Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (Παγκόσμια Ημέρα κατά της Τυφλότητας)

επιμέλεια Κασσιανή Τσώνη, medlabnews.gr

Η Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (Παγκόσμια Ημέρα κατά της Τυφλότητας) έχει καθιερωθεί ετησίως τη δεύτερη Πέμπτη κάθε Οκτώβρη προκειμένου να φωτίσει το παγκόσμιο πρόβλημα της μερικής ή ολικής τυφλότητας καθώς και τις θεραπευτικές λύσεις για την αποκατάσταση της όρασης. Είναι επίσης εναρμονισμένη με το πρόγραμμα «Όραση 2020: Δικαίωμα στην όραση» που αποτελεί μια συνέργια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Πρόληψη της Τυφλότητας. Ο στόχος του προγράμματός είναι τα 245 εκατομμύρια ασθενών με πολύ χαμηλή όραση και τα 39 εκατομμύρια τυφλών και κυρίως το δεδομένο ότι τουλάχιστον το 80% των περιπτώσεων θα μπορούσαν να προληφθούν, αντιμετωπιστούν ή ιαθούν.

Η όραση ή αλλιώς οπτική αντίληψη αποτελεί μία από τις πέντε αισθήσεις μας. Θεωρείται μάλιστα η πιο σημαντική, γιατί με αυτήν γίνεται άμεσα αντιληπτός ο εξωτερικός χώρος. Περίπου το 30% του ανθρώπινου εγκεφάλου ασχολείται με την επεξεργασία και ερμηνεία των ερεθισμάτων της όρασης. 

Κάθε 5 δευτερόλεπτα ένας συνάνθρωπός μας τυφλώνεται και κάθε ένα λεπτό ένα παιδί. Σε 40-45 εκατομμύρια ανέρχονται οι τυφλοί σε όλο τον κόσμο. 135 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μειωμένη όραση.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των τυφλών ζει στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες, όπου δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε οφθαλμίατρο (στο Κονγκό αντιστοιχούν 2 οφθαλμίατροι ανά 8 εκατομμύρια κατοίκους), ενώ δεν κυκλοφορούν φθηνοί φακοί, κολλύρια και σκελετοί γυαλιών.

Στη χώρα μας το πρόβλημα της τύφλωσης δεν είναι έντονο. Η αναλογία τυφλών δεν ξεπερνά τους 23 ανά 100.000 κατοίκους, ενώ από το κράτος επιδοτούνται 25.603 άτομα (2004). Η σοβαρότερη αιτία τύφλωσης στην Ελλάδα είναι ο διαβήτης.

Στις ανεπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Ελλάδα, σχεδόν το 70% των ασθενών που έχουν υποστεί σοβαρή απώλεια όρασης, πάσχει από παθήσεις τις ωχράς κηλίδας.

Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας εκτιμάται ότι επηρεάζουν περισσότερους από 50 χιλιάδες ασθενείς στη χώρα μας3 επιφέροντας βαρύτατη απώλεια όρασης, που σε αρκετές περιπτώσεις φτάνει τα επίπεδα νομικής τύφλωσης. Κοινός τόπος στην επιτυχημένη αντιμετώπιση τους είναι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση. 

Κυριότερες παθήσεις της ωχράς κηλίδας είναι:

1) H ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς είναι η κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων άνω των 60 ετών.

2) Tο διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων εργασιακής ηλικίας που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.

3) το οίδημα οφειλόμενο σε θρόμβωση φλέβας αμφιβληστροειδούς Το οίδημα που προκαλείται θρόμβωση φλέβας αμφιβληστροειδούς είναι μια συχνή αγγειακή αιτία τύφλωσης ενηλίκων.

4) η Απόφραξη Φλέβας Αμφιβληστροειδούς (ΑΦΑ)

