Φερριτίνη. Τι δείχνει η φεριτίνη στην σιδηροπενική αναιμία, στις λοιμώξεις;

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η φερριτίνη αποτελεί την κύρια ουσία στην οποία αποθηκεύεται ο σίδηρος. Η Φερριτίνη (Ferritin) είναι μια πρωτεΐνη που δεσμεύει τον σίδηρο και λειτουργεί στον οργανισμό σαν αποθήκη σιδήρου.

Τα 2/3 περίπου του αποθηκευμένου σιδήρου είναι συνδεδεμένα με τη Φερριτίνη, ενώ το υπόλοιπο 1/3 περιέχεται στην αιμοσιδηρίνη. 

Η φερριτίνη σχηματίζεται στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα.

Αποτελείται από πρωτεϊνικό κέλυφος, την αποφερριτίνη MB 445.000, που περιέχει διαφορετικές ποσότητες σιδήρου υπό μορφή συμπλέγματος οξυυδροξειδίου του σιδήρου. Η φερριτίνη ανευρίσκεται σχεδόν σ’ όλους τους ιστούς του σώματος ιδιαίτερα όμως στα ηπατοκύτταρα και στα κύτταρα του δικτυοενδοθηλιακού συστήματος, όπου χρησιμεύει ως αποθήκη σιδήρου.

Η φερριτίνη του ορού περιέχει 20-25% σίδηρο.

Η πρόσληψη σιδήρου από τη φερριτίνη γίνεται μετά την οξείδωση του Fe2+ σε Fe3+ και η απελευθέρωση του σιδήρου από τη φερριτίνη γίνεται μετά την αναγωγή του Fe3+ σε Fe2+. Έτσι, η φερριτίνη αποτελεί όχι μόνο πολύ αποτελεσματική παγίδα σιδήρου, αλλά και εύκολη διαθέσιμη πηγή σιδήρου για μεταβολικές ανάγκες.

Διάφορες επιστημονικές μελέτες επιβεβαίωσαν την άμεση σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης της Φερριτίνης και του αποθηκευμένου σιδήρου στον οργανισμό λειτουργώντας ως δείκτης των ποσοτήτων και αποθεμάτων του σιδήρου στον οργανισμό. 

Η συγκέντρωση Φερριτίνης στον ορό, τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε άτομα με έλλειψη ή πλεόνασμα σιδήρου, σχετίζεται άμεσα με την ποσότητα του αποθηκευμένου σιδήρου στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα. Έτσι, η χαμηλή συγκέντρωση Φερριτίνης στον ορό είναι πάντα ενδεικτική της έλλειψης σιδήρου στον οργανισμό, ενώ ψηλή συγκέντρωση Φερριτίνης μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως υπερβολική λήψη σιδήρου, ηπατική νόσος, χρόνιες παθήσεις, νεοπλασίες αίματος, λευχαιμία, νόσος Hodgkin’s κ.λ.π. 

Η σιδηροπενική αναιμία είναι μια συνήθης ασθένεια η οποία μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου, εγκυμοσύνη, αιμοκάθαρση ή αιμοδοσία.

Στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες η σιδηροπενική αναιμία αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα λόγω διαιτητικών εφαρμογών. 

Τα υψηλά επίπεδα φερριτίνης ενδεχομένως να είναι ένδειξη σοβαρότερης νόσησης στην περίπτωση που ο ασθενής έχει προσβληθεί από τη νόσο COVID-19 που προκαλεί ο νέος κοροναϊός SARS-CoV-2. Όταν ενεργοποιηθούν τα μακροφάγα αρχίζουν να εκκρίνουν κυτταροκίνες, ειδικά σηματοδοτικά μόρια που διαμεσολαβούν και ρυθμίζουν την ανοσία. Σε χαμηλές συγκεντρώσεις, βοηθούν τον οργανισμό να προστατευθεί από ιούς και βακτήρια. Σε υψηλά επίπεδα, την λεγόμενη «καταιγίδα κυτταροκινών», μπορεί να είναι θανατηφόρα για το 50% των ασθενών και ειδικά όταν πρόκειται για ηλικιωμένους. Άρα η υπερφερριτιναιμία σωστά έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για μεγαλύτερη νοσηρότητα και ανεπιθύμητο τελικό αποτέλεσμα. Κι αυτό αφορά και στη νόσο COVID-19. 

Ο καθορισμός της συγκέντρωσης της Φερριτίνης στον οργανισμό, αποτελεί μία αξιόπιστη, ευαίσθητη και εξειδικευμένη μέτρηση για την έγκαιρη ανίχνευση της σιδηροπενικής αναιμίας στα αρχικά της στάδια, επειδή η πρώτη αντίδραση του οργανισμού στη μείωση των αποθεμάτων σιδήρου γίνεται με την πτώση των επιπέδων της Φερριτίνης.

