«Μετά τη Βαβέλ»: Ένας λαβύρινθος σύγχρονης τέχνης στο Μ. Μουσικής

 Με πυξίδα 100 έργα από 25 διεθνώς αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, το κοινό έχει τη δυνατότητα, από σήμερα, να εξερευνήσει τα άδυτα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Σημείο εκκίνησης της έκθεσης «Μετά τη Βαβέλ» είναι το ισόγειο του κτιρίου με μια πρώτη γεύση συναρπαστικής αισθητικής περιπλάνησης από δύο, μεταξύ άλλων, σπουδαίους της τέχνης, τον Νοτιοαφρικανό «μάγο» των σκιών, Γουίλιαμ Κέντριτζ και τον Αμερικανό βιντεοκαλλιτέχνη, Γκάρι Χιλ.

Στη συνέχεια, ο θεατής κατεβαίνει τέσσερα επίπεδα του κτιρίου ακολουθώντας τις δαιδαλώδεις διαδρομές της νέας πτέρυγας του Μεγάρου γεμάτες εκπλήξεις και μεταφορικές έννοιες σύγχρονης τέχνης, έως ότου φτάσει στην «μπούκα» του μετρό που θα συνέδεε το Μέγαρο Μουσικής με τη στάση που τελικά δεν έγινε στο συγκεκριμένο σημείο. Στο βάθος της εγκαταλειμμένης κατασκευής, ανάμεσα σε κομμάτια από μπετόν και σίδερα, ένα έργο του Γκάρι Χιλ, το συγκινητικά δυνατό βίντεο- έργο «Viewer» με 17 βιντεοσκοπημένες φιγούρες μεταναστών οικοδόμων να μας κοιτούν κατάματα.

   Η εικαστική έκθεση «Μετά τη Βαβέλ» είναι η δεύτερη της εκθεσιακής τριλογίας «Η άγραφη βιβλιοθήκη» που άνοιξε το καλοκαίρι και συνεχίζει σε επιμέλεια 'Αννας Καφέτση, διευθύντριας του εικαστικού κέντρου annexM του Μεγάρου. Πραγματοποιείται στο πλαίσιο της διοργάνωσης Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου. 

   Στον λαβύρινθο αυτής της «μετα-μπορχεσιανής βιβλιοθήκης της Βαβέλ» που σχεδίασε η 'Αννα Καφέτση, οι καλλιτέχνες παρουσιάζουν έργα ζωγραφικής, σχέδια, γλυπτά, εγκαταστάσεις και βιντεοεγκαταστάσεις, ηχητικά έργα, βιβλία καλλιτεχνών, διαδικτυακά έργα, μεταξύ των οποίων και νέες παραγωγές, καθώς και περφόρμανς έργων της Ισπανίδας Ντόρα Γκαρσία πάνω σε ψυχαναλυτικά κείμενα του Ζακ Λακάν. 

   «Οι πολλαπλές μεταφράσεις της σύγχρονης τέχνης και οι δεσμοί της με τη λογοτεχνία» τονίζει η κ. Καφέτση μιλώντας για τη νέα σημαντική παραγωγή «είναι στο επίκεντρο της έκθεσης που αναδεικνύει ποιητικές και πολιτικές όψεις και δυνατότητες ενός ευρύτατου σήμερα καλλιτεχνικού ριζοσπαστισμού, που συχνά αυτοπροσδιορίζεται ως λογοτεχνικός ακτιβισμός».

   Κάπως έτσι λειτουργεί και ο φανταστικός διάλογος για τις βιβλιοθήκες που αναπτύσσει με τον μεγάλο Αργεντινό συγγραφέα, Μπόρχες, ο Μεξικανός εικαστικός Χόρχε Μέντεζ Μπλέικ, στα δύο έργα με τα οποία συμμετέχει στην έκθεση, δίνοντας ποιητικές προεκτάσεις σε ουτοπικές βιβλιοθήκες. Γιατί, η διάσημη νουβέλα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ», «πάμφωτη, μοναχική, άπειρη, τέλεια ακίνητη, φορτωμένη με ανεκτίμητα βιβλία, άχρηστη, άφθαρτη, μυστική» πάντα εμπνέει.

    «Στα ράφια και τα ουρανομήκη ερμάρια της βιβλιοθήκης, έχουν (διεκδικούν) θέση όλα τα βιβλία. Όσα γράφτηκαν και όσα θα μπορούσαν να γραφούν και δεν γράφτηκαν. Τα βιβλία που διασχίζουν και διαλέγονται με άλλα βιβλία και κείμενα. Όσα ξαναγράφονται μέσα από άλλες γλώσσες. Εκείνα που χάθηκαν. Τα σπαράγματα τους. Τα βιβλία που δεν διαβάστηκαν ή αδυνατούν να γραφούν. Και η σιωπή, ως κοινή τους μήτρα».

