Οι Κρητικοί, η "φέτα" και ο Καναδός... τσοπάνης

Αντιφατικές μας φτάνουν οι εκτιμήσεις για το μέλλον της φέτας από το Στρασβούργο όπου ψηφίστηκε η νέα συμφωνία ΕΕ - Καναδά, η οποία μεταξύ άλλων δίνει το δικαίωμα σε καναδικές γαλακτοβιομηχανίες να χρησιμοποιούν το όνομα φέτα στα λευκά τυριά που παράγουν στη μακρινή αυτή χώρα. 

Σάλος έχει ξεσπάσει στην Ελλάδα για το θέμα αυτό. Οι κτηνοτρόφοι της Θεσσαλίας κήρυξαν ανεπιθύμητους στα χωριά τους όσους ευρωβουλευτές ψήφισαν τη συμφωνία. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έβγαλε ανακοίνωση που τους κατηγόρησε ότι πέσανε οι μάσκες πριν το τριώδιο.

Φοβόμαστε εν ολίγοις, οτι οι Καναδέζικες εταιρείες θα γεμίσουν την διεθνή αγορά με ένα λευκό τυρί που θα το λένε φέτα. Λες κι εμείς είμαστε σε θέση να πολλαπλασιάσουμε την παραγωγή μας σε αιγοπρόβειο γάλα -κυρίως από ντόπιες φυλές- και σε φέτα στο αμέσως επόμενο διάστημα και θα βρούμε στις διεθνείς αγορές αντιμέτωπους τους Καναδούς. Εμείς μέχρι πριν ένα χρόνο δεν μπορούσαμε να δώσουμε λύση στο θέμα της αδειοδότησης των στάβλων, μπορούμε να ελπίζουμε οτι θα αυξήσουμε θεαματικά την παραγωγή μας; Στην εκτατική κτηνοτροφία – αυτή δηλαδή που βόσκουν τα κοπάδια τους στο ύπαιθρο, διότι αυτή είναι που μπορεί να κάνει την διαφορά- κατευθύνονται όσα παιδιά ”δεν παίρνουν τα γράμματα”, μπορεί άραγε να στηριχθεί ένα τέτοιο εθνικό άλμα ανεξάρτητα ποιόν έχουμε απέναντί μας Καναδό ή άλλον;

Ας είμαστε λοιπόν πραγματιστές και ας διδασκόμαστε από την οικονομική και άλλη ιστορία. Ιδού κάποια παραδείγματα. Πρώτα από ένα χώρο που βιώνω χρόνια, αυτόν του κελυφωτού φιστικιού. Μέχρι πριν 15 με 20 χρόνια, η παγκόσμια παραγωγή του ήταν περιορισμένη στις χώρες της Μέσης Ανατολής και την Περσία, περιοχές όπου οι τοπικοί επιχειρηματίες έχουν τη φήμη οτι κατέχουν το ανατολίτικο παζάρι αλλά όχι το σύγχρονο μάρκετινγκ. Οταν στην παραγωγή εισήλθαν οι Αμερικάνοι, έδωσαν άλλη πνοή στην αγορά. Γέμισαν πρώτα τις δικές τους αγορές με κελυφωτά φιστίκια, μετά έμαθαν τους Ευρωπαίους, τους Κινέζους και τους Ρώσους καταναλωτές να χρησιμοποιούν και να γεύονται το ιδιαίτερα ακριβό αυτό προϊόν. 

Η αγορά ανέβηκε κι ευτυχώς προλάβαμε και δεν ξηλώσαμε τα δένδρα μας, αφού η ζήτηση τότε ήταν περιορισμένη στα φιστίκια που πουλούσαν οι κάβες και οι πλανώδιοι, ενώ οι αρρώστιες μας αποδεκάτιζαν. Οι αμερικάνοι έδωσαν έμφαση στην έρευνα, κι από εκεί που κάποτε οι γεωπόνοι συμβούλευαν εάν έχεις βοτρυοσφαίρια -μια καλοκαιρινή αρρώστια που προσβάλει δένδρα και καρπούς- τότε ξερίζωσε τα δένδρα σου, σήμερα χάρη στη συστηματική προσπάθεια από την άλλη μεριά τους ατλαντικού, είναι μια σχετικά εύκολα προλαμβανόμενη ασθένεια. Παράλληλα η τιμή τα τελευταία χρόνια έχει υπερδιπλασιαστεί, το προϊόν έχει βρει περίοπτη θέση στη διεθνή ζαχαροπλαστική σκηνή, ενώ κάθε καλοκαίρι τα φιστικοχώρια μας γεμίζουν Ιταλούς εμπόρους που θέλουν να αγοράσουν τη σοδειά μας. Γιατί; Διότι έχει το φιστίκι λανσαριστεί στις αγορές σαν ένα σύγχρονο προϊόν με όλη την υποστήριξη που χρειάζεται. Κι αυτό κυρίως χάρη των Αμερικάνικων εταιρειών και των ενώσεων παραγωγών τους. Το δίκιο να λέγεται!

