιστεί, το ίδιο το ανοσολογικό σύστημα επιτίθεται στο περίβλημα των νευρικών κυττάρων, προκαλεί φλεγμονή και τα καταστρέφει, διαταράσσοντας τη σωστή μετάδοση ηλεκτρικών σημάτων μέσω του νευρικού συστήματος.

Τα συμπτώματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

Η συμπτωματολογία της Πολλαπλής Σκλήρυνσης είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφη και η κλινική πορεία της ιδιαίτερα ετερογενής, δηλαδή η νόσος είναι ίδια σε κάθε πάσχοντα, αλλά στην πραγματικότητα εκδηλώνεται με τελείως διαφορετικό τρόπο.

Τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια της ΠΣ μπορεί να είναι έντονα ή τόσο ήπια που ο ασθενής δεν τα παρατηρεί. Τα πιο συνηθισμένα πρώιμα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Μυρμήγκιασμα

• Μούδιασμα

• Απώλεια ισορροπίας

• Αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα

• Θολή ή διπλή όραση

Λιγότερο συνηθισμένα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να είναι:

• Δυσκολία στην ομιλία

• Ξαφνική αδυναμία κίνησης μέρους του σώματός - παράλυση

• Έλλειψη συντονισμού

• Προβλήματα στην σκέψη και την επεξεργασία πληροφοριών

Καθώς η νόσος επιδεινώνεται, άλλα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν που περιλαμβάνουν την ευαισθησία στη θερμότητα, την κόπωση και τις γνωσιακές δυσλειτουργίες.

Η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

Δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση της ΠΣ. Αντίθετα, η διάγνωση της νόσου συχνά βασίζεται στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που μπορεί να προκαλούν παρόμοια σημεία και συμπτώματα, γνωστή ως διαφορική διάγνωση.

Ο γιατρός είναι πιθανό να ξεκινήσει τη διάγνωση με ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό σε συνδυασμό με κλινική εξέταση. Στη συνέχεια μπορεί να συστήσει:

Αιματολογικές εξετάσεις, για να αποκλείσει άλλες ασθένειες με αντίστοιχα συμπτώματα. Εξετάσεις για τον έλεγχο συγκεκριμένων βιοδεικτών που σχετίζονται με την ΠΣ βρίσκονται επί του παρόντος υπό ανάπτυξη και μπορεί επίσης να βοηθήσουν στη διάγνωση της νόσου.

Οσφυονωτιαία παρακέντηση, κατά την οποία αφαιρείται ένα μικρό δείγμα εγκεφαλονωτιαίου υγρού από τον σπονδυλικό σωλήνα για εργαστηριακή ανάλυση. Το δείγμα αυτό μπορεί να δείξει ανωμαλίες στα αντισώματα που σχετίζονται με την ΠΣ. Η παρακέντηση του νωτιαίου μυελού μπορεί επίσης να βοηθήσει στον αποκλεισμό λοιμώξεων και άλλων καταστάσεων με παρόμοια συμπτώματα.

Μαγνητική τομογραφία, η οποία μπορεί να αποκαλύψει εστίες (βλάβες) της ΠΣ στον εγκέφαλο, την αυχενική και θωρακική μοίρα του νωτιαίου μυελού. Μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλέβια ένεση σκιαγραφικού υλικού ώστε να αναδειχθούν πιθανές βλάβες που υποδεικνύουν ότι η νόσος βρίσκεται σε ενεργό φάση.

Εξετάσεις προκλητού δυναμικού, που καταγράφουν τα ηλεκτρικά σήματα τα οποία παράγονται από το νευρικό σύστημα σε απόκριση σε ερεθίσματα. Μία εξέταση προκλητού δυναμικού μπορεί να χρησιμοποιεί οπτικά ερεθίσματα ή ηλεκτρικά ερεθίσματα. Σε αυτές τις εξετάσεις, ο ασθενής παρακολουθεί ένα κινούμενο οπτικό μοτίβο, καθώς μικρά ηλεκτρικά ερεθίσματα εφαρμόζονται σε νεύρα στα πόδια ή τα χέρια. Τα ηλεκτρόδια μετρούν πόσο γρήγορα οι πληροφορίες μεταδίδονται στις νευρικές οδούς.

Στα περισσότερα άτομα με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ΠΣ, η διάγνωση είναι απλή και βασίζεται σε χαρακτηριστικά συμπτώματα που συνάδουν με τη νόσο και επιβεβαιώνεται από απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου, όπως η μαγνητική τομογραφία. Η διάγνωση της ΠΣ ωστόσο μπορεί να είναι πιο δύσκολη σε άτομα με ασυνήθιστα συμπτώματα ή προοδευτική νόσο. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις με εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού, προκλητά δυναμικά και πρόσθετες απεικονίσεις.

