Προστατίτιδα. H πιο συχνή ουρολογική πάθηση του προστάτη. Ποιες οι αιτίες; Πώς αντιμετωπίζεται;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, Μ.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η προστατίτιδα είναι μια πάθηση που ταλαιπωρεί πολλούς άντρες όλων των ηλικιών. Σε αντίθεση με την υπερτροφία του προστάτη, η προστατίτιδα αφορά κυρίως τους νέους άνδρες. Αποτελεί την πιο συχνή ουρολογική πάθηση σε άντρες κάτω των 50 και την τρίτη πιο συχνή σε άντρες άνω των 50 μετά την καλοήθη υπερπλασία και τον καρκίνο του προστάτη. 

Είναι η πιο συχνή πάθηση του προστάτη. Η συχνότητα του συνδρόμου της προστατίτιδας στον γενικό πληθυσμό υπολογίζεται σε 5-10% (η οξεία προστατίτιδα είναι σχετικά σπάνια). Στις ΗΠΑ είναι η συχνότερη ουρολογική διάγνωση σε άνδρες κάτω από 50 χρόνων και η τρίτη πιο συχνή ουρολογική διάγνωση σε άνδρες μεγαλύτερους από 50 χρόνων (μετά από από την καλοήθη υπερπλασία και τον καρκίνο του προστάτη) αποτελώντας το 8% των ουρολογικών επισκέψεων. 

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που τον έχουν μόνο οι άνδρες. Έχει μέγεθος όσο περίπου ένα καρύδι και βρίσκεται κάτω από τον αυχένα της κύστης και περιβάλλει την έξοδο της κύστης (την ουρήθρα). Βρίσκεται μπροστά από την ουροδόχο κύστη γι’ αυτό και ονομάζεται προστάτης και όχι γιατί προστατεύει κάτι. Από το έξω στόμιο της ουρήθρας του πέους , δηλαδή από εκεί που ουρεί ο άνδρας , εισέρχονται τα μικρόβια. Ο κόλπος της γυναίκας έχει μικρόβια τα οποία είναι και φυσιολογικά για την γυναίκα. Έτσι, λοιπόν, κατά την σεξουαλική επαφή μικρόβια από τον κόλπο της γυναίκας μεταφέρονται στον άνδρα μέσω της ουρήθρας, από το έξω στόμιο της ουρήθρας. Το πρώτο όργανο που θα συναντήσουν τα μικρόβια αυτά, είναι ο προστάτης. Σαν σφουγγάρι, λοιπόν, o αδένας ότι μικρόβιο φθάνει το κρατάει, το συγκρατεί στους πόρους του. Έτσι, λοιπόν, συγκρατεί μικρόβια μέσα στην χρονιότητα και μάλιστα από την πρώτη σεξουαλική επαφή που είχε ο άνδρας. Το όργανο σιγά σιγά αρχίζει και φθείρεται. Καταστρέφονται οι αδένες του, δημιουργούνται φλεγμαίνουσες περιοχές επί του προστάτου , αποστήματα έως και λιθιάσεις, πετραδάκια δηλαδή μέσα στο όργανο. Ο προστάτης έρχεται σε επαφή ,όπως είναι γνωστό από την ανατομία, με την ουρήθρα και το πέος προς τα εμπρός , από πίσω του βρίσκεται η ουροδόχος κύστη η οποία όμως και κλείνει όταν δουλεύει ο προστάτης κατά την εκσπερμάτιση ή ανοίγει κατά την ούρηση Ο προστάτης παράγει ένα γαλακτώδες υγρό, που είναι μέρος του σπερματικού υγρού και θρέφει το σπέρμα.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΣΥΝΗΘΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ;

Η Προστατίτιδα είναι ένα πρήξιμο και πόνος στον προστάτη και μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη της 
κύστης. Προσβάλλει συνήθως τους νεαρούς άνδρες.

Η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (BPH) προκαλεί σταδιακή διόγκωση του προστάτη και συνήθως αρχίζει από τη μέση ηλικία. Περίπου ένας στους τέσσερις άντρες θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για αυτό το πρόβλημα (Η BPH δεν οδηγεί στον καρκίνο).

Ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζεται συχνά χωρίς να έχετε προηγουμένως οποιαδήποτε προειδοποιητικά σημάδια. Ο γιατρός σας μπορεί να τον βρει σε μια ανάλυση αίματος (που ονομάζεται PSA) και σε μια εξέταση του προστάτη σας. Είναι ο πιο κοινός καρκίνος στους άνδρες, και είναι πιθανότερο να σας προσβάλει καθώς γερνάτε. Ωστόσο, είναι συνήθως κι ένας από τους καρκίνους που ανταποκρίνονται θετικά σε θεραπεία.

Η προστατίτιδα ή το λεγόμενο σύνδρομο της προστατίτιδας είναι ένα σύνολο από νοσολογικές οντότητες που παρουσιάζουν ορισμένοι άνδρες εμφανίζοντας κοινά ουρολογικά, περιγεννητικά και περιπρωκτικά συμπτώματα αλλά διαφορετικούς αιτιολογικούς παράγοντες, διαφορετικά εργαστηριακά ευρήματα και που απαιτούν τελείως διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση.

Τα συμπτώματα που μπορεί να δώσει έχουν να κάνουν με τα όργανα που έρχονται σε επικοινωνία με τον προστάτη όπως π.χ ένας ήπιος πόνος ή ερεθισμός στον έναν όρχι, πόνος προς το περίνεο , προς την ουρήθρα όπως η αίσθηση προς ούρηση και πολλά άλλα. Επίσης φλεγμονές όπως πχ η ουρηθρίτιδα, οι φλεγμονές των επιδιδυμίδων, των όρχεων κτλ προέρχονται από την φλεγμονή, την προστατίτιδα δηλαδή του προστάτη.

Ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται στις πιο κάτω περιοχές:

• Προστάτης / περίνεο

• Όσχεο ή και όρχεις

• Πέος

• Ουροδόχο κύστη

• Χαμηλά στην πλάτη Από το ουροποιητικό σύστημα μπορεί να υπάρχει:

• Συχνουρία

• Δυσουρία

• Πόνος κατά την ούρηση ή πόνος που επιδεινώνεται κατά την ούρηση Κύριο διαγνωστικό εργαλείο αποτελεί η ειδική εξέταση, όπως περιγράφεται από τους Stamey–Meares, όπου γίνεται λήψη ουρηθρικού υγρού, ακολουθούν δύο δείγματα ούρων (VB1 και VB2)μάλαξη του προστάτη (EPS) και στη συνέχεια νέο δείγμα ούρων (VB3).

Η αιτία γι’ αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλει και να είναι μικροβιακή, φλεγμονώδης μη-μικροβιακή και τέλος ούτε μικροβιακή αλλά και ούτε φλεγμονώδεις. Επειδή δεν μπορούμε πάντα να ξεχωρίσουμε τις διαφορετικές αιτίες προκλήσεις της προστατίτιδας γι’ αυτό το λόγο ταξινομούνται οι διάφορες μορφές της προστατίτιδας ανάλογα με τα συμπτώματα που προκαλούν σε οξεία, χρόνια και ασυμπτωματική προστατίτιδα.

Αριθμός	Ονοματολογία	Χαρακτηριστικά
I	Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα		Συμπτώματα οξείας ουρολοίμωξης
II	Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα		Υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη από τον ίδιο μικροοργανισμό
III	Χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα / Σύνδρομο χρόνιου πυελικού άλγους		Συχνουρία, δυσουρία και γενετήσια δυσλειτουργία
Υποκατηγορία IIIa			Φλεγμονώδης
Υποκατηγορία IIIb			Μη φλεγμονώδης (παλαιότερη ονομασία: προστατοδυνία)
IV	Ασυμπτωματική φλεγμονώδης προστατίτιδα		Ανακαλύπτεται τυχαία. Π.χ. από εξέταση σπέρματος (λευκοκύτταρα) ή προσδιορισμό PSA.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ι : Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα

Η νόσος μπορεί εύκολα να διαγνωστεί.  Συνήθως πρόκειται για νέους άνδρες με πυρετό, συχνουρία, δυσουρία, ρίγος και πόνο στην κατώτερη οσφυϊκή χώρα και το περίνεο.  Κατά τη δακτυλική εξέταση ο προστάτης ανευρίσκεται επώδυνος, οιδηματώδης και θερμός στην αφή.  Η μάλαξη του αδένα απαγορεύεται λόγω του κινδύνου βακτηριαιμίας, έτσι η διάγνωση θα βασιστεί στα κλινικά ευρήματα, τη γενική και την καλλιέργεια ούρων. Το παθογόνο που συχνότερα απομονώνεται είναι η Escherichia coli. Οι ασθενείς συνήθως χρειάζονται νοσοκομειακή νοσηλεία. 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΙΙ:  Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα

Η χρόνια προστατίτιδα στην οποία ανιχνεύονται παθογόνα βακτήρια απαντάται συχνότερα σε άνδρες μέσης ηλικίας, αρκετοί από τους οποίους αναφέρουν στο ιστορικό τους περιστατικό οξείας προστατίτιδας.  Συχνά είναι η κύρια παθολογική εκδήλωση σε άνδρες με στενώματα της ουρήθρας.  Όταν ο ασθενής προσπαθεί να ουρήσει, για να υπερνικήσει τη στένωση αυξάνει την ενδοαυλική πίεση με αποτέλεσμα να διευρύνονται οι εκφορητικοί πόροι του προστάτη και τα τυχόν υπάρχοντα βακτήρια να ωθούνται μέσα στον αδένα. Η χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα εκδηλώνεται συνήθως ως υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη με συχνουρία και δυσουρία.  Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν μολύνονται τα ούρα οπότε αποβαίνει θετική και η ουροκαλλιέργεια, αν και οι υπεύθυνοι μικροοργανισμοί μπορούν να ανιχνευθούν στο προστατικό έκκριμα και στα μεσοδιαστήματα όταν ο ασθενής είναι ελεύθερος συμπτωμάτων (Potts 2001).

Η καλύτερη και απλούστερη μέθοδος εντοπισμού της πηγής της λοίμωξης είναι η εξέταση των ούρων (γενική και καλλιέργεια) με χρήση της τεχνικής των τεσσάρων φιαλών. Το διορθικό υπερηχοτομογράφημα του προστάτη τις περισσότερες φορές είναι φυσιολογικό, εκτός εάν έχει δημιουργηθεί απόστημα.  Με την εξέταση αυτή ανιχνεύεται και η παρουσία λίθων στον προστάτη.  Γενικά οι λίθοι θεωρούνται ως αίτιο χρόνιας βακτηριακής προστατίτιδας. To PSA ανευρίσκεται συνήθως αυξημένο στο αίμα των πασχόντων από χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα. Η Escherichia coli είναι ο παθογόνος μικροοργανισμός, που απομονώνεται συχνότερα και ακολουθούν Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Proteus spp, Candida spp., Enterococcus spp. και Staphylococcus spp. Ιδιαίτερα συχνό παθογόνο φαίνεται πως είναι το Ureaplasma urealyticum, το οποίο όμως δεν ανευρίσκεται συχνά, προφανώς γιατί η απομόνωσή του απαιτεί ειδικά καλλιεργητικά υλικά, που δεν χρησιμοποιούνται στις συνήθεις ουροκαλλιέργειες.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΙΙΙ:  Χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα / Χρόνιο πυελικό άλγος

Η τρίτη κατηγορία κατά NIH, η χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα ή σύνδρομο χρόνιου πυελικού άλγους, αντιπροσωπεύει τη συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών χρόνιας προστατίτιδας και δυστυχώς έχει τη χειρότερη πρόγνωση, προκαλώντας συνήθως απογοήτευση στους ασθενείς και τους θεράποντες ιατρούς. Η μη βακτηριακή προστατίτιδα ανήκει στα νοσήματα άγνωστης αιτιολογίας.  Έτσι, όπως συμβαίνει συνήθως, έχουν διατυπωθεί αρκετές θεωρίες για το αίτιο που ευθύνεται για τη νόσο, οι πιο συνήθεις από τις οποίες είναι:

• Λοιμώδης αιτιολογία.  Σύμφωνα με την άποψη αυτή η μη βακτηριακή προστατίτιδα είναι λοίμωξη από κάποιο άτυπο λοιμογόνο παράγοντα.
• Χημική αιτιολογία.  Προκαλείται από παλινδρόμηση των ούρων μέσα στους εκφορητικούς πόρους του προστάτη, που οδηγεί σε χημική φλεγμονή του αδένα
• Αυτοάνοση αιτιολογία.
• Ορμονική αιτιολογία.  Είναι γνωστό πως η τεστοστερόνη ασκεί προστατευτική δράση έναντι της φλεγμονής του προστάτη.  Μια ελάττωση των επιπέδων τεστοστερόνης (ή πιθανότερα βλάβη του μηχανισμού μέσω του οποίου η ορμόνη αναστέλλει τη φλεγμονή του προστάτη) είναι πιθανό να προκαλέσει συμπτώματα χρόνιας μη βακτηριακής προστατίτιδας
• Νευρική αιτιολογία.
• Ψυχική αιτιολογία (ψυχοσωματικό σύνδρομο).  Υπάρχουν πολλοί ειδικοί που κατατάσσουν τη μη βακτηριακή προστατίτιδα σε μιαν ομάδα χρόνιων νοσημάτων που συνδέονται με το stress, την κατάθλιψη και την ψυχική καταπόνηση

