Τι σημαίνουν οι «ιατρικοί» όροι clawback και rebate, που χρησιμοποιεί ο ΕΟΠΥΥ σε βάρος των ιατρών και παρόχων;

της Μαρίας Χιόνη, εκπαιδευτικού, MSc φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών, καθηγήτρια ιατρικής ορολογίας,  medlabnews.gr iatrikanea

Τα τελευταία χρόνια (των μνημονίων) δύο νέοι όροι έχουν ακουστεί στον ιατρικό κόσμο της χώρας μας και αυτοί είναι ο όρος clawback και rebate. Τι άραγε σημαίνουν αυτοί οι όροι; Από που προέρχονται και για ποιο λόγο χρησιμοποιούνται;

Ο πρώτος όρος τo clawback ή επανάκτηση, είναι μια ειδική συμβατική ρήτρα που συνήθως περιλαμβάνεται στις συμβάσεις απασχόλησης των χρηματοπιστωτικών εταιρειών. Ο σκοπός της ρήτρας είναι να εξασφαλίσει μια επιλογή για έναν εργοδότη να περιορίσει τα μπόνους σε περίπτωση καταστροφικής αλλαγής σε μια εταιρεία, όπως σε αυτήν της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2007.

Ο όρος clawback μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να αναφερθεί σε οποιαδήποτε χρήματα ή παροχές που έχουν δοθεί παραπάνω από το συνηθισμένο, αλλά πρέπει να επιστραφούν λόγω ειδικών συνθηκών, οι οποίες αναφέρονται στη σύμβαση.

Σε ένα σύστημα ανακτήσεως, τα επιδόματα των εργαζομένων συνδέονται με την υπεραπόδοση ή την μείωση απόδοσης, που μπορεί να έχει ένα χρηματοπιστωτικό προϊόν.  Αν το προϊόν αποδίδει για μεγάλο χρονικό διάστημα και μονίμως βελτιώνει την πορεία της θέσης του, τότε η επιχείρηση καταβάλει το μπόνους.

Ωστόσο, αν το προϊόν αποτυγχάνει και γράφει ζημιές οπότε κινδυνεύει η επιχείρηση, τότε η επιχείρηση έχει το εγγενές δικαίωμα να ανακαλέσει και να διεκδικήσει ή αλλιώς να πάρει πίσω μέρος ή το σύνολο του ποσού του μπόνους.

Ιδιαίτερη σημασία απέκτησε ο όρος clawback όταν εταιρίες που διασώθηκαν από την καταστροφή, με τεράστια ποσά φορολογουμένων, πλήρωσαν μεγάλα ποσά με μορφή επιδομάτων ή συντάξεων σε διαχειριστές και σε διευθυντικά τους στελέχη, με αποτέλεσμα να προκαλούν την δημόσια οργή. Παραδείγματα στις ΗΠΑ της AIG η οποία προκάλεσε κατακραυγή από την καταβολή μπόνους αξίας 218 εκατομμυρίων δολαρίων για τα στελέχη της το Μάρτιο του 2009 παρόλο που είχε πάρει 170 δισεκατομμύρια δολάρια ως πακέτο διάσωσης από την κυβέρνηση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο , ο πρώην επικεφαλής της Royal Bank of Scotland έλαβε σύνταξη ύψους £ 16.900.000 παρόλο που η τράπεζα έπρεπε να διασωθεί από πτώχευση, από το κράτος. Και στις δύο περιπτώσεις, το κράτος έχει προσπαθήσει να ανακτήσει κάποια από τα χρήματα είτε άμεσα (στην περίπτωση των μπόνους, τα οποία ενδέχεται να πρέπει να επιστραφούν) ή έμμεσα (στην περίπτωση της σύνταξης).

Γενικά το clawback χρησιμοποιείται ως ρήτρα ή ως ποινή για κάτι που επέφερε ζημιές οπότε εφόσον έχουν δοθεί παραπάνω χρήματα μπορούν να επιστραφούν από τους παραλήπτες εφόσον περιλαμβάνεται στην σύμβαση. Γνωρίζοντας κάτι τέτοιο τα στελέχη επιχειρήσεων που υπογράφουν μια σύμβαση clawback ζητούν και λαμβάνουν μεγαλύτερες του συνηθισμένου αποδοχές.

Έχει παρατηρηθεί ότι το clawback βοηθά να αποτραπεί η απάτη με την αλλοίωση των στοιχείων και βιβλίων της επιχείρησης προκειμένου να εμφανίσουν μια άλλη εικόνα από την πραγματική, όπως έκαναν πολλές εταιρείες από αυτές που πτώχευσαν στην Αμερική. 

Clawback και ΕΟΠΥΥ.

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η ιδέα του clawback βασίστηκε στα κέρδη των επιχειρήσεων. Αν μια εταιρεία έχει ένα προϊόν που πάει καλά τότε η καταβολή των μπόνους θα συνεχίσει να είναι όπως ορίζεται στη σύμβαση. Αν όμως το προϊόν δεν πάει καλά τότε υπόκειται σε clawback το bonus. Έτσι λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας για τις επιχειρήσεις.

