Νυχτερινή Οδήγηση. Τι πρέπει να προσέχουμε, ειδικά στην πολύωρη νυχτερινή οδήγηση.. Χρήσιμες οδηγίες για την αποφυγή ατυχημάτων

Επιμέλεια: Aλέξανδρος Γιατζίδης, Μ.D., medlabnews.gr


Οι διάφορες στατιστικές έχουν αποδείξει ότι τα περισσότερα τροχαία σημειώνονται νύχτα, παρά το γεγονός ότι η κίνηση στους δρόμους είναι πιο πυκνή τις πρωινές ώρες, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι άνθρωποι δεν έχουν γεννηθεί για να οδηγούν τη νύχτα. 


Παρά το γεγονός ότι στη διάρκεια της νύχτας κυκλοφορούν το 20% των οχημάτων που κινούνται την ημέρα, το 40% όλων των σοβαρών τροχαίων σημειώνεται τις νυχτερινές ώρες

Ο ρόλος του ανθρώπινου ματιού δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Μια οφθαλμική δυσλειτουργία από 0,25 έως 0,50 που υποβοηθείται από γυαλιά επιβαρύνεται σημαντικά στη διάρκεια της νύχτας

ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΥΠΝΟΥ

Η στέρηση ύπνου συσχετίζεται με σημαντικό κοινωνικό, οικονομικό και σχετιζόμενο με την υγεία κόστος, σε μεγάλο βαθμό διότι προκαλεί διαταραχή της απόδοσης των γνωστικών λειτουργιών λόγω της αύξησης της τάσης προς ύπνο και της αστάθειας στις νευροσυμπεριφορικές λειτουργίες κατά την εγρήγορση. Οι γνωστικές λειτουργίες που επηρεάζονται ιδιαίτερα από την απώλεια ύπνου περιλαμβάνουν την ψυχοκινητική και γνωστική ταχύτητα, την προσοχή και τη συγκέντρωση, τη μνήμη εργασίας και τις ανώτερες γνωστικές ικανότητες. Τα πειράματα χρόνιας στέρησης ύπνου (τα οποία αναπαριστούν το είδος απώλειας ύπνου που εμφανίζουν πολλά άτομα τα οποία υποβάλλονται σε περικοπές του ύπνου λόγω διαταραχών ή λόγω του τρόπου ζωής τους) αποδεικνύουν ότι στην πάροδο του χρόνου συσσωρεύονται γνωστικά ελλείμματα σε σοβαρό βαθμό, χωρίς το προσβεβλημένο άτομο να έχει πλήρη επίγνωση αυτών. Η λειτουργική νευροαπεικόνιση έχει αποκαλύψει ότι οι συχνές και προοδευτικά μεγαλύτερης διάρκειας γνωστικές «διαλείψεις», που αποτελούν χαρακτηριστική ένδειξη της στέρησης ύπνου, περιλαμβάνουν μεταβολές που κατανέμονται σε εγκεφαλικές περιοχές του μετωπιαίου και του βρεγματικού λοβού, σε δευτεροταγείς περιοχές επεξεργασίας αισθητικών πληροφοριών και σε περιοχές του θαλάμου. Υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των ατόμων στον βαθμό κατά τον οποίο επηρεάζονται λόγω της απώλειας ύπνου από την άποψη των γνωστικών λειτουργιών τους, διαφορές που μπορεί να αντιστοιχούν σε διαφορές του προμετωπιαίου και βρεγματικού φλοιού και που η βάση τους μπορεί να έχει να κάνει με γονίδια τα οποία ρυθμίζουν την ομοιόσταση του ύπνου και τους κιρκαδιανούς ρυθμούς. Επομένως, τα γνωστικά ελλείμματα που θεωρούνται ότι αποτελούν συνάρτηση της σοβαρότητας της κλινικής διαταραχής του ύπνου μπορεί να αποτελούν και παράγωγο γονιδιακών αλληλομόρφων, τα οποία σχετίζονται με διαφορετική ευπάθεια των γνωστικών λειτουργιών στην απώλεια ύπνου.

