Οι δύο όψεις: Μήπως η Δύση παίζει πάλι το παιχνίδι του Πούτιν ή ένας σπουδαίος στρατός είχε σχέδιο αλλά ....

επιμέλεια medlabnews.gr

Διανύουμε έναν μήνα και κάτι μέρες από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία. Πολλοί είναι που πιστεύουν ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν διέπραξε καταστροφικό σφάλμα. Πίστεψε ότι οι ρωσόφωνοι Ουκρανοί θα καλωσόριζαν τον στρατό του, κάτι που δεν συνέβη. Πίστεψε ότι θα ανέτρεπε με ευκολία τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Δεν το πέτυχε.

Διαβάστε δύο αναλύσεις και διαλέξτε όποια σας κερδίσει και η ιστορία θα δείξει τι τελικά συμβαίνει πραγματικά....

Ένας σπουδαίος στρατός είχε σχέδιο αλλά ....

Το να διαθέτει μια χώρα καλό εξοπλισμό και ισχυρό πολεμικό δόγμα δεν λέει τίποτα για το πώς θα αποδώσει ένας στρατός στις μάχες.

Αυτό που παρατηρούμε εδώ και ένα μήνα τώρα, είναι οι προσπάθεια ενός, υποτιθέμενου σπουδαίου, στρατού που είχε μεν σχέδιο, μέχρι που χτυπήθηκε… με γροθιές στο στόμα.

Το πείσμα και η ανθεκτικότητα της ουκρανικής αντίστασης προκαλεί δυσφορία στη δυτική φιλοσοφία και στρατιωτική κοινότητα, που είχε προβλέψει - με βεβαιότητα - ότι οι Ρώσοι θα κατακτούσαν την Ουκρανία σε λίγες μέρες. Για χρόνια, δυτικοί «ειδικοί αναλυτές» συζητούσαν για τον ακριβό, υψηλής τεχνολογίας, «εκσυγχρονισμό» του ρωσικού στρατού. Οι Ρώσοι - ακούγαμε πως - είχαν τα καλύτερα άρματα μάχης και αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των μαχητικών βομβαρδιστικών SU-34 και των αρμάτων T-90, που διέθεταν κάποιες από τις καλύτερες τεχνικές προδιαγραφές στον κόσμο. Οι Ρώσοι είχαν επίσης, φαινομενικά, αναδιοργανώσει τον στρατό τους σε μια πιο επαγγελματική (ως επί το πλείστον) εθελοντική δύναμη· είχαν επαναπροσδιορίσει το επιθετικό τους δόγμα και δημιούργησαν στρατιωτικές μονάδες ευέλικτες, βαριά θωρακισμένους σχηματισμούς, που προορίζονταν να είναι ο πολιορκητικός κριός που θα έριχνε τα τείχη της Ουκρανίας.

Οι προβλέψεις για σύντομο πόλεμο και βέβαιη επικράτηση του εισβολέα, έχουν πλέον αποδειχθεί άστοχες. Οι δυτικοί αναλυτές έλαβαν υπ’ όψη τους βασικές μετρήσεις (όπως αριθμό στρατιωτών και τεχνολογία τανκς και αεροσκαφών), πρόσθεσαν τη ρωσική υπεροχή και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ουκρανοί δεν είχαν καμία τύχη! Αλλά η καταμέτρηση των αρμάτων μάχης και των αεροπλάνων και η μελέτη των τεχνικών τους προδιαγραφών δεν ήταν, τελικά, χρήσιμος τρόπος ανάλυσης των σύγχρονων στρατιωτικών δεδομένων.

Αν και οι αναλυτές και οι ιστορικοί θα μιλούν επί χρόνια διαφωνώντας για το γιατί ακριβώς ήταν λάθος στις εκτιμήσεις τους για τον ρωσικό στρατό, δύο λόγοι είναι αμέσως προφανείς:

Πρώτον: Οι δυτικοί αναλυτές παρανόησαν την ικανότητα του ρωσικού στρατού στο να αναλάβει περίπλοκες πολεμικές επιχειρήσεις και υπερεκτίμησαν την ευρωστία των υλικοτεχνικών του δυνατοτήτων και...

