Xοληστερόλη, Λιποπρωτεΐνες, Υπερχοληστερολαιμία, Μύθοι, Τι γίνεται στα παιδιά;

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Φαίνεται ότι η χοληστερόλη είναι μια ουσία απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, η οποία όμως εάν κυκλοφορεί σε μεγάλες ποσότητες έχει αρνητικές συνέπειες γιατί εναποτίθεται στο τοίχωμα των αγγείων (αρτηριών) δημιουργώντας την αθηρωματική πλάκα.
Η αθηρωματική πλάκα αποτελείται σε σημαντικό ποσοστό από χοληστερόλης. Με την πάροδο του χρόνου και όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, αυξάνεται, προβάλλει όλο και περισσότερο μέσα στον αυλό του αγγείου (προς το εσωτερικό του, δηλαδή) με συνέπεια να τον περιορίζει και να μειώνει την ποσότητα του αίματος που διέρχεται από αυτό.
Ταυτοχρόνως, μειώνονται και τα παρεχόμενα από το αίμα θρεπτικά συστατικά, με τελικό αποτέλεσμα τη στηθάγχη και τα καρδιακά επεισόδια. Τα προβλήματα που εκδηλώνονται μετά από αρκετά χρόνια, καθώς η στεφανιαία νόσος είναι πάθηση με βραδεία εξελικτική πορεία.
Το έμφραγμα εκδηλώνεται όταν «σπάσει» η αθηρωματική πλάκα στο τοίχωμα του αγγείου και δημιουργηθεί θρόμβος πάνω της, με συνέπεια να αποφραχθεί το αγγείο και να παρεμποδισθεί η αιμάτωση και η παροχή οξυγόνου στην περιοχή του μυοκαρδίου που αιματώνεται από το αγγείο αυτό. Η διεργασία αυτή μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο
Το μεγαλύτερο ποσοστό χοληστερόλης του ανθρωπίνου σώματος παράγεται στο ήπαρ - το  υπόλοιπο προέρχεται από τις τροφές.
Πηγές πλούσιες σε χοληστερόλη είναι το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η ποσότητα της χοληστερόλης που υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό επηρεάζεται από τον τύπο της διατροφής, από την ηλικία και από κληρονομικούς παράγοντες.
Η χοληστερόλη και οι άλλες λιποπρωτεΐνες

Η χοληστερόλη μεταφέρεται με το αίμα υπό μορφή μορίων που περιέχουν λιπίδια και πρωτεΐνες. Αυτά τα μόρια ονομάζονται, λόγω ακριβώς της σύνθεσής τους λιποπρωτεΐνες.
Όταν είναι κανείς νηστικός, κυκλοφορούν στο αίμα του τρεις κύριοι τύποι λιποπρωτεϊνών. Οι χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (LDL χοληστερόλη), οι υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (HDL χοληστερόλη) και οι πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (VLDL χοληστερόλη).
Η «κακή» (LDL) χοληστερόλη είναι η λιποπρωτεΐνη, που σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται με την αθηρωμάτωση των αρτηριών και τις επιπλοκές της, δηλαδή την στεφανιαία νόσο, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, το ανεύρυσμα αορτής και την περιφεριακή αρτηριακή αθηρωματική νόσο.
Η «καλή» (HDL) χοληστερόλη σχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, δηλαδή όσο υψηλότερη είναι αυτή τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία έναντι της αθηρωμάτωσης και της στεφανιαίας νόσου.
Η VLDL χοληστερόλη είναι η πιο πλούσια λιποπρωτεΐνη σε τριγλυκερίδια και αποτελεί πρόδρομο ουσία για την παραγωγή της LDL χοληστερόλης. Σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι αθηρογόνος και ευνοεί την εμφάνιση αθηρωμάτωσης και στεφανιαίας νόσου. Είναι η λιποπρωτεΐνη στην οποία οφείλονται τα τριγλυκερίδια του αίματος.
Έτσι, όσο μεγαλύτερη είναι η υπερπαραγωγή της VLDL χοληστερόλης από το ήπαρ, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ποσότητα των τριγλυκεριδίων στο αίμα.
Ο κύριος στόχος στην αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών
Κύριο στόχο για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης τόσο στους πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, όσο και στα άτομα δίχως αυτήν, αποτελεί η «κακή» (LDL) χοληστερόλη, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές και τις Αμερικάνικες οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών.
Ως εκ του τούτου η τιμή της LDL-χοληστερόλης, λαμβάνεται κατά κύριο λόγο υπόψη για την έναρξη φαρμακευτικής υπολιπιδαιμικής αγωγής .