Εμείς εδώ, στην πολυτάραχη αυτή γωνία της υφηλίου, έχουμε αποδείξει οτι δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι αντίστοιχο. Προσοχή, δεν λέω δεν μπορούμε , λέω δεν είμαστε σε θέση, δηλαδή δεν το έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα. Λίγο η έλλειψη συνεργασίας, λίγο ο μικρός κλήρος λίγο το ένα λίγο το άλλο έχουμε δυσκολία να επιτύχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Οι αμερικάνοι συνάδελφοι το κατάφεραν με συστηματική και σύγχρονη δουλειά. Συμπαρέσυραν κι εμάς στο πάνω μάλιστα κομμάτι της αγοράς βγάζοντάς μας από την διεθνή μας απομόνωση. 

Γιατί να μη συμβεί κάτι αντίστοιχο και με την φέτα? Τόσα χρόνια προσπαθούμε να την καθιερώσουμε στην διεθνή αγορά με μάλλον περιορισμένα αποτελέσματα. Χρησιμοποιούμε ως βασικό μας εμπορικό όπλο την χαμηλή τιμή  και τις εκπτώσεις στα διεθνή Super Market, ενώ ουσιαστικά περιοριζόμαστε στην ευρωπαϊκή αγορά. Κατά δήλωση ανθρώπου της αγοράς, εξάγουμε περισσότερο ανταγωνισμό παρά φέτα.

 Ο σύγχρονος καταναλωτής δεν θέλει και άλλα προϊόντα χωρίς προσωπικότητα στο τραπέζι του. Θέλει προϊόντα με ζωντανή ιστορία και δίνει μικρή σημασία εάν έχουν κάποιας μορφής κατοχύρωση. Παλαιότερα την αγνοούσε εντελώς. Σήμερα κάποιοι λίγοι προσέχουν τα δυσνόητα σύμβολα στη συσκευασία. Θέλει προιόντα που να του μιλάνε, να ξεχωρίζουν γευστικά, να τον ταξιδεύουν νοερά και γευστικά, να του δίνουν την ευκαιρία μέσα από αυτά να γνωρίσει άλλους ανθρώπους, άλλους λαούς, άλλες συνήθειες. Και δεν είναι μόνο η σύνδεση της φέτας με τον Οδυσσέα που μας κάνει μοναδικούς. Το ίδιο μοναδικούς μας κάνει και ο κτηνοτρόφος από την Ιεράπετρα που μόλις προχθές κυνήγησε με το αυτοκίνητό του τουρίστες που είχαν ξεχάσει μια τσάντα με 12.000 ευρώ να τους τα επιστρέψει! Βιαζόταν να τα παραδώσει για να γυρίσει πίσω στα ζωντανά του, αφού έπρεπε να τα αρμέξει για να κάνει σωστό γάλα να γίνει σωστό τυρί (ΣΣ η Κρήτη είναι η μόνη περιοχή της Ελλάδας που δεν παράγεται φέτα ΠΟΠ). Αυτός ο αλλιώτικος κτηνοτρόφος δεν παράγει και αλλιώτικο γάλα? Η ηθική -στην εργασία και όχι μόνο- είναι ένας διεθνώς ιδιαίτερα ανερχόμενος παράγοντας. Μεγάλες εταιρειες πληρώνουν για να την αποκτήσουν κι εμείς που την έχουμε δωρεάν....Την είδηση όμως αυτή, με το απαραίτητο πασπάλισμα για να πουλάει καλύτερα, την είδαμε μόνο σε κάποιες αγροτικές εφημερίδες και όχι σε κάποιο βιντεάκι που να τονίζει την ιδιαιτερότητα των ελλήνων κτηνοτρόφων.

Ενας άνθρωπος με αξίες τόσο παλιές όσο ο Κρητικός φίλος μας, είναι ζωντανός κρίκος με την ιστορία μας. Ας το πάρει κάποιος φορέας από τους πολλούς που ασχολούνται με τις πάσης φύσεως προβολές να το συνεχίσει και να το αναδείξει.

Ας πληροφορήσει επί πλέον τους δυνητικούς καταναλωτές για την έννοια "ψωμοτύρι” και τον ρόλο που παίζει η φέτα στην διατροφή μας και την καθημερινότητά μας από πάντα. Να δούμε, έχουν οι Καναδοί να μας αντιπαραθέσουν τέτοια γεγονότα; Φυσικά όχι! Εχουν όμως να μας αντιπαραθέσουν ένα κράτος που ψάχνει τους κτηνοτρόφους να τους βοηθήσει ενώ το δικό μας ψάχνει να τους αρμέξει -μιας και μιλάμε για γάλα- στους φόρους και τις εισφορές. Γιαυτό θέλουν τις συμφωνίες για να λύνουν τις διαφορές τους στα δικαστήρια. Εμείς δεν έχουμε διαφορές με κανέναν, γιατί είμαστε οι αυθεντικοί διάδοχοι της φέτας του Οδυσσέα. Οι άλλοι έχουν διαφορές μαζί μας. 

