Τι ποσοστά ανοσίας προσφέρει ανά δόση το κάθε εμβόλιο; Τι ισχύει για θρομβώσεις και άλλες παρενέργειες. Οδηγός για εμβολιασμένους

 medlabnews.gr iatrikanea

Με εντατικούς ρυθμούς συνεχίζονται οι εμβολιασμοί στη χώρα μας, με τους περισσότερους να έχουν λάβει την πρώτη και δεύτερη δόση του εμβολίου, ενώ μια μεγάλη μερίδα πολιτών έχει λάβει και την τρίτη δόση.

Τι ανοσία αποκτούμε, όμως, ανάλογα με το εμβόλιο και τις δόσεις που έχουμε λάβει; Οι ειδικοί απαντούν:

• Pfizer/BionTech: Η πρώτη δόση του εμβολίου δίνει 52% ανοσία, στις επτά ημέρες από τη στιγμή του εμβολιασμού. Στις 14 ημέρες, φθάνει το 89%. Μετά από τρεις εβδομάδες, όπου γίνεται η δεύτερη δόση του εμβολίου, αποκτούμε έως και 95,3% ανοσία.
• AstraZeneca: Με την πρώτη δόση του εμβολίου και σε διάστημα 21 ημερών, όποιος κάνει το εν λόγω εμβόλιο εξασφαλίζει ανοσία 70%, που φθάνει το 100% με τη δεύτερη δόση.
• Moderna: Με την πρώτη δόση του εμβολίου αποκτούμε ανοσία 92% μετά από 14 ημέρες και 95% μετά τη δεύτερη δόση.
• Johnson & Johnson: Με το μονοδοσικό εμβόλιο αποκτούμε 85% έως 99% ανοσία.
  

Μία νέα μελέτη στις ΗΠΑ δείχνει πως αν και ο εμβολιασμός παραμένει αποτελεσματικός έναντι της πιθανότητας λοίμωξης από κοροναϊό και ακόμη περισσότερο έναντι βαριάς Covid-19 και θανάτου, η προστασία έχει παρουσιάσει μείωση μετά την εμφάνιση της παραλλαγής Δέλτα, κάτι που αφορά ιδιαίτερα το μονοδοσικό εμβόλιο Johnson & Johnson.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Άρθουρ Γουάλας του Ιατρικού Κέντρου Βετεράνων και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο και τη δρα Μπάρμπαρα Κον του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανέλυσαν στοιχεία για 780.225 εμβολιασμένους ενήλικες μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου 2021. Διαπιστώθηκε ότι σε αυτό το διάστημα, η μέση προστασία των mRNA εμβολίων (Pfizer/BioNTech και Moderna) έναντι λοίμωξης από κοροναϊό είχε υποχωρήσει από το 88% στο 48%.

Η μείωση της προστασίας έναντι λοίμωξης ήταν μεγαλύτερη για το εμβόλιο της Johnson & Johnson (από 86,4% τον Μάρτιο σε μόνο 13,1% τον Σεπτέμβριο), ενώ οι αντίστοιχες μειώσεις ήταν από 86,9% σε 43,3% για το εμβόλιο Pfizer/BioNTech και από 89,2% σε 58% για εκείνο της Moderna. Η νέα μελέτη είναι η πρώτη που δείχνει, σε μία περίοδο που επικράτησε πλέον το στέλεχος Δέλτα του κοροναϊού, τη μεγάλη υποχώρηση της προστασίας έναντι λοίμωξης σε βάθος χρόνου από το μονοδοσικό εμβόλιο J&J, σε σύγκριση με τα mRNΑ των δύο δόσεων.

Από την άλλη πλευρά, όμως, και τα τρία ανωτέρω εμβόλια (ιδίως εκείνα των δύο δόσεων) συνεχίζουν να παρέχουν υψηλή προστασία έναντι της βαριάς Covid-19 και του κινδύνου θανάτου, ιδίως στα άτομα έως 65 ετών, αλλά και για τις ηλικίες άνω των 65 ετών το όφελος των εμβολίων παραμένει μεγάλο. Σε σχέση με τους ανεμβολίαστους, όπως επιβεβαιώνει και η νέα μελέτη, οι εμβολιασμένοι έχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο να πεθάνουν λόγω κοροναϊού, ενώ οι ανεμβολίαστοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για λοίμωξη (οποιασδήποτε σοβαρότητας), βαριά νόσο και θάνατο.