Μύθοι για την χοληστερόλη
Η χρησιμοποίηση μαργαρίνης αντί για βούτυρο βοηθά στην μείωση της χοληστερόλης.
Ο κύριος παράγων που επηρεάζει την χοληστερόλη του αίματος είναι το κορεσμένο λίπος που περιέχεται στην τροφή και όχι τόσο το πόσο χοληστερόλη περιέχει η τροφή. Το βούτυρο αλλά και η μαργαρίνη που βρίσκεται σε στερεά μορφή είναι τροφές πλούσιες σε κορεσμένο λίπος και ως εκ τούτου πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ. Η μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων λιπών βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση της χοληστερόλης. Οι «soft», μαλακές, ή υγρές σε θερμοκρασία δωματίου μαργαρίνες έχουν μικρότερη ποσότητα κορεσμένου λίπους και ως εκ τούτου προτιμούνται έναντι των στερεών μαργαρινών και του βουτύρου. Σήμερα κυκλοφορούν στο εμπόριο φυτικές μαργαρίνες, οι οποίες αντίθετα από τις προηγούμενες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, και ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση αυτής.
Αφού λαμβάνω υπολιπιδαιμικό φάρμακο δεν πρέπει να ανησυχώ για το τι τρώω.
Εάν η χοληστερόλη δεν είναι αρκετά υψηλή, είναι προτιμότερο να μειωθεί με υγιεινοδιαιτητική αγωγή. Υπολιπιδαιμικά φάρμακα χορηγούνται κυρίως όταν είναι παρούσα στεφανιαία ή άλλη αγγειακή νόσος, ή επί απουσίας, όταν παρά τη σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, η χοληστερόλη παραμένει υψηλότερη της επιθυμητής τιμής. Πρέπει βεβαίως να γίνει κατανοητό ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής ( υγιεινοδιαιτητική αγωγή) σε συνεργασία με την υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για την διατήρηση της καρδιαγγειακής υγείας.
Η υπερχοληστερολαιμία είναι ανδρικό πρόβλημα, έτσι οι γυναίκες δεν πρέπει να ανησυχούν για την χοληστερόλη τους.

Σήμερα είναι γνωστό ότι η στεφανιαία νόσος σκοτώνει κάθε χρόνο περισσότερες γυναίκες από ό,τι ο καρκίνος του μαστού, περιλαμβανομένων και των νεώτερων προεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Η υψηλή χοληστερόλη είναι εφάμιλλος προδιαθεσικός παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες, παρόλα αυτά είναι λιγότερο πιθανό να θεραπεύονται οι γυναίκες για υψηλή χοληστερόλη. Έτσι είναι μύθος ότι η χοληστερόλη δεν αγγίζει τις γυναίκες, αντίθετα μάλιστα πρέπει όλες οι γυναίκες και ειδικά μετά την εμμηνόπαυση όπως άλλωστε και οι άνδρες να ελέγχουν την χοληστερόλη τους Είναι, επομένως, μύθος ότι η χοληστερόλη δεν αγγίζει τις γυναίκες. Αντίθετα, όλες οι γυναίκες και ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, όπως και οι όλοι άνδρες, πρέπει να ελέγχουν την χοληστερόλη τους .
Τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα με βοήθησαν να ρίξω την χοληστερόλη μου. Τώρα που η χοληστερόλη μου έπεσε, από ό,τι άκουσα καλό είναι να τα διακόψω.
Αυτή η πρακτική είναι από τις πιο εσφαλμένες αλλά πολύ διαδεδομένη. Είναι γνωστό ότι τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα, π.χ. οι στατίνες αναστέλλουν την ενδοκυττάρια παραγωγή χοληστερόλης. Η αναστολή αυτή υφίσταται μόνο παρουσία του φαρμάκου. Έτσι εάν διακοπεί, δε θα χρειασθούν παρά λίγες μέρες, ώστε η χοληστερόλη να φθάσει στα επίπεδα που ήταν πριν την έναρξη της θεραπεία Συμπερασματικά λοιπόν, εάν υπάρχουν οι ενδείξεις για την έναρξη υπολιπιδαιμικού φαρμάκου, αυτό πρέπει να συνεχισθεί και να μη διακόπτεται
Τα φάρμακα και κυρίως οι στατίνες  πράγματι μειώνουν την χοληστερόλη στα επιθυμητά επίπεδα, αλλά δυστυχώς πειράζουν το συκώτι και τους μύες.
Πράγματι, η παρακολούθηση  του δυσλιπιδαιμικού που  βρίσκεται υπό  φαρμακευτική υπολιπιδαιμική  αγωγή, περιλαμβάνει και τον  έλεγχο των  ηπατικών  ενζύμων και υπό προϋποθέσεις, της CK, του  ενζύμου  των  μυών. Παρόλα αυτά από το 1987 που κυκλοφόρησε  η πρώτη στατίνη, μέχρι  τώρα, επί  εκατομμυρίων  δυσλιπιδαιμικών  που βρίσκονται σε  θεραπεία  με  στατίνες δεν  έχουν παρουσιασθεί σημαντικές παρενέργειες και  βέβαια  δεν  είναι  αυτός λόγος να  στερηθεί κάποιος που χρειάζεται το φάρμακο, τις  τόσο  ευεργετικές  δράσεις του, τόσο  στην  ολική  θνησιμότητα, στη  στεφανιαία  θνητότητα, στη  μείωση  της  στεφανιαίας  νόσου  και  των  αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Έτσι με  τη  σωστή  ιατρική  παρακολούθηση τα  φάρμακα  αυτά  είναι  πέρα  για  πέρα  ακίνδυνα.
Η χοληστερόλη στα παιδιά και στους εφήβους

