Ανατροπή. Aπό πότε υπάρχουν παρατηρητές και καταγράφουν εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία; Τι καταγράφουν;

medlabnews.gr iatrikanea 

Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ενέκρινε στις 4 Μαρτίου με συντριπτική πλειοψηφία απόφαση υπέρ της σύστασης διεθνούς επιτροπής έρευνας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή.

Μετά την ψήφιση με συντριπτική πλειοψηφία από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα απόφασης με την οποία αξιώνεται από τη Μόσχα η παύση της σύγκρουσης, η Ρωσία υπέστη σήμερα άλλη μια ήττα στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, καθώς η απόφαση αυτή εγκρίθηκε με 32 ψήφους υπέρ, 2 κατά (Ρωσία και Ερυθραία) και 13 αποχές, μεταξύ των οποίων αυτές της Βενεζουέλας, της Κούβας, της Κίνας, της Ινδίας και του Πακιστάν.

Η ψηφοφορία αυτή έγινε καθώς ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη, αυτός στη Ζαπορίζια, που βρίσκεται στη νότια Ουκρανία, χτυπήθηκε σήμερα από τον ρωσικό στρατό και προκλήθηκε πυρκαγιά, η οποία σβήστηκε γρήγορα από Ουκρανούς πυροσβέστες.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Συμβουλίου που μια απόφαση έχει απευθείας στο στόχαστρο τη Ρωσία, σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΟΗΕ.

Η απόφαση αυτή καταδικάζει "τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις επιθέσεις σε αυτά τα δικαιώματα που απορρέουν από την επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας".

Στο κείμενο της απόφασης ζητείται "η γρήγορη και επαληθεύσιμη αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων και των ενόπλων ομάδων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία από το σύνολο του διεθνώς αναγνωρισμένου εδάφους της Ουκρανίας" και επίσης η επείγουσα ίδρυση "μιας ανεξάρτητης διεθνούς επιτροπής έρευνας", με την αρχική διάρκεια της θητείας της να ορίζεται για ένα έτος. Πρόκειται για το πιο υψηλό επίπεδο έρευνας που μπορεί να αποφασίσει το Συμβούλιο.

Οι ερευνητές θα επιφορτιστούν με τη "συλλογή, συγκέντρωση και ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων που πιστοποιούν (...) παραβιάσεις" των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που απορρέουν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ενόψει μελλοντικών δικών και την ταυτοποίηση αυτών που ευθύνονται για αυτές τις παραβιάσεις "προκειμένου να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους".

Η πρεσβευτής της Ουκρανίας στον ΟΗΕ στη Γενεύη Γεβχένια Φιλιπένκο δήλωσε στο Συμβούλιο μερικά λεπτά πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας ότι υπάρχουν "αδιάσειστα στοιχεία για κατάφωρες και συστηματικές παραβιάσεις, όπως και για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τη Ρωσία".

"Είναι κοινό μας καθήκον να διασφαλίσουμε ότι θα λογοδοτήσουν, δίδοντας εντολή για την τεκμηρίωση και την επαλήθευση των εγκλημάτων της Ρωσίας και τον εντοπισμό των υπευθύνων", σημείωσε.

Η Ρωσία, η οποία χαρακτηρίζει τις ενέργειές της από τις 24 Φεβρουαρίου "ειδική αποστολή", αρνείται ότι βάζει στο στόχαστρο πολίτες στην Ουκρανία.

Ο πρεσβευτής της Γεβγκένι Ουστίνοφ δήλωσε στο Συμβούλιο ότι οι υποστηρικτές της απόφασης αυτής "θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο για να κατηγορήσουν τη Ρωσία για τα γεγονότα στην Ουκρανία".

Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δεν είναι δεσμευτικές, αλλά δίδουν ένα σημαντικό πολιτικό μήνυμα και μπορούν να εγκρίνουν τη διεξαγωγή ερευνών, όπως αυτή που θα διεξαχθεί από την τριμελή επιτροπή που δημιουργήθηκε από την σημερινή ψηφοφορία.

Προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί ο τρόπος με τον οποίο η επιτροπή αυτή, η οποία συστάθηκε για αρχική περίοδο ενός έτους, θα εργαστεί παράλληλα με υπάρχουσα ομάδα του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα.

Ομάδα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου που εδρεύει στη Χάγη αναχώρησε για "την περιοχή της Ουκρανίας" από τις 6 Μαρτίου για να διερευνήσει για πιθανά εγκλήματα πολέμου από όλες τις πλευρές που εμπλέκονται στη σύγκρουση, δήλωσε ο επικεφαλής εισαγγελέας του στο Reuters. Παράλληλα δορυφόροι καταγράφουν τι συμβαίνει στο έδαφος

