Ποιοι μπορούν να πάνε στις υπάρχουσες ιατρικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D, ph.D, Γενικού Διευθυντή του ΙΕΚΕΤΥ*

Πρόσφατα γράψαμε για την ανάγκη ύπαρξης και της φυσικής βιβλιοθήκης. Παρόλο που μπορεί να φαίνεται ξεπερασμένη για ορισμένους, εξακολουθεί να διαδραματίζει αναντικατάστατο ρόλο. Στην Ελλάδα, η ανάγκη για εκσυγχρονισμό και ψηφιοποίηση είναι εμφανής, αλλά οι φυσικές συλλογές παραμένουν χρήσιμες για την ιατρική κοινότητα, τόσο για ιστορικούς όσο και για πρακτικούς λόγους. Διεθνώς, τα παραδείγματα δείχνουν ότι ο συνδυασμός φυσικής και ψηφιακής παρουσίας είναι το κλειδί για τη διατήρηση της αξίας των βιβλιοθηκών.

Τι γίνεται όμως με την πρόσβαση στις υπάρχουσες ιατρικές βιβλιοθήκες;

Στην Ελλάδα, η πρόσβαση στις ιατρικές βιβλιοθήκες εξαρτάται από το είδος της βιβλιοθήκης, το φορέα στον οποίο ανήκει και την πολιτική πρόσβασης που εφαρμόζει.

Ακολουθεί αναλυτική περιγραφή για τις κύριες κατηγορίες βιβλιοθηκών:

1. Πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες (Ιατρικές Σχολές) Ποιοι έχουν πρόσβαση:

Φοιτητές, καθηγητές και ερευνητές του αντίστοιχου πανεπιστημίου.

Μελών άλλων πανεπιστημίων μέσω συμφωνιών ή συστημάτων διαδανεισμού (όπως το πρόγραμμα HEAL-Link).

Εξωτερικοί χρήστες, κατόπιν άδειας, για πρόσβαση σε συγκεκριμένα αρχεία ή μελέτη στους χώρους της βιβλιοθήκης.

Παραδείγματα:

Η Βιβλιοθήκη της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ προσφέρει πρόσβαση στα μέλη του πανεπιστημίου, ενώ εξωτερικοί ερευνητές μπορούν να επισκεφθούν με άδεια.

2. Νοσοκομειακές βιβλιοθήκες

Ποιοι έχουν πρόσβαση:

Ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείου.

Φοιτητές που κάνουν πρακτική άσκηση στο νοσοκομείο.

Ερευνητές που συνεργάζονται με το νοσοκομείο.

Σπάνια επιτρέπεται πρόσβαση σε εξωτερικούς χρήστες, κατόπιν ειδικής άδειας.

Παραδείγματα:

Η βιβλιοθήκη του Νοσοκομείου "Ευαγγελισμός" εξυπηρετεί κυρίως το προσωπικό του νοσοκομείου, ενώ μεμονωμένες περιπτώσεις εξωτερικών χρηστών μπορεί να εξεταστούν.

3. Δημόσιες βιβλιοθήκες με ιατρικό περιεχόμενο

Ποιοι έχουν πρόσβαση:

Όλοι οι πολίτες, συνήθως χωρίς περιορισμούς. Ορισμένες συλλογές (π.χ. σπάνια βιβλία) απαιτούν άδεια ή παραμονή εντός του χώρου της βιβλιοθήκης.

Μέλη του δικτύου δημοσίων βιβλιοθηκών για δανεισμό υλικού.

Παραδείγματα:

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ) διαθέτει επιστημονικά περιοδικά και ιατρικές πηγές, αλλά τα σπάνια αρχεία διατίθενται μόνο για χρήση εντός της βιβλιοθήκης.

4. Ιδιωτικές βιβλιοθήκες

Ποιοι έχουν πρόσβαση:

Το προσωπικό ή συνεργάτες του ιδρύματος ή της εταιρείας.

Εξωτερικοί χρήστες μόνο κατόπιν ειδικής άδειας.

Παραδείγματα:

Ιδιωτικές ιατρικές βιβλιοθήκες μεγάλων νοσοκομειακών μονάδων ή ερευνητικών ιδρυμάτων, όπως η βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση, διαθέτουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα πρόσβασης για εξωτερικούς ερευνητές.

5. Ειδικές συλλογές και αρχεία

Ποιοι έχουν πρόσβαση:

Ερευνητές, ειδικοί ή προσκεκλημένοι επισκέπτες.

Συνήθως, απαιτείται προηγούμενη επικοινωνία και υποβολή αιτήματος.

Παραδείγματα:

Σπάνια βιβλία ιατρικής στις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ή αρχεία στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Διεθνείς Συγκρίσεις

Σε πολλές χώρες του εξωτερικού (π.χ. ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο):

Οι πανεπιστημιακές και ερευνητικές βιβλιοθήκες έχουν αυστηρότερες πολιτικές πρόσβασης για εξωτερικούς χρήστες.

Οι δημόσιες βιβλιοθήκες προσφέρουν πιο ελεύθερη πρόσβαση.

Υπάρχουν πιο ανεπτυγμένα συστήματα δανεισμού μεταξύ φορέων, π.χ. διαδανεισμός μέσω WorldCat ή ILLiad.

Στην Ελλάδα, οι περισσότερες βιβλιοθήκες στοχεύουν στη διεύρυνση της πρόσβασης μέσω ψηφιακών υπηρεσιών, αν και υπάρχουν ακόμα περιορισμοί.

* ΙΕΚΕΤΥ. Ινστιτούτο Ενημέρωσης και Επικοινωνίας της Υγείας

Διαβάστε επίσης 

Οι ιατρικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Ο λόγος ύπαρξης φυσικών βιβλιοθηκών