Η θεραπεία της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

Δεν έχει επιτευχθεί η πλήρης ίαση της ασθένειας, αλλά πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις έχουν αποφέρει πια πολλές θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση τόσο της ίδιας της νόσου όσο και των πιο σημαντικών συμπτωμάτων της.

Το πλάνο θεραπείας είναι εξατομικευμένο για τον κάθε ασθενή και επικεντρώνεται στη διαχείριση των συμπτωμάτων, στη μείωση των υποτροπών (περίοδοι επιδείνωσης των συμπτωμάτων) και στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Ένα ολοκληρωμένο πλάνο θεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει:

Θεραπείες που τροποποιούν τη νόσο: Αρκετά φάρμακα έχουν εγκριθεί για τη μακροχρόνια θεραπεία της ΠΣ, τα οποία βοηθούν στη μείωση των υποτροπών και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Επίσης μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία νέων βλαβών στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.

Φάρμακα για τη διαχείριση των υποτροπών: Σε σοβαρές εξάρσεις ο ιατρός μπορεί να συστήσει μία υψηλή δόση κορτικοστεροειδών, τα οποία έχουν την ιδιότητα να μειώνουν γρήγορα τη φλεγμονή και να επιβραδύνουν τη βλάβη στο περίβλημα μυελίνης των νευρικών κυττάρων.

Φυσική αποκατάσταση: Η ΠΣ μπορεί να επηρεάσει τη σωματική λειτουργία. Η διατήρηση μίας καλής σωματικής κατάστασης μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να διατηρήσει την κινητικότητά του.

Συμβουλευτική ψυχικής υγείας: Η αντιμετώπιση μίας χρόνιας πάθησης μπορεί να αποτελέσει συναισθηματική πρόκληση, εφόσον η ΠΣ μπορεί μερικές φορές να επηρεάσει τη διάθεση και τη μνήμη. Η συνεργασία με τον κατάλληλο ειδικό και η παροχή συναισθηματικής υποστήριξης αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι της διαχείρισης της νόσου.

Η αποτελεσματική διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση επηρεάζει κάθε άτομο διαφορετικά, καθιστώντας απαραίτητη την έγκαιρη, εξατομικευμένη και ολιστική αντιμετώπισή της. Για ένα άτομο που ζει με Πολλαπλή Σκλήρυνση, η εξασφάλιση μίας καλής ποιότητας ζωής περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από τη διαχείριση της νόσου και των συμπτωμάτων. Έρευνες δείχνουν ότι η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος, η συνεχής προληπτική φροντίδα και η διαχείριση άλλων ιατρικών καταστάσεων όχι μόνο συμβάλλουν στη γενική υγεία, αλλά μπορούν επίσης να επηρεάσουν την εξέλιξη της ΠΣ και τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου.

Η διαχείριση της ΠΣ αποτελεί βασικό συστατικό για την επίτευξη της βέλτιστης σωματικής ευεξίας και περιλαμβάνει:

την τροποποίηση της πορείας της νόσου,

την αντιμετώπιση των υποτροπών

τη διαχείριση των συμπτωμάτων και

τη συνεχή αποκατάσταση για τη διατήρηση  της λειτουργικής κινητικότητας, της ανεξαρτησίας και της συμμετοχής του ασθενούς στο σπίτι, στην εργασία και στην κοινότητα.

Οι ειδικοί μιλούν για την Πολλαπλή Σκλήρυνση

Η Sanofi Ελλάδας εγκαινίασε φέτος μία σειρά podcasts με θέμα την Πολλαπλή Σκλήρυνση, με σκοπό να προσφέρει τόσο στους ασθενείς και τους φροντιστές τους, όσο και στο ευρύ κοινό, σημαντικές πληροφορίες για τη νόσο και τρόπους για την καλύτερη διαχείρισή της. Για να λύσει απορίες ασθενών και φροντιστών σχετικά με την Πολλαπλή Σκλήρυνση, αλλά και να ενημερώσει το γενικό κοινό, η φαρμακευτική εταιρεία Sanofi Ελλάδας επιστρατεύει μία σειρά διακεκριμένων επιστημόνων με μακρόχρονη εμπειρία στη διαχείριση της νόσου, οι οποίοι μέσα από σύντομα αλλά περιεκτικά podcasts παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την ΠΣ και τρόπους για την καλύτερη διαχείρισή της.

