Δύσκολη κληρονομιά για το Δημόσιο το Κέντρο Πολιτισμού Στ. Νιάρχος

Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) στο φαληρικό Δέλτα αποτελεί ένα ελληνικό θαύμα κατασκευής, αρχιτεκτονικής και ανάπλασης δημόσιου χώρου, της έκτασης του πρώην ιπποδρόμου στο νοτιανατολικό άκρο της Καλλιθέας στη συμβολή των λεωφόρων Συγγρού και Ποσειδώνος.
Ωστόσο, η σταδιακή παράδοση του κτηριακού κομψοτεχνήματος-μία δωρεά 617 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)- στο Δημόσιο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Φεβρουάριο, γεννά ανησυχίες για το εάν το θαύμα θα έχει διάρκεια.
Η κατασκευή

Δύσκολη κληρονομιά για το Δημόσιο το Κέντρο Πολιτισμού Στ. Νιάρχος

Η μη εμπλοκή του οσφυοκαμπτικού Δημοσίου υπήρξε μία από τις βασικές αιτίες για τις οποίες η υλοποίηση της ανάπτυξης, που περιλαμβάνει τα κτήρια της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης (23.000 τ.μ.), της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το πάρκο έκτασης 210.000 τ.μ. και το ενεργειακό στέγαστρο 10.000 τ.μ., προχώρησε απρόσκοπτα.
Τον Σεπτέμβριο του 2012 η ΤΕΡΝΑ κοινοπρακτικά με την ιταλική Impregilo υπέγραψαν τη σύμβαση για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού. Δεκατρείς μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 2013 στην έκταση 220 στρεμμάτων είχαν εγκατασταθεί 10 οικοδομικοί γερανοί και το σύνολο των κτηρίων είχε θεμελιωθεί.
Τον Δεκέμβριο του 2015 το ΚΠΙΣΝ βρισκόταν σε προχωρημένο κατασκευαστικά στάδιο και τον Ιούνιο του 2016 άνοιξε τις πύλες του στο κοινό στο πλαίσιο ενός τετραήμερου εκδηλώσεων.
Όπως προβλέπει το αρχικό χρονοδιάγραμμα, το 2017 και συγκεκριμένα στις 23 Φεβρουαρίου θα λάβει χώρα η επίσημη τελετή παράδοσης στο Δημόσιο του έργου παγκόσμιας εμβέλειας. Ακόμη έως τον Οκτώβριο του 2017 υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί η διαδικασία μετεγκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής στο Κέντρο Πολιτισμού.
Έτσι, τα βλέμματα είναι στραμμένα στην αλλαγή σκυτάλης, στην ανάθεση της διαχείρισης του ΚΠΙΣΝ στο Δημόσιο.

Γιατί παραδίδεται στο Δημόσιο

Το 2006, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ανακοίνωσε τα σχέδιά του για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο πλαίσιο αυτό, τον Μάρτιο του 2009 καταρτίστηκε σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του ΚΠΙΣΝ και κυρώθηκε από τη Βουλή. Η σύμβαση αυτή προβλέπει ότι η δωρεά του Ιδρύματος προς το κράτος θα πραγματοποιηθεί έμμεσα, μέσω της Ανώνυμης Εταιρείας Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το σχήμα αυτό, που είχε την ευθύνη της μελέτης, κατασκευής και εξοπλισμού της εγκατάστασης, θα παραμείνει ενεργό και κατά την περίοδο λειτουργίας του ΚΠΙΣΝ.
Ωστόσο, όσο διαρκούσε η κατασκευαστική περίοδος, το ΚΠΙΣΝ Α.Ε. ελεγχόταν από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο οποίο ανήκει η μοναδική μετοχή του. Επίσης, το Ίδρυμα διόριζε το σύνολο των μελών του δ.σ.
Ωστόσο, από τις 23 Φεβρουαρίου η μία και μοναδική μετοχή της εταιρείας θα μεταβιβαστεί, στο πλαίσιο της δωρεάς, στο ελληνικό Δημόσιο. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι τα μέλη του δ.σ. που ορίζονται από το ΙΣΝ θα αντικατασταθούν από νέα πρόσωπα. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα διορίσει το νέο δ.σ. της -”κρατικοποιημένης” από τον Φεβρουάριο- εταιρείας η οποία θα βρίσκεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Οικονομικών.
Παράλληλα, η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή θα εποπτεύονται από τα υπουργεία Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων και Πολιτισμού & Αθλητισμού, αντίστοιχα. Ουσιαστικά, το κράτος θα ελέγχει τρεις δομές, το το ΚΠΙΣΝ Α.Ε., την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Λυρική Σκηνή.

Η πρώτη πενταετία
Το γεγονός ότι το Ίδρυμα Νιάρχος, μέσα στην επόμενη πενταετία, θα συνεχίζει να υποστηρίζει οικονομικά το Κέντρο Πολιτισμού με δωρεές έως 50 εκατ. ευρώ (για τα έξοδα λειτουργίας του οργανισμού, εκδηλώσεων και προγραμματισμού) δημιουργεί αισιοδοξία για την, ανεμπόδιστη, συνέχιση της λειτουργίας του ΚΠΙΣΝ.
Ακόμη, η...παρεμβατικότητα του Δημοσίου στο πεδίο είτε των οικονομικών του Κέντρου είτε των προσλήψεων ανακόπτεται έως ένα βαθμό. Και αυτό επειδή σύμφωνα με τη σύμβαση που έχει υπογραφεί, το Δημόσιο είναι υποχρεωμένο να σεβαστεί τουλάχιστον για μία πενταετία τις συμβάσεις που θα βρει υπογεγραμμένες. Θα πρέπει ακόμη να εκπληρώνει συγκεκριμένες υποχρεώσεις που ορίζει η σύμβαση.
Στο πλαίσιο αυτό, έως τον Φεβρουάριο του 2017 θα έχει ολοκληρωθεί η στελέχωση του οργανισμού και θα έχει οριστεί το νέο επταμελές Διοικητικό Συμβούλιό του. Δύο ή τρία μέλη θα προέρχονται από την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη. Επίσης, θα εκπροσωπείται σε αυτό και ο εκάστοτε δήμαρχος Καλλιθέας, ενώ το υπουργείο Οικονομικών θα διορίζει τα υπόλοιπα μέλη.
Παραμένει όμως, ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα η κάλυψη από το κράτος των αναγκαίων δαπανών συντήρησης του Κέντρου Πολιτισμού, όπως και κατά πόσο αποτελεσματικοί θα είναι οι φορείς του Δημοσίου.

Τα οικονομικά οφέλη

Η συνολική δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος για την κατασκευή και τον εξοπλισμό του Κέντρου Πολιτισμού ανέρχεται σε 617 εκατομμύρια ευρώ μέχρι στιγμής, ποσό που συμπεριλαμβάνει δύο επιμέρους δωρεές προς την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή, ύψους πέντε εκατομμυρίων ευρώ η κάθε μία.
Σύμφωνα με μελέτη της Boston Consulting Group, η κατασκευή του ΚΠΙΣΝ έχει συνεισφέρει στην ελληνική οικονομία 1,1 δισ. ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ, περίπου 13.600 θέσεις εργασίας και 57 εκατ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα. Κατά την περίοδο λειτουργίας του, το ΚΠΙΣΝ αναμένεται ότι θα συνεισφέρει σε ετήσια βάση περίπου 140 εκατ. ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ, 2.300 θέσεις εργασίας και 19 εκατ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα.
Το ΚΠΙΣΝ αναμένεται να επεκτείνει την τουριστική ζώνη της Αθήνας πέραν του ιστορικού της κέντρου και να μεταμορφώσει σε "πολιτιστική λεωφόρο "την Λ. Συγγρού όπου βρίσκονται το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών και το Ίδρυμα Ευγενίδου.

Του Δημήτρη Δελεβέγκου
capital.gr