Είναι επικίνδυνα τα mRNA εμβόλια; Έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες, Τι λένε ειδικοί;

medlabnews.gr iatrikanea

Καθώς χιλιάδες Ισραηλινοί τρέχουν να κάνουν την τέταρτη δόση εμβολίου, άλλοι αναρωτιούνται αν μια ακόμα δόση mRNA είναι ασφαλής.

Τα περισσότερα από τα κρούσματα της παραλλαγής Όμικρον που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στις ΗΠΑ ήταν σε ανθρώπους πλήρως εμβολιασμένους και, μάλιστα, το ένα τρίτο από αυτούς είχε κάνει και την αναμνηστική δόση, σύμφωνα με μια αναφορά των Κέντρων Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (CDC).

Σύμφωνα με τα CDC, από τους ασθενείς με Όμικρον, το 70% ήταν πλήρως εμβολιασμένοι. Δεκατέσσερις από αυτούς είχαν κάνει και την ενισχυτική δόση, όμως για  πέντε δεν είχαν περάσει ακόμη 14 ημέρες από τον εμβολιασμό τους, ώστε να είναι πλήρως προστατευμένοι.

Μολονότι οι αριθμοί είναι πολύ μικροί, εντείνονται οι ανησυχίες ότι τα υπάρχοντα εμβόλια για την Covid-19 μπορεί να μην προστατεύουν πλήρως απέναντι στην πολύ μεταδοτική νέα παραλλαγή.

«Δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμες πληροφορίες για δυνητικά μακροχρόνια αποτελέσματα στην υγεία» θυμίζει η Jerusalem Post.

Ωστόσο, O Tal Brosh, επικεφαλής του τμήματος μεταδοτικών ασθενειών στο Samson Assuta Ashdod University Hospital, δήλωσε στην ισραηλινή εφημερίδα ότι, ενώ δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι γνωρίζουμε τι θα συμβεί σε 10 χρόνια, «δεν υπάρχει πραγματικός λόγος να σκεφτούμε ότι υπάρχουν οποιεσδήποτε σημαντικές συνέπειες» από το εμβόλιο.

Εξήγησε ότι δεν υπάρχει εμβόλιο που αξιολογήθηκε για μια δεκαετία πριν την έγκρισή του και δεν υπάρχει παράδειγμα άλλου εμβολίου (αν και κανένα δεν ήταν mRNA) που να συνδέθηκε με οποιεσδήποτε μακροπρόθεσμες συνέπειες.

«Δεν υπάρχει απόδειξη ότι κάτι συμβαίνει εκτός αν συμβεί τις πρώτες δυο ώρες, δυο εβδομάδες ή δυο μήνες», συμπληρώνει η Michal Linial, καθηγήτρια βιολογικής χημείας στο Hebrew University της Ιερουσαλήμ. «Δεν ξέρουμε άλλα παραδείγματα στα οποία το ανοσοποιητικό σύστημα αποφάσισε ξαφνικά να αντιδράσει σε ένα εμβόλιο που χορηγήθηκε πριν από 15 χρόνια».

Αν κάποιος κοπεί από σκουριασμένο μέταλλο και πάει στον γιατρό, πιθανότητα αυτός θα του πει να κάνει μια τονωτική δόση αντιτετανικού. Είναι απίθανο ο ασθενής να ρωτήσει αν η δόση αυτή είναι ασφαλής ή δεν θα του επιτρέψει να κάνει παιδιά. «Είναι το ίδιο πράγμα» λέει η Linial.

«Καταλαβαίνω ότι στην αρχή ήταν κάτι πρωτοποριακό και ο κόσμος σοκαρισμένος, σαν να στέλνεις ένα δορυφόρο στο φεγγάρι και κανείς δεν θέλει να είναι ο πρώτος που θα μπει σε αυτόν. Τώρα όμως ξέρουμε. Δεν είναι έτσι τα πράγματα».