Συνεπώς η ανίχνευση ανεπαρκών επιπέδων Φερριτίνης καθιστά δυνατή την αναμενόμενη θεραπεία.

Επιπλέον, η υπερβολική ποσότητα σιδήρου είναι χαρακτηριστικό ασθενειών όπως η μεσογειακή αναιμία και η σιδηροβλαστική αναιμία και επομένως η μέτρηση των επιπέδων της Φερριτίνης συμβάλλει στη διάγνωση και στην παρακολούθηση του ασθενή. 

Η αύξηση της φερριτίνης που παρατηρείται σε οξείες λοιμώξεις (απάντηση οξείας φάσεως) είναι δυνατόν να επισκιάσει τις πραγματικά χαμηλές τιμές φερριτίνης. Ο προσδιορισμός φερριτίνης είναι κλινικά χρήσιμος στη διάκριση ανάμεσα στη σιδηροπενική αναιμία, όπου τα επίπεδα φερριτίνης είναι ελαττωμένα και της «αναιμίας των χρόνιων νοσημάτων» όπου τα επίπεδα φερριτίνης είναι συνήθως φυσιολογικά ή αυξημένα.
Η φερριτίνη του ορού χρησιμοποιείται ακόμη στο διαχωρισμό της ερυθροκυτταρικής μικροκυττάρωσης που οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου (χαμηλές τιμές) από τη μικροκυττάρωση που εμφανίζεται στους ετεροζυγώτες μεσογειακής αναιμίας (φυσιολογικές ή υψηλές τιμές). 

Τα χαμηλά επίπεδα υποδεικνύουν φυσιολογική παθολογία, η ένδειξη <300 mcg/L είναι εντός των ορίων του φυσιολογικού ορίου για έναν άνδρα, ενώ η ένδειξη <150 mcg/L είναι εντός του φυσιολογικού ορίου για μια γυναίκα σε περίοδο εμμηνόρροιας.

Τα συνεχώς υψηλά επίπεδα υποδεικνύουν υψηλό φορτίο σιδήρου (φεριτίνη σιδήρου >1000 mcg/L).

ΠΗΓΗ: MEDLAB ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Διαβάστε επίσης

• 
  
• Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν, πώς γίνεται η διάγνωση.
• Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C
• Αντιμετώπιση σιδηροπενικής αναιμίας με σωστή διατροφή.

Σιδηροπενική αναιμία. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο και βιταμίνη C. Φυτικές πηγές σιδήρου. Πρόληψη αναιμίας στα βρέφη

του Aλέξανδρου Γιατζίδη, Μ.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας γίνεται με αιματολογικές εξετάσεις και, σε περίπτωση ανεπαρκούς εντοπισμού του αίτιου, συμπληρώνονται από έλεγχο κοπράνων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η αιτία είναι η εντερική αιμορραγία.

Οι εξετάσεις που πρέπει να κάνετε είναι:

• O σίδηρος ορού, 
• Η φερριτίνη ορού, 
• Γενική αίματος 
• Και η σιδηροδεσμευτική ικανότητα. 

Αυτές οι εξετάσεις αφορούν την διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας και την παρακολούθηση της θεραπείας. Για να κάνετε αυτές τις εξετάσεις πρέπει να τηρήσετε 10-12 ώρες νηστείας, πριν την αιμοληψία.

Τι είναι η φερριτίνη; 

Είναι η αποθήκη του σιδήρου στο μυελό των οστών.
Αν κάποια στιγμή της ζωής μας, ο σίδηρος που παίρνουμε από τις τροφές δεν επαρκεί τότε:
Αρχικά τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης θα είναι κανονικά. Το σώμα μας θα χρησιμοποιήσει μέρος του αποθηκευμένου σιδήρου. Σ' αυτό το στάδιο δεν υπάρχει κανένα προφανές σύμπτωμα.
Κατόπιν η αιμοσφαιρίνη και η φερριτίνη πέφτουν σε χαμηλά επίπεδα. Το ίδιο και ο αιματοκρίτης μας.

Έχω χαμηλό αιματοκρίτη. Οι εξετάσεις μόνο σιδήρου αρκούν; 

Η απάντηση είναι πως όχι. Αιματοκρίτης κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα, δεν σημαίνει απαραίτητα έλλειψη σιδήρου. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις ασθένειες, που έχουν σαν σύμπτωμα την πτώση του αιματοκρίτη. Ο γιατρός μετά από την κλινική εξέταση θα συστήσει τις απαραίτητες για μας εξετάσεις, όπως:

• Έλεγχος θυρεοειδούς (Τ3, Τ4, TSH ) 
• Anti DNA 
• ΔΕΚ 
• Βιταμίνη Β12 
• Φυλλικό οξύ 
• Αιμοσφαιρίνη κοπράνων 
• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης 
• ΤΚΕ κ.α. 