Αναλυτικά, μεταξύ εκείνων που είχαν διαγνωστεί με μοριακό τεστ θετικοί για κοροναϊό μετά την 1η Ιουλίου, στους κάτω των 65 ετών η μέση αποτελεσματικότητα των τριών εμβολίων έναντι του κινδύνου θανάτου από Covid-19 υπολογίστηκε στο 81,7% τον Οκτώβριο. Ανά εμβόλιο, η προστασία από θάνατο εκτιμήθηκε στο 84,3% για το εμβόλιο Pfizer/BioNTech, στο 81,5% για τo Moderna και στο 73% για τo Johnson & Johnson.

Για τους άνω των 65 ετών, αντίστοιχα, η αποτελεσματικότητα έναντι θανάτου ήταν στο 71,6% για τα τρία εμβόλια γενικά, ενώ ανά επιμέρους εμβόλιο ήταν 75,5% για το Moderna, 70,1% για το Pfizer/BioNΤech και 52,2% για το μονοδοσικό J&J. Συνεπώς, με βάση τα ανωτέρω ποσοστά, το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech φαίνεται κάπως πιο αποτελεσματικό στα άτομα έως 65 ετών, ενώ εκείνο της Moderna υπερτερεί στους άνω των 65 ετών.

Σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, το εμβόλιο J&J φαίνεται να παρέχει χαμηλότερη προστασία σε σχέση με τα δύο mRNA εμβόλια, κάτι που συνηγορεί υπέρ της χορήγησης ενισχυτικής δόσης.

Εμβόλιο: Σημαντική ώθηση στην ανοσία μετά την 3η δόση

Η τρίτη δόση του εμβολίου για την Covid-19 μειώνει κατά δύο τρίτα τον κίνδυνο μόλυνσης από τον κοροναϊό, σε σύγκριση με τις δύο δόσεις, διαπίστωσε μεγάλη έρευνα στη Βρετανία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας REACT, που διεξήχθη από τις 19 Οκτωβρίου μέχρι τις 5 Νοεμβρίου με τη συμμετοχή άνω των 100.000 ατόμων, η τρίτη δόση παρέχει σημαντική ώθηση στην ανοσία έναντι του SARS-CoV-2.

Από τα άνω των 8.300 ατόμων που έκαναν ενισχυτική δόση του εμβολίου και μετείχαν στην έρευνα, μόνον τα 30 -δηλαδή, ποσοστό 0,36%- μολύνθηκαν από τον κοροναϊό στο διάστημα αυτό, ενώ σχεδόν 700 από την ομάδα των 68.000 που είχαν κάνει δύο δόσεις προσβλήθηκαν από τον SARS-CoV-2, δηλαδή ποσοστό 1,03%.

Αφού συνυπολόγισαν την ηλικία και άλλους παράγοντες, οι ερευνητές του Imperial College London επισήμαναν ότι τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η πιθανότητα μόλυνσης στους τριπλά εμβολιασμένους μειώνεται κατά δύο τρίτα σε σύγκριση με εκείνους που έκαναν δύο δόσεις, επιβεβαιώνοντας και πρόσφατη ισραηλινή έρευνα για την αναγκαιότητα της ενισχυτικής δόσης.

Οι Αρχές στη Βρετανία είχαν ανάψει από τον περασμένο Σεπτέμβριο το «πράσινο φως» για τη χορήγηση της τρίτης δόσης σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, υγειονομικούς, εργαζόμενους σε οίκους ευγηρίας και σε άλλες ευπαθείς ομάδες, ενώ προ ημερών επέκτειναν το πρόγραμμα και στους άνω των 40 ετών.

Σύμβουλοι της κυβέρνησης Τζόνσον λένε ότι τρίτη δόση μπορεί να χορηγηθεί και σε νεότερα άτομα, αλλά αναμένουν πιο συνολικά στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά της.

Τι συμβαίνει με τις παρενέργειες

Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και τα εμβόλια αποτελούν αντικείμενο στενής παρακολούθησης στην ΕΕ, από τη στιγμή που εγκρίνονται και κυκλοφορούν στην αγορά.