Πώς λειτουργούν τα εμβόλια mRNA

Ενώ τα παραδοσιακά εμβόλια γενικά βάζουν έναν αποδυναμωμένο ή αδρανοποιημένο ιό στο σώμα μας, σύμφωνα με το CDC τα εμβόλια mRNA «μαθαίνουν τα κύτταρά μας πώς να δημιουργούν μια πρωτεΐνη ή ακόμα και απλά ένα κομμάτι της πρωτεΐνης, που πυροδοτεί μια ανοσιακή αντίδραση στο σώμα μας. Αυτή η αντίδραση, η οποία παράγει αντισώματα, είναι αυτό που μας προστατεύει από το να μολυνθούμε αν ο πραγματικός ιός μπει στο σώμα μας».

Ο Brosh δηλώνει ότι αυτό δεν σημαίνει ότι το εμβόλιο αλλάζει τον γενετικό κώδικα των ανθρώπων. Αντίθετα, το mRNA είναι πιο πολύ σαν μια συσκευή USB που βάζει κάποιος σε έναν υπολογιστή: δεν επηρεάζει τον σκληρό δίσκο του υπολογιστή αλλά τρέχει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα.

«Το Messanger RNA είναι ένα πολύ εύθραυστο μόριο, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να καταστραφεί πολύ εύκολα», εξηγεί η Linial. «Αν βάλεις ένα mRNA στο τραπέζι σε ένα λεπτό δεν θα υπάρχει. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το DNA που είναι πάρα πολύ σταθερό». Συμπληρώνει ότι αυτή η ευθραυστότητα είναι γεγονός στο mRNA κάθε ζώντος οργανισμού, είτε ανήκει σε φυτό, βακτήριο, ιό ή άνθρωπο.

Ενώ τα εμβόλια της Moderna και της Pfizer στηρίζονται σε νέες τεχνολογίες, ζητούν από τον οργανισμό μας να κάνει κάτι που κάνει κάθε μέρα: τα κύτταρα να συνθέσουν πρωτεΐνη. Moderna και Pfizer απλά παραδίδουν μια συγκεκριμένη αλληλουχία mRNA στα κύτταρα. Μόλις το mRNA είναι στο κύτταρο αναλαμβάνει η ανθρώπινη βιολογία. Ριβοσώματα διαβάζουν τον κώδικα και χτίζουν την πρωτεΐνη και τα κύτταρα την στέλνουν στο σώμα.

Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους να πιστέψουμε ότι δεν θα υπάρξουν μακροχρόνιες συνέπειες από το εμβόλιο, λέει ο καθηγητής Eyal Leshem, διευθυντής του Sheba Medical Center’s Center for Travel Medicine and Tropical Diseases.

Ενώ τα εμβόλια Pfizer και Moderna είναι τα πρώτα mRNA που βγήκαν στην αγορά, η Linial δηλώνει πως πιστεύει ότι ο λόγος που δεν είχε αναπτυχθεί εμβόλιο mRNA έως σήμερα είναι επειδή απλά δεν υπήρχε ανάγκη να κινηθούμε τόσο γρήγορα για ένα εμβόλιο μέχρι την έλευση της πανδημίας του κορoναϊού.

Στην πραγματικότητα οι επιστήμονες πειραματίζονται με τα mRNA τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Σύμφωνα με τον Leshem τα εμβόλια mRNA για άλλες ασθένειες, περιλαμβανομένου του καρκίνου, δοκιμάζονται σε ανθρώπους για περίπου 10 χρόνια και «δεν καταγράφηκαν μακροπρόθεσμες συνέπειες» σε αυτές τις δοκιμές, αν και παραδέχτηκε ότι αυτές οι δοκιμές σε γενικές γραμμές περιελάμβαναν μικρό αριθμό συμμετεχόντων.

Τα εμβόλια mRNA κατά της Covid-19 άρχισαν να χορηγούνται από τον Ιούλιο της περασμένης χρονιάς και ανεπιθύμητες παρενέργειες παρακολουθούνται στενά έκτοτε σε όλο τον χρόνο. Στο Ισραήλ τα πρώτα εμβόλια έγιναν στις 20 Δεκεμβρίου του 2020, θυμίζει η Jerusalem Post.