ΕΕ: Αποστολή ερευνητών στην Ουκρανία για καταγραφή εγκλημάτων πολέμου

Η ΕΕ είναι έτοιμη να αποστείλει ομάδες ερευνητών («Κοινές Ομάδες Έρευνας») για την καταγραφή εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία, σε συντονισμό με την Ουκρανή γενική εισαγγελέα της χώρας, δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σε σχετική ανακοίνωσή της η φον ντερ Λάιεν ανέφερε πως μίλησε με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι για τους «τρομερούς φόνους» που αποκαλύφθηκαν το Σαββατοκύριακο. Όπως είπε, «του μετέφερα τα συλλυπητήριά μας και τον διαβεβαίωσα για την πλήρη στήριξη της Κομισιόν σε αυτή την τρομερή περίοδο. Οι φρικιαστικές εικόνες δεν μπορούν και δεν θα μείνουν αναπάντητες. Οι αυτουργοί αυτών των τρομερών εγκλημάτων δεν πρέπει να μείνουν ατιμώρητοι» τόνισε, συμπληρώνοντας πως χρειάζεται διεθνής απάντηση και υπάρχουν «συνεχιζόμενες συνομιλίες μεταξύ της Eurojust και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για να ενώσουν τις δυνάμεις του και για να γίνει το δικαστήριο μέλος της Κοινής Ομάδας Έρευνας».

Όπως σημείωσε, μια τέτοια συντονισμένη προσέγγιση από τις ουκρανικές αρχές, την ΕΕ, τις χώρες- μέλη και υπηρεσίες και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θα επιτρέψει τη συλλογή στοιχείων, την ανάλυση και την επεξεργασία τους με τον πιο πλήρη και αποτελεσματικό δυνατό τρόπο».

Πώς ορίζονται τα εγκλήματα πολέμου;

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) της Χάγης ορίζει τα εγκλήματα πολέμου ως «σοβαρές παραβιάσεις» των Συνθηκών της Γενεύης που συμφωνήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και καθορίζουν τους ανθρωπιστικούς νόμους που πρέπει να τηρούνται σε καιρό πολέμου. Τέτοιες παραβιάσεις είναι η στόχευση πολιτών και οι επιθέσεις σε στρατιωτικούς στόχους οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα «υπερβολικές» απώλειες αμάχων.

Η Ουκρανία και οι Δυτικοί σύμμαχοί της κατηγορούν την Ρωσία ότι επιτίθεται σε πολίτες αδιακρίτως, κάτι που αρνείται η Μόσχα.

Η ΕΣΣΔ επικύρωσε τη Συνθήκη της Γενεύης το 1954. Το 2019 απέσυρε την αναγνώριση ενός από τα πρωτόκολλα της Συνθήκης, παραμένει όμως εταίρος των υπόλοιπων συμφωνιών.

Πότε θεωρούνται οι ενδείξεις απόδειξη;

Το ΔΠΔ θα εκδώσει ένταλμα σύλληψης αν οι εισαγγελείς έχουν «εύλογη βάση να πιστεύουν» ότι διαπράχθηκαν εγκλήματα πολέμου. Για υπάρξει καταδίκη, οι κατήγοροι πρέπει να αποδείξουν ότι οι κατηγορούμενοι είναι ένοχοι χωρίς να υπάρχει «εύλογη αμφιβολία».

Για τις περισσότερες κατηγορίες, αυτό σημαίνει απόδειξη της πρόθεσης. Ένας τρόπος να συμβεί αυτό είναι να δείξουν οι κατήγοροι ότι δεν υπήρχαν στρατιωτικοί στόχοι στην περιοχή της επίθεσης και ότι δεν επρόκειτο για ατύχημα.

«Αν συμβαίνει ξανά και ξανά και η στρατηγική δείχνει να είναι η στόχευση πολιτών σε αστικές περιοχές, αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη πρόθεσης» εξήγησε ο Άλεξ Ουάιτινγκ, επισκέπτης καθηγητής της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ.

Ποιος θα μπορούσε να διωχθεί;

Οι έρευνες για εγκλήματα πολέμου μπορούν να εστιαστούν σε στρατιώτες, διοικητές και αρχηγούς κρατών.

Οι εισαγγελείς θα μπορούσαν να παρουσιάσουν ενδείξεις ότι ο Πούτιν διέπραξε εγκλήματα πολέμου διατάσσοντας παράνομες επιθέσεις ή αποτυγχάνοντας να αποτρέψει εγκλήματα που είχαν περιέλθει σε γνώση του.

Είναι όμως δύσκολο να αποδειχθεί σύνδεση ανάμεσα στις εντολές ενός ηγέτη και εγκλήματα στο πεδίο της μάχης, επισήμανε η Άστριντ Ρέισινγκερ Κορασίνι του Τμήματος Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης,

«Και όσο πιο ψηλά προχωράμε τόσο πιο δύσκολο γίνεται» είπε.

