Η Παχυσαρκία είναι νόσος. Τρεις τρόποι αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας, φαρμακοθεραπεία, βαριατρική

επιμέλεια Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η Παχυσαρκία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), αποτελεί νόσο και ορίζεται ως η αποθήκευση υπερβολικής ποσότητας λίπους, που δύναται να οδηγήσει σε επιβάρυνση της υγείας.

Είναι ένα ιατρικό πρόβλημα το οποίο αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης άλλων ασθενειών και προβλημάτων υγείας, όπως είναι η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και κάποιοι τύπου καρκίνου. Αποτελεί πρόκληση όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά και για τα παγκόσμια υγειονομικά συστήματα. Ωστόσο, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, μέσω του συνδυασμού ενός προσεκτικά διαμορφωμένου διατροφικού πλάνου, της κατάλληλης σωματικής άσκησης και δραστηριότητας, καθώς και μέσω θεραπευτικών επιλογών που μπορεί να συστήσει ο γιατρός, όπως η φαρμακευτική αγωγή.

Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα παρατηρείται παγκόσμια αύξηση του αριθμού αλλά και της σοβαρότητας των περιστατικών των ατόμων που πάσχουν από παχυσαρκία, καθώς το 39% των ενηλίκων παγκοσμίως είναι υπέρβαροι και το 13% παχύσαρκοι. Σε ότι αφορά την Ευρώπη, ο επιπολασμός της παχυσαρκίας αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό καθώς επηρεάζει περίπου το 10-30% των ενηλίκων, ενώ σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, στην Ελλάδα η παχυσαρκία επηρεάζει το 32,1% του πληθυσμού της χώρας, δηλαδή περίπου 3 εκατομμύρια ανθρώπους. Επιπλέον, εξαιρετικά σοβαρό είναι το ζήτημα της αύξησης της παιδικής παχυσαρκίας καθώς το φαινόμενο αυτό θα επηρεάσει τις μελλοντικές γενιές.

Τα αίτια της Παχυσαρκίας

Τα αίτια της Παχυσαρκίας μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και οι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκλησή της μπορεί να είναι γενετικοί, ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί. Τα κύρια αίτια εμφάνισης της νόσου είναι τα εξής:

· Οι «κακές ή ανθυγιεινές» διατροφικές συνήθειες

· Η έλλειψη ή παντελής απουσία σωματικής άσκησης

· Οι διάφοροι γενετικοί παράγοντες

· Το άγχος ή στρες (stress)

· H έλλειψη ύπνου ή η κακή ποιότητα ύπνου

· Κάποια φάρμακα που λαμβάνονται για άλλες νόσους

Οι επιπτώσεις της Παχυσαρκίας στον οργανισμό

Η Παχυσαρκία δεν μεταφράζεται απλά ως πρόσληψη βάρους. Η υψηλή αναλογία σωματικού λίπους προς μυϊκό ιστό επιβαρύνει τα οστά και τις αρθρώσεις καθώς και τα εσωτερικά όργανα. Επιπλέον αυξάνει τις φλεγμονές στο σώμα, κάτι που πιστεύεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.Πρόκειται για μία πολυπαραγοντική νόσο που αντίστοιχα επιφέρει πολλές επιπτώσεις στον οργανισμό, τις όποιες είναι καλό να γνωρίζουμε ώστε να ευαισθητοποιηθούμε και να δράσουμε άμεσα για την αντιμετώπιση της. Συνδέεται στενά με αρκετές συννοσηρότητες όπως:

· Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2

· Εγκεφαλικό επεισόδιο

· Αποφρακτική άπνοια ύπνου

· Κατάθλιψη

· Καρδιοπάθεια

· Υψηλή αρτηριακή πίεση

· Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης

· Καρκίνος

· Οσφυαλγία

· Υπογονιμότητα

· Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Το αντίκτυπο των επιπλοκών της Παχυσαρκίας στον ανθρώπινο οργανισμό είναι εξαιρετικά σημαντικό και αυτό διαφαίνεται και από τα δημογραφικά στοιχεία καθώς:

· Περίπου το 65-80% των νέων περιστατικών σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στην Ευρώπη οφείλονται στο υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία

· Περίπου το 10-13% των θανάτων στην Ευρώπη κάθε χρόνο οφείλονται στην παχυσαρκία και τις συννοσηρότητές της.

· Περίπου 78.000 νέα περιστατικά καρκίνου στην Ευρώπη, κάθε χρόνο, οφείλονται στο υπερβολικό βάρος.