Οι περισσότερες από τις παρενέργειες ήταν απλές αντιδράσεις (reactogenicity) που εμφανίζονται λίγο μετά τον εμβολιασμό και είναι μια φυσική ένδειξη φλεγμονώδους αντίδρασης. Μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, μυϊκό πόνο ή πρήξιμο στο σημείο της ένεσης.

Το εμβόλιο συσχετίστηκε με μυοκαρδίτιδες, μια φλεγμονή του μυ της καρδιάς, που ήταν η συνηθέστερη σοβαρή παρενέργεια σε νέους ενήλικους άνδρες στις ηλικίες 16 έως 25. Ήταν όμως σπάνιες, γενικά ήπιες και όσοι προσβλήθηκαν ανάρρωσαν πλήρως. Επιπρόσθετα μη εμβολιασμένοι που νοσούν από Covid-19 έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες για αναπτύξουν μυοκαρδίτιδα από τους εμβολιασμένους, σύμφωνα με νέα μελέτη του Clalit Health Services με το Harvard University.

Η έρευνα έδειξε ότι υπήρξαν 2,7 περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας ανά 100.000 εμβολιασμένους που μολύνθηκαν από κοροναϊό έναντι 11 μη εμβολιασμένων που μολύνθηκαν.

Γενικά η μελέτη έδειξε ότι άνθρωποι που έκαναν το Pfizer μπορεί να υποφέρουν από τέσσερις από τις έως και 25 κλινικά συσχετισμένες παρενέργειες: μυοκαρδίτιδα, πρήξιμο στους λεμφαδένες, σκωληκοειδίτιδα και έρπη ζωστήρα. Αντίθετα υψηλά ποσοστά πολλαπλών σοβαρών παρενεργειών συσχετίζονται με την μόλυνση από κοροναϊό ανεμβολίαστων πολιτών, περιλαμβανομένου του μεγαλύτερου κινδύνου μυοκαρδίτιδας, αρρυθμίες, καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά, πνευμονική εμβολή, θρομβώσεις και ζημιές στα νεφρά.

«Με όλα αυτά ξέρουμε ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Αυτό είναι αλήθεια για τις αρχικές δόσεις και πιθανότατα για την ενισχυτική», λέει ο Leshem. Η Linial συμπληρώνει ότι πιστεύει πως τα περισσότερα μελλοντικά εμβόλια θα είναι με τεχνολογία mRNA γιατί «είναι μια εύκολη, φοβερή τεχνολογία, καμία αμφιβολία». Κατέληξε ότι ο εμβολιασμός είναι ο μόνος τρόπος να νικήσουμε την πανδημία.

«Αν οι άνθρωποι θέλουν να επιστρέψουν τις ζωές τους, πρέπει να εμβολιαστούν».

Εφότου γίνει ο εμβολιασμός και πιο πρόσφατα ότι οι μολύνσεις εμβολιασμένων μπορεί εν τέλει να οδηγούν σε αύξηση των νοσηλειών. Οι σοβαρές νοσηλείες μεταξύ εμβολιασμένων είναι σπάνιες.

Μελέτες και δεδομένα από κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ έδειξαν επίσης αύξηση με τον καιρό των μολύνσεων μεταξύ εμβολιασμένων. Με τη μετάλλαξη Ομικρον, όμως, να κυριαρχεί, είναι δύσκολο να πει κανείς αν αυτό οφείλεται στο ότι μειώνεται η ανοσία σε κάποια μετάλλαξη ή αν οι εμβολιασμοί δεν είναι αποτελεσματικοί έναντι της Ομικρον. Θα μπορούσαν να ισχύουν και τα δυο. 

Η αλλαγή της συμπεριφοράς των εμβολιασμένων μπορεί να είναι ένας ακόμα παράγοντας, καθώς αρκετοί ξεκίνησαν να συναθροίζονται, να ταξιδεύουν και να συναντώνται σε κλειστούς χώρους.

Νεότερα δεδομένα

Τώρα, λοιπόν, νέα δεδομένα από την υπό εξέλιξη μελέτη Com-COV από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης υποδεικνύουν ότι το εμβόλιο της Pfizer μετά από εμβολιασμό με AstraZeneca στην πρώτη και δεύτερη δόση μπορεί να οδηγήσει σε ελαφρώς πιο έντονες παρενέργειες.