Από τις πρώτες καταγραφές

Στην πόλη Μπούτσα

Οι εικόνες που προέρχονται από την Μπούτσα, την ουκρανική πόλη όπου εντοπίστηκαν δεκάδες πτώματα αμάχων μετά την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, «υποδηλώνουν ότι άμαχοι έγιναν σκοπίμως στόχος», δήλωσε σήμερα εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

«Όλες οι ενδείξεις υποδηλώνουν ότι τα θύματα ήταν σκόπιμος στόχος και σκοτώθηκαν απευθείας. Και αυτές οι αποδείξεις είναι πολύ ανησυχητικές», υπογράμμισε η Ελίζαμπεθ Θρόσελ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τη Γενεύη, υπογραμμίζοντας ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τις σκόπιμες επιθέσεις εναντίον αμάχων, οι οποίες ισοδυναμούν με έγκλημα πολέμου.

«Πρέπει να ερευνήσουμε, αλλά αν και μπορούμε να κατανοήσουμε το πλήγμα εναντίον μιας πολυκατοικίας, για παράδειγμα, σε ένα πλαίσιο πολέμου, είναι δύσκολο να φανταστούμε ποιο θα ήταν το πλαίσιο (όταν βλέπουμε) ένα άτομο που βρίσκεται ξαπλωμένο στον δρόμο με μια σφαίρα στο κεφάλι ή απανθρακωμένο», σημείωσε.

Η Θρόσελ διευκρίνισε ότι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δεν διαθέτει προς το παρόν προσωπικό στην Μπούτσα, μια πόλη κοντά στο Κίεβο.

Στους 331 οι νεκροί άμαχοι εκ των οποίων 19 παιδιά

Η Υπηρεσία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανακοίνωσε σήμερα ότι επιβεβαίωσε πως 331 άμαχοι έχουν σκοτωθεί και 675 έχουν τραυματιστεί στην Ουκρανία από την έναρξη της στρατιωτικής εισβολής της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου, προσθέτοντας ότι ο πραγματικός απολογισμός είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος.

Ο απολογισμός, μέχρι τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, αυξήθηκε από 249 από τον προηγούμενο απολογισμό της Υπηρεσίας από την προηγούμενη ημέρα.

Μεταξύ των 331 νεκρών συγκαταλέγονται 19 παιδιά, ανέφερε.

Τα περισσότερα από τα θύματα σκοτώθηκαν από εκρηκτικά όπλα, όπως βομβαρδισμούς από βαρύ πυροβολικό, συστήματα ρουκετών πολλαπλής εκτόξευσης και βομβαρδισμούς με πυραύλους και αεροπορικούς βομβαδισμούς, σύμφωνα με την Υπηρεσία, που έχει παρατηρητές στην Ουκρανία.

«Οι ρωσικές δυνάμεις έκαναν χρήση όπλων διασποράς στο Χάρκοβο»

Ο ρωσικός στρατός χρησιμοποίησε στο Χάρκοβο όπλα διασποράς, που είναι φονικά για τον άμαχο πληθυσμό, και η χρήση των οποίων μπορεί να συνιστά έγκλημα πολέμου, δήλωσε σήμερα το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch - HRW).

Οι ρωσικές δυνάμεις έκαναν χρήση των όπλων αυτών "σε τουλάχιστον τρεις κατοικημένες συνοικίες της Χαρκίβ, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ουκρανίας, στις 28 Φεβρουαρίου", ανέφερε η αμερικανική οργάνωση για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η HRW δηλώνει ότι ταυτοποίησε τη χρήση πυρομαχικών διασποράς μέσω μιας ρουκέτας 9M55K Smerch ρωσικής κατασκευής.

"Η Χαρκίβ υφίσταται αδιάκοπες επιθέσεις των ρωσικών δυνάμεων και οι άμαχοι κρύβονται στα υπόγεια για να γλιτώσουν από τις εκρήξεις και τα θραύσματα", δηλώνει ο διευθυντής εξοπλισμών του Παρατηρητηρίου, Στιβ Γκουζ. "Η χρήση πυρομαχικών διασποράς σε κατοικημένες ζώνες δείχνει μια απόλυτη περιφρόνηση για τη ζωή των ανθρώπων".

"Η χρήση τους όπως τεκμηριώνεται στη Χαρκίβ μπορεί να συνιστά έγκλημα πολέμου", εκτιμά το Παρατηρητήριο.

Οι βόμβες διασποράς (BASM) αποτελούνται από έναν κύλινδρο σαν όλμο που περιέχει εκρηκτικά βλήματα μικρότερου μεγέθους. Μπορούν να πλήξουν τεράστιο πληθυσμό αμάχων.

Η χρήση τους απαγορεύεται από τη συνθήκη του Όσλο του 2008 την οποία όμως δεν έχει υπογράψει η Μόσχα. "Η μαζική χρήση τους από ορισμένους στρατούς σε κατοικημένες ζώνες έχει προκαλέσει, στις εν λόγω χώρες, δυσανάλογες ανθρωπιστικές ζημιές", σύμφωνα με μια σύνοψη της γαλλικής Γερουσίας.

Τα όπλα διασποράς διασπείρονται σε πολλά μικρότερα πυρομαχικά σε μια πολύ ευρεία ζώνη. Ορισμένα δεν εκρήγνυνται και μπορούν να σκοτώσουν χρόνια μετά, όπως και οι νάρκες κατά προσωπικού.