Η στέρηση ύπνου επάγει ένα ευρύ φάσμα επιδράσεων στις γνωστικές λειτουργίες αν και οι δραστηριότητες που κινητοποιούν γνωστικές λειτουργίες ποικίλουν σημαντικά ως προς την ευαισθησία τους στην απώλεια ύπνου. Σε γενικές γραμμές, ανεξαρτήτως της δραστηριότητας, η απόδοση των γνωστικών λειτουργιών προοδευτικά επιδεινώνεται όσο παρατείνεται η διάρκεια της δραστηριότητας. Αυτό είναι το κλασσικό «φαινόμενο κόπωσης» το οποίο επιδεινώνεται από την απώλεια ύπνου.^48,75 Ωστόσο, η απόδοση σε ακόμη και πολύ σύντομης διάρκειας γνωστικές δραστηριότητες που μετρούν το ρυθμό παραγωγής «γνωστικού έργου»

Νυχτερινή οδήγηση
Στο 90% των αντιδράσεων ενός οδηγού συμμετέχει η όραση. Για το λόγο αυτό, το σκοτάδι αλλάζει δραματικά τις συνθήκες οδήγησης και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή ακόμα και για τις πιο ομαλές συνθήκες του δρόμου. Μην ξεχνάτε πως το βράδυ βλέπουμε μέχρι εκεί που φωτίζουν τα φώτα μας, πως μπορεί να θαμπωθούμε από τους προβολείς ενός αυτοκινήτου που κινείται αντίθετα από εμάς και πως το βράδυ κυκλοφορούν περισσότεροι κουρασμένοι οδηγοί από ό,τι την ημέρα

Έρευνα για τη νυχτερινή οδήγηση

Κόπωση - Νύστα

 
Σχεδόν όλοι οι οδηγοί γνωρίζουν πως το οδήγημα υπό την επήρεια αλκοόλ είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Πολύ λιγότεροι οδηγοί γνωρίζουν πως η νύστα και η κόπωση έχουν τα ίδια αποτελέσματα στο οδήγημα: μείωση της εγρήγορσης και των ανακλαστικών, μείωση της ικανότητας διηρημένης προσοχής, μείωση της σωστής αίσθησης χώρου και χρόνου και μείωση της ικανότητας πρόβλεψης και προσδιορισμού κινδύνων. Για το λόγο αυτό, η νύστα και η κόπωση αναφέρονται συχνά ως ‘σιωπηλοί φονιάδες’.

Αν ένας οδηγός οδηγεί για περισσότερες από δύο, το πολύ τρεις, ώρες το βράδυ, χωρίς διακοπή για ξεκούραση, είναι σαν να οδηγεί μεθυσμένος, σύμφωνα με μια νέα ολλανδο-γαλλική επιστημονική έρευνα, η οποία προειδοποιεί για τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων της Ουτρέχτης και του Μπορντό, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο εξειδικευμένο επιστημονικό περιοδικό για θέματα ύπνου "Journal of Sleep Research", σύμφωνα με τη βρετανική "Τέλεγκραφ", έκαναν πειράματα με 14 υγιείς οδηγούς ηλικίας 21 έως 25 ετών, οι οποίοι οδηγούσαν το βράδυ, υπό την παρουσία και εποπτεία επιτηρητή, για δύο έως οκτώ ώρες, με σταθερή ταχύτητα 130 χλμ., στην μεσαία λωρίδα κυκλοφορίας.

Η έρευνα (οι εθελοντές οδηγοί βιντεοσκοπούνταν συνεχώς) έδειξε ότι μετά από μόλις δύο ώρες στο τιμόνι, οι οδηγοί έκαναν τα ίδια λάθη που θα έκαναν αν είχαν ποσότητα 0,05% αλκοόλ στο αίμα τους. Στις τρεις ώρες, η απόδοση τους στην οδήγηση είχε πέσει και άλλο, που αντιστοιχούσε σε ποσότητα αλκοόλ 0,08% στο αίμα, ενώ στις 4,5 ώρες τα λάθη από την κούραση αναλογούσαν σε αλκοόλ 0,10%.

