Η έκθεση ΟΟΣΑ προειδοποιεί για τους σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει η προσφυγική κρίση στην ελληνική οικονομία

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr

Την έκθεση παρέδωσε στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Άνχελ Γκουρία ο οποίος δήλωσε μεταξύ άλλων πως: «Η Ελλάδα έχει υποστεί μια επώδυνη προσαρμογή και οι οικονομικές και κοινωνικές προοπτικές της παρουσιάζουν ακόμη προκλήσεις. Ως εκ τούτου, η χώρα χρειάζεται να επανεμφανίσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αυτές. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν αρχίσει να αποφέρουν καρπούς, είναι πλέον αναγκαία η βελτίωση της εφαρμογής, η ενίσχυση της εθνικής «κυριότητας» των μεταρρυθμίσεων και η επικέντρωση των προσπαθειών τόσο στην κοινωνική ευημερία όσο και στην ανταγωνιστικότητα. Ο ΟΟΣΑ θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ελληνικής Κυβέρνησης για την παροχή τεχνογνωσίας και στήριξης, ώστε να βοηθήσει την Ελλάδα να προωθήσει μια πιο βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη».

Η έκθεση προειδοποιεί για τους σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει η προσφυγική κρίση στην ελληνική οικονομία, υπολογίζοντας ότι το κόστος της ανέρχεται ήδη για το 2015 στο 0,4% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με την έρευνα, η προσφυγική κρίση μπορεί να δημιουργήσει μείζονα προβλήματα για την ελληνική οικονομία, ιδίως αν η συμβολή της ΕΕ αποδειχθεί ανεπαρκής.

Συγκεκριμένα τα στοιχεία από τον ΟΟΣΑ και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δείχνουν ότι:

Διακυβέρνηση: Η Ελλάδα είναι στην 66η θέση μεταξύ 209 χωρών, κάτω από τη Σεϋχέλλες και την Ουρουγουάη και πολύ πιο χαμηλά από την Εσθονία και τη Χιλή.

Ποιότητα νόμων και θεσμών: Η Ελλάδα είναι στην 74η θέση, κάτω από τον Παναμά και την Τουρκία. Μάλιστα στην εφαρμογή είναι κάτω από την Ιορδανία και το Μπαχρέιν.

Αντιμετώπιση διαφθοράς: Η Ελλάδα βρίσκεται στην 102η θέση κάτω από τη Σερβία, τη Ρουμανία, την Τουρκία, τα Σκόπια και την Κούβα.

Έκφραση λόγου και λογοδοσία: Η Ελλάδα βλέπει από την 67η θέση να βρίσκονται υψηλότερα χώρες όπως η Νότια Κορέα, το Ναούρου και η Τόνγκα.

Ανταγωνιστικότητα: Η Ελλάδα βρίσκεται στην 81η θέση και κατάφερε να ανέβει τα τελευταία χρόνια.

Παιδική φτώχεια: Στην Ελλάδα είναι κλειδωμένη σταθερά στην πρώτη θέη των χωρών της Ευρωζώνης με ποσοστό 36,7%.

Κλινικές μελέτες: Η χώρα μας προσελκύει περίπου 80 εκατ. ευρώ ετησίως, τη στιγμή που η Κύπρος προσελκύει 85 εκατ. ευρώ και η Ισπανία 1 δισ. ευρώ.

Η έκθεση επισημαίνει ακόμα πως η καταπολέμηση της φτώχειας και της ανισότητας πρέπει να αποτελούν επιτακτικές προτεραιότητες πολιτικής.

Αναγνωρίζει ακόμα ότι η δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα υπήρξε υπερ-διπλάσια εκείνης σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία και σημειώνει πως η ρύθμιση του μακροχρόνιου χρέους θα βελτιώσει σημαντικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας.

Παράλληλα, κρούει το καμπανάκι για την αύξηση του ποσοστού φτώχειας στην Ελλάδα, που πλέον αγγίζει το 1/3 του πληθυσμού από την εμφάνιση της κρίσης. Η έκθεση του ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι χρειάζεται περαιτέρω δράση για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων ποσοστών παιδική φτώχειας, πέρα από το στοχοθετημένο πρόγραμμα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τα φτωχά νοικοκυριά και μάλιστα ανάμεσα στα άλλα προτείνει τη θέσπιση ενός επιδοτούμενου προγράμματος σχολικών γευμάτων στις φτωχές περιφέρειες.

Στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία ενός προγράμματος κοινωνική στέγασης, αλλά υπενθυμίζεται ότι είναι αναγκαία η καλά στοχευμένη στήριξη για την αντιμετώπιση του προβλήματος, της έλλειψης στέγης και του υψηλού κόστους στέγασης.

Η φοροδιαφυγή παραμένει εκτεταμένη στην Ελλάδα και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των φορολογικών εσόδων που είναι απαραίτητα για τη στήριξη των κοινωνικών πολιτικών. Ο ΟΟΣΑ απευθύνει έκκληση για διεύρυνση της φορολογικής βάσης και, παράλληλα, ενίσχυση και μεγαλύτερη αυτονομία της φορολογικής διοίκησης, ώστε να απελευθερωθούν πόροι για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων και να βελτιωθεί η συμμόρφωση.

Η υποτονική οικονομική ανάπτυξη και οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών έχουν διογκώσει το ήδη υψηλό δημόσιο χρέος της Ελλάδας. Η επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές για μια σημαντική παράταση της διάρκειας και των περιόδων χάριτος για την αποπληρωμή του χρέους θα μπορούσαν να κρατήσουν χαμηλές και σταθερές τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας μακροπρόθεσμα και να μειώσουν την αβεβαιότητα, σύμφωνα με την Έρευνα.

Η ανεργία προβλέπεται να υποχωρήσει από το 25% πέρυσι σε 24,7% εφέτος και 23,8% το 2017.

Ο πληθωρισμός (εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή) αναμένεται να κινηθεί εφέτος και το 2017 σε θετικό έδαφος (0,5% κάθε χρονιά) από -1,1% πέρυσι.

Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί φέτος στο 191,6% του ΑΕΠ και το 2017 στο 187,1% του ΑΕΠ από 190,2% του ΑΕΠ που ήταν πέρυσι.

Για το 2016 ο ΟΟΣΑ προβλέπει μηδενική ανάπτυξη, και αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,9%-2% για το 2017, καθώς οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις και η εξωτερική ζήτηση θα ωφελήσουν τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας, οι οποίες μαζί με τη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών και την παροχή ενός αποτελεσματικού κοινωνικού δικτύου ασφαλείας αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάκαμψη.

Επίσης, τονίζει ότι η επιτυχής ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την αντιμετώπιση του ζητήματος της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των προοπτικών της οικονομίας.

Ωστόσο, παραμένουν σοβαροί κίνδυνοι. Οχι μόνο μπορεί η πιστωτική ασφυξία να συνεχίσει να υπονομεύει την εγχώρια ζήτηση, αλλά η οικονομική δραστηριότητα να εξασθενήσει περαιτέρω λόγω της υποχώρησης των εμπορικών συναλλαγών και της υποτονικότερης ανάπτυξης στις υπόλοιπες χώρες της ζώνης του ευρώ, που αποτελούν τον προορισμό για το ένα τρίτο των ελληνικών εξαγωγών.

Για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος προτείνονται μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα και δημιουργία μονοαπευθυντικών θυρίδων (one-stop shops) για όλες τις απαιτούμενες άδειες. Πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που ήδη δρομολογεί η κυβέρνηση.

Για την τόνωση των εξαγωγών προτείνεται εφαρμογή ενιαίου εθνικού πλαισίου για τους εξαγωγείς και εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης του Enterprise Greece. Η εύρεση χρηματοδότησης αναγνωρίζεται ως βασικό πρόβλημα για τις επιχειρήσεις. Ειδική αναφορά γίνεται στη δημιουργία του Αναπτυξιακού Ταμείου, ως δυνητική λύση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Το στοχοθετημένο πρόγραμμα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τα φτωχά νοικοκυριά πρόκειται να εφαρμοστεί πλήρως το 2017, ωστόσο η Έρευνα επισημαίνει ότι χρειάζεται περαιτέρω δράση για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων ποσοστών παιδικής φτώχειας. Ανάμεσα στις συστάσεις του, ο ΟΟΣΑ προτείνει τη θέσπιση ενός επιδοτούμενου προγράμματος σχολικών γευμάτων στις φτωχές περιφέρειες. Μεσοπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία ενός προγράμματος κοινωνικής στέγασης, αλλά εν τω μεταξύ είναι αναγκαία η καλά στοχευμένη στήριξη για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης στέγης και του υψηλού κόστους στέγασης.

