Ουσιαστικές διευκρινίσεις από τους ερευνητές για την κολχικίνη

medlabnews.gr iatrikanea

Σημαντική μείωση της πιθανότητας διασωλήνωσης και κατ' επέκταση θνητότητας σε ασθενείς που νοσηλεύονται με τη νόσο covid-19, έδειξε η χορήγηση Κολχικίνης στο πλαίσιο πολυκεντρικής μελέτης που διεξήχθη στην Ελλάδα.
 Στο προσκήνιο έχει βρεθεί το τελευταίο διάστημα η κολχικίνη, ένα παλαιό και δοκιμασμένο αντιφλεγμονώδες φάρμακο, ως υποψήφια αποτελεσματική θεραπεία για την COVID-19 σε ασθενείς εκτός νοσοκομείων. Η κολχικίνη πρωτοδοκιμάστηκε στο πλαίσιο τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής στη χώρα μας με ενθαρρυντικά αποτελέσματα τα οποία δημοσιεύθηκαν το περασμένο καλοκαίρι (μελέτη GRECCO-19). Την περασμένη εβδομάδα δημοσιοποιήθηκαν στην πλατφόρμα ανοιχτής πρόσβασης medRχiv (αναμένεται η δημοσίευση σε επιστημονική επιθεώρηση) τα ευρήματα της μεγαλύτερης τυχαιοποιημένης διπλά τυφλής κλινικής δοκιμής (ColCORONA) σχετικά με το συγκεκριμένο φάρμακο η οποία διεξήχθη από ερευνητές διαφορετικών χωρών – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας – και με επικεφαλής καναδούς επιστήμονες του Ινστιτούτου Καρδιάς του Μόντρεαλ.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα

Τα ευρήματα της ColCORONA προκάλεσαν αντιδράσεις αρκετών ειδικών ανά τον κόσμο (μεταξύ των οποίων και Έλληνες). Για ποιον λόγο; Της δημοσιοποίησης των ευρημάτων είχε προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα δελτίο Τύπου του Ινστιτούτου Καρδιάς του Μόντρεαλ στο οποίο παρουσιάζονταν ορισμένα προκαταρκτικά αποτελέσματα της δοκιμής – μάλιστα με βάση αυτά τα προκαταρκτικά αποτελέσματα η χώρα μας έγινε η πρώτη παγκοσμίως η οποία ενέταξε την κολχικίνη στο θεραπευτικό πρωτόκολλο για χρήση σε εξωνοσοκομειακούς ασθενείς. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που παρουσιάζονταν στο δελτίο Τύπου και τα οποία βασίζονταν σε ανάλυση 4.159 ασθενών των οποίων η διάγνωση της COVID-19 επιβεβαιώθηκε με μοριακό τεστ (η μελέτη περιέλαβε συνολικά 4.488 ασθενείς ωστόσο στους 329 εξ αυτών δεν υπήρξε διάγνωση για ύπαρξη της COVID-19 μέσω μοριακού τεστ καθώς όταν ξεκίνησε η μελέτη στο πρώτο κύμα της πανδημίας τα μοριακά τεστ δεν ήταν ευρέως διαθέσιμα και η διάγνωση ήταν κατά κύριο λόγο κλινική), η κολχικίνη μείωσε τις νοσηλείες κατά 25%, την ανάγκη μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής κατά 50% και τους θανάτους κατά 44%.

Η κριτική

Ωστόσο την περασμένη Τετάρτη, όταν τα συνολικά ευρήματα της ColCORONA δημοσιεύθηκαν στο medRχiv, ασκήθηκε από ειδικούς κριτική σχετικά με το ότι τα τελικά οφέλη από τη χορήγηση του φαρμάκου δεν ήταν τόσο σημαντικά όσο αυτά που προβάλλονταν στο δελτίο Τύπου. Όπως τόνισαν οι επικριτές, το φάρμακο φάνηκε να μειώνει στατιστικώς σημαντικά μόνο τις νοσηλείες και όχι τους θανάτους από COVID-19. Προσέθεσαν ότι η μελέτη ολοκληρώθηκε νωρίτερα – προτού συμπληρωθεί ο στόχος συλλογής συνολικά 6.000 ασθενών ο οποίος είχε τεθεί με βάση τον σχεδιασμό – γεγονός που μπορεί να επηρέασε τα αποτελέσματα καθώς και ότι στις παρενέργειες από τη λήψη του φαρμάκου δεν έγινε καθόλου αναφορά στα προκαταρκτικά ευρήματα για στατιστικώς σημαντική αύξηση των περιπτώσεων πνευμονικής εμβολής στην ομάδα που έλαβε κολχικίνη σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (0,5% έναντι 0,1%).

Οι επίσημες απαντήσεις

Μετά τον θόρυβο, ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και του Ινστιτούτου Καρδιάς του Μόντρεαλ Ζαν Κλοντ Ταρντίφ έδωσε επίσημες απαντήσεις στα ερωτήματα που γεννήθηκαν, επιχειρώντας να ξεκαθαρίσει το «θολό» τοπίο.