"Οι οδηγοί θα πρέπει να παίρνουν πολύ στα σοβαρά τη νύστα τους στο τιμόνι, καθώς αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες δυστυχημάτων στους δρόμους. Δυστυχώς όμως δεν συνειδητοποιούν μερικές φορές τη νύστα τους, την μειωμένη εγρήγορση και την έλλειψη αντανακλαστικών. Διάφορα πράγματα, όπως η ακρόαση δυνατής μουσικής ή το άνοιγμα του παραθύρου, δεν βοηθούν ιδιαίτερα. Αυτό που συστήνουμε, είναι να μην οδηγούν συνεχόμενα τη νύχτα πάνω από δύο ώρες", ανέφεραν οι ερευνητές και εισηγούνται ότι αυτό το όριο θα πρέπει να θεσμοθετηθεί επισήμως από τις εθνικές νομοθεσίες, ώστε να περιοριστούν οι θάνατοι και τα δυστυχήματα, κυρίως στις εθνικές οδούς.

Εκτιμάται ότι περίπου το ένα πέμπτο όλων των ατυχημάτων στους δρόμους οφείλεται στη νύστα (αν και, εκ των πραγμάτων, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια ένα τέτοιο ποσοστό). Έρευνες έχουν δείξει ότι ένας στους τρεις οδηγούς παραδέχεται πως οδηγεί νυσταγμένος το βράδυ, ενώ στους τρεις στους τέσσερις ότι οδηγούν κουρασμένοι.

Στην πράξη, οι περισσότεροι οδηγοί οδηγούν περισσότερο από τρεις ώρες συνεχόμενα τη νύχτα, ενώ κανονικά, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα έπρεπε να σταματούν κατά καιρούς για να πιουν ένα καφέ ή ακόμα και για να πάρουν έναν υπνάκο.  

Ομάδες αυξημένου κινδύνου



• Όλοι οι οδηγοί με σοβαρή έλλειψη ύπνου αποτελούν – φυσικά – ομάδα υψηλού κινδύνου. Εκτός από αυτή την αυτονόητη αλήθεια, υπάρχουν ομάδες με αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα από κόπωση και / ή έλλειψη ύπνου. Στις ομάδες αυτές ανήκουν:
• Νέοι οδηγοί. Οι νέοι άνθρωποι χρειάζονται περίπου 9.2 ώρες ύπνου το 24ωρο. Παρά ταύτα, πολλοί νέοι άνθρωποι κοιμούνται αρκετά λιγότερο. Σε πολλές χώρες, παράγοντες όπως η νυχτερινή διασκέδαση, η παρακολούθηση τηλεόρασης μέχρι αργά το βράδυ, επαγγελματική ενασχόληση μερικής απασχόλησης σε νυχτερινό ωράριο κλπ κάνουν τους νέους 18 -25 ετών να κοιμούνται λιγότερο από οποιοδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα. Αυτό κάνει την ομάδα των οδηγών 18 -25 ετών ομάδα υψηλού κινδύνου σε ό,τι αφορά κόπωση και νύστα.

• Άνθρωποι με μεταβλητό ωράριο εργασίας. Η εργασία σε μεταβλητό ωράριο (βάρδιες) αποτελεί σημαντικό παράγοντα έλλειψης επαρκούς (ποιοτικά και ποσοτικά) ύπνου. Το βιολογικό ανθρώπινο ρολόι οδηγεί στην ανάγκη νυχτερινού ύπνου.
• Επιπλέον, άνθρωποι που εργάζονται σε νυχτερινή βάρδια, αναγκάζονται όχι μόνο να κοιμούνται σε πρωινό ωράριο, το οποίο – κατά κανόνα – είναι πολύ πιο θορυβώδες από τη νύχτα, αλλά και να κοιμούνται λιγότερο την ημέρα για λόγους συμμετοχής σε διάφορες οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις.