Η χρηματοδότηση τέτοιων κοινωνικών προγραμμάτων θα αντιστοιχεί περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ. Θα χρειαστεί η ανακατανομή πόρων που έχουν εξοικονομηθεί σε άλλους τομείς, π.χ. συντάξεις, αμυντικές δαπάνες ή βελτιωμένη είσπραξη φόρων, σύμφωνα με την Έρευνα. Η μεταρρύθμιση των συντάξεων θα πρέπει να επικεντρωθεί στην καλύτερη ευθυγράμμιση των εισφορών και των παροχών, στον περιορισμό των ειδικών καθεστώτων και στην ανακούφιση των ασθενέστερων.

Η αύξηση των επενδύσεων, π.χ. στις υποδομές και στην εφοδιαστική, θα στηρίξει τις εξαγωγές, οι οποίες είναι αναγκαίες για μια σταθερή ανάκαμψη. Η περαιτέρω απελευθέρωση των βιομηχανιών δικτύου θα τονώσει επίσης τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα των επενδύσεων. Οι πόροι από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά για την ενίσχυση των επενδύσεων στην παιδεία, την έρευνα και την καινοτομία, καθώς επίσης στις τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών, ώστε να συμβάλει στη βελτίωση των δεξιοτήτων.

Περί αναδιάρθρωσης

Ορισμένα από τα προβλήματα που συνδέονται με το υψηλό δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν με την επέκταση της μέσης διάρκειας της περιόδου αποπληρωμής του καθώς και τη μείωση των επιτοκίων και των κινδύνων αναχρηματοδότησής του, αναφέρει ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία.

Τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι οι διαγραφές χρέους συχνά είναι καλύτερες από τις αναδιαρθρώσεις (με μείωση της παρούσας αξίας του), αναφορικά με την ανάπτυξη και τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις που ακολουθούν, σημειώνει η έκθεση.

Σημειώνεται, όμως, ότι μέτρα ελάφρυνσης του χρέους «που συνίστανται σε περαιτέρω αναδιάρθρωση των ταμειακών ροών, δεν είναι κατ' ανάγκη λιγότερο αποτελεσματικά από διαγραφές χρέους, αν και δεν εξαλείφουν πλήρως τους κινδύνους που θα μπορούσαν να προκύψουν, εάν η ανάπτυξη είναι χαμηλότερη και τα επιτόκια υψηλότερα σε σχέση με τις προσδοκίες».

«Η σημαντική επέκταση των περιόδων αποπληρωμής και των περιόδων χάριτος για τα κεφάλαιο και τους τόκους θα μπορούσε να εξασφαλίσει χαμηλές και σταθερές ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες μακροπρόθεσμα και, συνεπώς, να μειώσει την αβεβαιότητα», σημειώνει ο ΟΟΣΑ, προσθέτοντας: «Επιπλέον, τα επιτόκια είναι σήμερα χαμηλά, αλλά όλα τα επίσημα δάνεια (από τις χώρες της Ευρωζώνης και τον ESM) είναι κυμαινόμενα. Η γεφύρωση του κινδύνου αυτού, για παράδειγμα, με το κλείδωμα των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα, θα μείωνε την αβεβαιότητα και θα μπορούσε να δώσει κάποια περιθώρια για να ανακάμψει η οικονομία και να δώσουν ώθηση στην παραγωγή οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις».

Για παράδειγμα, αναφέρει η έκθεση του ΟΟΣΑ, η μετατροπή του χρέους έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και των ευρωπαϊκών θεσμών (δηλαδή των διακρατικών δανείων από τις χώρες της Ευρωζώνης καθώς και των δανείων από τον ESM και τον EFSF) σε χρέος σταθερού επιτοκίου από το 2016 και μετά, θα μείωνε σημαντικά τις ακαθάριστες δανειακές ανάγκες της Ελλάδας.