Παγκόσμια Ημέρα Υγείας. Η Ελλάδα Γερνάει και έχει τη χειρότερη θέση σε θανάτους από κοροναϊό στην Ευρώπη

του Aλέξανδρου Γιατζίδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr iatrikanea

Η 7η Απριλίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας και αφιερώνεται κάθε χρόνο σε θέμα σχετικό με την υγεία. Το σύνθημα της φετινής Ημέρας είναι «Καθολική Κάλυψη Υπηρεσιών Υγείας: Για Όλους» (Universal Health Coverage: everyone, everywhere) και θεμελιώνεται στον καταστατικό χάρτη του ΠΟΥ, ο οποίος διακηρύσσει την υγεία ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Με έρευνές του ο ΠΟΥ εκτιμά ότι περίπου ο μισός πληθυσμός παγκόσμια εξακολουθεί να μην έχει πλήρη κάλυψη βασικών υπηρεσιών υγείας, ενώ εκατομμύρια πολίτες οδηγούνται στην φτώχεια εξαιτίας ιδιωτικών πληρωμών και δαπανών για ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες.

Παράλληλα, οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών που υιοθετήθηκαν από όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών προωθούν την επίτευξη καθολικής κάλυψης υπηρεσιών υγείας μέχρι το 2030.

Η καθολική υγειονομική κάλυψη εξασφαλίζει την πρόσβαση όλων των πολιτών σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής υγείας, της πρόληψης και της θεραπείας, της αποκατάστασης και της ανακουφιστικής φροντίδας, χωρίς να χρειαστεί να υποστούν οικονομικές δυσκολίες. Ένας από τους κυριότερους στόχους της καθολικής υγειονομικής κάλυψης είναι η διατήρηση και η βελτίωση της υγείας και ταυτόχρονα η προστασία από τους οικονομικούς κινδύνους που ενέχουν τα προβλήματα υγείας.

Η Καθολική Κάλυψη Υγείας (UHC) σημαίνει ότι όλα τα άτομα και οι κοινότητες μπορούν να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας τις οποίες χρειάζονται, χωρίς να αποτελούν εμπόδιο οι οικονομικές δυσκολίες. Περιλαμβάνει δε το πλήρες φάσμα των βασικών και ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, από την προαγωγή της υγείας έως την πρόληψη, τη θεραπεία, την αποκατάσταση και την παρηγορητική αγωγή. Υπάρχουν όμως και πολλά πράγματα που δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της UHC, όπως η δωρεάν κάλυψη για όλες τις πιθανές παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας, ανεξάρτητα από το κόστος, καθώς καμία χώρα δεν μπορεί να παρέχει δωρεάν όλες τις υπηρεσίες σε βιώσιμη βάση.

Επιπλέον, η Παγκόσμια Κάλυψη Υγείας δεν αφορά μόνο στη χρηματοδότηση της υγείας, αλλά περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία ενός συστήματος υγείας, όπως συστήματα παροχής υπηρεσιών υγείας, το εργατικό δυναμικό για την υγεία, τις εγκαταστάσεις και επικοινωνίες, τις τεχνολογίες υγείας, τα πληροφορικά συστήματα, τους μηχανισμούς διασφάλισης ποιότητας και τη νομοθεσία.

Περιλαμβάνει επίσης υπηρεσίες που βασίζονται στην προστασία του πληθυσμού, όπως π.χ η προσθήκη φθορίου στο νερό, ο έλεγχος των εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών, η εφαρμογή αντικαπνιστικών νόμων, τα προγράμματα Πρόληψης, Αγωγής και Προαγωγής Υγείας και γενικότερα οι εκστρατείες προστασίας της Δημόσιας Υγείας.

«Ο πλανήτης μας, η υγεία μας»

Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας έχει ως στόχο να κατευθύνει την παγκόσμια προσοχή προς την ευημερία του πλανήτη και των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν. «Εν μέσω της COVID-19 αυξάνονται οι ασθένειες όπως ο καρκίνος, το άσθμα και οι καρδιακές παθήσεις.

Ο ΠΟΥ εστιάζει το παγκόσμιο ενδιαφέρον σε επείγουσες δράσεις που απαιτούνται για τη διατήρηση της υγείας των ανθρώπων και του πλανήτη και θα προωθήσει ένα κίνημα για τη δημιουργία κοινωνιών που επικεντρώνονται στην ευημερία.