Τι μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τη σιδηροπενική αναιμία;

Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η ανακάλυψη του αιτίου που έχει προκαλέσει τη σιδηροπενική αναιμία. Το συνηθέστερο σφάλμα που γίνετε είναι η χορήγηση σιδήρου χωρίς να έχει διερευνηθεί η αιτία της αναιμίας . Ο οικογενειακός σας Ιατρός είναι αυτός που θα σας κατευθύνει ανάλογα με το ιστορικό σας και τις απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις ( αιματολογικές , γαστροσκόπηση , κολονοσκόπηση κ.α. ) . Ακολούθως και στις πιο πολλές περιπτώσεις είναι αρκετή η αύξηση του σιδήρου της διατροφής με την κατάλληλη επιλογή των τροφών. Επίσης, κατά την εγκυμοσύνη χορηγούνται πάντα σκευάσματα σιδήρου, εφόσον η διατροφή δεν επαρκεί συνήθως για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών.

Ποιες είναι οι ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο;

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σιδήρου είναι 10mg ανά ημέρα για τον ενήλικα άνδρα και 15mg ανά ημέρα για τις ενήλικες γυναίκες.
 Το σώμα του ανθρώπου περιέχει περίπου 2-4gr. σιδήρου. Η ποσότητα του σιδήρου που χρειάζεται στον ανθρώπινο οργανισμό σχετίζεται με το βάρος την ηλικία, το φύλο, με την πιθανότητα εγκυμοσύνης και την ανάπτυξη του οργανισμού. Βάση αυτών των παραμέτρων που καθορίζουν τις απαιτήσεις του οργανισμού σε σίδηρο πρέπει να δοθεί και η διαιτητική οδηγία. Αν και ο σίδηρος υπάρχει σε πάρα πολλές τροφές, η περιεκτικότητά του στην διατροφή υπολογίζεται ότι δεν υπερβαίνει τα 5 με 7mg για κάθε 1000 θερμίδες.


• Για νεογέννητα έως 6 μηνών : 10 mg καθημ. 
• Παιδιά από 6 μηνών - 4 χρονών : 15 mg καθημ. 
• Γυναίκες από 11 - 50 χρόνων: 18 mg καθημ. 
• Γυναίκες πάνω από 50 χρόνων: 10 mg καθημ. 
• Έγκυες γυναίκες: 30-60 mg καθημ. 
• Άνδρες από 10 - 18 χρόνων: 18 mg καθημ. 
• Άνδρες πάνω από 19 χρόνων: 10 mg καθημ. 

Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε σίδηρο; 

Μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο έχει το κρέας ειδικά το κόκκινο, τα ψάρια και τα πουλερικά. Σε αυτά τα τρόφιμα το μεγαλύτερο ποσοστό (50-60%) του σιδήρου είναι σχετικά εύκολα απορροφήσιμο. Ο Σίδηρος επίσης υπάρχει και στις φυτικές τροφές όπως σε διάφορα φρούτα, σε λαχανικά και ιδιαίτερα αυτά που είναι πράσινα και φυλλώδη και στα δημητριακά. Στα φυτικά προϊόντα όμως ο σίδηρος είναι σε μορφή μη απορροφήσιμη ή απορροφάται αλλά σε μικρό ποσοστό και η ποιότητα του δεν είναι σχετικά καλή.
 

Διάφοροι παράγοντες παρεμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου φυτικής προέλευσης όπως για παράδειγμα οι πολυφαινόλες, συμπεριλαμβανομένης και της τανίνης που βρίσκεται στο τσάι, του οξαλικού οξέος που βρίσκεται στο σπανάκι, στην σοκολάτα και στο τσάι, του EDTA το οποίο είναι ένα συντηρητικό τροφίμων κλπ. 