• Άνθρωποι με διαταραχές ύπνου. Πολλοί άνθρωποι ξυπνάνε κουρασμένοι. Αυτό δεν αποτελεί απόδειξη οκνηρίας, αλλά μπορεί να οφείλεται σε μία διαταραχή που λέγεται ‘άπνοια ύπνου’. Όταν υπάρχει τέτοια διαταραχή η αναπνοή κατά τον ύπνο δεν είναι φυσιολογική και ο οργανισμός οξυγονώνεται πολύ λιγότερο από το κανονικό. Αποτέλεσμα της μη επαρκούς οξυγόνωσης είναι η μη δικαιολογημένη κόπωση.

• Άνθρωποι που παίρνουν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων.
Άνθρωποι με κακή φυσική κατάσταση.
Άνθρωποι που οδηγούν πολλές ώρες χωρίς ολιγόλεπτα διαλείμματα ανάπαυσης.


Σημάδια κόπωσης και νύστας

• Δυσκολία στο να κρατάτε τα μάτια σας ανοικτά,

• Δυσκολία στο να κρατάτε το κεφάλι σας όρθιο,
• Συχνό χασμουρητό,

• Ακούσιες αποκλείσεις από τη λουρίδα που οδηγείτε,

• Απότομες διορθώσεις στο οδήγημα σας,

• Δυσκολία στο να θυμηθείτε λεπτομέρειες από τη διαδρομή σας τα τελευταία χιλιόμετρα,
• Σχόλια των συνεπιβατών σας ότι οδηγείτε απρόσεκτα.

Χρήσιμες οδηγίες



• Μην ξεκινάτε ένα μεγάλο ταξίδι αν ήδη νυστάζετε ή αισθάνεστε μεγάλη κούραση.

• Μην γεμίζετε πολύ το στομάχι σας λίγο πριν ξεκινήσετε ένα μεγάλο ταξίδι.

• Προγραμματίστε να κάνετε στο ταξίδι σας μικρά διαλείμματα (περίπου κάθε δύο ώρες) για ξεκούραση.

• Πίνετε στα διαλείμματα της οδήγησης καφέ, για βραχύχρονη μείωση της νύστας και βελτίωση της εγρήγορσης.
• Η καφεΐνη χρειάζεται 20 – 30 λεπτά για να δράσει.
• 
Εάν το επιτρέπουν οι συνθήκες του ταξιδιού, σταματήστε το ταξίδι σας για έναν σύντομο υπνάκο τουλάχιστον 20 - 30 λεπτών.
• Μην κοιμηθείτε περισσότερο, γιατί μπορεί να περάσετε σε φάση ‘βαθέως ύπνου’. Σε αυτή την περίπτωση το ξύπνημα συνοδεύεται συχνά από ραθυμία και νωχελικότητα, που είναι γνωστές ως ‘αδράνεια ύπνου’.

• Μην πίνετε ποτέ αλκοόλ πριν ή κατά το οδήγημα.

• Προσπαθήστε να αποφύγετε το οδήγημα τις ώρες που το βιολογικό σας ρολόι αντιστοιχεί σε μειωμένη αντοχή και εγρήγορση.
• Για ανθρώπους που έχουν παραδοσιακό ωράριο εργασίας αυτές οι ώρες είναι στο μέσο του απογεύματος και από τα μεσάνυχτα μέχρι τις 6 το πρωί.

• Σύμφωνα με τις οδηγίες μεγάλων οργανισμών με αντικείμενο την ασφαλή οδήγηση, το άνοιγμα του παράθυρου και η δυνατή μουσική δεν προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στην αντιμετώπιση της κόπωσης και της νύστας.

 ΠΗΓΕΣ:

Journal of Sleep Research.

American Automobile Association