13 εκατομμύρια θάνατοι σε όλο τον κόσμο οφείλονται σε περιβαλλοντικά αίτια

Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι περισσότεροι από 13 εκατομμύρια θάνατοι σε όλο τον κόσμο σε ετήσια βάση οφείλονται σε περιβαλλοντικά αίτια που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Στα περιβαλλοντικά αίτια συμπεριλαμβάνεται η κλιματική κρίση, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την υγεία που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Η κλιματική κρίση αποτελεί, επίσης, μια υγειονομική κρίση.

Όταν αναφερόμαστε στους περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία μας, η ρύπανση είναι η πρώτη που μας έρχεται στο μυαλό. Έτσι, υιοθετώντας μια διατροφή που περιλαμβάνει τρόφιμα που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα κάνουμε το πρώτο βήμα προκειμένου να την μειώσουμε.

Με αφορμή την επέτειο αυτή, ο ΠΟΥ απευθύνει έκκληση στους παγκόσμιους ηγέτες να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις που ανέλαβαν, όταν συμφώνησαν το 2015 τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης για την προώθηση της υγείας όλων των ανθρώπων.

Η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας και των αποτελεσμάτων της στην υγεία του πληθυσμού εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα, την προσβασιμότητα και την ικανότητα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στο να παρέχουν ποιοτική και ολοκληρωμένη περίθαλψη με επίκεντρο τον άνθρωπο. Οι επενδύσεις σε εργατικό δυναμικό στην Πρωτοβάθμια Υγειονομική Φροντίδα είναι οι πλέον απαραίτητες και οικονομικά αποδοτικές για τη βελτίωση της ίσης πρόσβασης στις βασικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.

Η Παγκόσμια Κάλυψη Υγείας (UHC) υπογραμμίζει ότι απαιτείται μια θεμελιώδης ανανέωση της παροχής υπηρεσιών, που θα περιλαμβάνει τον επαναπροσανατολισμό των υπηρεσιών υγείας, ώστε να είναι ολοκληρωμένες και εστιασμένες στις ανάγκες των ανθρώπων και των κοινοτήτων.

Αυτό σημαίνει βήματα προς την ισότητα, τις αναπτυξιακές προτεραιότητες, την κοινωνική ένταξη και συνοχή. Η υγεία είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και κανείς δεν είναι δυνατόν να αρρωσταίνει ή να χάνει την ζωή του, επειδή είναι φτωχός ή επειδή δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, όταν χρειάζεται

Η Υγεία στη χώρα μας (με στοιχεία τελευταίων εκθέσεων της Κομισιόν) 

Ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης παραμένει η Ελλάδα καθώς η κρίση έχει πλήξει ανεπανόρθωτα τον τομέα της υγείας αυξάνοντας το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τον μέσο Έλληνα που καλείται στο τέλος της ημέρας να πληρώσει από την τσέπη του.

Μείωση έξι μηνών κατέγραψε η χώρα μας όσον αφορά το προσδόκιμο ζωής λόγω των επιπτώσεων της νόσου Covid-19. Αυτή είναι η πρώτη εκτίμηση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, με τίτλο «Προφίλ Υγείας 2021».

Εκτός από την μεταβολή του προσδόκιμου ζωής, στην έκθεση παρατίθενται και οι κύριες αιτίες θανάτου στην Ελλάδα εκτός του Covid, οι ψυχολογικές επιπτώσεις πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και η κατάσταση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Μειώθηκε το προσδόκιμο ζωής

Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα παραμένει υψηλότερο από ό,τι στο σύνολο της ΕΕ, αλλά το 2020 κατέγραψε μείωση της τάξης των έξι μηνών λόγω των επιπτώσεων της νόσου COVID-19.

Ειδικότερα το 2020 το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα αντιστοιχούσε σε 81,2 έτη και παρά την μείωση ήταν ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο για το σύνολο της ΕΕ (80,6), αλλά χαμηλότερο σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες της νότιας και δυτικής Ευρώπης.