Από στατιστική άποψη, οι παρενέργειες είναι σπάνιες ή πολύ σπάνιες.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Ιωαννίδη Καθ. Παθολογίας, Επιδημιολογίας και Πληθυσμιακής Υγείας παν. «Stanford», «ο κίνδυνος με βάση όσα ξέρουμε ως τώρα, για ένα εμβόλιο όπως της Pfizer ή της Moderna είναι ο κίνδυνος να πας μια φορά από την Αθήνα στην Κόρινθο, με το αυτοκίνητο. Για το εμβόλιο της AstraZeneca είναι ο κίνδυνος να πας από την Αθήνα ως την Αλεξανδρούπολη. Έχω μικρή ως μέτρια επιφύλαξη για άτομα νεότερα και κυρίως γυναίκες.  Γι αυτόν τον πληθυσμό ο κίνδυνος είναι να πας με το αυτοκίνητο από την Αθήνα ως την Βιέννη. Θα θέσουμε ένα όριο γύρω στα 50, αν έχουν την επιλογή να κάνουν ένα άλλο εμβόλιο, μάλλον θα διάλεγα άλλο εμβόλιο».

«Για το εμβόλιο της Johnson έχουμε λιγότερα δεδομένα, η εικόνα που έχουμε για τον κίνδυνο είναι αντίστοιχη του να πεθάνεις πηγαίνοντας από την Αθήνα στη Λαμία με το αυτοκίνητο. Αυτές οι εκτιμήσεις έχουν αρκετή αβεβαιότητα, αλλά θα έλεγα ότι είναι ένα εμβόλιο που μπορεί να κάνεις κανεί χωρίς να φοβηθεί».

Για τις  θρομβώσεις

Το σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από θρομβοπενία (χαμηλά αιμοπετάλια) και σχηματισμό θρόμβων, παρουσιάζεται πέντε έως 24 μέρες μετά τον εμβολιασμό με εμβόλια έναντι του κοροναϊού που είχαν ως φορέα αδενοϊό.

Τα νέα δεδομένα που συνόψισαν καθηγητές του ΕΚΠΑ, αφορούν τρεις ανεξάρτητες περιγραφές 39 ατόμων με αυτό το σύνδρομο που ήταν υγιή, και πολύ λίγοι είχαν γνωστό ιστορικό προηγούμενο θρόμβωσης ή προθρομβωτικής διάθεσης.

Οι περισσότεροι ασθενείς σε αυτές τις αναφορές  ήταν γυναίκες ηλικίας κάτω των 50 ετών, και μερικές λάμβαναν και οιστρογόνα. Έχει ενδιαφέρον ότι οι θρομβώσεις διαπιστώθηκαν συχνά σε ασυνήθεις περιοχές όπως οι εγκεφαλικές φλέβες, οι ηπατικές φλέβες η σπληνική και η πυλαία φλέβα (αλλά και οι φλέβες των κάτω άκρων και πνευμονικές φλέβες) . Από τον εργαστηριακό έλεγχο σε αυτές τις περιπτώσεις διαπιστώθηκαν χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων, υψηλά επίπεδα D-Dimers (προϊόντα αποδόμησης των θρόμβων) και μείωση του ινωδογόνου,  δηλαδή ευρήματα συμβατά με μια γενικευμένη και μη ελεγχόμενη ενεργοποίηση του μηχανισμού της πήξης.

Οι διάμεσοι αριθμοί αιμοπεταλίων κατά τη διάγνωση του συνδρόμου ήταν περίπου 20.000 έως 30.000 ανά κυβικό χιλιοστόμετρο (φυσιολογικά είναι πάνω από 150.000). Περίπου το 40% των ασθενών πέθανε, μερικοί από ισχαιμική εγκεφαλική βλάβη, υπερκείμενη αιμορραγία ή και τις δύο καταστάσεις, συχνά μετά από χορήγηση αντιπηκτικών. Αυτός ο συνδυασμός θρόμβωσης και θρομβοπενίας οδήγησε αρχικά στη διάγνωση της προκαλούμενης από ηπαρίνη θρομβοπενίας, ένα σύνδρομο που αναπτύσσεται μετά από χορήγηση ηπαρίνης (ενός αντιπηκτικού που χρησιμοποιείται ευρέως),   όμως, κανένας από τους ασθενείς δεν είχε γνωστή έκθεση στην ηπαρίνη πριν από την έναρξη της νόσου.

VITT

Το σύνδρομο αυτό ονομάστηκε vaccine induced immune thrombotic thrombocytopenia – VITT (δηλαδή ανοσολογικής αρχής θρομβωτική θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό). Ένα χαρακτηριστικό εύρημα στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι η παρουσία αντισωμάτων έναντι του παράγοντα 4 των αιμοπεταλίων (PF4).