Στη μελέτη Com-COV συμμετείχαν 830 εθελοντές άνω των 50 ετών στην Αγγλία, οι οποίοι είχαν λάβει είτε δύο δόσεις εμβολίου AstraZeneca ή Pfizer είτε μία δόση από το ένα σκεύασμα και μία από το άλλο και ρωτήθηκαν πώς ένιωθαν επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση.

Από όσους είχαν κάνει πρώτη δόση AstraZeneca και δεύτερη Pfizer, περίπου το 78% παρουσίαζε κόπωση, ποσοστό που περιορίστηκε στο 53% στην περίπτωση των δύο δόσεων με Pfizer. Επίσης, το 65% υπέφερε από πονοκεφάλους μετά τον εμβολιασμό με δυο διαφορετικά σκευάσματα, συγκριτικά με το 42% που έκανε το ίδιο εμβόλιο.

Επίσης, όσοι είχαν κάνει δύο διαφορετικά εμβόλια ανέφεραν συχνά πόνο στις αρθρώσεις, πυρετό και μυαλγίες, αλλά οι παρενέργειες παρέμεναν ήπιες και δε διαρκούσαν περισσότερο από 48 ώρες.

Το συμπέρασμα αυτό είναι συναφές με την ανάλυση των δεδομένων από τη μελέτη Zoe Covid Symptom, η οποία βρήκε λιγότερες παρενέργειες στον γενικό πληθυσμό για τα εμβόλια Pfizer και AstraZeneca από ό,τι ανέφεραν οι εταιρείες στις κλινικές δοκιμές.

Η μελέτη βρήκε ότι ένας στους τέσσερις ανθρώπους βιώνουν «ήπιες, σύντομες» παρενέργειες –πόνο στο σημείο της ένεσης, κόπωση, πονοκέφαλο- μετά τον εμβολιασμό είτε με το ένα ειτε με το άλλο εμβόλιο. Τα περισσότερα συμπτώματα έφταναν στην κορύφωσή τους 24 ώρες μετά τον εμβολιασμό και συνήθως διαρκούσαν μία έως δύο ημέρες.

Τέλος, τα ευρήματα από τη μελέτη Com-COV που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο έδειξαν ότι ενώ οι δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer παρήγαγαν τα υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων κατά της COVID-19, μία δόση του εμβολίου της AstraZeneca και μία της Pfizer είχε σχεδόν παρόμοιο επίπεδο προστασίας.

Σε ξεχωριστή έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, οι ενισχυτικές δόσεις αποδείχθηκε ότι προσφέρουν πάνω από 90% προστασία έναντι της συμπτωματικής λοίμωξης στους ενηλίκους άνω των 50 ετών. Συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε ότι δύο εβδομάδες μετά τη λήψη της ενισχυτικής δόσης της Pfizer, η προστασία από συμπτωματική λοίμωξη ήταν 93,1% σε όσους είχαν λάβει αρχικά το εμβόλιο της AstraZeneca και 94% σε όσους είχαν λάβει το Pfizer/BioNTech.

Ασφαλή τα εμβόλια mRNA και για ασθενείς με καρκίνο

Οι καρκινοπαθείς που εμβολιάζονται κατά του κοροναϊού δεν εμφανίζουν περισσότερες ή διαφορετικές παρενέργειες από τους ανθρώπους που λαμβάνουν το ίδιο εμβόλιο, αναφέρεται σε νέα μελέτη που συμπεραίνει ότι τα εμβόλια mRNA κατά της Covid-19 είναι εξίσου ασφαλή για τους ανθρώπους με καρκίνο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ογκολόγο Έρικ Χόργουιτς της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Τεμπλ στη Φιλαδέλφεια οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό JNCCN (Journal of the National Comprehensive Cancer Network), ανέλυσαν στοιχεία για 1.753 άτομα, εκ των οποίων 1.183 με ιστορικό καρκίνου που είχαν κάνει δύο δόσεις εμβολίου Pfizer το 2021 και εξ αυτών το 18% βρίσκονταν σε φάση θεραπείας τη στιγμή του εμβολιασμού τους (χειρουργική επέμβαση, ανοσοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία).

