Πόση ακτινοβολία δέχεται ο ασθενής από τις ιατρικές εξετάσεις; Τι επιτρέπεται για εγκύους και παιδιά;

του Ξενοφώντα  Τσούκαλη, M.D., ακτινολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η ακτινοβολία είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στην ενέργεια που μπορεί να ταξιδέψει μέσω του περιβάλλοντος. Οι ακτινογραφίες (ιατρική ακτινοβολία) είναι ένα είδος ακτινοβολίας που μπορεί να περάσει μέσα από το ανθρώπινο σώμα. Αυτό επιτρέπει τη χρήση της ακτινοβολίας για ιατρικούς σκοπούς. Άλλου είδους ακτινοβολίες που συναντάμε στην καθημερινή μας ζωή είναι το ορατό φως, το υπεριώδες φως, τα μικροκύματα, τα ραδιοκύματα και η ακτινοβολία στο περιβάλλον.

Αυτή η ακτινοβολία του περιβάλλοντος προέρχεται από τον ήλιο, το έδαφος, τα κτίρια, τα τρόφιμα, το νερό, τον αέρα που αναπνέουμε, ακόμα και από το σώμα μας. Η φυσική ή «περιβαλλοντική» ακτινοβολία μας περιβάλλει καθημερινά.

Η ακτινοβολία έχει δύο πολύ διαφορετικές χρήσεις στην ιατρική.

Α. Αγωγή μέσω Ακτινοβολίας - χρησιμοποιούνται υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας για να εξολοθρευτούν καρκινογόνα κύτταρα, π.χ. του καρκίνου του μαστού ή του προστάτη.


Β. Ιατρική Απεικόνιση - περιέχει χαμηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας.

Οι διαδικασίες Ιατρικής Απεικόνισης παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την υγεία σας και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάγνωση.

Οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί στην ιατρική τεχνολογία έχουν δώσει στους γιατρούς πρόσβαση σε μια ευρύτερη ποικιλία εξετάσεων ιατρικής απεικόνισης από ποτέ, που τους βοηθούν με τη διάγνωση, διαχείριση και θεραπεία εσωτερικών παθήσεων.

Ποιοι είναι οι τύποι διαδικασιών Ιατρικής Απεικόνισης;

Ακτινογραφίες

Οι ακτινογραφίες είναι η πιο κοινή διαδικασία ιατρικής απεικόνισης. Χρησιμοποιούνται για να δούμε, για παράδειγμα, σπασμένα κόκαλα, το στήθος ή τα δόντια. Οι διαδικασίες αυτές χρησιμοποιούν πολύ μικρές ποσότητες ακτινοβολίας.

CT (Αξονική Τομογραφία)

Η Αξονική Τομογραφία είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που χρησιμοποιεί ακτινοβολία για την απεικόνιση του εσωτερικού του σώματός σας. Οι αξονικές τομογραφίες χρησιμοποιούν υψηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας από τις ακτινογραφίες.

Ακτινοσκόπηση και Αγγειογραφία

Πρόκειται για μια σειρά ακτινογραφιών που απεικονίζουν το εσωτερικό του σώματός σας σε «πραγματικό χρόνο». Το ποσό της ακτινοβολίας στις διαδικασίες αυτές είναι συχνά το ίδιο με της Αξονικής Τομογραφίας.

Μαγνητική Τομογραφία (MRI) 
Η Μαγνητική Τομογραφία δεν χρησιμοποιεί ιατρικές ακτινοβολίες. Η Μαγνητική Τομογραφία είναι συχνά προτιμότερη για παιδιά και έγκυες γυναίκες (13 ως 40 εβδομάδες μόνο). Η Μαγνητική Τομογραφία δεν είναι κατάλληλη για όλες τις καταστάσεις.

Υπερηχογράφημα

Tο Υπερηχογράφημα δεν χρησιμοποιεί ιατρικές ακτινοβολίες. Το Υπερηχογράφημα είναι συχνά προτιμότερο για παιδιά και έγκυες γυναίκες. Το Υπερηχογράφημα δεν είναι κατάλληλο για όλες τις καταστάσεις.

Πυρηνική Ιατρική
Η Πυρηνική Ιατρική χρησιμοποιεί ένα ραδιενεργό υλικό (γίνεται με ένεση, κατάποση ή εισπνοή) για τις διαδικασίες.

Η ποσότητα ραδιενεργού υλικού στο σώμα σας πέφτει γρήγορα σε διάστημα μερικών ημερών. Το συνολικό ποσό της ακτινοβολίας είναι παρόμοιο με αυτό της ακτινοσκόπησης ή των διαδικασιών Αξονικής Τομογραφίας.

Οστική Πυκνότητα

Αυτή η εξέταση ονομάζεται μερικές φορές DEXA (Dual-Energy
X-ray Absorptiometry - Μέτρηση Απορρόφησης Ακτίνων Χ Διπλής Ενέργειας) ή BMD (Bone Mineral Density - Εξέταση Οστικής Πυκνότητας) και χρησιμοποιεί πολύ χαμηλές δόσεις ακτίνων Χ για τη μέτρηση της πυκνότητας των οστών.

Σε τι Διαφέρουν τα Υπερηχογραφήματα από τη Μαγνητική Τομογραφία (MRI);

Οι εξετάσεις αυτές δεν χρειάζονται ακτινοβολία για να μας δώσουν εσωτερικές εικόνες του σώματος. Τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούν ηχητικά κύματα και το MRI χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία. Ωστόσο, και οι δύο αυτές τεχνολογίες έχουν περιορισμένες δυνατότητες, και επομένως μπορεί να απαιτούνται άλλες απεικονιστικές μέθοδοι.

ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Η πιθανότητα κινδύνου από τις εξετάσεις ιατρικής απεικόνισης είναι μικρή, και αντισταθμίζεται κατά πολύ από τα οφέλη της επακριβούς διάγνωσης, εντοπισμού και θεραπείας της πάθησης.

Πόσο ασφαλείς είναι οι ακτίνες Χ;

Οι δόσεις της ακτινοβολίας που παρέχεται σε διαγνωστικές εξετάσεις είναι γενικά πολύ μικρές και σπανίως προκαλούν επιβλαβείς συνέπειες, όπως δερματικά εγκαύματα. Η αύξηση του κινδύνου καρκίνου από παρατεταμένες ή πολλαπλές εξετάσεις κατά τη διάρκεια της ζωής είναι ελάχιστη.

Σε πόση ακτινοβολία εκτίθενται οι άνθρωποι;

Κάθε δόση εξαρτάται από το είδος της εξέτασης, τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται και την ηλικία, το φύλο, το μέγεθος και την ανατομία του σώματος του ασθενούς. 

Ασθενείς

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη, πραγματοποιήθηκε μια αντιστοιχία μεταξύ των απεικονιστικών εξετάσεων και της ακτινοβολίας που δέχεται ο εξεταζόμενος.

Τα αποτελέσματα είναι τα παρακάτω:

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ // ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕ Α/Α ΘΩΡΑΚΟΣ

1 ) Ακτινογραφία κοιλίας// 50-75

2 ) Ακτινογραφία ΟΜΣΣ // 65-120

3 ) Ακτινογραφία ΘΜΣΣ // 35-50

4 ) Βαριούχο γεύμα // 100

5 ) Βαριούχος υποκλυσμός // 350

6 ) Ενδοφλέβια ουρογραφία // 125

7 ) Περιεγχειρητική χολοαγγειογραφία // 65

8 ) Αποκατάσταση κατ. αυχ. μηριαίου // 45

9 ) Υπερηχογράφημα κοιλίας // 0

10 ) Αξονική τομογραφία εγκεφάλου //100

11 ) Αξονική τομογραφία θώρακος // 400

12 ) Αξονική τομογραφία ΟΜΣΣ // 175

13 ) Αξονική τομογραφία κοιλίας // 400

14 ) Ελικοειδής αξ. τομογραφία κοιλίας //300

15 ) Μαγνητική τομογραφία κοιλίας //0

16 ) Μαγνητική τομογραφία γόνατος //0

17 ) Μαγνητική τομογραφία ΣΣ //0

18 ) Αρτηριογραφία κάτω άκρου // 400

19 ) Αρτηριογραφία νεφρού // 80

20 ) Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς //50

21 ) Σπινθηρογράφημα  λευκοκυττάρων //150

*σε μια απλή ακτινογραφία θώρακος ο ασθενής λαμβάνει δόση 0,02mSv

Προσωπικό
Το ειδικευμένο προσωπικό καταβάλλει κάθε προσπάθεια να διατηρεί τη δόση όσο το δυνατόν χαμηλότερη φτάνει να έχει δραστικά αποτελέσματα.

Ακτινοβολία και Εγκυμοσύνη

Ένα έμβρυο είναι πιο ευαίσθητο στις ιατρικές ακτινοβολίες. Ωστόσο η ανωμαλία κατά τη γέννηση και ο κίνδυνος καρκίνου από την ιατρική ακτινοβολία είναι πολύ χαμηλά.

Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρετε στο προσωπικό ιατρικής απεικόνισης αν είστε ή αν νομίζετε ότι μπορεί να είστε έγκυος.

Αν είστε έγκυος ή υπάρχει πιθανότητα να είστε έγκυος, χρειάζεται να το πείτε στο γιατρό σας και στο προσωπικό ιατρικής απεικόνισης πριν κάνετε ακτινογραφία. Κι αυτό επειδή ένα αγέννητο μωρό είναι πιο ευαίσθητο στην ακτινοβολία από έναν ενήλικα.

Θα πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας ή τον ακτινολόγο, αν η εξέταση μπορεί να αναβληθεί ή αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία (MRI) αντί για ακτινογραφία.

Τι γίνεται αν είναι απαραίτητη;

Σε μικρό αριθμό περιπτώσεων στις οποίες υπάρχει σαφές όφελος για τη μητέρα και το μωρό από τις πληροφορίες που μπορεί να δώσει μόνο μια ακτινογραφία, το προσωπικό ιατρικής απεικόνισης θα κάνει μεγάλη προσπάθεια να διατηρήσει τη δόση στο μωρό όσο το δυνατόν πιο χαμηλή.

Τι γίνεται με τα παιδιά;

Τα παιδιά είναι κι αυτά πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία από ό,τι οι ενήλικες. Κάθε πρόταση για διαγνωστική εξέταση ενός παιδιού αξιολογείται προσεκτικά για να προσδιοριστεί η ανάγκη. Όταν η εξέταση είναι απαραίτητη, το προσωπικό ιατρικής απεικόνισης καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να διατηρήσει τη δόση της ακτινοβολίας όσο το δυνατόν πιο χαμηλή.

Η κάθε δόση εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο, το μέγεθος και το σχήμα του παιδιού και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται.

 ΠΗΓΗ: Radiation Risk of Medical Imaging for Adults and Children

Διαβάστε επίσης

Η Ψηφιακή Χαρτογράφηση Σπίλων αποτελεί το ΤΕΣΤ ΠΑΠ του δέρματος και η εξέταση γίνεται όλες τις εποχές του έτους και αφορά όλες τις ηλικίες.

Ποια η σημασία του υπερηχογραφήματος μαστού (στήθους) στην πρόληψη του καρκίνου και άλλων παθήσεων; Αντικαθιστά την μαστογραφία;