Μπορεί να τελειώσει η πανδημία χωρίς εμβόλιο; 2 από τους πιο θανατηφόρους ιούς έσβησαν χωρίς εμβόλιο

Το εμβόλιο που περιμένει όλος ο κόσμος ως αντίδοτο στον κοροναϊό είναι θεωρητικά ο βέβαιος τρόπος για να τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία.

Ακόμα και αν δεν είναι απολύτως αποτελεσματικό και μόνο το ότι θα αυξηθεί κατακόρυφα ο πληθυσμός που θα διαθέτει ανοσία, ο βαθμός μεταδοτικότητας θα διαγράψει αντιστρόφως ανάλογη πορεία. Ο covid-19 θα συνεχίσει εκτός μεγάλου απροόπτου να είναι κατά περίπτωση μια θανατηφόρα ασθένεια – όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τον H1N1 – ωστόσο η κυκλοφορία του εμβολίου είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα σηματοδοτήσει το «κοινωνικό τέλος» της πανδημίας.

Η ιστορία έχει διδάξει ότι μια πανδημία μπορεί να τελειώσει με περισσότερους από έναν τρόπους και ότι το ιατρικό με το κοινωνικό τέλος είναι δυνατό να μην συμβαδίζουν. Το κοινωνικό τέλος μεταφράζεται στην εξάλειψη του φόβου της λοίμωξης μεταξύ των ανθρώπων και τουλάχιστον σε επίπεδο ψυχολογίας το εμβόλιο για τον covid-19 προορίζεται να αποτελέσει σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Είναι όμως αυτός ο μοναδικός τρόπος για να τελειώσει μια πανδημία; Η απάντηση είναι «όχι», όπως προκύπτει από τις περιπτώσεις της πανώλης και της ισπανικής γρίπης. Η πανώλη, η πιο φονική νόσος στην ιστορία, επιτέθηκε σε διάφορες φάσεις στην ανθρωπότητα, τελευταία εκ των οποίων στα 1960, με επίκεντρο το Βιετνάμ. Μέχρι σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο πώς δόθηκε ένα τέλος στην πανώλη. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο κρύος καιρός σκότωσε τους ψύλλους ξενιστές του φονικού βακτηρίου (η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα ψύλλων, που παρασιτούν σε άρρωστο μαύρο αρουραίο), ενώ άλλοι ότι βοήθησε κάποια βιολογική μεταβολή στα τρωκτικά. Μια τρίτη υπόθεση είναι ότι το βακτήριο εξελίχθηκε σε λιγότερο θανατηφόρο και μια άλλη πιθανότητα είναι ότι τα δραστικά μέτρα των ανθρώπων (π.χ. κάψιμο ολόκληρων χωριών και απόπειρες… γενοκτονίας των τρωκτικών) έβαλε φρένο στην εξάπλωση του. Έτσι κι αλλιώς πια, τα όποια περιστατικά – η πανώλη δεν έχει εξαφανιστεί τελείως – θεραπεύονται αποτελεσματικά με αντιβιοτικά, προτού γίνουν εστίες μετάδοσης.

Σε ότι αφορά την ισπανική γρίπη, που εξόντωσε περίπου 40 εκατ. ανθρώπους στον πλανήτη τη διετία 1918-19, επίσης δεν εξαλείφθηκε με εμβόλιο. Σταδιακά υποχώρησε και τελικά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς – και εντελώς ξαφνικά όπως ακριβώς πρωτοεμφανίστηκε – το 1919. Ύστερα από 18 μήνες «έσβησε», λόγω της ανάπτυξης ανοσίας από τον πληθυσμό, που είχε ως αποτέλεσμα τη μετεξέλιξη του ιού σε κάτι πολύ πιο ακίνδυνο.

