Ιογενής Ηπατίτιδα. Πώς μεταδίδεται; Πώς αντιμετωπίζεται; Ποια ηπατίτιδα θεραπεύεται πλήρως;

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η ιογενής ηπατίτιδα εξακολουθεί να μαστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη και αποτελεί τεράστιο πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 200.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β. Όσον αφορά στην ηπατίτιδα C εκτιμάται ότι περισσότερα από 100.000 άτομα πάσχουν στη χώρα μας, εκ των οποίων 75.0000 δεν το γνωρίζουν. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για τη νόσο ανήκουν οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών και οι έγκλειστοι φυλακών, ιδίως εκείνοι που έχουν καταδικαστεί για αδικήματα σχετιζόμενα με τα ναρκωτικά. 

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το 2010 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όρισε την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ιογενών Ηπατιτίδων ως μία από τις μόλις 4 επίσημες συγκεκριμένες Παγκόσμιες Ημέρες Υγείας, η οποία θα πρέπει να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 28 Ιουλίου.

Τι είναι ηπατίτιδα;

Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιακής χώρας. Έχει πολλές λειτουργίες και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό, στη σύνθεση παραγόντων πήξης του αίματος για τον έλεγχο αιμορραγιών, στην παραγωγή ουσιών απαραίτητων στη μάχη κατά των λοιμώξεων καθώς και στην απομάκρυνση τοξικών ουσιών και φαρμάκων από τον οργανισμό. Εάν το ήπαρ προσβληθεί από ιούς ή υποστεί βλάβη από άλλα αίτια όπως τοξίνες, φάρμακα, αλκοόλ, αναπτύσσεται φλεγμονή (ερεθισμός) και νέκρωση, κατάσταση η οποία ονομάζεται ηπατίτιδα.

Βασικές Πληροφορίες για τις Ιογενείς Ηπατίτιδες

Η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας B και C και αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκόσμια.

Η ιογενής ηπατίτιδα B και C :

 α) προσβάλλει μεγάλο μέρος του πληθυσμού,

 β) μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο,

 γ) σχετίζεται με σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα και

 δ) απαιτεί ειδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Στη χώρα μας, ο επιπολασμός για τη χρόνια ηπατίτιδα Β υπολογίζεται σε 2.5-3% του πληθυσμού και για την ηπατίτιδα C σε 1.5-2% του πληθυσμού, ενώ η επίπτωση των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων ποικίλλει ανά γεωγραφικό διαμέρισμα και πληθυσμό.

Οι κύριες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι η αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο και η διασπορά των ιών αυτών στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίμωξης όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο (HCC), ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο εφόσον δεν τεθούν σε παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντιική αγωγή.

 Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, παρεντερικά  (iv, im, sc) και από μητέρα με HBsAg (+) στο παιδί κατά την κύηση ή τον τοκετό (κάθετη μετάδοση), ενώ το ιός της ηπατίτιδας C κυρίως με την παρεντερική επαφή και σπανιότερα με τη σεξουαλική επαφή ή κάθετη μετάδοση από μητέρα σε παιδί.

 Οι δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης στη χρόνια ηπατίτιδα Β και C έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Ιογενείς Ηπατίτιδες – Ηπατίτιδα Β

Ποιοι ιοί ευθύνονται για την ιογενή ηπατίτιδα;

Οι πιο γνωστοί ιοί ηπατίτιδας, είναι οι Α, Β, C, D και Ε. Εκτός από τους παραπάνω ιούς ηπατίτιδας υπάρχουν και κάποιοι άλλοι ιοί που δεν προσβάλλουν αποκλειστικά το ήπαρ, αλλά μπορεί να προκαλέσουν ηπατίτιδα ταυτόχρονα με προσβολή και άλλων οργάνων του ανθρώπου και χαρακτηρίζονται ως ηπατοτρόποι ιοί.

Πώς αναπτύσσεται η οξεία ηπατίτιδα;

Η οξεία ηπατίτιδα εμφανίζεται λίγες εβδομάδες έως μήνες μετά την είσοδο του ιού της ηπατίτιδας στο ανθρώπινο σώμα.

Τα κύρια συμπτώματα είναι: 

• έντονη αδυναμία, καταβολή
•  ανορεξία
•  ναυτία, έμετοι, διάρροιες
•  μυαλγίες
•  αίσθημα βάρους στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιάς
•  αρθραλγίες, πονοκέφαλος
•  πυρετός
•  αποστροφή στο κάπνισμα

ενώ κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν:

•  ίκτερο (κιτρινίζουν)
•  σκοτεινόχρωμα ούρα (σαν κονιάκ)
•  αποχρωματισμό κοπράνων (σα στόκος)

 Μερικές φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα ή είναι πολύ ήπια. 

Τι είναι η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα;

Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D κι αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αμυντικό τους σύστημα δεν κατορθώνει να αποβάλλει τον ιό. Στους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα, παρά την έλλειψη συμπτωμάτων πολλές φορές, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί ερεθισμό και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) μέσα στο ήπαρ. Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος μετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση. Οι ασθενείς με κίρρωση μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί στα πρώτα στάδια της κίρρωσης, αλλά καθώς η ηπατική νόσος προοδευτικά επιβαρύνεται μπορεί να εμφανισθούν ασκίτης (υγρό στην κοιλιά), αιμορραγία από φλέβες του οισοφάγου (κιρσοί), εγκεφαλοπάθεια (αλλαγή της διανοητικής κατάστασης και συμπεριφοράς) ή ίκτερος. Όλοι οι ασθενείς με κίρρωση έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.