    O Μπλέικ, σε μια από τις τρεις ακτιβιστικές παρεμβάσεις του σε βιβλιοθήκες, είχε δανειστεί το 2012 όλα τα βιβλία του Χόρχε Λουίς Μπόρχες από τις 39 δημόσιες βιβλιοθήκες του Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Τα βιβλία τοποθετήθηκαν σε σφραγισμένο κιβώτιο και μεταφέρθηκαν σε διεθνή έκθεση τέχνης.

   Η νεαρή εικαστικός, με έδρα το Παρίσι και καταγωγή από το Εκουαδόρ, Εστεφάνια Πεναφιέλ Λοαϊζα, στην αθηναϊκή έκθεση μεταφέρει με σκέψη και συναίσθημα σε λευκά και μαύρα φύλλα χαρτιού, στίχους γραμμένους απευθείας σε κάρβουνο και πυρίτιδα από το ποίημα «Δωμάτιο ξενοδοχείου» του Μαχμούντ Νταρουίς, του μεγάλου Παλαιστίνιου ποιητή που ύμνησε το δράμα και την κατοχή του λαού του.

   Στην έκθεση «Μετά τη Βαβέλ» περιλαμβάνονται «αναγνωστήρια», «αρχεία» και «βιβλιοστάσια». Εκεί έχει την θέση του το έργο «Αρχείο» της Ράνιας Μπέλλου, βασισμένο στην ερωτική αλληλογραφία ενός ζευγαριού της δεκαετίας του 50 στα Μέθανα και το «Ημερολόγιο 1940 της κ. Μπέκερ».

   Το πολιτικό έργο της Ινδής εικαστικού Σίλπα Γκούπτα με τα 100, χυμένα σε ερυθρό ορείχαλκο, βιβλία φυλακισμένων ποιητών από όλο τον κόσμο ερευνά τη διαχρονικά και διαχωρικά ταραγμένη σχέση μεταξύ των ποιητών και του κράτους.

   Η γιγαντιαία επιτόπια εγκατάσταση Print Wikipedia μ' ένα ειδικά διαμορφωμένο λογισμικό που μεταμορφώνει ολόκληρη την αγγλική βάση δεδομένων της Wikipedia σε 7473 τόμους των 700 σελίδων έκαστος και, στη συνέχεια, τους ανεβάζει προς εκτύπωση κατ' απαίτηση. Έργο του Νεοϋορκέζου Μάικλ Μάντιμπεργκ, εστιασμένο, σύμφωνα με τον ίδιο, στο μέγεθος του περιεχομένου της εγκυκλοπαίδειας και στο ανέφικτο του εγχειρήματος μετατροπής της Wikipedia σε ένα υλικό αντικείμενο με σταθερή μορφή: ήδη από τη στιγμή της εκτύπωσής του, ο τόμος είναι ξεπερασμένος.

   Διασχίζοντας τον δαιδαλώδη διάδρομο του υπογείου του Μεγάρου είναι παρατεταγμένος ο «Οιωνός» του Γιώργου Ξένου, ένα εγχείρημα 2500 όφεων από πηλό και ποικίλους συμβολισμούς στην παγκόσμια μυθολογία από την αρχαιότητα. Ο καλλιτέχνης ξεκίνησε την κατασκευή στην Αίγινα το 2013 από αιγινήτικο πηλό (πασπάρα) και στη συνέχεια, ο πηλός ψήθηκε στο καμίνι του Νεκτάριου Γκαρή. Η εξέλιξη του πρότζεκτ ολοκληρώθηκε στο εργαστήριο κεραμικής της Ελένης Βερναδάκη.

   Στην έκθεση «Μετά τη Βαβέλ» συμμετέχει, επίσης, ο Γιώργος Χατζημιχάλης με «Το Εργαστήριο σχεδίων και εικόνων σε κρίση» που έχει ανοίξει ο ίδιος εδώ και πολλά χρόνια διερευνώντας έννοιες και αρχειοθετώντας εικόνες μεγάλων ζωγράφων. «Η κρίση συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες και η λογοτεχνία δε σταματά ποτέ στην πρώτη ανάγνωση» λέει ο καλλιτέχνης.

   Παρουσιάζονται, επίσης, έργα του Βλάση Κανιάρη, Ανδρέα Εμπειρίκου Κύριλου Σαρρή, Nίνας Παπακωνσταντίνου και των Fiona Banner, Irma Blank, Benny Brunner, Ulises Carriόn, Didem Erk, Julien Levesque, Rivane Neuenschwander, Dayanita Singh, Michelle Stuart, Stephanie Syjuco και Thu Van Tran.

   Διάρκεια έκθεσης έως 10 Μαρτίου 2019.