Είναι πιθανό να συμβεί κάτι ανάλογο τώρα; Ο Δημήτρης Κουντουράς, παθολόγος – ηπατολόγος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, και Διευθυντής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Μακροβιότητας της Βιοϊατρικής είναι σχεδόν βέβαιος. Ο κ. Κουντουράς αναλύει νυχθημερόν την εξέλιξη της πανδημίας, μαζί με το στενό συνεργάτη του και βιοπληροφορικάριο βιολόγο, Δημήτρη Νικολούδη, μέσω πολύπλοκων μαθηματικών τύπων, πολλών επιδημιολογικών δεδομένων και γραφημάτων, που καταγράφονται σε ένα τεράστιο αρχείο για την επεξεργασία και παρακολούθηση της πορείας του κοροναϊού.

«Η επιδημία θα κάνει τον κύκλο της και χάρις στην επικράτηση των ήπιων στελεχών κάποια στιγμή θα σβήσει ή απλά θα προστεθεί στην περιοδική δεξαμενή των κοροναϊών. Είμαι βέβαιος πως τα νέα στελέχη του κοροναϊού εξελίσσονται μέσα σε αυτό το περιβάλλον και η πανδημία συνολικά θα κάνει τον κύκλο της, ίσως και πιο σύντομα από την ημέρα που αναμένουμε την εύρεση ενός αποτελεσματικού εμβολίου», δήλωσε  ο διακεκριμένος επιστήμονας, προσθέτοντας ότι ο ιός ήδη έχει χάσει τη λοιμογόνο δύναμη της πρώτης φάσης και η κοινότητα βρίσκεται σιωπηλά στη φάση απόκτησης ανοσίας. «Χάρη στη γενική κινητοποίηση που έχει κάνει η κοινωνία μας, επιβραδύνοντας τη διασπορά, άθελα της δίνει χρόνο στα ήπια στελέχη να επικρατήσουν και να «εμβολιάσουν» αυτά τον πληθυσμό, που αποκτά μία ανοσία όπως θα την αποκτούσε εάν έκανε ένα εμβόλιο. Μην ξεχνάτε άλλωστε πως το εμβόλιο, εφόσον τελικά βρεθεί, δεν θα είναι τίποτε άλλο από στοιχεία του ιού. Την ανοσία αγέλης θα την αποκτήσουμε με ασφάλεια μέσω του ελέγχου και της πίεσης στην επιδημία και όχι με την απελευθέρωση των επαφών και την κατάργηση της χρήσης μάσκας, που ευνοούν τα επιθετικά στελέχη».

Οι ιστορικοί θεωρούν ότι είναι εξαιρετικά πιθανό να τελειώσει η σημερινή πανδημία κοινωνικά, προτού τελειώσει ιατρικά. Το ευοίωνο σενάριο είναι να συμβεί αυτό μέσω της διαδικασίας που αναλύει ο κ. Κουντουράς. Το απευκταίο να «ανακηρύξουν» μόνοι τους οι άνθρωποι το τέλος της, έχοντας μπουχτίσει από τους περιορισμούς και εξαντληθεί από τη συρρίκνωση της οικονομίας. Σε αυτή την περίπτωση, θα προκύψουν απειθαρχία και ανυπακοή στα μέτρα, ενώ ο SARS-CoV-2 θα συνεχίσει να «σιγοκαίει» μεταξύ του πληθυσμού

Ήδη υπάρχουν πολλοί πολίτες σε όλο τον κόσμο που ζητούν εδώ και τώρα ένα «κοινωνικό τέλος», προκαλώντας ένα είδος σύγκρουσης με τις αρχές δημόσιας υγείας. Όπως προβλέπει ο ιστορικός του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Άλαν Μπραντ, «ο προσδιορισμός του τέλους της τωρινής πανδημίας θα είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία».

Εκτός αν η επιστήμη φέρει γρήγορα στο τραπέζι το «βαρύ πυροβολικό», ώστε το ιατρικό τέλος να συμβαδίσει με το κοινωνικό…

ethnos.gr