Ποια είναι τα συνήθη εργαστηριακά ευρήματα των ασθενών με ιογενή ηπατίτιδα;

Υπάρχουν δύο ειδών αιματολογικές εξετάσεις για την ηπατίτιδα :

α) μη ειδικές εξετάσεις που αφορούν τη λειτουργία του ήπατος όπως :

• ανεύρεση αυξημένης τιμής ενζύμων (αμινοτρανσφεράσες ή τρανσαμινάσες), που σε περίπτωση βλάβης του ήπατος απελευθερώνονται σε μεγάλες ποσότητες στην κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση των τιμών τους (έως και μεγαλύτερες του δεκαπλάσιου του φυσιολογικού σε οξεία ηπατίτιδα)

• ανεύρεση αυξημένης τιμής χολερυθρίνης, που δίνει την χαρακτηριστική κίτρινη χροιά στα μάτια και στο δέρμα (ίκτερος)

Η ανεύρεση αυξημένων τρανσαμινασών ή χολερυθρίνης, δε σημαίνει υποχρεωτικά ιογενή ηπατίτιδα και συχνά ο ασθενής χρειάζεται να υποβληθεί σε σειρά εργαστηριακών εξετάσεων για τη διερεύνηση του αιτίου της ηπατικής βλάβης

β) ειδικές εξετάσεις που αφορούν στην ανίχνευση των ιών:

• οι εξετάσεις αυτές ανιχνεύουν είτε ειδικά τμήματα των ιών (αντιγόνα), είτε αντισώματα έναντι αυτών, που παράγει ο οργανισμός σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της λοίμωξης

Υπάρχει θεραπεία για την ιογενή ηπατίτιδα;

Στην περίπτωση της οξείας ηπατίτιδας δεν υπάρχει ανάγκη ειδικής θεραπείας, παρά μόνο υποστηρικτική αγωγή και παρακολούθηση για την περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών.

Ο εμβολιασμός έναντι της ηπατίτιδας Β έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού της χώρας μας και είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της νόσου και των επιπλοκών της, αναφέρει σε ανακοίνωση του το ΚΕΕΛΠΝΟ με αφορμή την αυριανή παγκόσμια ημέρα.

Επιπλέον, επισημαίνει πως η χρήση συνδυασμού αντι-ιικών φαρμάκων έχει συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της ιογενούς ηπατίτιδας. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ηπατίτιδα C είναι σήμερα ιάσιμη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια τα νέας γενιάς φάρμακα άλλαξαν ριζικά το τοπίο στη θεραπεία των ασθενών με χρόνια HCV λοίμωξη (ηπατίτιδα C). Στη διεύρυνση της θεραπευτικής αγωγής στη χώρα μας έχει συμβάλλει και η μείωση του κόστους των φαρμάκων, δίνοντας σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό ασθενών πρόσβαση σε νέες θεραπείες.

«Στρατηγικός στόχος στη χώρα μας μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο εκπονήθηκε πρόσφατα, είναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας C μέχρι το έτος 2030 (στρατηγική Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας)» αναφέρει το ΚΕΕΛΠΝΟ που σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» ξεκινούν εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης με πρόσωπα από τον χώρο της δημόσιας υγείας.

Αντίθετα, ανάγκη από ειδική φαρμακευτική θεραπεία έχει σημαντικό ποσοστό ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα. Η θεραπεία έχει σα στόχο την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας και/ή την πρόληψη της ανάπτυξης κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος.

Το Γραφείο Ηπατιτίδων του ΚΕΕΛΠΝΟ είναι στη διάθεση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή και πληροφορία στα τηλέφωνα: 210 5212178 και 210 5212183, ΚΕΠΙΧ: 210 5212054, καθώς και στο διαδίκτυο: www.keelpno.gr

Ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» παρέχει υποστήριξη στους ανθρώπους που ζουν με ιογενείς Ηπατίτιδες Β και C ή άλλα νοσήματα του ήπατος, καθώς και τεκμηριωμένη πληροφόρηση σε θέματα ηπατιτίδων. Τηλ.:211 0122102, www.helpa-prometheus.gr

Διαβάστε επίσης

• Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ηπατίτιδας
• Τι σημαίνει να έχεις ηπατίτιδα C, πόσο επικίνδυνο είναι και τι μπορεί να κάνεις;
• Σε ποιες παθήσεις αυξάνεται και σε ποιες μειώνεται η αλκαλική φωσφατάση; Πόσο σημαντική είναι η παρακολούθησή της;
• Οι αυξημένες τιμές τρανσαμινασών, στις εξετάσεις αίματος, τι μπορεί να σημαίνει; Τι πρέπει να κάνουμε;
• Ηπατίτιδα C – Ποιους θα ειδοποιεί ο ΕΟΠΥΥ για υποχρεωτική εξέταση
• Εξέταση και θεραπεία για την ηπατίτιδα C χωρίς ραντεβού σε 26 νοσοκομεία

Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή