Πέθανε ο “πατέρας” της Θετικής Ψυχολογίας, καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Αναστάσιος Σταλίκας

 medlabnews.gr iatrikanea

Ο καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αναστάσιος Σταλίκας, έφυγε από τη ζωή, μετά από σκληρή “μάχη” με τον καρκίνο. Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 22 Αυγούστου 1960. 

Η νεκρώσιμος ακολουθία θα τελεστεί την Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου στις 12 το μεσημέρι στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ηλιούπολη Αττικής.

Ο Αναστάσιος Σταλίκας ήταν ο «πατέρας» της Θετικής Ψυχολογίας στην Ελλάδα και θεωρείτο πρωτοπόρος στο αντικείμενο της επιστήμης του. Ήταν ιδρυτής και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Θετικής Ψυχολογίας και δίδασκε στα εκπαιδευτικά προγράμματα της εταιρίας.

Ήταν επίσης επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά, καθώς και επισκέπτης καθηγητής και επιστημονικός συνεργάτης σε άλλα πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ήταν κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, σύμβουλος επιχειρήσεων και coach, συγγραφέας 10 βιβλίων, περισσότερων από 60 κεφαλαίων σε βιβλία και 200 άρθρων και εισηγήσεων στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονταν στους τομείς της Κλινικής και της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, την κατασκευή ψυχομετρικών εργαλείων και τη μεθοδολογία της έρευνας. Ερευνητικός του στόχος ήταν η μελέτη και κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι «ανθίζουν» ψυχικά, η μελέτη δηλαδή της ευζωίας, κεντρικού αντικειμένου της Θετικής Ψυχολογίας.

Ηταν πτυχιούχος Ψυχολογίας του Concordia University, Montréal. Έκανε Μεταπτυχιακές Σπουδές Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ottawa, Canada.

Την ανακοίνωση του θανάτου του διακεκριμένου καθηγητή έκανε η Ελληνική Εταιρία Θετικής Ψυχολογίας. Αναφέρει: «Με βαθιά λύπη σας ενημερώνουμε για τον θάνατο του αγαπημένου μας Προέδρου Καθηγητή Αναστάσιου Σταλίκα, ο οποίος τους τελευταίους μήνες έδινε τον δικό του υπερήφανο αγώνα με τον καρκίνο.

Η επιθυμία του ήταν να είναι ενεργός στα ακαδημαϊκά, ερευνητικά και θεραπευτικά του καθήκοντα μέχρι τελευταία στιγμή κάτι το οποίο κατάφερε μέσα από την γενναία και αισιόδοξη στάση του απέναντι στη νέα του πραγματικότητα.

Η απώλεια είναι μεγάλη κι ο πόνος βαθύς.

Όλοι εμείς θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε με βάση τις αξίες που μας δίδαξε και τις οποίες τίμησε με τις πράξεις του μέχρι και το τελευταίο λεπτό της ζωής του.

Η οικογένεια της Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ. αποχαιρετά έναν εξαίρετο πρόεδρο, έναν πρωτοπόρο επιστήμονα, έναν υπέροχο άνθρωπο και δίνει τη υπόσχεση να συνεχίσει το έργο που εκείνος με κέφι και μεράκι δημιούργησε και συντόνισε επί σειρά ετών».

Η τελευταία του συνέντευξη στο ertnews.gr στην Έφη Ζέρβα

Καταρχάς πείτε μας τι είναι η θετική ψυχολογία;

