Τι βλέπουμε στη φωτογραφία της NASA; Tο φως από τους γαλαξίες στο προσκήνιο έφυγε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια

 medlabnews.gr

Η άποψή μας για το σύμπαν μόλις διευρύνθηκε: Η πρώτη εικόνα από το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA που αποκαλύφθηκε τη Δευτέρα, 11 Ιουλίου, είναι γεμάτη γαλαξίες και προσφέρει τη βαθύτερη ματιά του Σύμπαντος που έχει καταγραφεί ποτέ.

Η πρώτη εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο «James Webb», κόστους $10 δισ. είναι η πιο μακρινή που έχει δει ποτέ η ανθρωπότητα τόσο σε χρόνο όσο και σε απόσταση, πιο κοντά στην αυγή του χρόνου και στην άκρη του σύμπαντος. Αυτή την εικόνα θα διαδεχθούν την Τρίτη από την απελευθέρωση τεσσάρων ακόμη γαλαξιακών λήψεων ομορφιάς από το τηλεσκόπιο.

Η εικόνα «βαθέως πεδίου» που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια μιας σύντομης εκδήλωσης στον Λευκό Οίκο είναι γεμάτη με πολλά αστέρια, με τεράστιους γαλαξίες στο προσκήνιο, αμυδρά και εξαιρετικά μακρινούς γαλαξίες να κρυφοκοιτάζουν από εδώ και από εκεί. Μέρος της εικόνας αποτυπώνει φως λίγο καιρό μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, που έγινε πριν από 13,8 δισ. χρόνια.

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θαύμασε την εικόνα που είπε ότι δείχνει «το παλαιότερο τεκμηριωμένο φως στην ιστορία του σύμπαντος από πάνω από 13 δισεκατομμύρια -επιτρέψτε μου να το πω ξανά- πριν από 13 δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι δύσκολο να το συλλάβεις».

Η γεμάτη εικόνα με εκατοντάδες κηλίδες, ραβδώσεις, σπείρες και στροβιλισμούς λευκού, κίτρινου, πορτοκαλί και κόκκινου είναι μόνο «ένα μικρό σημείο του σύμπαντος», δήλωσε ο διαχειριστής της NASA, Μπιλ Νέλσον (Bill Nelson).

«Αυτό που είδαμε σήμερα είναι το πρώιμο σύμπαν», είπε ο αστρονόμος του Χάρβαρντ Ντίμιταρ Σάσελοφ (Dimitar Sasselov) σε τηλεφωνική συνέντευξη μετά την αποκάλυψη.

Ο Σάσελοφ είπε ότι αυτός και ο συνάδελφός του Τσαρλς Αλκοκ (Charles Alcock) σκέφτηκαν αρχικά πως «το έχουμε ξαναδεί αυτό». Στη συνέχεια, κοίταξαν πιο προσεκτικά την εικόνα και χαρακτήρισαν το αποτέλεσμα όχι μόνο όμορφο, αλλά ότι «άξιζε όλη την αναμονή» για το έργο παρά την καθυστέρηση.

Και ακόμη περισσότερα αναμένονταν την Τρίτη. Οι νέες φωτογραφίες περιλαμβάνουν θέα ενός γιγάντιου αέριου πλανήτη έξω από το ηλιακό μας σύστημα, δύο εικόνες ενός νεφελώματος όπου αστέρια γεννιούνται και πεθαίνουν με εντυπωσιακή ομορφιά και μια ενημέρωση μιας κλασικής εικόνας πέντε σφιχτά συσπειρωμένων γαλαξιών που χορεύουν ο ένας γύρω από τον άλλο.

Το μεγαλύτερο και πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο του κόσμου εκτοξεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβριο από τη Γαλλική Γουιάνα στη Νότια Αμερική. Έφτασε στο σημείο επιφυλακής του 1 εκατομμύριο μίλια (1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα) από τη Γη τον Ιανουάριο. Στη συνέχεια, η μακρά διαδικασία άρχισε να ευθυγραμμίζει τους καθρέφτες, να κρυώνει αρκετά τους ανιχνευτές υπερύθρων για να λειτουργούν και να βαθμονομούν τα επιστημονικά όργανα, όλα προστατευμένα από ένα σκίαστρο μεγέθους γηπέδου τένις που διατηρεί το τηλεσκόπιο δροσερό.

Το σχέδιο είναι να χρησιμοποιήσουμε το τηλεσκόπιο για να κοιτάξουμε πίσω τόσο μακριά, ώστε οι επιστήμονες να πάρουν μια γεύση από τις πρώτες μέρες του σύμπαντος πριν από περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια και να κάνουν ζουμ σε πιο κοντινά κοσμικά αντικείμενα, ακόμη και το δικό μας ηλιακό σύστημα, με πιο ευκρινή εστίαση.