Στα επεισόδια της σειράς, διακεκριμένοι επιστήμονες, με μακρόχρονη εμπειρία στη διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, μοιράζονται σημαντικές πληροφορίες για τη νόσο, παρουσιάζοντας, κάθε φορά, μία διαφορετική πτυχή της, τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει την καθημερινότητα των ασθενών, τις εξελίξεις ως προς τη θεραπευτική αντιμετώπισή της, καθώς επίσης και την ουσιαστική συμβολή των ίδιων των ασθενών στην πιο αποτελεσματική διαχείρισή της.

Τα δύο πρώτα επεισόδια είναι ήδη διαθέσιμα στο εταιρικό κανάλι Νευρολογίας της Sanofi Ελλάδας στο Spotify καθώς και στην εταιρική ιστοσελίδα.

Η υγεία του εγκεφάλου στην ΠΣ

Στο πρώτο επεισόδιο, η κα Αφροδίτη Καπώνη,  Νευρολόγος και Διευθύντρια της Νευρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Metropolitan General, μιλάει για την υγεία του εγκεφάλου και τη σημασία της εξάσκησης των γνωσιακών λειτουργιών για την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου. Ο ακροατής έχει την ευκαιρία να ενημερωθεί με απλό και εύληπτο τρόπο για τους παθογενετικούς μηχανισμούς της νόσου, αλλά και πώς η εκμάθηση νέων δραστηριοτήτων, η παροχή ερεθισμάτων και η εξάσκηση της μνήμης βοηθούν τους ασθενείς να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Ταυτόχρονα, αποτυπώνεται η αισιοδοξία της επιστημονικής κοινότητας για τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν συντελέσει καταλυτικά στην έκβαση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, επιβραδύνοντας, σε πολλές περιπτώσεις, την εξέλιξή της. Κάθε άτομο που έχει λάβει διάγνωση με Πολλαπλή Σκλήρυνση παρακινείται «να μην εγκαταλείπει τη ζωή του και να ακολουθήσει τα όνειρά του», όπως ακούμε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια του επεισοδίου.

Η σωματική άσκηση στη διαχείριση της ΠΣ

Στο δεύτερο επεισόδιο ο κ. Χρήστος Μπακιρτζής,  Νευρολόγος και Υπεύθυνος του Κέντρου Ημέρας Πολλαπλής Σκλήρυνσης της Β’ Νευρολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, αναλύει τη σημασία της σωματικής άσκησης στη διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης. Καταρρίπτοντας την αντίληψη ότι τα άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση δε μπορούν να ασκούνται, η συζήτηση αναπτύσσεται γύρω από τη συμβολή της φυσικής δραστηριότητας στη διατήρηση της λειτουργικότητας του νευρικού συστήματος και τα οφέλη για τους ασθενείς. Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι συστηματική και κατάλληλη για κάθε ασθενή άσκηση έχει τη δυναμική να αμβλύνει τα συμπτώματα και να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης της νόσου. Συγκεκριμένα, η μακροχρόνια άσκηση, επιπλέον των υπόλοιπων θεραπευτικών παρεμβάσεων, φαίνεται πως συμβάλλει στη μείωση της κόπωσης που συνεπάγεται η νόσος, αλλά και στη διατήρηση της καλής γνωσιακής λειτουργίας. Bελτιώνει τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, επιτρέποντας, εν τέλει, στους ασθενείς τη δυνατότητα μίας βελτιωμένης ποιότητας ζωής. Ταυτόχρονα επισημαίνεται και το πρόσθετο όφελος που επιφέρει η τακτική άσκηση στην ψυχική υγεία και την κοινωνική ζωή των ασθενών.

Συνοψίζοντας

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μία χρόνια πάθηση που μπορεί να περιορίσει την καθημερινότητα των ασθενών και να επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία. Ωστόσο με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή σε συνδυασμό με τη σωστή φροντίδα και υποστήριξη, οι περισσότεροι πάσχοντες μπορούν να ζήσουν μία μακρά, δραστήρια και υγιή ζωή.

Μπορείτε να λάβετε σημαντικές πληροφορίες για τη νόσο και για τρόπους καλύτερης διαχείρισής της στα ενημερωτικά podcasts που θα βρείτε στο εταιρικό κανάλι Νευρολογίας της Sanofi Ελλάδας στο Spotify, καθώς και στην εταιρική της ιστοσελίδα.

MAT-GR-2300596-V1.0-09.2023

www.sanofi.gr

Διαβάστε επίσης:

Πολλαπλή σκλήρυνση, Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Μύθοι και αλήθειες;

Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Σημάδια που υποδηλώνουν υποτροπή. Πώς αντιμετωπίζονται;

Σκλήρυνση κατά Πλάκας, η ασθένεια με τα 1000 πρόσωπα! Παγκόσμια Ημέρα για την Πολλαπλή Σκλήρυνση