Καρδιακός ρυθμός τι είναι; Ποιες οι φυσιολογικές τιμές ανά ηλικία; Μυστικά για μέτρηση του σφυγμού.

του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

H καρδιά διαθέτει ένα αυτόματο μηχανισμό ηλεκτρικής διέγερσης και λειτουργίας χάρις στον οποίο ρυθμίζει τον καρδιακό ρυθμό ανάλογα των εκάστοτε αναγκών. 

Σφυγμός (καρδιακός ρυθμός ή παλμός) λέγεται η μετάδοση του κύματος αίματος, που προκαλείται από την καρδιακή συστολή, στο τοίχωμα των αγγείων. Ο σφυγμός οφείλεται στην μεταβολή της πίεσης του αίματος που προκαλείται από τις κοιλιακές συστολές της καρδιάς και της ελαστικότητας των αρτηριών.

Πρόκειται για το αίσθημα που δημιουργούν στην ψηλάφηση οι ρυθμικές κινήσεις των τοιχωμάτων των αρτηριών που προκαλούνται από τις συστολές της καρδιάς.

Πως ψηλαφούμε τον σφυγμό

Η ευκολότερη θέση για να εντοπίσουμε και να μετρήσουμε το σφυγμό μας είναι στο εμπρός μέρος του καρπού, στη βάση του αντίχειρα. Για να ψηλαφήσουμε το σφυγμό, εφαρμόζουμε δύο τουλάχιστον δάχτυλά μας (το δείκτη και το μέσο) στον καρπό στην πλευρά του μεγάλου δαχτύλου. Πιέζουμε με τις άκρες των δακτύλων σταθερά τη σφύζουσα αρτηρία. 

Αφού νιώσουμε τον πρώτο σφυγμό αρχίζουμε το μέτρημα ξεκινώντας από το μηδέν. 

Επιλέξτε έναν από τους παραπάνω τρόπους μέτρησης

Καθώς «αισθανόμαστε» την αρτηρία που ψηλαφούμε, ταυτόχρονα κοιτάμε το ρολόϊ μας για ένα λεπτό και μετράμε τους σφυγμούς.  

Για πιο σύντομα μπορούμε να μετρήσουμε τους χτύπους επί 15’’ καιν πολλαπλασιάζουμε επί 4 για να βρούμε τον αριθμό των σφυγμών ανά λεπτό.

Ακόμα πιο πρακτικά και γρήγορα (χρειάζεται εξάσκηση) είναι για την μέτρηση των καρδιακών σφυγμών κατά την άσκηση είναι η μέτρηση στα 6" και στο αποτέλεσμα να προστεθεί ένα μηδέν, π.χ. 8=80 σφυγμοί ανά λεπτό. 

Το μέτρημα των σφυγμών πρέπει πάντα να αρχίζει με «μηδέν-ένα-δύο-τρία κ.λ.π» και όχι από το ένα για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα λάθους κατά την μέτρηση.

Σε ποια σημεία ψηλαφούμε τον σφυγμό

Σφυγμό δεν πιάνουμε μόνο στο χέρι (κερκιδικός σφυγμός). Μπορούμε να μετρήσουμε τον σφυγμό μας και σε άλλες αρτηρίες. Ο σφυγμός ψηλαφάται όπου υπάρχει αρτηρία κοντά στο δέρμα. Μια άλλη γνωστή θέση που ψηλαφάμε σφυγμό είναι στο «λαιμό» (σφυγμός της καρωτίδας). Πολύ εύκολο είναι στον λαιμό ψηλαφώντας την καρωτιδική αρτηρία. Θα την βρείτε ακριβώς κάτω από την γνάθο.

Φυσιολογικές τιμές του καρδιακού ρυθμού

Σε ένα άτομο που βρίσκεται σε ηρεμία, οι σφυγμοί φυσιολογικά είναι 72 σε ένα λεπτό και έχουν ρυθμό. Υπάρχουν όμως και φυσιολογικές διακυμάνσεις.

Ο καρδιακός ρυθμός άνω των φυσιολογικών τιμών αναφέρεται ως ταχυκαρδία ενώ ο καρδιακός ρυθμός κάτω των φυσιολογικών τιμών αναφέρεται ως βραδυκαρδία. Οι φυσιολογικές τιμές των καρδιακών παλμών σε φάση ηρεμίας (όταν δηλαδή δεν υπάρχει σωματική κόπωση ή το ψυχικό στρες) είναι:

• Νήπια: 100 ως 160 παλμοί το λεπτό.
• Παιδιά 1 ως 10 ετών: 70 ως 120 παλμοί το λεπτό.
• Παιδιά άνω των 10 ετών και ενήλικες: 60 ως 100 παλμοί το λεπτό (τα τελευταία χρόνια θεωρείται ότι το 90 είναι το φυσιολογικός ανώτατος παλμός ανά λεπτό για τους ενήλικες).
• Αθλητές: 40 ως 60 παλμοί το λεπτό.