Πόσο πίσω τα τελευταία 13 δισεκατομμύρια χρόνια φαινόταν αυτή η πρώτη εικόνα; Η NASA δεν έδωσε καμία εκτίμηση τη Δευτέρα. Εξωτερικοί επιστήμονες είπαν ότι αυτοί οι υπολογισμοί θα χρειαστούν χρόνο, αλλά είναι αρκετά βέβαιοι ότι κάπου στην πολυσύχναστη εικόνα είναι ένας γαλαξίας παλαιότερος από ό,τι έχει δει ποτέ η ανθρωπότητα, πιθανώς πίσω στα 500 εκατομμύρια ή 600 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

«Χρειάζεται λίγος χρόνος για να σκάψουμε σε αυτούς τους γαλαξίες», δήλωσε ο αστροφυσικός Γκαρθ Ιλινγκγουόρθ (Garth Illingworth) στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ. «Είναι τα πράγματα που σχεδόν δεν μπορείς να δεις εδώ, οι πιο μικροσκοπικές κόκκινες κουκκίδες. Αυτό είναι απολύτως θεαματικό, απολύτως εκπληκτικό», πρόσθεσε. «Αυτό είναι όλα όσα έχουμε ονειρευτεί σε ένα τηλεσκόπιο σαν αυτό».

Ο Webb θεωρείται ο διάδοχος του άκρως επιτυχημένου, αλλά γερασμένου διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Το Hubble έχει κοιτάξει πίσω μέχρι και 13,4 δισεκατομμύρια χρόνια. Βρήκε την υπογραφή του φωτεινού κύματος ενός εξαιρετικά φωτεινού γαλαξία το 2016. Οι αστρονόμοι μετρούν πόσο πίσω φαίνονται σε έτη φωτός με ένα έτος φωτός να είναι 5,8 τρισεκατομμύρια μίλια (9,3 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα).

Η NASA συνεργάζεται στο Webb με τις ευρωπαϊκές και καναδικές διαστημικές υπηρεσίες.

Διονύσης Σιμόπουλος για τηλεσκόπιο James Webb: «Φτάσαμε σχεδόν στα όρια του σύμπαντος»

«Και που να δείτε και τις υπόλοιπες φωτογραφίες που έρχονται!» μας λέει καταφανώς ενθουσιασμένος ο Διονύσης Σιμόπουλος, εμπειρότατατος αστροφυσικός και επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, για την πρώτη εικόνα που ήρθε στην ανθρωπότητα από το διαστημικό τηλεσκόπιo James Webb, το μεγαλύτερο και ακριβότερο στην ιστορία.

Όπως συνεχίζει να μας εξηγεί ο κος Σιμόπουλος: «Θα μας έρθουν κι άλλες 5 με 6 φωτογραφίες από το τηλεσκόπιο (σ.σ αναμένεται να δημοσιοποιηθούν σήμερα το απόγευμα). Μιλάμε για εικόνες που… θα μας τινάξουν το μυαλό στον αέρα! Αυτό που αντίκρισα είναι ό,τι πιο καταπληκτικό έχω δει στα 50 χρόνια της επαγγελματικής μου ζωής».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η πρώτη αυτή εικόνα δείχνει το SMACS 0723, όπου μια τεράστια ομάδα σμήνων γαλαξιών λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός για τα αντικείμενα πίσω τους. Ονομάζεται βαρυτικός φακός, και είναι αυτός που δημιούργησε την πρώτη βαθιά όψη πεδίου του Webb με απίστευτα παλιούς και μακρινούς γαλαξίες.

Οι δε εικόνες που αναμένουμε, θα παρουσιάζουν τον σχηματισμό νέων γαλαξιών πριν από 13 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, λίγα εκατομμύρια μόλις χρόνια έπειτα από το Μπιγκ Μπανγκ.

«Η αλήθεια είναι πως από ένα τόσο μεγάλο τηλεσκόπιο, το οποίο φτάνει τα 6 μέτρα, περιμέναμε κάτι τόσο εντυπωσιακό, όμως πραγματικά, αυτό που πήραμε ως πρώτη ανταπόκριση είναι πρωτοφανές, είναι το κάτι άλλο!» συνεχίζει ο κος Σιμόπουλος εξαίροντας τις δυνατότητες του τηλεσκοπίου το οποίο εκτοξεύτηκε τα περασμένα Χριστούγεννα μέσα σε πύραυλο Αριάν 5.

Κατά τον ίδιο: «Η συγκεκριμένη φωτογραφία, όπως και οι υπόλοιπες που μας έρχονται, δεν είναι παρά η επιφάνεια των δυνατοτήτων αυτού του τηλεσκοπίου και του υλικού που θα μας δώσει.

