Πώς μας ωφελούν τα βλήτα; Γιατί ΔΕΝ πρέπει να τα ξαναβράζουμε; Πώς βγήκε η γνωστή φράση, είσαι βλίτο;

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Τα χόρτα βλήτα ή βλίτα ανήκουν στο γένος Amaranthus viridis και χαρακτηρίζονται ως ζιζάνια διάφορων καλλιεργειών.  Αυτό σημαίνει ότι πολλαπλασιάζονται εύκολα κι επομένως αν φυτέψουμε μερικά στον κήπο μας, θα τρώμε βλήτα κάθε χρόνο. Είναι φυλλώδη λαχανικά με πολλές ευεργετικές ιδιότητες, μεγάλη διατροφική αξία και λίγες θερμίδες.

Τα βλήτα έχουν κυρίαρχη θέση στο ελληνικό καλοκαιρινό τραπέζι καθώς είναι αναμφισβήτητα τα χόρτα της καλοκαιρινής περιόδου. Φυτρώνουν μόνα τους και πολλαπλασιάζονται εύκολα οπότε αν φυτέψουμε μερικά στον κήπο μας, θα τρώμε βλίτα κάθε χρόνο. Τα βλήτα μπορούν να αποτελέσουν βραστά μία εξαιρετική καλοκαιρινή σαλάτα (με λεμόνι ή ξύδι) ενώ συνδυάζονται περίφημα με το σκόρδο. Επίσης μπορούν να μαγειρευτούν τσιγαριστά καθώς και να συνοδεύσουν θαυμάσια κρέας και κυρίως ψάρια.

Στην Ελλάδα σταματάει η συγκομιδή των βλήτων (συνήθως άγρια) όταν αρχίζουν να ανθίζουν στα τέλη του Αυγούστου. Στην Ανατολική Αφρική, τα βλήτα συνιστώνται από ορισμένους γιατρούς σε άτομα που έχουν χαμηλό αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων. Στην αρχαία Ελλάδα, τα άνθη από τα βλήτα, ο αμάραντος (ονομάζεται επίσης χρυσάνθεμο και ελίχρυσο) ήταν ιερό της Εφεσίας Αρτέμιδος. Για τους αρχαίους Έλληνες ο αμάραντος είχε ειδικές θεραπευτικές ιδιότητες, ήταν σύμβολο της αθανασίας και χρησιμοποιούνταν για τη διακόσμηση των τάφων. Επίσης χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή αγιουβέρδικη ιατρική σαν φάρμακο.

Παρά τη χαμηλή τιμή και την αφθονία στην οποία το βρίσκουμε, το ταπεινό βλίτο είναι ένας αληθινός διατροφικός θησαυρός. 

Βλήτα διατροφική αξία ανά 100 γρ. βρασμένης τροφής :

Τα βλήτα και η διατροφική τους αξία:

• Θερμίδες: 20

• Πρωτεΐνες: 2 γρ.

• Υδατάνθρακες: 4 γρ

• Λιπαρά: 0 γρ.

• Φυτικές ίνες: 2 γρ.

Επίσης,  είναι πολύ καλή πηγή :

• Βιταμίνης C

• Βιταμίνης Α

• Βιταμινών του συμπλέγματος Β (Φυλλικό οξύ, Νιασίνη, Ριβοφλαβίνη & Πυριδοξίνη)

• Ασβέστιου, σίδηρου, Νάτριου, Κάλιου, Μαγνήσιου, Φώσφορου, Ψευδάργυρου, Χαλκού & Μαγγάνιου. 

Πώς μας ωφελούν τα βλήτα

• Μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα

• Εχουν ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση

• Μπορούν να βοηθήσουν στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στην αποτροπή της εμφάνισης της οστεοπόρωσης και καρδιακών παθήσεων. Τα βλήτα είναι μια εξαιρετική διαιτητική πηγή σε φυτοστερόλες, οι οποίες μειώνουν την πίεση του αίματος και προλαμβάνουν τις καρδιακές παθήσεις και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

• Αποτελούν καλή τροφή για όσους θέλουν να διατηρήσουν ή να μειώσουν το βάρος τους αλλά και για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα δυσκοιλιότητας. 

• Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των βλήτων είναι η ικανότητα τους να μειώνουν την LDL-κακή χοληστερόλη στο αίμα λόγω της τοκοτριενόλης, ένα είδος βιταμίνης Ε, και των φυτικών ινών που περιέχει. 

• Καλύπτουν το 90% το ημερήσιων αναγκών μας σε βιταμίνη C και το 73% σε βιταμίνη Α,το 57% των σε μαγγάνιο και το 19% σε φυλικό οξύ. Ακόμα είναι πηγή ασβεστίου, σιδήρου, φυτικών ινών, μαγνησίου, φωσφόρου και καλίου.

• Ιδανικά για άτομα με αναιμία, διότι είναι πλούσια σε σίδηρο. Μια μερίδα 132 γρ. βραστά βλήτα παρέχουν το 17% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σε σίδηρο. 

• Περιέχουν λυσίνη (απαραίτητο αμινοξύ) σε συνδυασμό με βιταμίνη Ε, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο και κάλιο και βιταμίνη C, βοηθούν στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη γήρανση και το σχηματισμό των κακοηθών κυττάρων.

• Είναι ιδανικά για δίαιτα ελεύθερης γλουτένης. Τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη ή που πάσχουν από κοιλιοκάκη μπορούν να καταναλώνουν βλήτα. Επιπλέον, μια μερίδα 132 γρ. βραστά βλήτα παρέχουν το 6% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σε πρωτεΐνες.

• Με 28 θερμίδες/100 γρ. και χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη είναι ιδανικά για δίαιτα!