Θάνατοι από Covid-19 σε Ευρώπη και Ελλάδα κατά το 2020-2021

Στην 11η χειρότερη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται η Ελλάδα σε ό,τι αφορά τους θανάτους από κοροναϊό. Ξεπέρασε πλέον μέχρι και την Ιταλία, όπου κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας μετρούσε εκατόμβες νεκρών από την πανδημία.

Παρότι η Ελλάδα στο πρώτο κύμα της πανδημίας τα πήγε καλά, η σταθερά αρνητική πορεία στη συνέχεια, την φέρνει σε μια ιδιαίτερα άσχημη θέση ξεπερνώντας πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης σε απώλειες από τον κορονοϊό.

Σύμφωνα με στοιχεία του Worldometers, η χώρα μας καταγράφει 2.638 θανάτους ασθενών με Covid ανά εκατομμύριο, έναντι 2.633 της Ιταλίας και 2.628 του Βελγίου. Μάλιστα είναι αρκετά ψηλότερα και από τη Γαλλία και την Ισπανία. 

Αιτίες θανάτου εκτός από Covid

Η ισχαιμική καρδιοπάθεια και το εγκεφαλικό επεισόδιο εξακολουθούν να αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου στη χώρα μας. Επίσης ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο.

Μεγάλο μερίδιο δαπανών από νοικοκυριά

Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο μερίδιο των δαπανών για την υγεία προέρχεται από τα νοικοκυριά (35 %) με τη μορφή άμεσων ιδιωτικών πληρωμών —οι οποίες συνίστανται κυρίως σε συμμετοχές των ασφαλισμένων για τα φάρμακα και άμεσες πληρωμές για υπηρεσίες που δεν περιλαμβάνονται στη δέσμη παροχών, επισκέψεις σε ιδιώτες ειδικούς ιατρούς, νοσηλευτική περίθαλψη και οδοντιατρική περίθαλψη.

Επίσης, οι άτυπες πληρωμές αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των άμεσων ιδιωτικών πληρωμών (WHO Regional Office for Europe, 2018).

Η προαιρετική ασφάλιση υγείας διαδραματίζει μόνον ήσσονος σημασίας ρόλο, αντιπροσωπεύοντας το 5 % των συνολικών δαπανών για την υγεία.

Η Ελλάδα διαθέτει σχετικά λίγες νοσοκομειακές κλίνες

Εκτός από τις δημόσιες δαπάνες, στην έκθεση γίνεται σύγκριση των νοσοκομείων της Ελλάδας με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Όπως αναφέρεται οι υπηρεσίες και οι δομές υγείας στην Ελλάδα συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στις αστικές περιοχές.
Πριν από την πανδημία υπήρχαν, κατά μέσο όρο, 4,2 νοσοκομειακές κλίνες ανά 1 000 κατοίκους —πολύ κάτω από τις 5,3 κλίνες που ήταν η αναλογία στην ΕΕ συνολικά.

Τα ποσοστά νοσοκομειακών κλινών και η μέση διάρκεια νοσηλείας (που επί του παρόντος πλησιάζει τον μέσο όρο των 7,4 ημερών της ΕΕ) έχουν παραμείνει σχετικά σταθερά από το 2013, ενώ ο αριθμός των εξιτηρίων ασθενών μειώθηκε ελαφρώς και ήταν ένας από τους χαμηλότερους στην ΕΕ, αντιστοιχώντας σε 13 719 ανά 100 000 κατοίκους το 2015.

«Κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας COVID-19 το 2020, όταν σημειώθηκε σημαντική απότομη αύξηση των κρουσμάτων, σε ορισμένες από τις βαρύτερα πληγείσες περιοχές δεν υπήρχαν αρκετές νοσοκομειακές κλίνες και η σχετική δυναμικότητα αναζητήθηκε στον ιδιωτικό τομέα. Το υπάρχον απόθεμα σε κλίνες ΜΕΘ αυξήθηκε ωστόσο σημαντικά», επισημαίνει η έκθεση της Κομισιόν.

Η υγεία των Ελλήνων επιδεινώνεται με την Πανδημία και η ενεργειακή και επισιτιστική κρίση, καθώς και η ακρίβεια οδηγούν όλο και περισσότερους στην φτωχοποίηση, που έχει ως αποτέλεσμα, την παραμέληση της υγείας, με συνέπειες εξαιρετικά απρόβλεπτες στο μέλλον.