Ορισμένοι συμμετέχοντες με καρκίνο ανέφεραν τα συνήθη συμπτώματα μετά το εμβόλιο (μικρό πόνο στο σημείο της ένεσης, πόνους στους μυς ή στις αρθρώσεις, πυρετό, κρυάδες, πονοκέφαλο, ναυτία, κόπωση), σε ποσοστά παρόμοια με εκείνα που αναφέρονται από τους ανθρώπους χωρίς καρκίνο. Επίσης, οι παρενέργειες όσων έκαναν αντικαρκινική ανοσοθεραπεία ήταν ανάλογες με εκείνες στον γενικό πληθυσμό.

Οι πρωτοπόροι του mRNA στρέφονται στον καρκίνο

Τα εμβόλια μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία του καρκίνου, αλλά τα προληπτικά εμβόλια περιορίζονται - επί του παρόντος - στη στόχευση ιών που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνους, όπως ο HPV (καρκίνος τραχήλου της μήτρας) και η ηπατίτιδα Β (καρκίνος ήπατος). Παρά το γεγονός ότι βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορες εργασίες για την ανάπτυξη νέων εμβολίων που προλαμβάνουν τον καρκίνο - η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή. 

Οι περισσότεροι καρκίνοι προκύπτουν από μεταλλάξεις που τελικά προκαλούν ανεξέλεγκτη κυτταρική διαίρεση. «Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποια θα είναι αυτή η μετάλλαξη, επομένως είναι πραγματικά δύσκολο να εμβολιάσεις κάποιον κατά του καρκίνου», εξηγεί ο Tal Zaks, πρώην επικεφαλής ιατρικός διευθυντής στη Moderna, ο οποίος είναι τώρα συνεργάτης στην OrbiMed, μια επενδυτική εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης. 

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έρευνα για το εμβόλιο mRNA επικεντρώνεται περισσότερο στη θεραπεία του καρκίνου. Εδώ, υπάρχουν δύο τύποι εμβολίων mRNA που βρίσκονται υπό ανάπτυξη - ευρείας χρήσης και εξατομικευμένο. Το 2021, τόσο η BioNTech όσο και η Moderna σημείωσαν πρόοδο με δοκιμές φάσης 2 για εμβόλια καρκίνου mRNA που είχαν αποδειχθεί ασφαλή σε προηγούμενες μελέτες. Το εμβόλιο μελανώματος της CureVac επέκτεινε τη δοκιμή φάσης 1, ενώ άλλες εταιρείες βρίσκονται σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης. 

Η επιτυχία των εμβολίων κατά του κορωνοϊού δεν άλλαξε την επιστήμη, σύμφωνα με το Zaks, αντίθετα ενίσχυσε μαζικά τη δημόσια αποδοχή της τεχνολογίας μέσω εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που έλαβαν με ασφάλεια δόσεις εμβολίων mRNA.

Η εισροή κεφαλαίων ακολούθησε, με τους επενδυτές να σπεύδουν να υποστηρίξουν τις υποσχόμενες νέες πλατφόρμες mRNA. Πριν από το 2015, υπήρχαν λιγότερα από 500 εκατ. δολ. σε χρηματοδότηση για θεραπείες και εμβόλια mRNA. Μέχρι το 2020 ο αριθμός αυτός είχε ξεπεράσει τα 9 δις. δολ. Οι φαρμακευτικές εταιρείες προσπαθούν να συμβαδίσουν με τις καινοτόμες βιοτεχνολογίες, με τη Sanofi να εξαγοράζει την Translate Bio το 2021 για να «ξεκλειδώσει τις δυνατότητες του mRNA» σε τομείς όπως η ογκολογία.

Διαβάστε επίσης

Τι να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τις παρενέργειες του εμβολίου;

Τι συμβαίνει αν δεν έχετε παρενέργειες από το εμβόλιο; Έχει δράσει ή πρέπει να ανησυχείτε;

Έχετε αλλεργία; Μπορείτε να κάνετε εμβόλιο; Τι πρέπει να προσέξετε;