• Κάποιες ποικιλίες καλλιεργούνται για τους σπόρους τους και το αλεύρι τους έχει αρχίσει  να χρησιμοποιείται στην Αυστραλία και την Β. Αμερική σαν πιο θρεπτική εναλλακτική στο σταρένιο αλεύρι.

Παρενέργειες

Τα βλήτα περιέχουν υψηλές ποσότητες οξαλικού οξέος και θα πρέπει να αποφεύγονται από άτομα που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα ή ασθένειες των νεφρών. 

Τα βραστά βλήτα καλό είναι να μην αναθερμαίνονται μετά το μαγείρεμα, διότι τα νιτρικά άλατα που περιέχουν μετατρέπονται σε νιτρώδη, τα οποία είναι βλαβερά για την υγεία και ειδικά για τα παιδιά.

Προσοχή!

Στην ίδια οικογένεια των σολανιδών (Solanaceae) ανήκουν τα δυο χόρτα ο τάτουλας και η αγριοντοματιά, τα οποία θέλουν πολλή προσοχή μια και είναι δηλητηριώδη και θα τα βρείτε στις ίδιες ακριβώς περιοχές που αναπτύσσεται και το βλήτο.

Οι γιαγιάδες συμβουλεύουν:

Τα χόρτα που τρώγονται έχουν γάλα στη ρίζα τους.

Ότι είναι καθιστό τρώγεται.

Να προτιμάτε τα καθιστά χόρτα και όχι τα όρθια.

Κάποια είδη χόρτων είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο.

Αν μαζι με τα βλήτα υπάρχει και το λεγόμενο λαϊκά « διαβολόχορτο », και καταναλωθεί μπορεί να προκαλέσει ατροπικό φαινόμενο δρώντας πάνω στο νευρικό σύστημα. Το διαβολόχορτο είναι όρθιο χόρτο με άσπρο λουλούδι και φύλλο που μοιάζει με πλατανόφυλλο σε αντίθεση με το βλήτο που έχει φύλλωμα λείο στα άκρα του και όχι δαντελωτό. Συνήθως μαζί με τα βλίτα μαζεύουν ένα χόρτο που λέγεται στίφνος και τα μαγειρεύουν μαζί. 

Διαβολόχορτο

Κουτόχορτο έφαγες; 

Συνηθισμένη και η βρισιά. Α ρε Βλίτο! 

Για ποιο λόγο όμως το βλήτο έχει ταυτιστεί με την αποχαύνωση και τη βλακεία;

Οφείλεται στο γεγονός ότι αν από το αφέψημα που προέρχεται από το σπόρο του, πιεις και δεύτερη κούπα, τότε έχει παρενέργειες στην αντίληψη. Σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές τα χόρτα αυτά και ιδιαίτερα το ζουμί τους περιέχουν απροσδιόριστες προς το παρόν ουσίες που προκαλούν παροδική μείωση της αντίληψης, εξ ου και ο χαρακτηρισμός « βλήτο» για κάποιους ανθρώπους. Ο χαρακτηρισμός «δεν τρώω κουτόχορτο», στο βλήτο αναφέρεται. Επίσης είναι τοξικό για πολλά ζώα όπως πρόβατα, γουρούνια κ.α.

Καλό είναι να αποφεύγουμε να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες και ειδικά το ζουμί.

Συνταγές

Η ''κλασική συνταγή'' για μία υπέροχη καλοκαιρινή σαλάτα:

ΥΛΙΚΑ:

-1 κιλό βλίτα καθαρισμένα,

-2 μέτριες πατάτες,

-3 μικρά κολοκυθάκια,

-Λάδι,

-Λεμόνι,

-Αλάτι.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ:

Καθαρίζουμε τα βλίτα από τα σκληρά κοτσάνια και πετάμε τα κίτρινα φύλλα.

Βάζουμε σε κατσαρόλα νερό να βράσει και ρίχνουμε τις πατάτες κομμένες κυδωνάτες (αν έχουμε μικρές ακόμα καλύτερα) και τα κολοκυθάκια κομμένα στη μέση (αν είναι μικρά – ολόκληρα).

Μόλις μαλακώσουν λίγο, ρίχνουμε τα βλίτα. Ανακατεύουμε ελαφρά,  ρίχνουμε αλάτι και αφήνουμε τα βλίτα να βράσουν έως ότου να μαλακώσουν καλά.

Αφήνουμε να κρυώσουν και σερβίρουμε περιχύνοντας τα με λάδι και λεμόνι (εναλλακτικά, εάν θέλουμε, μπορούμε να προσθέσουμε αντί για λεμόνι, ξύδι).

Τρώγονται ακόμα πιο ωραία όταν είναι κρύα (από το ψυγείο).

Διαβάστε επίσης

• Βρούβες, βρούβα, σινάπι και η διατροφική τους αξία. Τι σημαίνει η γνωστή φράση;
• Κουρκουμάς ή κιτρινόριζα ως αντιφλεγμονώδες, αντικαρκινικό, για τον διαβήτη, την χοληστερινη, το Αλτσχάιμερ, την ακμή, τις πανάδες
• Βάλσαμο ή βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο για την κατάθλιψη, τα τραύματα, το στομάχι, το άσθμα, τον καρκίνο. 
• Ρόφημα με κουρκουμά για χαλάρωση και με θεραπευτικές ιδιότητες
• Σταμναγκάθι για το συκώτι, την καρδιά, το στομάχι, το δέρμα
• Ρίγανη και ριγανέλαιο, με ισχυρές αντιβακτηριακές, αντιοξιδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες (Origanum vulgare)

Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή
MSc