Είναι γνωστό ότι η αθηρωματική διεργασία (εναπόθεση λιπών στις αρτηρίες) ξεκινά στην παιδική ηλικία και εξελίσσεται αργά μέχρι την ενηλικίωση. Στη συνέχεια συνήθως οδηγεί στη δημιουργία της στεφανιαίας νόσου, την πρώτη αιτία θανάτου στο δυτικό κόσμο.
Παρά την αδιαφιλονίκητη επιτυχία στη μείωση των θανάτων από στεφανιαία νόσο τις τελευταίες δυο δεκαετίες, αυτή είναι υπεύθυνη για περίπου μισό εκατομμύριο θανάτους στις ΗΠΑ ετησίως.
Περίπου τον 42% των ατόμων που έλαβαν εξιτήριο από το νοσοκομείο νοσηλευόμενοι για στεφανιαία νόσο, έχουν ηλικία μικρότερη των 65 ετών.  Πολλοί από αυτούς τους  ενηλίκους έχουν παιδιά με προδιαθεσικούς παράγοντες για στεφανιαία νόσο που χρειάζονται προσοχή και ανάλογη αντιμετώπιση.
Οι κλινικές μελέτες δείχνουν ότι:

• Η αθηροσκλήρυνση ή οι πρόδρομες μορφές της ξεκινούν στα παιδιά
• Τα αυξημένα επίπεδα της χοληστερόλης στα πρώτα χρόνια της ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της αθηρωσκλήρυνσης στην ενήλικο ζωή.
• Οι διαιτητικές συνήθειες και η γενετική προδιάθεση επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης και τον κίνδυνο εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου.
• Τα μειωμένα επίπεδα χοληστερόλης σε παιδιά είναι προστατευτικά
• Το κάπνισμα θα πρέπει να αποθαρρύνεται
• Η συστηματική αερόβια άσκηση θα πρέπει να ενθαρρύνεται
• Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για ύπαρξη αρτηριακής υπέρτασης και να θεραπεύεται όπου χρειάζεται
• Η παχυσαρκία θα πρέπει να ελαττωθεί
• Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη και να θεραπεύεται όπου χρειάζεται

Τα επίπεδα χοληστερόλης σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες (ηλικίες 2-19 ετών) προσδιορίζονται ως εξής:
* Ολική χοληστερόλη (mg/dL) Κάτω από 170 = Επιθυμητή
170-199 = Οριακή
200 ή μεγαλύτερη = Υψηλή
* LDL χοληστερόλη (mg/dL) Κάτω από 110 = Επιθυμητή
110-129 = Οριακή