Η διάγνωση της χρόνιας μη βακτηριακής προστατίτιδας είναι αρκετά δύσκολη. Η χρήση αντιβιοτικών στη θεραπεία της χρόνιας μη βακτηριακής προστατίτιδας, εφ’ όσον έχει προηγηθεί σοβαρή βακτηριολογική μελέτη, είναι άσκοπη.  

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ IV:  ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΙΤΙΔΑ

Αυτή η μορφή προστατίτιδας συνήθως αναγνωρίζεται τυχαία και αφορά σε ασυμπτωματικούς άνδρες με αυξημένο PSA στον ορό, που υποβλήθηκαν σε βιοψία προστάτη ή προστατεκτομή.  Επίσης ανευρίσκεται σε άνδρες που υποβάλλονται σε έλεγχο γονιμότητας και παρουσιάζουν αυξημένο αριθμό λευκοκυττάρων στο σπέρμα. Είναι γενικά αποδεκτό σήμερα πως όλοι οι ασυμπτωματικοί άνδρες με αυξημένο PSA στον ορό πρέπει να υποβάλλονται σε εργαστηριακό έλεγχο για προστατίτιδα κατηγορίας IV κατά NIH, πριν υποβληθούν σε  βιοψία προστάτη.

Η θεραπεία της προστατίτιδας γενικά είναι δύσκολη, επίπονη, χρονοβόρα αλλά αποτελεσματική.

Συμπερασματικά η προστατίτιδα χρειάζεται

• Σωστή και έγκαιρη  διάγνωση από ειδικό γιατρό.
• Η  προστατίτιδα δεν μπορεί πάντα να θεραπευτεί πλήρως, αλλά στόχος είναι η σωστή διαχείριση των συμπτωμάτων.
• Η θεραπεία πρέπει να ολοκληρώνεται σύμφωνα με την οδηγία του γιατρού, ακόμα και αν τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει.
• Οι ασθενείς να ενημερώνονται ότι δεν είναι σε αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη προστατικού καρκίνου.
• Ο άνδρας με χρόνιο πυελικό άλγος μπορεί να ζήσει μία αρκετά φυσιολογική ζωή αν αντιμετωπιστεί με το σωστό τρόπο.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Είναι γνωστό ότι κατά τη σεξουαλική επαφή η είσοδος στον πρωκτό χωρίς προφυλακτικό προδιαθέτει σε προστατίτιδα. Έτσι αν για κάποιο λόγο δεν παρθεί προφύλαξη, ενδείκνυται η λήψη κινολόνης αμέσως μετά την επαφή. Επίσης ενθαρρύνεται ο άνδρας να ουρεί αμέσως μετά την επαφή, αφού έτσι μικρόβια τα οποία εισήλθαν από την ουρήθρα απομακρύνονται με τα ούρα. Τέλος, είναι προτιμότερο να μην αναβάλλεται η εκσπερμάτιση αφού αυτό προκαλεί παλινδρόμηση στους εκφορητικούς πόρους του προστάτη και πολλές φορές οδηγεί σε φλεγμονή.

Διαβάστε επίσης

• Πρόληψη του Καρκίνου του Προστάτη με άσκηση και σωστή διατροφή
• Ο καρκίνος του προστάτη είναι η αιτία για τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων μετά του πνεύμονα. Ευρωπαϊκή ημέρα κατά του Καρκίνου του Προστάτη
• Η σημασία του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στον καρκίνο του προστάτη και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις.
  
• Αιματουρία. Ποιες οι αιτίες που την προκαλούν, πώς γίνεται η διάγνωση και πόσο σοβαρό μπορεί να είναι το αίμα στα ούρα;
• Το βακτήριο Ureaplasma urealyticum. Είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενο το ουρεόπλασμα; Πόσο επικίνδυνο είναι;