Πώς δημιουργούνται οι μεταλλάξεις των ιών; Γιατί αυτές οδηγούν στο τέλος της πανδημίας;

του Aλέξανδρου Γιατζίδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr iatrikanea

Οι μεταλλάξεις και ο ρόλος τους στην πανδημία

Στο σημερινό άρθρο θα δούμε γιατί οι μεταλλάξεις του ιού με τον χρόνο καθίστανται  λιγότερο επικίνδυνες και πώς δείχνουν ότι η πανδημία Covid-19 βρίσκεται στα τελειώματά της.

Αρχικά θα πρέπει να πούμε ότι ο κοροναϊός δεν είναι κάτι ζωντανό και φυσικά δεν έχει νοημοσύνη. Έκπληξη μπορεί να σας προκαλεί αυτό αλλά είναι η μεγάλη πραγματικότητα. Ο ιός δεν σκέφτεται και δεν αποφασίζει πώς θα μετεξελιχθεί για να ξεπεράσει εμπόδια ανοσίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Για να επιβιώσει και να πολλαπλασιαστεί χρειάζεται να μπει σε κάποιο κύτταρο, να χρησιμοποιήσει τα ενδοκυττάρια σωματίδια για να πολλαπλασιαστεί και στη συνέχεια να μολύνει άλλα κύτταρα. Η επίδραση μιας μετάλλαξης σε έναν οργανισμό ποικίλλει: μπορεί να είναι από εντελώς αμελητέα μέχρι εξαιρετικά σοβαρή, ανάλογα με το είδος των αλλαγών που επιφέρει στις πρωτεΐνες. 

Όπως προαναφέραμε οι ιοί δεν θεωρούνται ζωντανοί οργανισμοί καθώς δεν μπορούν να αναπαραχθούν χωρίς την ακούσια βοήθεια των ξενιστών τους. Κατά συνέπεια δεν αρρωσταίνουν όταν μεταλλάσσεται το γενετικό υλικό τους! Οι τυχαίες αλλαγές στο γενετικό υλικό μπορούν όμως να είναι κακές, αδιάφορες ή και ευνοϊκές για έναν ιό. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε άρση της παραγωγής νέων ιικών σωματιδίων. Στην τελευταία περίπτωση μπορεί να προσδώσουν στον ιό αυτό που οι βιολόγοι ονομάζουν εξελικτικό πλεονέκτημα.

Πώς αντιδρά ο οργανισμός στους ιούς;

Ενδιαφέρον έχει να παρακολουθήσουμε καταρχήν πως αντιδρά το σώμα σε μεταλλαγμένα στελέχη. Παράγει αντισώματα, που θωρακίζουν το αμυντικό σύστημα απέναντι σε επιθέσεις των ιών. Όταν οι παθογόνοι οργανισμοί μεταλλάσσονται και τα ανθρώπινα αντισώματα που παράγονται είναι προγραμματισμένα να αντιμετωπίσουν την παλαιότερη «εκδοχή» του ιού, τότε είναι σαφές ότι είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Για τον ίδιο λόγο παθαίνουμε γρίπη με συνάχι πολλές φορές μέσα στον χρόνο. Βέβαια ο οργανισμός μας έχει αποκτήσει αντισώματα από το προηγούμενο συνάχι, όχι όμως και για το νέο μεταλλαγμένο ιό. Υπάρχει λόγος για πανικό; Όχι, ο μεταλλαγμένος ιός δεν είναι απαραίτητα πιο επικίνδυνος. Καμιά φορά μέσω της μετάλλαξης μπορεί και να εξασθενήσει. Όταν ο ανθρώπινος οργανισμός σχηματίζει αντισώματα για να καταπολεμήσει έναν ιό και να εμποδίσει την εκδήλωση της νόσου, πρέπει ο ιός να μεταβάλει την προστατευτική μεμβράνη για να μην γίνει «αντιληπτός» από τα αντισώματα.

Ο μεταλλαγμένος ιός δεν εξουδετερώνει την επίδραση του εμβολίου

Όλοι οι ιοί μεταλλάσσονται. Και παρότι ο κοροναϊός δεν είναι επιρρεπής στις μεταλλάξεις, αλλάζει και εξελίσσεται

Στους ανεμβολίαστους ο ιός είναι εύκολο να εισχωρήσει στον οργανισμό τους γιατί δεν έχουν αντισώματα και δεν διαθέτουν ανοσία.  

