Οι στόχοι της Φυσικοθεραπείας στην Ιδιοπαθή Πνευμονική Ίνωση (Ι.Π.Ι.)

της Κασσιανής Τσώνη, medlabnews.gr iatrikanea

Η Ιδιοπαθής Πνευμονική Ίνωση (Ι.Π.Ι.) idiopathic pulmonary fibrosis είναι μια μη αναστρέψιμη αγνώστου αιτιολογίας πνευμονική νόσος με σοβαρές συνέπειες για τη ζωή των ασθενών. Κατά την εξέλιξη της παρατηρείται αντικατάσταση των κυψελίδων από ινώδη ιστό μη ικανό να συμμετάσχει στην ανταλλαγή αερίων του πνεύμονα. Στην Ελλάδα, η εκτιμώμενη επίπτωση της νόσου είναι 1-5 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα. Η νόσος είναι συχνότερη σε άτομα άνω των 50 ετών και προσβάλλει σε μεγαλύτερη συχνότητα τους άρρενες. Τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών αναφέρονται στο 30% για 5ετή επιβίωση.

Τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς με Ι.Π.Ι. είναι ο ξηρός βήχας και η δύσπνοια. Άλλα σημαντικά συμπτώματα που συνοδεύουν την κλινική εικόνα της είναι η απώλεια βάρους, η δεκατική πυρετική κίνηση, η κόπωση, οι αρθραλγίες, οι μυαλγίες και η πτώση του κορεσμού οξυγόνου κατά την εκτέλεση δραστηριοτήτων. 

Η Ι.Π.Ι. χαρακτηρίζεται από προοδευτική μείωση της ικανότητας άσκησης και γενικά της κινητικότητας ως αποτέλεσμα της δύσπνοιας και της υποξυγοναιμίας που προκαλούνται από την άσκηση. 

Αυτό σε συνδυασμό με τη σαρκοπενία, λόγω της ηλικίας και της μακροχρόνιας χρήσης κορτιζόνης, οι ασθενείς οδηγούνται σε ακόμα πιο περιορισμένη κίνησης και αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων,συνεπώς χαμηλή ποιότητα ζωής. 

Στην ΙΠΙ παρατηρείται βαθμιαία αντικατάσταση των κυψελίδων (που αποτελούν τους χώρους όπου γίνεται η ανταλλαγή των αερίων: οξυγόνου, διοξειδίου του άνθρακα) από ίνες (ινώδη ιστό) που δεν μπορούν να εκτελέσουν αυτήν την ανταλλαγή των αερίων. Η εξέλιξη αυτή από φυσιολογικές κυψελίδες σε ίνες δε γίνεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ασθενείς: σε άλλους η νόσος διαδράμει αργά και για έτη και δεν εξελίσσεται σημαντικά, σε άλλους εξελίσσεται κατά ώσεις. Δηλαδή για ένα διάστημα εξελίσσεται πολύ γρήγορα και στη συνέχεια σταθεροποιείται, ενώ σε άλλους εξελίσσεται προοδευτικά με τα χρόνια. Τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς με ΙΠΙ είναι ο ξηρός βήχας και η προοδευτική δύσπνοια. 

Το γεγονός ότι η εισβολή της δύσπνοιας είναι σχεδόν πάντοτε πολύ βαθμιαία, συχνά κάνει τον ασθενή να μην αντιλαμβάνεται ότι έχει δύσπνοια, διότι ολοένα και περισσότερο περιορίζει την κινητικότητά του και μόνον όταν έχει δύσπνοια και στην ηρεμία, αντιλαμβάνεται ότι «πραγματικά δυσπνοεί». Εάν όμως αναρωτηθεί πώς ήταν η κινητικότητά του πριν από ένα χρόνο και πώς είναι σήμερα, θα αντιληφθεί ότι όντως έχει δύσπνοια. 

Συχνά οι ασθενείς αποδίδουν το βήχα και τη δύσπνοια σε «κρυολόγημα» και λαμβάνουν από μόνοι τους αντιβιοτικά, πράγμα που δεν επιτρέπεται, διότι έτσι αναπτύσσονται ανθεκτικά μικρόβια. Άλλες φορές λαμβάνουν από μόνοι τους κορτιζόνη σε μεγάλες δόσεις: είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο αυτό,, καθότι η κορτιζόνη, εκτός από ένα υποκειμενικό αίσθημα ευφορίας που προκαλεί, δεν επηρεάζει την εξέλιξη της νόσου, ενώ οι συχνές χορηγήσεις καθιστούν τον οργανισμό επιρρεπή σε σοβαρές λοιμώξεις και σε φυματίωση.

Οι στόχοι της Φυσικοθεραπείας στη διαχείριση των ασθενών με Ι.Π.Ι. είναι οι εξής:

• Μέγιστη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της υγείας του ασθενή

• Διδασκαλία σχετικά με τη νόσο, την αυτοδιαχείριση της κατάστασης, τη διακοπήκαπνίσματος και την πρόληψη λοιμώξεων

• Μείωση του αναπνευστικού έργου.

• Βελτίωση της αερόβιας ικανότητας της φυσικής κατάστασης και της ικανότητας για άσκηση.

Οι αρχικές παρεμβάσεις για τη μέγιστη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και της μεταφοράς του οξυγόνου περιλαμβάνει:

1. Διδασκαλία σχετικά με τη νόσο

2. Αεροβική άσκηση

3. Ασκήσεις ενδυνάμωσης

4. Ασκήσεις έκπτυξης του θώρακα

5. Σωστές θέσεις του σώματος

6. Τεχνικές βήχα και χαλάρωσης.

Ο έλεγχος του κορεσμού του οξυγόνου κατά τη διάρκεια της άσκησης είναι απαραίτητος, ενώ σε περιπτώσεις μείωσης αυτού, απαιτείται η χρήση οξυγόνου για την προσαρμογή του ασθενή στην εκτέλεση του προγράμματος αναπνευστικής φυσικοθεραπείας. Ασθενείς που ακολουθούν προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης βελτιώνουν την αντοχή στην άσκηση και καλυτερεύουν την ποιότητα ζωής τους. Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν αερόβια άσκηση, όπως ποδήλατο και περπάτημα 2-3 φορές την εβδομάδα (Vainshelboim, 2016). Τέλος η σωστή εργονομία στον εργασιακό χώρο και στο σπίτι μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινότητας του ασθενή.

Το Επιστημονικό Τμήμα Καρδιοαγγειακής και Αναπνευστικής Φυσικοθεραπείας - Αποκατάστασης (Ε.Τ.Κ.Α.Φ.Α) του Πανελλήνιου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών (ΠΣΦ) ενημερώνει το ευρύ κοινό για τη σημασία της εφαρμογής του κατάλληλου προγράμματος φυσικοθεραπείας ασθενών με Ιδιοπαθή Πνευμονική Ίνωση.