Ο ΕΟΠΥΥ εφάρμοσε το clawback με επιταγή των μνημονίων σε βάρος όλων των παρόχων του (από φαρμακευτικές εταιρείες μέχρι απλών φυσικών προσώπων γιατρών κλπ).

Ο ΕΟΠΥΥ στην προκειμένη περίπτωση δεν είχε ενημερώσει ποτέ τους συμβασιούχους γιατρούς για την περίπτωση  του clawback όταν το πρωτοεπέβαλε. Έχοντας κλειστό προϋπολογισμό  ουσιαστικά βρήκε ένα εργαλείο για να μειώσει πολύ περισσότερο τις τιμές φαρμάκων, εξετάσεων και ιατρικών υπηρεσιών. Δεν λειτουργεί όπως στις εταιρείες που εφαρμόστηκε κάποτε το clawback, να κόβει μπόνους και αμοιβές πέρα του κανονικού, αλλά ο ΕΟΠΥΥ βρήκε να κόψει από τα βασικά που πλήρωνε. Το χειρότερο είναι ότι πληρώνει ό,τι πληρώνει με μεγάλες καθυστερήσεις και με τιμές που έχουν υποκοστολογηθεί 

Μη γνωρίζοντας ο κάθε πάροχος για αυτήν την πιθανότητα φρόντισε και έκανε το κουμάντο του για να αντεπεξέλθει στις συμβατικές του υποχρεώσεις. Πλήρωσε το προσωπικό του, τα αναλώσιμα του, τα μηχανήματά του και όλα υπολογίζοντας τα χρήματα που έστω, με αυτές τις χαμηλές τιμές του αναλογούν. Και φυσικά δεν υπολόγιζε κανείς ότι θα είναι κατά 70% πετσοκομμένα, τα χρήματα που θα εισπράξει τελικά, αν συνυπολογιστούν το rebate και το 10% των ελεγκτικών εταιρειών, που ανακοίνωσε ο ΕΟΠΥΥ. Επίσης ο κάθε πάροχος ειδικά οι εργαστηριακοί εκτελούσαν εντολές του ΕΟΠΥΥ, που έχουν συμβατική υποχρέωση να εκτελέσουν. Δεν έπαιρναν καμία απόφαση αυθαίρετη που είχε ως αποτέλεσμα την ζημίωση του Οργανισμού. Επίσης δεν έλαβαν καμία επιπλέον αμοιβή ή μπόνους που ο ΕΟΠΥΥ τους το ζητά πίσω. Επίσης αντιμετωπίζει όλους του παρόχους ως κλέφτες που ζημίωσαν τον οργανισμό αφού επιβάλει σε όλους οριζόντιες περικοπές, ασχέτως αν κάποιοι κερδοσκόπησαν και άλλοι απλά συνέχισαν να λειτουργούν όπως θα έπρεπε. 

Τέλος, όπως προβλέπεται στο εξωτερικό, θα περίμενε κανείς ο ΕΟΠΥΥ να κάνει clawback στις αμοιβές των στελεχών του, πρώτα και μετά όλων των άλλων. 

Ο όρος rebate είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε λάθος από τον ΕΟΠΥΥ. 

Είναι συνδεδεμένος με την επιβράβευση. Συνήθως χρησιμοποιείται αντί του όρου έκπτωση στις εμπορικές συναλλαγές. Ενας κατασκευαστής λέει ότι η πώληση των πραγμάτων που φτιάχνει κάνει ένα Χ ποσό αλλά εφόσον ο πωλητής- αντιπρόσωπος του, πωλήσει πάνω από το όριο που θεσπίζει, τότε παίρνει επιστροφή χρημάτων πίσω σαν επιβράβευση για την καλύτερη εικόνα των πωλήσεων που είχε. Το rebate επίσης χρησιμοποιείται για την επιστροφή χρημάτων από την εφορία, πάλι ως επιβράβευση.

Στην περίπτωση του ΕΟΠΥΥ δεν υπάρχει επιβράβευση στους παρόχους αλλά υπάρχει η επιβολή, έκπτωσης. Δεν έχω σου λέει τα χρήματα οπότε σε κουρεύω πάροχε σε αυτά που σου χρωστάω.

Σε αυτήν την περίπτωση ο δόκιμος όρος είναι ο όρος deduction, ένας όρος που εννοεί την επιβολή έκπτωσης, την αφαίρεση, άρα αυτό που στην ουσία κάνει ο ΕΟΠΥΥ στους παρόχους. Ο όρος deduction έχει την έννοια της επιβολής. Έτσι το Φιλανδικό κράτος επέβαλε μείωση στην έκπτωση φόρου πολυτελείας στους πολίτες του, δηλαδή αύξησε τον φόρο κάνοντας deduction.

