Τι είναι ο αμίαντος; Ποιες ασθένειες προκαλεί η εισπνοή σκόνης αμιάντου; Με ποιους καρκίνους συνδέεται;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Μετά από την φωτιά που κατέστρεψε το Μάτι ένα από τα θέματα υγείας που ήρθε στην επιφάνεια ήταν αυτό του αμιάντου. Η καύση των υλικών που βρίσκονται στα καμένα σπίτια απελευθέρωσαν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες σκόνης αμιάντου.  
Αμίαντο ακούσαμε ότι περιείχε ταλκ της εταιρείας Johnson & Johnson με αποτέλεσμα να πάθουν καρκίνο γυναίκες που το χρησιμοποιούσαν.

Ο αμίαντος αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Έχει απασχολήσει έντονα την ιατρική κοινότητα κατά τις τελευταίες δεκαετίες και αυτό σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Εξαιρετικά μεγάλη έκθεση αμιάντου είχαν οι διασωθέντες αλλά και οι διασώστες που βρέθηκαν στην καταστροφή των δίδυμων πύργων στην Νέα Υόρκη.

ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 50’ Ο Chris Wagner ένας Ουαλός παθολογοανατόμος, εργαζόταν ως γιατρός στη Νότιο Αφρική. Μέσα στα καθήκοντά του ήταν και οι νεκροτομές. Παρατήρησε ότι οι εργάτες των ορυχείων αμιάντου πέθαιναν από έναν καρκίνο του υπεζωκότα που ονομαζόταν μεσοθηλίωμα. Δημοσίευσε τα ευρήματά του το 1960 στο περιοδικό British Journal of Industrial Medicine και ήταν ο πρώτος που σαφώς απέδειξε τη σχέση του αμίαντου με αυτόν τον καρκίνο ανοίγοντας μία νέα εποχή στην εργασιακή και περιβαλλοντολογική ιατρική.

Ο αμίαντος είναι μια φυσική ουσία που αποτελείται από ισχυρές ίνες, οι οποίες αντιστέκονται στη θερμότητα, σε χημικές ουσίες και έχουν άλλες πολλές σημαντικές και επιθυμητές ιδιότητες. Λόγω των χαρακτηριστικών αυτών ο αμίαντος έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ανά το παγκόσμιο σαν υλικό απομόνωσης, στην οικοδομική βιομηχανία, σε μηχανικές κατασκευές, στα αυτοκίνητα, στα φρένα.

Οι ίνες του αμίαντου είναι ευρέως διαδεδομένες στη φύση και έχουν την ιδιότητα να επιπλέουν στο νερό. Έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν όλοι έρχονται με κάποιο τρόπο σε κάποια φάση της ζωής, σε επαφή με τον αμίαντο.

Η άμεση και πρώτη επαφή με τον αμίαντο δεν προκαλεί εμφανή σημεία ασθένειας.

Η έκθεση σε αμίαντο μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση προβλημάτων υγείας για όσους εκτίθενται στις ίνες του αμίαντου που υπάρχουν στον αέρα και οι οποίες μπορεί να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Μέσω του δέρματος δεν γίνεται απορρόφηση. Ο αμίαντος γίνεται κίνδυνος για την υγεία όταν εισπνέονται ψηλές συγκεντρώσεις ινών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα άτομα τα οποία εργάζονται καθημερινά με τον αμίαντο και εκτίθενται σ' αυτόν συνεχώς μπορούν να υποστούν σοβαρές βλάβες στην υγεία τους.

Οι κυριότερες ασθένειες που προκαλεί ο αμίαντος είναι

• Η αμιάντωση
• Ο καρκίνος των πνευμόνων
• Το μεσοθηλίωμα
• Άλλες ασθένειες

Αμιαντίαση: 

Η αμιαντίαση είναι η πνευνοκονίωση που προκαλούν στους πνεύμονες οι ίνες του αμιάντου. Η αμιάντωση είναι μία ασθένεια που οφείλεται αποκλειστικά στις ίνες του αμίαντου και συχνά αποκαλείται ασθένεια της σκόνης. Όταν οι πολύ μικρές και λεπτές ίνες του αμίαντου εισπνέονται, ένας αριθμός απ’ αυτές διαπερνά τους φυσικούς μηχανισμούς καθαρισμού του εισπνεόμενου αέρα και καταλήγουν στις πνευμονικές κυψελίδες. Εκεί η παρουσία των ινών αυτών σηματοδοτεί μία αντίδραση με τον πνευμονικό ιστό. Ο συνήθως ελαστικός και μαλακός ιστός των πνευμόνων γίνεται σκληρός και ινώδης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σταδιακά το άτομο να παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή. Είναι μια πολύ σοβαρή εκφυλιστική και προοδευτική ασθένεια των πνευμόνων που τους καταστρέφει σταδιακά.

