Η έννοια της ύβρις έχει προέλευση την αρχαία Ελλάδα. Ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων.

Υβριστής ήταν αυτός που υπερεκτιμούσε τις δυνάμεις του (πολιτικές ,στρατιωτικές ή οικονομικές) και για τον λόγο αυτό είχε αλαζονική συμπεριφορά, προσβλητική για τους συνανθρώπους του αλλά πολλές φορές και βίαιη. Η συμπεριφορά αυτή ,ήταν τόσο απέναντι στους νόμους της πολιτείας , όσο και απέναντι στους άγραφους θεϊκούς νόμους που καθόριζαν τα όρια της ηθικής.
  
Δηλαδή ο υβριστής, με την συμπεριφορά του, έδειχνε ότι προσπαθεί να υπερβεί την ανθρώπινη φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς…  Η συμπεριφορά του υβριστή αποτελούσε για αρχαίους, παραβίαση της ηθικής τάξης ,απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου. Για τον λόγο αυτό , πίστευαν  ότι οδηγούσε τελικά στην καταστροφή του “ὑβριστή” από τον Δία… 


Ο Ντέιβιντ Όουεν είναι γιατρός Νευρολόγος αλλά και επιφανής πολιτικός, που έχει διατελέσει υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας.  Έγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο “Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία. Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια” . Στο βιβλίο του αυτό , περιγράφει την επίδραση ψυχικών και σωματικών ασθενειών στους γνωστούς πολιτικούς ηγέτες του εικοστού αιώνα. Ενδιαφέρουσα είναι μια διαταραχή της συμπεριφοράς ορισμένων πολιτικών , που περιγράφεται ως το “σύνδρομο της ύβρεως”. Ο πολιτικός με αυτό το σύνδρομο, έχει τα εξής χαρακτηριστικά ::

 -Θεωρεί τους πολίτες απλά ένα πεδίο πού ασκεί την εξουσία του.
 -  Φροντίζει υπέρμετρα για την δημόσια εικόνα του. 
 - Επιλέγει ενέργειες και δράσεις που ευνοούν την εικόνα του αυτή στον    Λαό. 
-Ταυτίζει τον εαυτό του με το κράτος ή ακόμα και με το έθνος! .
-Στις δημόσιες ομιλίες του μιλάει σαν μεσσίας, εκθειάζοντας τις ενέργειές του . 
-Αγνοεί τις υποδείξεις και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός του,  αφού πιστεύει ότι έχει το αλάθητο και το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτός την αλήθεια.

- Έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα. 
Το σύνδρομο αυτό αποκτά  μεγάλη σημασία, αφού οι ηγέτες οι οποίοι πάσχουν από αυτό ,επηρεάζουν τις τύχες των λαών τους, αλλά και άλλων λαών , πολλές φορές καθοριστικά. 
Πραγματικά , στον αιώνα που πέρασε ,φαίνεται ότι ορισμένοι πολύ γνωστοί αρχηγοί κρατών σε όλο τον κόσμο  έπασχαν από αυτό το σύνδρομο. Όπως ο Ρούζβελτ, ο Μουσολίνι, ο Χίτλερ, ο Τσόρτσιλ, ο Μάο Τσε-Τουνγκ, ο Αϊζενχάουερ, ο Ντε Γκολ, ο Τζον Κένεντι, ο Νίξον, η Θάτσερ, ο Ρέιγκαν, ο Μιτεράν, ο Γέλτσιν, ο Σιράκ ,ο Μπλερ, ο Τζορτζ Μπους, ο  Αριέλ  Σαρόν και άλλοι.

Ο Λόρδος Όουεν  βέβαια στο βιβλίο του, αναφέρεται σε πολιτικούς ηγέτες του προηγούμενου αιώνα. Εάν όμως κάποιος αναλύσει με τα ίδια κριτήρια ,συμπεριφορές σύγχρονων ηγετών,  εύκολα θα διαπιστώσει ότι αρκετοί έχουν “το σύνδρομο της ύβρεως”. Τόσο στον διεθνή πολιτικό στίβο, όσο και στην πατρίδα μας!… 

Αλλά πώς δημιουργείται αυτό το σύνδρομο στους πολιτικούς; 
Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει το ανάλογο υπόστρωμα: Τόσο το γενετικό όσο και το επίκτητο.  

Το γενετικό υπόστρωμα , αφορά την καθορισμένη από τα γονίδια δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. 

Το επίκτητο υπόστρωμα, αφορά την δομή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς , όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί κατά την διάρκεια της ζωής του πολιτικού.   Όσον αφορά το γενετικό υπόστρωμα ενός πολιτικού που έχει το “σύνδρομο της ύβρεως”, οι νευροεπιστήμες δεν μπορούν ακόμα να το τροποποιήσουν. Όσον αφορά το επίκτητο υπόστρωμα, πολύ δύσκολα η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να το τροποποιήσει, μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες, που αφορούν ψυχολογικές-ψυχιατρικές μεθόδους .

 Αυτό όμως που μπορεί να επιτύχει η σύγχρονη επιστήμη, είναι η διάγνωση του συνδρόμου αυτού. 

…Παρακολουθούσα την πολύ πρόσφατη συνεδρίαση της Βουλής, για την προανακριτική επιτροπή του γνωστού σκανδάλου. Για άλλη μία ακόμα φορά, “το σύνδρομο της ύβρεως”, ήταν διάχυτο στην αίθουσα της ολομέλειας , και αφορούσε την κυβερνητική πλειοψηφία.
- Ένα Προεδρείο, αλαζονικό (προς τον ομιλητή πρώην Πρωθυπουργό),  έως υβριστικό (προς πρώην Υπουργό δικαιοσύνης). . 

 -Ομιλητές της συγκυβέρνησης, υπερόπτες και απαξιωτικοί προς συναδέλφους τους που κατηγορούνται …
 - Βουλευτές της συγκυβέρνησης να αποδοκιμάζουν , αλλά και να χυδαιολογούν, κατά την διάρκεια της ομιλίας του εκλεγμένου πρώην πρωθυπουργού….
Και να σκεφθεί κανείς , ότι “το σύνδρομο της ύβρεως” που εμφανίζουν πολλά κυβερνητικά στελέχη, έχει οικοδομηθεί επάνω σε μια ισχνή πλειοψηφία , αφού πρακτικά, λόγω του εκλογικού νόμου και εάν υπολογισθεί και η αποχή κατά την εκλογική διαδικασία, η παρούσα συγκυβέρνηση, εκφράζει περίπου ένα στους πέντε Έλληνες!...
Tο “σύνδρομο της ύβρεως”, δεν προσβάλλει μόνο την αισθητική και την απαιτούμενη ηθική διάσταση του πολιτικού βίου της χώρας μας. 
Γίνεται επικίνδυνο για την ομοψυχία του λαού , ιδιαίτερα αυτή την εποχή.
Αλλά επικίνδυνο και για την Δημοκρατία… 
Πως  θεραπεύεται; 

Πρακτικά μόνο με την ψήφο του Λαού!

*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης  είναι Καθηγητής Καρδιολογίας 
protothema.gr