Γιατί σταμάτησε νωρίτερα η μελέτη

Σύμφωνα με αυτές, η απόφαση να σταματήσει νωρίτερα η μελέτη (συγκεκριμένα όταν εκπληρώθηκε ο στόχος συλλογής του 75% των εθελοντών, αντί του 100% που ήταν τα 6.000 ασθενείς) ελήφθη εξαιτίας πρακτικών λόγων (όπως θέματα προσωπικού αλλά και οικονομικά ζητήματα) αλλά κυρίως εξαιτίας του ότι η ερευνητική ομάδα θέλησε να επικοινωνήσει το συντομότερο δυνατόν τα αποτελέσματα του φαρμάκου στην κοινωνία. Οπως ανέφερε ο καθηγητής Ταρντίφ, ο συνολικός στόχος συλλογής 6.000 ασθενών θα καθυστερούσε πάρα πολύ τα αποτελέσματα – πιθανώς να ήταν έτοιμα από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο του 2021 – τη στιγμή που τώρα, λόγω των αλλεπάλληλων κυμάτων της πανδημίας, αναζητούνται αποτελεσματικά φάρμακα τα οποία θα αποτελέσουν «ανάχωμα», κυρίως για τους ασθενείς εκτός νοσοκομείων για τους οποίους δεν υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές.

Ο καθηγητής τόνισε επίσης απαντώντας σε όσους άφησαν υπονοούμενα σχετικά με το ότι οι ερευνητές είχαν πρόσβαση στα αποτελέσματα προτού αποφασιστεί να ανοίξει νωρίτερα η μελέτη (κάτι που απαγορεύεται), πως ουδέποτε συνέβη κάτι τέτοιο.

«Σημαντικά τα ευρήματα»

Σε ό,τι αφορά αυτά καθαυτά τα ευρήματα ο δρ Ταρντίφ σημείωσε ότι η ερευνητική ομάδα αποφάσισε αρχικώς να εκδώσει δελτίο Τύπου καθώς θεώρησε ότι τα αποτελέσματα ήταν σημαντικά. Εξήγησε ότι η επιστημονική επιθεώρηση στην οποία έχει υποβληθεί η μελέτη για δημοσίευση ζήτησε από τους ερευνητές να παρουσιάσουν στο δελτίο Τύπου ελάχιστα μόνο αποτελέσματα. Εξαιτίας του τεράστιου ενδιαφέροντος που παρουσιάστηκε από κυβερνήσεις μετά το δελτίο Τύπου επετράπη από την επιστημονική επιθεώρηση να εμφανιστούν όλα τα αποτελέσματα σε προδημοσίευση.

Ποιοι στόχοι επετεύχθησαν

Ο πρωταρχικός στόχος μείωσης θανάτων ή νοσηλειών επί του συνόλου των 4.488 ασθενών ήταν της τάξεως του 21%. «Στο πλαίσιο μιας πανδημίας στην οποία δεν υπάρχει καμία θεραπεία αυτή τη στιγμή για την πρόληψη νοσηλειών, πιστεύουμε ότι αυτό το όφελος που αφορά ένα ασφαλές, φθηνό, από του στόματος φάρμακο είναι σημαντικές από κλινική άποψη» τόνισε ο καθηγητής Ταρντίφ.

Συμπλήρωσε πως σε ό,τι αφορά τους 4.159 ασθενείς της μελέτης στους οποίους η διάγνωση για COVID-19 έγινε με μοριακό τεστ, η κολχικίνη επέτυχε 25% μείωση στο σύνθετο καταληκτικό σημείο θανάτου ή νοσηλείας ενώ προσέφερε μείωση και σε ό,τι αφορούσε άλλες παραμέτρους όπως οι πνευμονίες. Παραδέχθηκε πάντως ότι από τη μελέτη δεν προέκυψε τελικώς στατιστικώς σημαντική μείωση αποκλειστικά σε ό,τι αφορούσε τους θανάτους.

Οι πνευμονικές εμβολές

Ο καθηγητής αναφέρθηκε και στις πνευμονικές εμβολές (κατεγράφησαν 11 στην ομάδα της κολχικίνης έναντι 2 στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου) και τόνισε ότι πιθανώς το συγκεκριμένο εύρημα ήταν τυχαίο. Οπως υπογράμμισε, δεν αναφέρθηκε καμία περίπτωση θρόμβωσης εν τω βάθει φλεβών στην ομάδα της κολχικίνης ενώ κατεγράφη μία τέτοια περίπτωση στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. «Στην ColCORONA παρά την εμφανή ανισορροπία στις πνευμονικές εμβολές μεταξύ των δύο ομάδων ο αριθμός νοσηλειών, χρήσης μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής και θανάτων ήταν μικρότερος στην ομάδα της κολχικίνης σε σύγκριση με την ομάδα του placebo. Δείξαμε επίσης προσφάτως ότι η κολχικίνη μείωσε την επιφάνεια του τραύματος του ιστού στους πνεύμονες κατά 61% και βελτίωσε σημαντικά την οξυγόνωση σε πειραματικό μοντέλο συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας».

Αναφορά στην ελληνική μελέτη

Κλείνοντας ο καθηγητής έκανε αναφορά και στην ελληνική μελέτη GRECCO-19 η οποία, όπως τόνισε, υποστηρίζει τα θετικά αποτελέσματα της ColCORONA. «Η μικρότερη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή GRECCO έδειξε στατιστικώς σημαντικά οφέλη της κολχικίνης σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο». Κατέληξε σημειώνοντας ότι η χορήγηση κολχικίνης σε χαμηλή δόση είναι ασφαλής επισημαίνοντας ότι το συγκεκριμένο φάρμακο δεν πρέπει να χορηγείται σε συνδυασμό με ερυθρομυκίνη και κλαριθρομυκίνη (ωστόσο επιτρέπεται η συγχορήγηση με αζιθρομυκίνη).