Καλή η παράδοση αλλά χρειάζονται και σύγχρονες μέθοδοι και πνεύμα συνεργασίας, το οποίο μας λείπει, κι εκεί πατάνε όλοι για να πάρουν μέρος της δόξας μας όταν το έχουν ανάγκη. Στη συμφωνία αναφέρεται οτι οι Καναδοί δεν μπορούν να χρησιμοποιούν στη συσκευασία ελληνικές σημαίες και τσολιαδάκια. Μας έκαναν εξαιρετική ντρίπλα. Κι εμείς που τα χρησιμοποιούμε τόσα χρόνια τι κερδίσαμε? Μια περιορισμένη παρουσία στις διεθνείς αγορές. Μας έδωσαν κάποια μικρής αποτελεσματικότητας σύμβολά και κράτησαν την ουσία! Είδατε σε κανένα ροκφόρ τον Πύργο του Αιφελ ή στην παρμεζάνα το Κολοσσιαίο? Οχι! Και τα δύο αυτά τυριά πάνε περίφημα στις διεθνείς αγορές. Αυτό θα πει αγαπητοί φίλοι περήφανη διαπραγμάτευση!

Παρόμοιας φύσης προβλήματα αντιμετωπίζουν και άλλα επιτυχημένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η παράνομη παγκοσμίως παρμεζάνα, δηλαδή αυτή που κυκλοφορεί με την ονομασία αλλά παράγεται εκτός της ζώνης παραγωγής στην Πάρμα της Ιταλίας, έχει εδώ και πέντε χρόνια περάσει σε αξία την νόμιμα πωλούμενη παρμεζάνα, την οποία και πιστοποιεί ένα τοπικό κοσνόρτσιουμ. Δεν χαλάσαν όμως οι Ιταλοί τον κόσμο όπως κάναμε εμείς για την φέτα. Ξέρουν οτι δεν μπορούν να διπλασιάσουν την παραγωγή γάλακτος και παρμεζάνας στην περιοχής παραγωγής του και ...κάνουν οτι δεν βλέπουν. Αφήνουν τους άλλους να ανοίγουν την αγορά και να καλλιεργούν το όνομα "παρμεζάνα” και αυτοί νέμονται το πιο ακριβό κομμάτι της αγοράς. Ετσι εξασφαλίζουν ένα καλό εισόδημα για όλο το κύκλωμα παραγωγής και μια σιγουριά για το μέλλον τους.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με το ροκφόρ και τα μπλε τυριά. Οι σύγχρονοι παγκοσμιοποιημένοι παίκτες προσέχουν να μην πέσουν θύματα της επιτυχίας του προϊόντος τους. Βλέπουν μακρυά, βλέπουν παγκόσμια, βλέπουν επιχειρηματικά.

Εχουμε μια μεγάλη εθνική προίκα την οποία πρέπει πρώτα εμείς να την προστατεύσουμε, να την αναδείξουμε και να την προβάλλουμε. Οι παρεπιδημούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν τα λάθη και τις παραλείψεις που έχουν γίνει παλαιότερα αλλά και σήμερα. Ας εστιάσουμε σε αυτά και όλα θα αλλάξουν και θα πάνε καλά. Εχει δίκαιο το ΥΠΑΤ που στην ανακοίνωσή του επιμένει οτι η προβατοτροφία έχει τον μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή εισοδήματος και απασχόλησης από όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Ας ξεκινήσουμε από εκεί και να είστε βέβαιοι οτι σύντομα οι Καναδοί θα τρέχουν πίσω μας να μοιραστούν λίγο από την αίγλη μας.

Τα προϊόντα σήμερα κατοχυρώνονται στη συνείδηση του καταναλωτή, όχι στα χαρτιά. Δεν ισχυρίζομαι οτι οι συμφωνίες δεν παίζουν κανένας απολύτως ρόλο. Τους δίνουν όμως πολύ μεγάλη σημασία οι χαρτογιακάδες και οι πολιτικοί για να λανσάρουν το έργο τους. Γιατί οι άνθρωποι της παραγωγής, όπως είναι οι Ελληνες κτηνοτρόφοι που βόσκουν τα κοπάδια τους στις ραχούλες αλλά και τους Ελληνες γαλατάδες που τρέχουν από πίσω τους να μαζέψουν το πολύτιμο και ξεχωριστό γάλα, ξέρουν οτι οι συμφωνίες είναι κάτι σαν τα μνημόνια: υπάρχουν για να σκίζονται!

* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού   

• http://www.capital.gr/arthra/3194676/oi-kritikoi-i-feta-kai-o-kanados-tsopanis