5) η Υαλοειδοωχρική έλξη

Ο καταρράκτης, σύμφωνα με τον ΠΟΥ ευθύνεται για το 48% των συνολικών τυφλώσεων παγκοσμίως, θεωρώντας τον την κύρια αιτία τύφλωσης. Καταρράκτης ονομάζεται η θόλωση του φυσικού φακού του οφθαλμού, η οποία μειώνει την όραση με συνέπεια το άτομο να μην ανταπεξέρχεται στις καθημερινές του δραστηριότητες. Όσο πυκνότερη είναι η θόλωση του φακού τόσο μεγαλύτερη είναι και η ελάττωση της όρασης. Η πλειονότητα των καταρρακτών εμφανίζεται με την πάροδο της ηλικίας όπου σχεδόν κάθε άνθρωπος μπορεί δυνητικά να αναπτύξει καταρράκτη. Τυπικά, ηλικίες γύρω στα 50-60 και περισσότερο πάνω από την ηλικία των 70 έχουν κάποιο βαθμό καταρράκτη. Η εγχείρηση είναι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του καταρράκτη. Κατά την επέμβαση αφαιρείται ο θολός (καταρρακτικός) φακός και αντικαθίσταται από έναν μόνιμο τεχνητό ενδοφθάλμιο φακό (ενδοφακό) με τη μέθοδο της φακοθρυψίας. Η επέμβαση του καταρράκτη, μια επέμβαση ανώδυνη και γρήγορη για τον ασθενή, θεωρείται από τις πλέον λεπτές και σοβαρές επεμβάσεις που γίνονται στο ανθρώπινο σώμα, καθόσον επεμβαίνει στο πιο πολύπλοκο και πολύτιμο αισθητήριο όργανο που είναι ο οφθαλμός.

Σήμερα η τεχνολογία μέσα από τα σύγχρονα εξελιγμένα μηχανήματα φακοθρυψίας και την χρήση των Femto Second Cataract Laser μας παρέχει τη δυνατότητα να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη ασφάλεια, ταχύτητα και ακρίβεια χειρισμών κατά τη διάρκεια της επέμβασης ώστε να επιτύχουμε το ''άριστο'’ μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα με την δυνατότητα χρήσης των ενδοφακών υψηλής τεχνολογίας, ο ασθενής ωφελείται πολλαπλά. Εκτός από την εξαιρετική ποιότητα της όρασης που παρέχουν αυτοί οι ενδοφακοί δίνεται συγχρόνως η δυνατότητα διόρθωσης του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας απαλλάσσοντας πρακτικά τον ασθενή από την χρήση γυαλιών

Το γλαύκωμα αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως. Περίπου 67 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με γλαύκωμα, και δυστυχώς, οι μισοί πάσχοντες δεν γνωρίζουν ότι νοσούν5. Με άλλα λόγια, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια άνθρωποι - που είναι τρεις φορές ο πληθυσμός της Ελλάδας - χάνουν σταδιακά την όρασή τους χωρίς προειδοποίηση. Σήμερα, υπάρχουν 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι είναι τυφλοί εξαιτίας της νόσου6. Το γλαύκωμα αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως και ευθύνεται για το 12,3% των συνολικών τυφλώσεων σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Στην Ελλάδα τουλάχιστον 200 χιλιάδες άτομα πάσχουν από γλαύκωμα και οι μισοί εξ αυτών δεν έχουν διαγνωστεί, χάνοντας έτσι σιγά-σιγά, αλλά οριστικά την όρασή τους. Παράλληλα, τουλάχιστον 40 χιλιάδες άτομα θα εμφανίσουν γλαύκωμα μέσα στην επόμενη πενταετία.

Το γλαύκωμα μπορεί να παραμείνει χωρίς συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, έως και χρόνια, με συνέπεια να χάνεται ένα σημαντικό μέρος της όρασης, μέχρις ότου ο ασθενής να οδηγηθεί στον οφθαλμίατρο και να διαγνωστεί. Ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι ο μόνος τρόπος για να ανιχνευτεί το γλαύκωμα νωρίς, και η πρώιμη διάγνωση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση λειτουργικής όρασης μακροπρόθεσμα

Σήμερα εκτιμάται ότι στο 80% των παραπάνω περιπτώσεων τύφλωσης, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες περιοχές, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και αυτό το ποσοστό αποτελεί στόχο της πρωτοβουλίας «Δικαίωμα στην Όραση» (Fight for Sight) μέχρι το έτος 2020. Εξαίρεση αποτελεί ίσως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που χαρακτηρίζεται ως η πάθηση των ηλικιωμένων. Η έλλειψη και η ανισότητα της πρόσβασης σε υπηρεσίες πρόληψης και υγιεινής των ματιών σε αυτές τις περιοχές του κόσμου περιορίζει τα οφέλη που θα μπορούσαν οι πάσχοντες να είχαν από τις σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις ενώ εκμηδενίζει τις πιθανότητες πρόληψης.