Καθώς οι μεταλλάξεις εμφανίζονται σε ιούς, αυτοί που επιμένουν είναι κι αυτοί που θα διευκολύνουν τον ιό να εξαπλωθεί στον πληθυσμό. Κάθε φορά που οι ιοί μεταλλάσσονται, δημιουργείται μια διαφορετική πλατφόρμα για τον ιό να προσθέσει κι άλλες μεταλλάξεις. Αυτή τη στιγμή έχουμε ιούς που μεταδίδονται πιο αποτελεσματικά

Έτσι κάποιο στέλεχος του ιού που έχει διαφοροποιηθεί μπαίνει στο οργανισμό και επειδή είναι πιο εύκολα να μεταδοθεί αρχίζει και εξαπλώνεται. 

Καθώς οι μεταλλάξεις εμφανίζονται σε ιούς, αυτοί που επιμένουν είναι κι αυτοί που θα διευκολύνουν τον ιό να εξαπλωθεί στον πληθυσμό. 

Κάθε φορά που οι ιοί μεταλλάσσονται, δημιουργείται μια διαφορετική πλατφόρμα για τον ιό να προσθέσει κι άλλες μεταλλάξεις. Θα ήταν λάθος  να θεωρήσουμε ότι ο ιός μεταλλάσσεται για να μας κάνει κακό: ο ιός μεταλλάσσεται τυχαία και όταν κάποιες από αυτές τις αλλαγές ευνοούν τον πολλαπλασιασμό του, επικρατούν. Αυτό που βλέπουμε λοιπόν τώρα με τη βαθμιαία επικράτηση των νέων στελεχών δεν είναι παρά τα αποτελέσματα της φυσικής επιλογής στην πράξη!

Τα νέα στελέχη του ιού είναι αμφίβολο αν μπορούν να διαφοροποιηθούν από τα προηγούμενα ως προς την ικανότητα να ξεφεύγουν από τα αντισώματα που δημιουργεί η φυσική ανοσία στον κλασικό ιό. Αυτό πλέον έχει επιβεβαιωθεί βλέποντας ότι όσοι έχουν ήδη νοσήσει είναι ασφαλείς ότι δε θα ξανανοσήσουν τουλάχιστον σοβαρά. Το ίδιο και όσοι έχουν αποκτήσει ανοσία από τα εμβόλια. 

Αν κάποιο από τα μεταλλαγμένα στελέχη έχει διαφοροποιηθεί τόσο ώστε να μπορεί να ξεγελάσει τη φυσική ανοσία που αποκτήθηκε από τον κλασικό ιό τότε θα μπορεί να ξεγελάσει και τα υπάρχοντα εμβόλια και θα χρειαστεί συμπληρωματικός εμβολιασμός.

Εξουδετερώνουν τα μονοκλωνικά αντισώματα;

Οι μεταλλάξεις του νέου στελέχους στην πρωτεΐνη ακίδα δεν επηρεάζουν μόνο την αποτελεσματικότητα των εμβολίων - που διδάσκουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου να αναγνωρίζει τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη και να πυροδοτεί επίθεση - αλλά επιδρούν και στις θεραπείες με τα μονοκλωνικά αντισώματα. Μάλιστα η επίδραση των μεταλλάξεων στη θεραπεία με τα μονοκλωνικά αντισώματα μπορεί να είναι πολύ ισχυρότερη, γιατί τα μονοκλωνικά αντισώματα αναπτύσσονται βάσει μιας πολύ συγκεκριμένης περιοχής της πρωτεΐνης ακίδας και αν αυτή αλλάξει πολύ μορφή, θα υπάρξει πρόβλημα.

Τα εμβόλια στον αντίποδα πυροδοτούν πολυκλωνική ανοσογονική αντίδραση και γι αυτό είναι δύσκολο να καταστούν τελείως άχρηστα. Άλλωστε η φυσική πορεία των μεταλλάξεων του κοροναϊού έως τώρα έδειξε ότι τα εμβόλια που αναπτύχθηκαν και κυκλοφόρησαν λίγο πριν το τέλος του 2020 δουλεύουν σε όλες τις μεταλλάξεις. Μπορεί να έχει μειωθεί η παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων με την επικράτηση της μετάλλαξης Ομικρον αλλά δεν έχει μηδενισθεί και επειδή τα εμβόλια επάγουν και άλλους μηχανισμούς προστασίας που εμπλέκουν την κυτταρική μνήμη, τελικώς δουλεύουν και προστατεύουν από την βαριά νόσηση.