Η θετική ψυχολογία είναι ο νεότερος κλάδος της ψυχολογίας που δημιουργήθηκε περίπου πριν από 20 χρόνια. Ο βασικός στόχος της θετικής ψυχολογίας είναι να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο εμείς οι άνθρωποι γινόμαστε ευτυχισμένοι, να ξεκλειδώσει τα μυστικά του δρόμου για την ευζωία. Η θετική ψυχολογία προσπαθεί να απαντήσει ερωτήματα όπως πως μπορώ να γίνω ο καλύτερος, που μπορώ να γίνω καλύτερος… Πως μπορώ να αναπτύξω στο μέγιστο το δυναμικό μου; Ποια είναι τα συστατικά της ευτυχίας; Κατά συνέπεια οι επιστήμονες που ανήκουμε στο χώρο του ψυχολογίας την τελευταία εικοσαετία έχουμε συστηματικά επικεντρωθεί στο να ανακαλύψουμε και να κατανοήσουμε τα υγιή στοιχεία του χαρακτήρα μας, και εκείνες τις συμπεριφορές και τις τάσεις που ευνοούν την προσωπική ανάπτυξη, την αυτοπραγμάτωση, και την ψυχική υγεία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται διαρκώς τα ερευνητικά ευρήματα που καταδεικνύουν ότι οι παρεμβάσεις της Θετικής Ψυχολογίας μπορούν να συνδράμουν ουσιαστικά στην προσπάθεια των ατόμων και των οργανισμών να λειτουργήσουν εύρυθμα και αποτελεσματικά, σε αρμονία με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Η Θετική Ψυχολογία στηρίζεται αποκλειστικά στη συστηματική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και αναπτύσσεται μέσα από τα ευρήματα των επιστημονικών ερευνών.

Ποια είναι η διαφορά από τις άλλες προσεγγίσεις της ψυχολογίας και πως κάποιος μπορεί στην Ελλάδα να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη εκπαίδευση;

Η θετική ψυχολογία γεννήθηκε εν μέρει ως αντίδραση της επικέντρωσης της ψυχολογίας στο παθολογικό. Για πολλά χρόνια η ψυχολογία είχε εστιαστεί σχεδόν αποκλειστικά στο να βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τα ψυχολογικά τους προβλήματα, να απαλύνει τον ψυχικό τους πόνο, και να τους βοηθήσει να επουλώσουν τις ψυχολογικές τους πληγές. Υπό μια έννοια οι υπόλοιποι κλάδοι της ψυχολογίας εστιάζονται στο προβληματικό, στο ανεπαρκές, στο άρρωστο, και προσπαθούν να βρουν τρόπους για να βελτιώσουν, να το ξεπεράσουν και να ενισχύσουν. Η θετική ψυχολογία εστιάζεται στο υγιές, σ’ αυτό που λειτουργεί, σε εκείνα τα κομμάτια του εαυτού μας στα οποία μπορούμε να βασιστούμε για να γίνουμε καλύτεροι, να κάνουμε τη υπέρβαση μας, και να αξιοποιήσουμε το δυναμικό μας στο μέγιστο βαθμό. Στο Πάντειο Πανεπιστήμιο λειτουργεί τα τελευταία χρόνια ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα με ειδίκευση στην Θετική Ψυχολογία. Ακόμα υπάρχει η Ελληνική Εταιρεία Θετικής Ψυχολογίας (Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ.), η οποία είναι μία πρωτοπόρος αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που προωθεί τη Θετική Ψυχολογία στην Ελλάδα. Η Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ. προσφέρει μεταξύ άλλων ετήσια προγράμματα επιμόρφωσης στην θετική ψυχολογία, τα οποία γίνονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Ο ιός επηρεάζεται από τη θετική ψυχολογία ή τελικά και η θετική ψυχολογία επηρεάζεται από τον ιό;

Σε αυτή την περίοδο της πανδημίας τα ερευνητικά ευρήματα και οι μέθοδοι και οι τεχνικές που έχει προτείνει η θετική ψυχολογία έχουν αποδειχθεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την θωράκιση της ψυχική μας υγείας, για την ανάπτυξη της ψυχικής μας ανθεκτικότητας αλλά και για την επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Αυτή την περίοδο βιώνουμε μια μεγάλη πρόκληση, η οποία όπως είναι φυσικό μας δημιουργεί φόβο, ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Η θετική ψυχολογία έρχεται για να μας βοηθήσει να ανακτήσουμε την ψυχική μας ηρεμία μέσω διάφορων τεχνικών όπως το mindfulness, το απολαμβάνειν και την αυτοσυμπόνια. Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι μικρές στιγμές χαράς, κοινωνικότητας και θετικών σχέσεων μας βοηθούν στην ψυχική μας ισορροπία και στην θωράκιση της ψυχικής μας υγείας. Η απόσταση που μας καλούν να κρατήσουμε να είναι φυσική… και να πλαισιώνεται με κοινωνική εγγύτητα.