Δεύτερον: Οι γκουρού των προβλέψεων έδωσαν πολύ λίγη προσοχή στα βασικά κίνητρα και το ηθικό των στρατιωτών, που θα καλούνταν να χειριστούν το δήθεν εξαιρετικό στρατιωτικό υλικό και τον εξοπλισμό του ρωσικού στρατού.

Τα προβλήματα της Ρωσίας έγιναν εμφανή, σχεδόν αμέσως μετά τη διέλευση του στρατού της από τα σύνορα με την Ουκρανία. Για παράδειγμα, πολλοί παρατηρητές πίστευαν ότι η ρωσική αεροπορία θα αποκτούσε γρήγορα κυριαρχία, παρέχοντας στις ρωσικές χερσαίες δυνάμεις υποστήριξη, ενώ θα περιόριζε σοβαρά την κίνηση των Ουκρανών. Αντίθετα, οι Ουκρανοί έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα, πολύ πιο εξελιγμένο από το αναμενόμενο, σύστημα αεράμυνας που προκάλεσε ταραχή στις ρωσικές αεροπορικές προσπάθειες από την αρχή.

Το υλικοτεχνικό σύστημα της Ρωσίας επί εδάφους ήταν, αν μη τι άλλο, ακόμη χειρότερο. Τα ρωσικά στρατιωτικά φορτηγά είναι κακοσυντηρημένα, με κακούς οδηγούς και πολύ λίγα σε αριθμό. Μόλις άρχισαν την επίθεση οι ρωσικές δυνάμεις, διαπίστωσαν ότι η τροφοδοσία που απαιτούνταν για να συνεχίσουν να προχωρούν γινόταν όλο και πιο δύσκολη.

Την ίδια στιγμή, οι υποτιθέμενοι επαγγελματίες εθελοντές Ρώσοι στρατιώτες ήταν μπερδεμένοι ως προς το τι θα έκαναν· βρέθηκαν εντελώς απροετοίμαστοι στο να αντιμετωπίσουν τη σκληρή ουκρανική αντίσταση και από ρεπορτάζ αποκαλύφθηκε πως ήταν έτοιμοι με την πρώτη ευκαιρία και στον πρώτο κίνδυνο που θα προέκυπτε να εγκαταλείψουν τον πανάκριβο ρωσικό εξοπλισμό σχεδόν ανέγγιχτο.

Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται και οι ρωσικές απώλειες αυξάνονται καθημερινά, οι Ρώσοι στρατιώτες υποφέρουν από κρυοπαγήματα, ενώ έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα ανταρσίας και, σε τουλάχιστον ένα επεισόδιο, προσπάθησαν να σκοτώσουν τους ανώτερους αξιωματικούς τους!

Οι περισσότεροι από τους δυτικούς εμπειρογνώμονες, που μελετούσαν τις ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας, μπορούσαν και έπρεπε να είχαν προβλέψει αυτές τις εξελίξεις. Ο ρωσικός στρατός δεν έχει κληθεί να αναλάβει σύνθετες τεχνολογικές ή υλικοτεχνικές στρατιωτικές επιχειρήσεις για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Οι πιο πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες, όπως ο βομβαρδισμός της Συρίας, ήταν απλές επιχειρήσεις, στις οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αεροσκάφη για να τρομοκρατήσουν έναν εχθρό που δεν μπορούσε να αντεπιτεθεί αποτελεσματικά.

Το πάθημα να γίνει μάθημα...