»Νωρίτερα, έργα τέχνης από το διάστημα μας είχε δώσει και το Hubble αλλά αυτές οι νέες πληροφορίες κάνουν μια τεράστια τομή, ανοίγοντας ένα ολοκαίνουργιο παράθυρο στην πρόσβαση που έχουμε πια στο διάστημα από πλευράς περιεχομένου και εικόνας.

Η επιστημονική πληροφόρηση ανεβαίνει πολλά επίπεδα μέσα από αυτό το όργανο το οποίο μας παίρνει από το χέρι και μας πηγαίνει στην γένεση του σύμπαντος. Μιλάμε σχεδόν για 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Φτάσαμε σχεδόν στα όρια του σύμπαντος».

Η «βαθύτερη εικόνα» που έχει ληφθεί ποτέ και οι τεράστιες δυνατότητες της έρευνας εφεξής

Εξηγώντας στο κοινό τι είναι αυτή η μαγευτική και ατμοσφαιρική φωτογραφία που αντικρίζουμε, σαν έργο αφηρημένης τέχνης, (εικόνα αστραφτερή και όμορφη όπως τη χαρακτήρισε το The Atlantic), ο διευθυντής της NASA Μπιλ Νέλσο είπε πως το φως από τους γαλαξίες στο προσκήνιο έφυγε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια και το φως από το γαλαξία πέρα από αυτούς, ακόμη περισσότερο. «Όλο αυτό το φως έχει συλληφθεί με άνευ προηγουμένου λεπτομέρεια από το πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο στην ιστορία, καθιστώντας αυτήν «τη βαθύτερη εικόνα του σύμπαντός μας που έχει ληφθεί ποτέ».

Σημειώνεται πως μερικοί από αυτούς τους μακρινούς γαλαξίες και τα αστρικά σμήνη δεν έχουν καταγραφεί ποτέ πριν. Το σμήνος γαλαξιών φαίνεται όπως εμφανίστηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Και τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον της «αποκρυπτογράφησης» του σύμπαντος; Όπως σημειώνει ο κος Σιμόπουλος: «Πολλοί μπορεί να σκέφτονται ότι αυτές οι εικόνες είναι πολύ όμορφες αλλά άσχετες με τη δική μας ζωή εδώ, όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Οι δυνατότητες που ανοίγονται πια για τους ερευνητές, είναι πραγματικά απεριόριστες. Οι επιστήμονες θα έχουν από εδώ και πέρα τη δυνατότητα να εξερευνούν το σύμπαν σε όλη του την εξελικτική πορεία.

»Εκτός από την αντίληψη για την ίδια τη κοσμολογική υπόσταση, οι επιστήμονες θα μπορούν να μελετούν πιο βαθιά την γέννηση και την εξέλιξη των άστρων αλλά και να επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις στο τι συμβαίνει όταν αυτά πεθαίνουν. Θα μας δώσουν περισσότερες απαντήσεις γιατί οι γαλαξίες είναι έτσι και όχι αλλιώς αλλά και πως εξελίσσονται.

Τα επόμενα χρόνια θα δεχτούμε πραγματικά βροχή επιστημονικών εργασιών, οι οποίες θα απαντούν σε μια πληθώρα κοσμολογικών θεμάτων. Με τη σειρά τους, αυτές οι απαντήσεις θα φτάσουν μέχρι και στα πρόθυρα της δικής μας ύπαρξης. Οι απαντήσεις θα αρχίσουν επίσης να γίνονται πιο λεπτομερείς».

Μάλιστα, το διαστημικό παρατηρητήριο, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του τον περασμένο Δεκέμβριο, θα μπορεί να κοιτάζει μέσα στις ατμόσφαιρες των εξωπλανητών και να παρατηρεί μερικούς από τους πρώτους γαλαξίες που δημιουργήθηκαν μετά την έναρξη του σύμπαντος βλέποντάς τους μέσω του υπέρυθρου φωτός, το οποίο είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι.

Όπως σημείωσε και ο Μαρκ Μακόκριν, επικεφαλής των επιστημονικών υπηρεσιών της ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος): «Οι εικόνες αυτές προήλθαν από μόλις πέντε ημέρες παρατηρήσεων. Σκεφτείτε τι θα δούμε τους ερχόμενους μήνες και χρόνια».

Ο κος Σιμόπουλος μας δίνει μια πρόγευση: «Μέχρι στιγμής, γνωρίζαμε το 5% των συστατικών του σύμπαντος και το υπόλοιπο 95% μας ήταν άγνωστο. Τώρα θα αρχίσουμε να “διασχίζουμε” σταδιακά και αυτό το 95%».