Η καρδιακή συχνότητα σε φάση ηρεμίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Τα παιδιά έχουν πιο γρήγορο καρδιακό ρυθμό, διότι ο οργανισμός τους αναπτύσσεται και απαιτεί μεγαλύτερη ποσότητα αίματος να φτάνει στους ιστούς. Το φύλο παίζει ρόλο με τις γυναίκες να έχουν κατά μέσο όρο περισσότερους σφυγμούς από τους άντρες. Τέλος, σε γενικές γραμμές, οι ψηλόλιγνοι άνθρωποι τείνουν να έχουν περισσότερους σφυγμούς από τους πιο μικροκαμωμένους.

Ολες τις παθολογικές τιμές θα τις εκτιμήσει ο γιατρός σας. Σε περίπτωση που ένα άτομο έχει πολύ χαμηλές σφύξεις (κάτω από 40 ανά λεπτό) ή πολύ ψηλές (πάνω από 120 ανά λεπτό) χρειάζεται να εκτιμηθεί επειγόντως από ειδικό.

Ένας υψηλός καρδιακός ρυθμός σε κατάσταση ηρεμίας δεν αποτελεί απλώς δείκτη μειωμένης φυσικής κατάστασης, αλλά και έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για θνητότητα από καρδιοπάθεια. Συνήθως ως παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα (καρδιακή προσβολή) ή καρδιακή ανακοπή αναφέρονται η υψηλή χοληστερόλη (χοληστερίνη), η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα και η καθιστική ζωή. Ωστόσο ένας επιπλέον παράγοντας κινδύνου είναι και οι υψηλοί καρδιακοί παλμοί. Αντίστροφα, όσες λιγότερες φορές χτυπά η καρδιά μας ανά λεπτό τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε να ζήσουμε περισσότερο. 

Το κάπνισμα ανεβάζει τους σφυγμούς της καρδιάς

Η Σημασία της Άσκησης

Η συστηματική άσκηση μειώνει τον καρδιακό ρυθμό ενώ μελέτες δείχνουν ότι μια διατροφή που περιέχει ωμέγα-3 και συγκεκριμένα EPA και DHA (βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια) μπορεί επίσης να μειώσει τους χτύπους της καρδιάς σε κατάσταση ηρεμίας.

Όργανο Έλεγχου Καρδιακών Σφυγμών

Αν παρόλα αυτά δυσκολεύεστε να μετρήσετε τους καρδιακούς σφυγμούς και δεν είστε σίγουροι υπάρχουν στο εμπόριο ηλεκτρονικά όργανα, που κάνουν αυτήν την δουλειά για εσάς με αξιοπιστία. 

Αν η επιλογή σας είναι οι αερόβιες δραστηριότητες, το Όργανο Έλεγχου Καρδιακών Σφυγμών είναι από τα πιο σημαντικά αξεσουάρ Fitness. 

Αποτελείται από μια ζώνη που τοποθετείται κάτω από το στήθος στο ύψος της καρδιάς, καταγράφοντας συνεχώς τους καρδιακούς σφυγμούς του ασκουμένου. Κατόπιν μεταδίδει αυτή την πληροφορία σε ένα ειδικό ηλεκτρονικό ρόλοι που φοράει ο ασκούμενος στο χέρι του.

Βηματομετρητής (tracker)

Τελευταία έχουν μεγάλη ανάπτυξη τα ηλεκτρονικά βραχιόλια. Τα ηλεκτρονικά βραχιόλια είναι ήδη πολλά και προέρχονται από μια ποικιλία κατασκευαστών με διαφορετική προσέγγιση προς τον τελικό καταναλωτή. Υπάρχουν βραχιόλια που απλώς καταγράφουν την ποιότητα και την ποσότητα της άσκησής σας στο τρέξιμο. Ολα καταγράφουν τις σφύξεις σε όλη την διάρκεια της άσκησης. Άλλα πάλι καταγράφουν ένα σύνολο από παραμέτρους, όπως οι κινήσεις σας κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, οι διατροφικές σας συνήθειες (μέσω σχετικής εφαρμογής), ενώ έχουν και τη δυνατότητα να σας ειδοποιούν με τη χρήση δόνησης. 

Μετρήστε τον καρδιακό σας ρυθμό, χρησιμοποιώντας την ενσωματωμένη κάμερα του smartphone σας

Υπάρχουν πολλές εφαρμογές πια που εφαρμόζουν την ίδια αρχή που λειτουργεί και το ιατρικό παλμικό οξύμετρο – που χρησιμοποιείται σε νοσοκομεία. Τοποθετείτε το δάχτυλό σας απαλά πάνω από την κάμερα. Κρατήστε το σταθερό για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα. Ο ρυθμός της καρδιάς σας θα εμφανιστεί στην οθόνη.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Η μέτρηση πρέπει να γίνεται 5" μετά την άσκηση και χωρίς ο ασκούμενος να σταματήσει απότομα την κίνηση.

Διαβάστε επίσης

• Σε τι οφείλεται η ταχυκαρδία και πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι; Πώς γίνεται η διάγνωση και ποια η θεραπεία;
• Καρδιακή αρρυθμία. Τι είναι; Πόσο επικίνδυνη είναι; Πώς αντιμετωπίζεται; Πώς προλαμβάνεται;
• Η χρήση των βηματομετρητών για καταγραφή δραστηριότητας, υγεία, άσκηση και αδυνάτισμα