Ο πόλεμος από στεριά και αέρα, μια γενικευμένη εισβολή δηλαδή, είναι εξαιρετικά δύσκολη και πολύπλοκη επιχείρηση. Οι δυτικοί στρατηγοί δεν μπορούν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω και να αλλάξουν τις προηγούμενες εκτιμήσεις τους. Αν οι παγκόσμιοι ηγέτες κατανοήσουν καλύτερα τις πιθανές δυσκολίες οποιουδήποτε πολέμου στην Ανατολική Ασία, για παράδειγμα, ίσως συνειδητοποιήσουν πόσο δύσκολο είναι να προβλεφθεί το αποτέλεσμα μιας τέτοιας αντιπαράθεσης. Αν οι Κινέζοι δοκίμαζαν απόβαση στην Ταϊβάν, ας πούμε, θα αναλάμβαναν ίσως μια περίπλοκη πολεμική επιχείρηση, κάτι για το οποίο ο στρατός τους, δεν θα είχε την απαιτούμενη εμπειρία. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί, αλλά σίγουρα δεν θα πήγαιναν όλα ή τα περισσότερα σύμφωνα με το σχέδιο.

Ίσως ο Μπέρτολντ Μπρεχτ να δίνει την απάντηση κι ας έχει φύγει από τη ζωή (το 1956) καταμεσής του Ψυχρού Πολέμου: «Στρατηγέ, το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα. Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άντρες αφανίζει μόνο που έχει ένα ελάττωμα: χρειάζεται οδηγό.

Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο. Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Χρειάζεται πιλότο. Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ. Ξέρει να πετάει, ξέρει να σκοτώνει. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Ξέρει να σκέφτεται». Των διεθνολόγων και αναλυτών, μάλλον προέτρεξε η γλώττα της διανοίας τους…

Το θέμα είναι εμπνευσμένο από άρθρο του Phillips Payson O'Brien, καθηγητή στρατηγικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του St. Andrews στη Σκωτία και συγγραφέα του «How the War Was Won: Air-Sea Power and Allied Victory in II World War».

Η Δύση παίζει πάλι το παιχνίδι του Πούτιν

Τα σφάλματα του Πούτιν εγείρουν ερωτήματα για τη στρατηγική του κρίση και την ψυχική του υγεία. Ποιος τον συμβουλεύει; Εχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα; Η Κοντολίζα Ράις προειδοποιεί: «Δεν είναι κύριος των συναισθημάτων του. Κάτι δεν πάει καλά». Πολλοί αναλυτές παρομοιάζουν τον Πούτιν με αρουραίο, που έχει εγκλωβισθεί και έχει γίνει για τον λόγο αυτό πιο επικίνδυνος και επιθετικός.

Η κοινή λογική επιβεβαιώνει τη στρατηγική της Δύσης με στόχο την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας, ενώ όλα τείνουν προς την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, που θα διασφαλίσει την αξιοπρέπεια της Μόσχας, προσφέροντας στη Ρωσία τμήμα ουκρανικού εδάφους, δέσμευση ουκρανικής ουδετερότητας ή άρση κάποιων κυρώσεων. Τι θα συμβεί, όμως, αν η κοινή λογική δεν επιβεβαιωθεί; Μήπως η Δύση παίζει πάλι το παιχνίδι του Πούτιν;

Την πιθανότητα αυτή εξέτασε σε άρθρο της η ανταποκρίτρια των Times στη Ρωσία, Καρλότα Γκολ. Σε ρεπορτάζ της από την πολιορκία του Γκρόζνι το 1994, η Γκολ παρουσίασε με τον πλέον γλαφυρό τρόπο τις φονικές τακτικές του ρωσικού στρατού και των ειδικών του δυνάμεων.

«Η στρατηγική Πούτιν είναι γνωστή σε κάθε Τσετσένο. Καθώς τα ρωσικά στρατεύματα αποκτούν τον έλεγχο εδαφών, τσάκισαν κάθε εστία αντίστασης, προβαίνοντας σε μαζικές συλλήψεις και δημιουργώντας στρατόπεδα συγκέντρωσης. Την ίδια ώρα, έδωσαν εξουσία σε προστατευόμενους και συνεργάτες τους», έγραφε η Γκολ.

