Κλ. Αλαμανταριώτου για τη βίο-μίμηση την επιστήμη, που μελετά τις ιδέες της φύσης

Από τα αρχαία θέατρα με τον σχεδιασμό που μοιάζει με κοχύλι, μέχρι την ιπτάμενη μηχανή του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, την οποία εμπνεύστηκε από την αεροδυναμική των πουλιών και μέχρι το ατέρμονο πηγαινέλα των μυρμηγκιών χωρίς κυκλοφοριακό... κομφούζιο, που έγινε η βάση για τον σχεδιασμό Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, η φύση συνεχίζει να δίνει λύσεις, μοντέλα, ιδέες και έμπνευση στον άνθρωπο.


Σ΄ αυτή την αρχή βασίζεται και η βιομίμηση/ βιομιμητισμός, λέξη που προέρχεται από το «βίος» που σημαίνει ζωή και μίμηση. Πρόκειται για επιστήμη, η οποία μελετά τις ιδέες της φύσης και στη συνέχεια μιμείται τα σχέδια και τις διαδικασίες, για να δώσει λύσεις σε ανθρωπινά προβλήματα. Στην Ελλάδα, λειτουργεί μάλιστα και ένα από τα 32 κέντρα βιομίμησης που υπάρχουν παγκοσμίως, με ιδρύτρια και διευθύντρια την Κλεοπάτρα Αλαμανταριώτου, η οποία εργάζεται ως επαγγελματίας υγείας στο νοσοκομείο Λάρισας.

Η κ.Αλαμανταριώτου συμμετείχε στο ECOCITY FORUM 2018, στη Θεσσαλονίκη όπου, σε ομιλία της, εξήγησε πώς ο βιομιμητικός αστικός σχεδιασμός επανεξετάζει το μέλλον της κυκλικής οικονομίας και παρουσίασε το Κέντρο Βιομιμητικής Ελλάδας - Έρευνα και Καινοτομία.

«Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι πάντα μιμούνταν τη φύση για να λύσουν τα προβλήματά τους. Για παράδειγμα, τον 15ο αιώνα, στην Ιταλία, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι μελέτησε εξονυχιστικά την ανατομία των πτηνών για να σχεδιάσει την «ιπτάμενη μηχανή του». Η συσκευή δεν απογειώθηκε ποτέ, όμως το 1903 οι αδελφοί Ράιτ κατάφεραν να κατασκευάσουν το πρώτο αεροπλάνο», λέει η κ.Αλαμανταριώτου. «Μητέρα» της Βιομίμησης θεωρείται η βιολόγος Janine Benyus, που έχει γράψει έξι βιβλία για βιομίμηση συμπεριλαμβανομένου του "Βιομίμηση: καινοτομία εμπνευσμένη από τη φύση».

Σύμφωνα με την κ.Αλαμανταριώτου, «η βιολογία και η φύση είχε πολύ περισσότερο χρόνο -3,8 εκατομμύρια χρόνια- για να αντιμετωπίσει προβλήματα και πολλά από αυτά τα προβλήματα είναι παρόμοια με αυτά που αντιμετωπίζουμε εμείς σήμερα».

«Ένα από τα πιο ιδιαίτερα στοιχεία της βιολογίας είναι η απίστευτη ικανότητα προσαρμογής στις μεγάλες αλλαγές. Όταν κάποια είδη εξαφανίζονται, άλλα είδη εξελίσσονται. Αυτούς τους μηχανισμούς μπορούμε να μιμηθούμε», προσθέτει.

«Φανταστείτε», συνεχίζει, «να έχετε στα χέρια σας τις πιο κομψές ιδέες της φύσης που οργανώνονται από το σχεδιασμό και τη λειτουργία της μηχανικής».

«Τώρα φανταστείτε να μπορείτε να συναντήσετε τους ανθρώπους που έχουν μελετήσει αυτούς τους οργανισμούς, και μαζί μπορείτε να δημιουργήσετε την επόμενη μεγάλη βιο-εμπνευσμένη λύση ή το βιομιμητικό αστικό σχεδιασμό».

'Εμπνευση από τα μοτίβα της άμμου

Για την κ.Αλαμανταριώτου, η ιδέα για την προώθηση του βιομιμητισμού ξεκίνησε το 2010 όταν ήταν στο Ντουμπάι και είδε στην έρημο τα μοτίβα της άμμου. «Σκέφτηκα τότε», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «πόσο όμορφη είναι η φύση και όταν άρχισα να ψάχνω στο διαδίκτυο για την καινοτομία της φύσης, βγήκε η λέξη "βιομιμητική". Γυρίζοντας στην Ελλάδα, βρήκα το αντίστοιχο κέντρο στην Αμερική και έτσι ξεκίνησα το 2015 διάφορες δράσεις και στη χώρα μας, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει η συνεργασία με το ανοιχτό κέντρο καινοτομίας της ΝΑSΑ, με το οποίο προσπαθούμε να δούμε πώς η φύση μπορεί να βοηθήσει σε διαστημικές τεχνολογίες».

Γενικότερα, το Κέντρο Βιομιμητισμoύ Ελλάδος- Έρευνα και Καινοτομία έχει στόχο να προωθήσει τα μοντέλα ή τις ιδέες που παρέχει η φύση και μπορεί να μιμηθεί στη συνέχεια ο άνθρωπος, αποτυπώνοντας την εφαρμογή τους στα δικά του προβλήματα.

«Φυσικά, δεν μιλάμε μόνο για αντιγραφή της φύσης αλλά και για το πώς να εξελίξεις μια ιδέα, που προέρχεται από τη φύση. Σαν τον λωτό, ένα λουλούδι που παρατήρησαν στην Γαλλία ότι όταν έπεφτε μια σταγόνα βροχής, δεν απορροφιόταν αλλά όπως μια μπίλια, έκανε βόλτες στο άνθος και έγινε έμπνευση για μονωτικά υλικά».

Βιομιμητική διάθεση έχει, για την κ.Αλαμανταριώτου, και το αρχαίο θέατρο «που είναι όπως το κοχύλι της θάλασσας και έχει την ακουστική του αυτιού».

«Και η κυκλική οικονομία έχει βιομιμητική διάθεση αφού στην ουσία βλέπεις πώς λειτουργεί η φύση και άρα εξοικονομείς ενέργεια, επιλέγοντας να κάνεις πράγματα πιο κοντά στη φύση, να μην καταναλώνεις ενέργεια και πρώτες ύλες και όλα αυτά πάλι να επιστραφούν στο χώμα, όπως και εμείς, οι άνθρωποι».

Για την κ.Αλαμανταριώτου, τα παραδείγματα από τη φύση είναι άπειρα, απλά ο άνθρωπος δεν έχει συνηθίσει να χρησιμοποιεί τον όρο «βιομιμητισμός».

«Πρέπει να χρησιμοποιούμε τη φύση ως μέντορα γιατί έχει μια εμπειρία δισεκατομμυρίων χρόνων. Αν βλέπουμε για παράδειγμα, ένα ποτάμι σε ένα βουνό να πηγαίνει από τη μία πλευρά και όχι από την άλλη, υπάρχει λόγος, το έχει «ελέγξει» η φύση που είναι φειδωλή στα μυστικά της, γενναιόδωρη σε όποιον την προσεγγίσει με αγάπη, σοφία και ταπεινότητα», καταλήγει.