Σε αντίθεση με την προκαλούμενη από ηπαρίνη θρομβοπενία, το αντίσωμα συνδέεται με τον παράγοντα  PF4 απουσία ηπαρίνης. Αυτό το μοτίβο είναι συμβατό με μια «άτυπη» ή «αυτοάνοση» θρομβοπενία, στην οποία αναπτύσσονται θρόμβοι χωρίς προηγούμενη έκθεση στην ηπαρίνη. Επιπλέον η κατανομή των θρόμβων σε αυτές τις δύο καταστάσεις διαφέρει. Με βάση αυτές τις αναφορές, η διάγνωση της ανοσολογικής αρχής θρομβωτικής θρομβοπενίας μετά από εμβολιασμό (VITT) πρέπει να επιβεβαιώνεται με ειδικό τεστ (όχι με τις ταχείες δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση θρομβοπενίας από ηπαρίνη).

Συμπτώματα

Συμπτώματα τα οποία πρέπει να έχει κανείς υπόψη του είναι η εμφάνιση δύσπνοιας, άλγους στο θώρακα, οίδημα στα κάτω άκρα, κοιλιακό άλγος, κεφαλαλγία, θάμβος οράσεως, πετέχιες το δέρμα. Αν και ακόμα τα δεδομένα είναι σχετικά περιορισμένα η χορήγηση ενδοφλέβιας ανοσοσφαιρίνης και κορτιζόνη σε  υψηλές δόσεις μπορούν να βελτιώσουν τον αριθμό των αιμοπεταλίων μέσα σε λίγες ημέρες, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο αιμορραγίας, ειδικά όταν αρχίζει η αντιπηκτική αγωγή.

Παρόλο που η κατάσταση χαρακτηρίζεται από χαμηλά αιμοπετάλια, η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής μπορεί να σταματήσει την αλυσιδωτή ενεργοποίηση των μηχανισμών της πήξης. Επίσης, είναι προτιμότερο να χορηγηθούν ως αντιπηκτική αγωγή όχι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους αλλά διαφορετικής κατηγορίας αντιπηκτικά, μη ηπαρινικά, όπως αυτά που χορηγούνται στην θεραπεία της θρομβοπενίας που προκαλείται από την ηπαρίνη. Επίσης η χορήγηση αιμοπεταλίων θα πρέπει να αποφεύγεται διότι μπορεί να ενεργοποιηθεί περαιτέρω το σύνδρομο. Με βάση την εμπειρία που αποκτάται αναμένεται ότι το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας που σχετίζεται με αυτό το σύνδρομο θα μειωθεί σημαντικά λόγω της πιο έγκαιρης αναγνώρισης και της κατάλληλης αντιμετώπισης.

Οδηγός για εμβολιασμένους

Όταν κάποιος έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του, τότε από τους ειδικούς θεωρείται ασφαλές να περπατάει ή να αθλείται σε εξωτερικό χώρο, να βρίσκεται σε μικρές μαζώξεις με εμβολιασμένα ή μη άτομα και να γευματίσει σε έναν εξωτερικό χώρο χωρίς μάσκα. Ωστόσο καλό θα ήταν να συνεχίσει να φοράει μάσκα, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού, σε εκδηλώσεις με πολύ συγχρωτισμό όπως οι συναυλίες.

Οι πλήρως εμβολιασμένοι έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό, ωστόσο οι ειδικοί συνιστούν παρακολούθηση συμπτωμάτων, όπως πυρετό, βήχα, δύσπνοια, κόπωση, κεφαλαλγία, απώλεια γεύσης ή όσφρησης, πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση ή καταρροή, ναυτία ή διάρροια. Ειδικά αν κάποιος εκτεθεί σε θετικό κρούσμα και μένει μαζί με πολλά άτομα, ιδανικά θα έπρεπε να κάνει τεστ και να απομονωθεί για 14 ημέρες ακόμη και χωρίς συμπτώματα.

Θεωρητικά οι πλήρως εμβολιασμένοι είναι ασφαλές να ταξιδέψουν εντός των συνόρων της χώρας χωρίς να κάνουν τεστ ή να μπουν σε καραντίνα επιστρέφοντας. Παρ’ όλα αυτά είναι σημαντικό στα ταξίδια να τηρούνται μέτρα προφύλαξης, όπως η τήρηση αποστάσεων, η χρήση μάσκας και η σωστή και συχνή υγιεινή των χεριών.