Η Ρωσία ακολουθεί τη στρατηγική που υιοθέτησε στον πρώτο πόλεμο της Τσετσενίας στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στα αρχικά στάδια της σύρραξης, αποφασισμένοι Τσετσένοι μαχητές κατατρόπωσαν ρωσικό τεθωρακισμένο σύνταγμα, προκαλώντας την έκπληξη της Μόσχας. Ο ρωσικός στρατός ανασυντάχθηκε τελικά και τσάκισε κάθε αντίσταση, σφυροκοπώντας με πυροβολικό το Γκρόζνι.

Αν υποθέσουμε ότι ο Πούτιν ουδέποτε σκόπευε να κυριεύσει το σύνολο της Ουκρανίας και ότι οι στόχοι του ήταν πάντα η πλούσια σε πρώτες ύλες –και φυσικό αέριο– ανατολική Ουκρανία, τότε το σχέδιό του καθίσταται πασιφανές, καθώς αφορά την εξασφάλιση της ρωσικής ενεργειακής κυριαρχίας.

«Κάτω από το προκάλυμμα της στρατιωτικής εισβολής, ο Πούτιν οργάνωσε γιγάντια ληστεία», λέει ο αναλυτής Ντέιβιντ Νάιτ Λεγκ. Το υπόλοιπο ουκρανικό έδαφος θα βυθιστεί στην οικονομική εξάρτηση, ως «αποθήκη ψυχών» εσωτερικών προσφύγων. Σύμφωνα με την ανάλυση αυτή, ο Πούτιν παύει να παίζει τον ρόλο του χαμένου στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Η άποψη αυτή προσφέρει εξήγηση για τη ρωσική στρατηγική στόχευσης αμάχων. Η μαζική σφαγή Ουκρανών πολιτών δημιουργεί αφόρητη πίεση στον πρόεδρο Ζελένσκι, προκειμένου να συμφωνήσει με τις εδαφικές και στρατιωτικές απαιτήσεις του Πούτιν (παραχώρηση εδαφών και αμυντική ουδετερότητα). Η Δύση από τη μεριά της θα αναζητήσει κάθε ευκαιρία για αποκλιμάκωση της κρίσης, εφόσον εκτιμά ότι ο Πούτιν είναι ανισόρροπος, άρα ικανός να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

Στο εσωτερικό της Ρωσίας, ο πόλεμος έχει ήδη εξυπηρετήσει τα πολιτικά συμφέροντα του Πούτιν. Πολλά μέλη της μεσαίας τάξης, η κατηγορία πληθυσμού με τα μεγαλύτερα ποσοστά στήριξης αντικαθεστωτικών, όπως ο Αλεξέι Ναβάλνι, επέλεξαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ο,τι απέμεινε από τον ανεξάρτητο Τύπο έχει διακόψει την κυκλοφορία του, χωρίς προοπτική επαναλειτουργίας. Η όποια ταπείνωση υπέστη ο ρωσικός στρατός θα οδηγήσει μάλλον σε επιλεκτική εκκαθάριση, καθ’ υπόδειξιν της ηγεσίας στο Κρεμλίνο, και όχι σε λαϊκή επανάσταση. Τα νέα ενεργειακά πλούτη της Ρωσίας θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν να αποφύγει τα οικονομικά δεινά των κυρώσεων.

Η εναλλακτική αυτή ανάλυση για τον Πούτιν μπορεί να είναι εσφαλμένη. Στον πόλεμο, στην πολιτική και στη ζωή, όμως, είναι πάντα καλύτερο να αντιμετωπίζεις τον αντίπαλό σου λες και είναι αλεπού και όχι παράφρων.

Η ιστορία θα δείξει τι τελικά συμβαίνει πραγματικά....