Καρκίνος του πνεύμονα: 

Ο αμίαντος είναι μια από τις κυριότερες αιτίες που προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα στους μη καπνιστές. Ο καρκίνος του πνεύμονα ή 'βρογχικό καρκίνωμα" δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τον αμίαντο. Κυριότερη αιτία του είναι το κάπνισμα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι άτομα τα οποία έχουν εκτεθεί σε ίνες αμιάντου σε επαγγελματικούς χώρους, έχουν πενταπλάσια πιθανότητα από τον γενικό πληθυσμό να εκδηλώσουν καρκίνο στους πνεύμονες. Βέβαια η πιθανότητα αυτή για τους καπνιστές που δεν εργάζονται σε περιβάλλον ινών αμιάντου είναι διπλάσια, δηλαδή έχουν δεκαπλάσια πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του πνεύμονα σε σχέση με το τους μη καπνιστές.

Μεσοθηλίωμα: 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως αναφέρθηκε, πολύ περιορισμένη εισπνοή αρκεί για να προκαλέσει καρκίνο. Έτσι και το τρύπημα με ένα τρυπάνι μιας πλάκας αμιάντου και εισπνοή της σκόνης ή το πριόνισμα μιας πλάκας αμιαντοτσιμέντου, είναι δυνατόν να αποδειχθούν καρκινογόνα. Το μεσοθηλίωμα είναι ένας πολύ κακοήθης όγκος. Η ανάπτυξή του οδηγεί βέβαια στον θάνατο και οι θεραπείες που υπάρχουν είναι αναποτελεσματικές. Οι περιπτώσεις όμως που καταγράφονται είναι γενικά πολύ λίγες. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. Το μεσοθηλίωμα είναι μία σπάνια μορφή καρκίνου του υπεζωκότος στη θωρακική κοιλότητα ή του περιτοναίου στην στομαχική κοιλότητα. Η ασθένεια αυτή από την εκδήλωση της εξελίσσεται ταχύτατα και το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος του ασθενούς σε διάστημα λιγότερο από ένα έτος. Ο ακριβής μηχανισμός της ασθένειας παραμένει άγνωστος, καθώς επίσης και τα αίτια αυτής. Η μόνη γνωστή αιτία του μεσοθηλιώματος είναι η έκθεση του ατόμου σε ίνες αμιάντου.

Αρκετές άλλες ασθένειες 

έχουν παρατηρηθεί σε επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν μεταξύ εργαζομένων στην βιομηχανία του αμιάντου. Αυτές περιλαμβάνουν καρκίνο του στομάχου, του οισοφάγου και του εντέρου. Πρόσφατα, ένας αυξημένος αριθμός περιπτώσεων λεμφώματος έχει παρατηρηθεί στους εργαζόμενους με αμίαντο

Το κοινό έχει ιδιαίτερα ευαισθητοποιηθεί για την παρουσία αμιάντου σε δημόσια κτίρια όπως πχ σχολεία.. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ο κίνδυνος προκύπτει από την καταστροφή του αμίαντου και την παραγωγή σκόνης με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. κατεδάφιση, ξήλωμα, πριόνισμα ή τρύπημα) και όχι από την «ήσυχη» παραμονή του και ο κίνδυνος αφορά επίσης και τις οικιακές κατασκευές όπου έχει χρησιμοποιηθεί αμίαντος (π.χ. αμιαντοτσιμέντο). Οι κανόνες ασφαλείας που αναφέρονται στην «οδηγία» της ΕE θα πρέπει να τηρούνται σχολαστικά.

Διαβάστε επίσης

• Ο καρκίνος του πνεύμονα συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα παρά μόνο αφού φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Τι είναι; Χρήσιμες Οδηγίες
• Οι θετικές επιπτώσεις της διακοπής του καπνίσματος από τα πρώτα λεπτά μέχρι δέκα χρόνια μετά.