«Η μουσική είναι η ασπιρίνη της ψυχής μου», μας είχε πει όταν είχε έρθει τον Οκτώβριο του 2020 στο Πρώτο Πρόγραμμα, στην εκπομπή «Στο ντιβάνι της κρίσης». Με τις μουσικές του, κι εκείνο το μελαγχολικό του χιούμορ, μας είχε χαρίσει μια απολαυστική βραδιά.

Πως έχει επηρεάσει η πανδημία του κορονοϊού την ψυχική υγεία των ανθρώπων;

Αυτή την περίοδο πολλές ερευνες βρίσκονται σε εξελιξη με το τοπίο να παραμένει ασαφές. Το βέβαιο ωστόσο είναι ότι η πανδημία έχει επηρεάσει τη ζωή μας, το αίσθημα ασφάλειας μας και την ψυχική μας υγεία. Η προστασία από την διασπορα του ιου πολλές φορές έφερε στο προσκήνιο τη διασπορα του φόβου. Τι χρειάζεται να κάνουμε; Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας, να ενισχύσουμε τον ανθρωπισμό μας και συντηρίσουμε τις κοινωνικές μας σχέσεις. Μέσα από την θεραπευτική πρακτική βλέπουμε μια ιδιαίτερη αύξηση των αγχωδών διαταραχών, της κατάθλιψης, των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών και της επιθετικότητας, ωστόσο είμαστε όλοι προς αναμονή των ερευνών για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν την πρόκληση του κορονοιού.

Τι θα λέγατε σε κάποιον Έλληνα που δεν αντέχει την κατάσταση και προσπαθεί να τα βγάλει πέρα. Τι θα τον συμβουλεύατε να κάνει στην καθημερινή του ζωή για να μπορέσει να ξεπεράσει τις δυσκολίες;

Θα δώσω κάποιες μικρές συμβουλές… Να βιώσει θετικά συναισθήματα. Να χτίσει ουσιαστικές και θετικές ανθρώπινες σχέσεις. Να νοηματοδοτήσει οτιδήποτε κάνει στην καθημερινότητα του….να μάθει να δίνει χρόνο σε ασχολίες που δίνουν νόημα στη ζωή του. Να μην ξεχνάει να προσφέρει.. στον συνάνθρωπο… στην κοινωνία. Και τέλος να υιοθετήσει μια αισιόδοξη στάση αντιμετώπισης της πρόκλησης και όχι αποφυγή και διάχυση του φόβου.

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι κάτι που «κτίζεται» στον καθέναν από μας ή είναι θέμα χαρακτήρα; Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη στάση του καθενός;

Οι άνθρωποι δε γεννιούνται ψυχικά ανθεκτικοί αλλά γίνονται. Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι που γεννιούνται με χαρακτηριστικά που διευκολύνουν την ψυχική ανθεκτικότητα, όπως για παράδειγμα η νοημοσύνη. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι αυτό τους κάνει πιο ανθεκτικούς. Μια σειρά ατομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων αλληλεπιδρούν για να προστατεύσουν το άτομο απέναντι σε μια αντιξοότητα. Κι οι περισσότεροι από τους παράγοντες αυτούς καλλιεργούνται. Αξίζει να τονίσουμε ότι στο πλαίσιο του χτισίματος της ανθεκτικότητας του τα άτομα ενισχύουν την θετικότητα τους, δίνουν νόημα στη ζωή τους και μαθαίνουν να βλέπουν τα πράγματα με μια πιο αισιόδοξη ματιά.

Η «προσαρμογή» έχει σχέση με την ψυχική υγεία;

Φυσικά. Ζούμε σε μια κατάσταση αβεβαιότητας και η προσαρμογή αποτελεί ένα σημαντικό προβλεπτικό παράγοντα της ψυχικής υγείας. Ο τρόπος που ο καθένας βλέπει τα πράγματα είναι σημαντικός για τον τρόπο που θα κληθεί να τα αντιμετωπίσει. Η υιοθέτηση μιας αισιόδοξης στάσης προσδίδει μια διαφορετική, θετική νοηματοδότηση στα καθημερινά δρώμενα βοηθώντας τους ανθρώπους να δημιουργούν ευκαιρίες βίωσης θετικών συναισθημάτων.