· Το 60% έως 80% των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν παχυσαρκία που θεωρείται ότι επιδεινώνει τις επιπλοκές τους.

Όμως οι επιπτώσεις της Παχυσαρκίας δεν περιορίζονται μόνο στη σωματική υγεία. Τα άτομα με παχυσαρκία μπορεί να υφίστανται διακρίσεις, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους. Τα άτομα με υπερβολικό βάρος υφίστανται διακρίσεις στο χώρο εργασίας τους, στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης και το κυριότερο στις προσωπικές τους σχέσεις.

Η διάγνωση της Παχυσαρκίας, με 2 «εύκολους» τρόπους

1ος Τρόπος: Υπολογισμός Δείκτης Μάζας Σώματος

Η διάγνωση της παχυσαρκίας ξεκινά με τον υπολογισμό του ΔΜΣ (Δείκτης Μάζας Σώματος). Πρόκειται για μια απλή μέτρηση του βάρους σε κιλά, το οποίο στη συνέχεια διαιρείται με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα.

Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας υπολογισμού του ΔΜΣ, με τον οποίο μπορείτε να υπολογίσετε το ΔΜΣ σας βάσει του βάρους και του ύψους σας:

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει ένα σύστημα κατηγοριοποίησης με βάση το ΔΜΣ, για την καθοδήγηση στρατηγικών λήψης αποφάσεων τόσο σε επίπεδο πληθυσμού όσο και σε κλινικό επίπεδο:

2ος Τρόπος: Μέτρηση περιφέρειας μέσης

Η περιφέρεια μέσης αποτελεί έναν σημαντικό δείκτη για την αξιολόγηση κινδύνων για την υγεία καθώς και για τη διάγνωση της παχυσαρκίας.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για το πώς η μέτρηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με άνεση:

1. Κρατήστε την άκρη μιας μεζούρας ακριβώς στο ύψος του ομφαλού σας.

2. Τυλίξτε τη μεζούρα γύρω από την μέση σας, σε ίσο ύψος σε όλα τα σημεία.

3. Κρατήστε και τα δύο άκρα της μεζούρας και προσαρμόστε την, ώστε να βεβαιωθείτε ότι βρίσκεται στο ύψος της άνω λαγόνιας ακρολοφίας και καταγράψτε τη μέτρησή σας.

Τα όρια περιφέρειας μέσης για τον προσδιορισμό αυξημένου σχετικού κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών που σχετίζονται με την παχυσαρκία είναι:

· Για τους άνδρες > 102 εκατοστά

· Για τις γυναίκες > 88 εκατοστά

Τα οφέλη από την απώλεια βάρους

Ακόμα και μία μικρή απώλεια βάρους μπορεί να φέρει εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα για τον οργανισμό μειώνοντας τους παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων που συνδέονται με την Παχυσαρκία. Η απώλεια βάρους της τάξεως του 5-10% μπορεί να πετύχει:

- Μείωση του κινδύνου ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

- Μείωση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου

- Βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ

- Βελτίωση της αρτηριακής πίεσης

- Βελτίωση της βαρύτητας της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου

- Βελτίωση της ποιότητας ζωής που συνδέεται με την υγεία

Επιπλέον μία φαινομενικά μικρή απώλεια βάρους της τάξεως του 5% του αρχικού σωματικού βάρους σε παχύσαρκες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες μπορεί να βελτιώσει την αυθόρμητη ωορρηξία και τα ποσοστά αυθόρμητης εγκυμοσύνης.

Τρεις Τρόποι αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας

1. ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο όλων των θεραπειών κατά της παχυσαρκίας και θα πρέπει να αποτελούν την παρέμβαση πρώτης γραμμής σε όλα τα άτομα με ΔΜΣ ≥25,0 kg/m2. Είναι σημαντικό οι αλλαγές στον τρόπο ζωής να περιλαμβάνονται σε κάθε παρέμβαση για την απώλεια βάρους.

Σύμφωνα με τις συστάσεις πολλών κατευθυντήριων οδηγιών για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η θεραπεία της παχυσαρκίας μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα τρία στοιχεία:

- διατροφικό πλάνο

- σωματική δραστηριότητα

- αλλαγή συμπεριφοράς του ιδίου του ατόμου, αλλά και του περιβάλλοντός του

Ωστόσο, αυτές οι παρεμβάσεις δεν αρκούν πάντοτε για τη διατήρηση ή την επίτευξη της απώλειας βάρους.

Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να απευθυνθούμε στον ιατρό μας ή τον αρμόδιο επαγγελματία υγείας ώστε να λάβουμε την απαραίτητη βοήθεια για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

2. ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η φαρμακευτική προσέγγιση θα πρέπει να εξετάζεται ως επιλογή στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση της νόσου. Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να διατηρήσουν τη συμμόρφωσή τους στην προσπάθεια απώλειας βάρους, να μειώσουν τους κινδύνους για την υγεία τους που σχετίζονται με την παχυσαρκία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποτροπή της εμφάνισης συννοσηροτήτων της παχυσαρκίας (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2). Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί να εξεταστεί ως επιλογή σε ασθενείς με ΔΜΣ ≥30,0 kg/m2 ή ΔΜΣ ≥27,0 kg/m2 με συννοσηρότητες σχετιζόμενες με την παχυσαρκία, εάν η θεραπεία μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής δεν παρέχει επαρκές κλινικό όφελος.

Οι φαρμακευτικές αγωγές κατά της παχυσαρκίας μπορούν να δράσουν απευθείας στο κεντρικό νευρικό σύστημα, επάγοντας την απώλεια βάρους με μείωση της όρεξης ή να δράσουν περιφερικά και να επάγουν την απώλεια βάρους, αλληλοεπιδρώντας με την απορρόφηση λίπους από τη γαστρεντερική οδό. Οι φαρμακευτικές αγωγές κατά της παχυσαρκίας υπό προϋποθέσεις μπορούν να επιφέρουν σχετικά άμεση μείωση βάρους 5%, στον ασθενή που λαμβάνει την θεραπεία.

Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση, καθώς το 10-20% των ασθενών μπορεί να ανακτήσουν το βάρος που απώλεσαν με τη βαριατρική επέμβαση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μελέτη για την Παχυσαρκία συνιστά τη φαρμακοθεραπεία για ασθενείς με μερική απόκριση στην απώλεια βάρους ή ασθενείς που έχουν ανακτήσει βάρος μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση.

3. ΒΑΡΙΑΤΡΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Η βαριατρική χειρουργική είναι η τρίτης γραμμής και παράλληλα αποτελεσματικότερη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Σε ασθενείς με ΔΜΣ ≥40κg/m2 ή με ΔΜΣ ≥35κg/m2 και τουλάχιστον μία ή περισσότερες συννοσηρότητες σχετιζόμενες με παχυσαρκία (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, υπνική άπνοια και άλλες αναπνευστικές διαταραχές, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, οστεοαρθρίτιδα, διαταραχές λιπιδίων, γαστρεντερικές διαταραχές ή καρδιοπάθεια), η παρέμβαση αυτή είναι αποτελεσματική για τη μείωση του βάρους και τη βελτίωση σχετιζόμενων συννοσηροτήτων. Η βαριατρική χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι είτε δυσαπορροφητική είτε περιοριστική, με κάθε τύπο να συνεπάγεται διαφορετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Συμπερασματικά,

η Παχυσαρκία είναι νόσος και ως νόσος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται. Εάν το άτομο που πάσχει από Παχυσαρκία δεν έχει καταφέρει να χάσει βάρος με ατομική προσπάθεια θα πρέπει να απευθυνθεί στον γιατρό του ο οποίος θα παρέχει τις κατάλληλες οδηγίες. Πέρα από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης ειδικής φαρμακευτικής αγωγής ή ακόμα και χειρουργικής προσέγγισης για την αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας και την πρόληψη ή καταπολέμηση των σοβαρών θεμάτων υγείας που τη συνοδεύουν.

Η διαχείριση της παχυσαρκίας είναι μια διαδικασία που δεν σταματά ποτέ, αλλά δεν χρειάζεται να αποτελεί ένα μοναχικό ταξίδι. Οι επαγγελματίες υγείας που είναι εκπαιδευμένοι στη διαχείριση του βάρους μπορούν να σας υποστηρίξουν σε όλη αυτή τη διαδρομή και να σας βοηθήσουν να αναπτύξετε ένα πρόγραμμα θεραπείας που είναι κατάλληλο για εσάς. Ταυτόχρονα, στην παχυσαρκία, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη χρόνια νόσο, η αυτοδιαχείριση διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες, συμβουλές και τρόπους διαχείρισης της Παχυσαρκίας, στην ιστοσελίδα www.mintoxeisvaros.gr.