Ένα άλλο αισιόδοξο μήνυμα μας έρχεται από την ιστορική ανασκόπηση προηγούμενων πανδημιών θυμίζοντας μας ότι το τέλος μιας πανδημίας μπορεί να επέλθει με την επικράτηση ενός πολύ μολυσματικού αλλά χαμηλού κινδύνου στελέχους, που με τη διασπορά του βοηθάει να αυξηθεί το ποσοστό της φυσικής ανοσίας

Στην πανδημία του 1918 να θυμηθούμε τι συνέβη;

Σταδιακά υποχώρησε και τελικά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς – και εντελώς ξαφνικά όπως ακριβώς πρωτοεμφανίστηκε – το 1919. Ύστερα από 18 μήνες «έσβησε», λόγω της ανάπτυξης ανοσίας από τον πληθυσμό, που είχε ως αποτέλεσμα τη μετεξέλιξη του ιού σε κάτι πολύ πιο ακίνδυνο.

Έτσι και τώρα με τον κοροναϊό. Έχει αναπτυχθεί ανοσία.

Είτε με το εμβόλιο, είτε με Φυσική ανοσία (ασθενείς και ασυμπτωματικοί) βρισκόμαστε σε ένα μεγάλο ποσοστό ανάπτυξης ανοσίας από τον πληθυσμό. Θα πρέπει να θυμίσουμε ότι 1918 δεν υπήρχε εμβόλιο. Το εμβόλιο στις μέρες μας κάνει τα πράγματα πιο γρήγορα. Άρα όσο πιο σύντομα εμβολιασμένοι και ασθενείς φτάσουν σε ποσοστά πάνω από το 85% η πανδημία θα τελειώσει. Έχουμε φτάσει; 

Πλησιάζουμε. Άλλωστε οι νέες μεταλλάξεις φαίνεται ότι ενώ ανιχνεύονται σε πολύ κόσμο (κρούσματα) ελάχιστοι φτάνουν στο νοσοκομείο σε σχέση με τα πρώτα τέσσερα κύματα.

Αυτό το βλέπουμε σε διάφορα κράτη όπως στη Βρετανία που καταγράφει πάρα πολλά κρούσματα και έχει το ένα τέταρτο εισαγωγών στα νοσοκομεία σε σχέση με το προηγούμενο κύμα. Αντίστοιχα το είδαμε στην Ισπανία και Πορτογαλία. 

Εδώ θα πρέπει να ξαναπούμε ότι σε σχέση με το 1918 έχουμε καλά συστήματα υγείας και φυσικά πολύ καλά φάρμακα (έρχονται και άλλα).

Η μετάλλαξη «Ομικρον» κατέστησε τον ιό περισσότερο μεταδοτικό, αλλά, σύμφωνα με τα δεδομένα που προανέφερα, δεν τον έκανε περισσότερο θανατηφόρο, με εφόδιο, πάντα, το εμβόλιο. Οι ιοί δεν θέλουν να πεθάνουν, θέλουν να ζήσουν και επιβιώνουν όταν βρουν πολυσύχναστες περιοχές και εκεί μεταλλάσσονται. Ακολουθεί μια πορεία με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα και λιγότερους θανάτους. 

Αυτό θα δούμε και με την νέα μετάλλαξη Όμικρον. Ακόμα μεγαλύτερη μεταδοτικότητα και πολύ λιγότερους θανάτους

Είναι δύσκολο να τηρήσεις τα μέτρα

Δεν χρειάζεται φόβος ούτε από τους διοικούντες που αγωνιούν να μην τους σκάσει άλλη βόμβα στα χέρια (όπως πέρυσι), και έχουν φτάσει να "φυσάνε και τη γιαούρτη", ούτε όμως και από αυτούς που λένε δεν υπάρχει κοροναϊός και όλα είναι μια συνωμοσία οπότε κάνουμε ό,τι θέλουμε!

Λίγο προσοχή από όλους και τελειώσαμε. 

Διαβάστε ακόμα

Γιατί η μετάλλαξη μπορεί να συμβάλει στο τέλος της πανδημίας; Πώς βοηθά στην φυσική ανοσία;