Κάνοντας έρευνα, στο που έχει επιβληθεί rebate και που έχει clawback στον χώρο της υγείας διεθνώς, διαπιστώνει κανείς ότι δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά σε ιατρικές αμοιβές και μάλιστα εργαστηριακές, αλλά μόνο στον χώρο του φαρμάκου.

Τέλος στον Καναδά η κυβέρνηση πήγε να κάνει clawback σε δημοσίους υπαλλήλους, κόβοντας από τα επιδόματά τους, τους πρώτους μήνες του 2014. Ξεσήκωσε τόσο μεγάλες αντιδράσεις που η κυβέρνηση αναγκάστηκε να το πάρει πίσω το μέτρο.

Τελικά το σίγουρο είναι ότι με τον τρόπο αυτό που επιβάλει ο ΕΟΠΥΥ έκπτωση 70% στους γιατρούς σε χρήματα που τους χρωστάει τους εξαναγκάζει να κλείσουν τα ιατρεία τους που έτσι και αλλιώς δεν έβγαιναν, ιδιαίτερα οι εργαστηριακοί και να έχουν προβλήματα με τις τράπεζες που τους έχουν δανείσει τα χρήματα αυτά για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Τιμές που πολλές δεν έχουν αυξηθεί από το 1991 αλλά έχουν μειωθεί ακόμα, είναι μοναδικό φαινόμενο και αντί να συζητηθεί κάποια αύξηση, επιβάλλεται μείωση της τάξης του 70%!!!. Έτσι ένας υπέρηχος θα πληρωθεί στον γιατρό 2,4 Ευρώ, δηλαδή ούτε για το χαρτί και το gel που θα χρησιμοποιηθεί για την εξέταση δεν φτάνουν. Ή ακόμα χειρότερα μια Μαγερ κοπράνων θα πληρωθεί 0,6 λεπτά και μια γενική αίματος 0,8 λεπτά!!! Με αυτά τι θα πρέπει να πληρωθεί; To κόστος του μηχανήματος; o γιατρός; τα υλικά; η ΔΕΗ; Το νοίκι; Τι;

Τα σχόλια του αναγνώστη.

Ο ΙΣΑ προσφεύγει στο ΣτΕ, για την κατάργηση του clawback 

9/2022

 Γ. Πατούλης: «Θα δώσουμε μάχη για να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα, των ιατρείων της γειτονιάς» 

 Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, με εντολή του Προέδρου του Γ. Πατούλη, πρόκειται να προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας, για την κατάργηση του clawback, των εργαστηριακών, κλινικοεργαστηριακών ιατρών και πολυιατρείων. «Είναι σαφές ότι το clawback είναι ένα δυσβάσταχτο μέτρο που έχει εδώ και χρόνια επιβληθεί και οδηγεί στην οικονομική εξαθλίωση τους γιατρούς και απειλεί με λουκέτο τα ιατρεία της γειτονιάς. Σε ένα σύγχρονο και βιώσιμο σύστημα ΠΦΥ, ο ρόλος των ιατρείων της γειτονιάς είναι καθοριστικός και η πολιτεία οφείλει να διαθέσει τα απαραίτητα κονδύλια, για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών θα εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες για να καταργηθεί το άδικο αυτό μέτρο», τονίζει ο Πρόεδρος του ΙΣΑ.

(Το κείμενο αρχικά δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2013. Προσαρμόστηκε σε ορισμένα σημεία με τον καιρό προκειμένου να γίνεται κατανοητό και για όσους το διαβάζουν αρκετά χρόνια μετά). 

Φτάσαμε 2022 2024 και ακόμα το clawback και το rebate εφαρμόζεται ενώ υποτίθεται έπρεπε να έχει καταργηθεί. Όχι μόνο ΔΕΝ καταργήθηκε αλλά με κλειστό προϋπολογισμό, το Υπουργείο Υγείας κάνει έξοδα σε βάρος των παρόχων. Και φυσικά κανείς από τους ιατρούς δεν έχει υπογράψει σύμβαση όπου λέει ότι δέχεται το καταχρηστικό μνημονιακό clawback. Οι δε τιμές που αναφέρονται πιο πάνω παραμένουν οι ίδιες παρά την μεγάλη ακρίβεια στα πάντα (στα αναλώσιμα, στο ρεύμα, στα νοίκια κλπ). Ακόμα και ο βασικός μισθός αυξήθηκε αλλά οι τιμές στον ΕΟΠΥΥ είναι ίδιες. Και το χειρότερο υπάρχουν Ταμεία που ακόμα και σήμερα δεν έχουν πληρώσει εξέταστρα του 2008 - 2011!!! (επιφυλασσόμαστε να επανέλθουμε σε αυτό).

Διαβάστε επίσης

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την κατάργηση του clawback που οδηγεί στο λουκέτο κλινικοεργαστηριακούς ιατρούς και πολυϊατρεία

Η αναδρομική είσπραξη που δεν είχε εισπραχθεί, σε συνδυασμό με το claw back του τρέχοντος έτους απειλεί ευθέως τη βιωσιμότητα των εργαστηρίων