Διατροφικοί παράγοντες που βοηθούν στην απορρόφηση του σιδήρου είναι η Βιταμίνη C και το κιτρικό οξύ αλλά και υδατάνθρακες όπως η φρουκτόζη και η σορβιτόλη. Επίσης το κόκκινο κρέας με τα ψάρια και τα πουλερικά όταν καταναλώνονται ταυτόχρονα με τις φυτικές τροφές που περιέχουν σίδηρο βοηθούν στην απορρόφηση του. Άλλοι παράγοντες που συντελούν σημαντικά στην απορροφησιμότητα του σιδήρου είναι το Φυλλικό οξύ με κύρια πηγή τα σκούρα και πράσινα λαχανικά και η βιταμίνη Β12 που περιέχεται στο γιαούρτι, στο κρέας κ.λ.π.
Η μερική ανεπάρκεια σε σίδηρο προκαλεί την σιδηροπενική αναιμία και τα συμπτώματα της που είναι κυρίως η εύκολη σωματική και η πνευματική κόπωση, το χλόμιασμα, η ταχυκαρδία, η ανεξήγητη δυσκολία στην αναπνοή όταν καταβάλλεται σωματική προσπάθεια ενώ σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα.

ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΙΔΗΡΟΥ 

• Το συκώτι 
• Το κόκκινο κρέας και κυρίως το μοσχάρι 
• Τα ψάρια 
• Τα πουλερικά 
• Τα Θαλασσινά 
• Οι Ξηροί καρποί 
• Τα Αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες, βερίκοκα και δαμάσκηνα) 
• Το αυγό 
• Οι φακές 
• Τα φασόλια 
• Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο) 
• Το μαύρο ψωμί 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 

Η βιταμίνη C βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου και από τα διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα (χάπια ή διαλύματα σιδήρου). 

Η βιταμίνη C βρίσκεται επίσης σε:

• Μπρόκολο 
• Γκρέιπ φρουτ 
• Ακτινίδια 
• Φυλλώδη πράσινα 
• Μάνγκο 
• Πεπόνια 
• Πορτοκάλια 
• Πιπεριές 
• Φράουλες 
• Ντομάτες 

Το κόκκινο κρέας (μοσχάρι) είναι η πλουσιότερη πηγή σιδήρου. Ειδικά όταν καταναλώνεται συνδυασμένο με λαχανικά, αυξάνεται η απορρόφηση σιδήρου έως 400%. 
Άλλες τροφές που περιέχουν σίδηρο είναι:

• 1 φέτα λευκού ψωμιού 0,9 mg σιδήρου. 
• 1 κούπα σπαγγέτι 2,0 mg σιδήρου. 
• 1 κούπα δημητριακά 18,0 mg σιδήρου. 
• 1 κούπα βρασμένο μπρόκολο 0,7 mg σιδήρου. 
• Φρέσκες πατάτες μαγειρεμένες την φλούδα τους 
• 1 φέτα πεπόνι 4,0 mg σιδήρου. 
• Συκώτι (μοσχαρίσιο ή από κοτόπουλο) 8-25 mg σιδήρου 
• 1 μερίδα χοιρινό ή αρνί 2-3 mg σιδήρου 

ΦΥΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΙΔΗΡΟΥ.

Αν είστε χορτοφάγος δεν είναι ανάγκη να αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, απλώς να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ώστε να σας δώσει το κατάλληλο συμπλήρωμα σιδήρου. Οι καλύτερες φυτικές πηγές σιδήρου είναι το πικροράδικο, το λυκοτρίβολο, η φυσαλίδα, η στελλάρια και το κόκκινο τριφύλλι. Η τσουκνίδα, τα φυλλώδη λαχανικά, τα φασολάκια, οι πατάτες, τα φρούτα, η κολοκύθα, οι σταφίδες, τα ολικής άλεσης σιτηρά, είναι επίσης αποτελεσματικά για την πρόσληψη σιδήρου 

Συμπληρώματα σιδήρου 


Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει σκευάσματα σιδήρου για την αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου στο σώμα σας. Για να βελτιωθεί η απορρόφηση του σιδήρου που υπάρχει στα σκευάσματα, μπορεί να συσταθεί να:

• Πάρτε χάπια σιδήρου με άδειο στομάχι. Εάν είναι δυνατόν, πάρτε τα δισκία σίδερου, όταν το στομάχι σας είναι άδειο. Ωστόσο, επειδή τα χάπια σιδήρου μπορεί να αναστατώσει το στομάχι σας, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε τα δισκία σιδήρου με ένα γεύμα. 
• Πάρτε το σίδερο δισκία με βιταμίνη C. Η βιταμίνη C βελτιώνει την απορρόφηση του σιδήρου. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει τη λήψη σιδήρου μαζί με ένα ποτήρι χυμό πορτοκαλιού ή με ένα συμπλήρωμα βιταμίνης C. 
• Συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, έτσι ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συστήσει ένα κάποιο μαλακτικό. Μια παρενέργεια από την λήψη του σιδήρου είναι τα μαύρα κόπρανα. 

Η ανεπάρκεια σιδήρου δεν μπορεί να διορθωθεί από την μια μέρα στην άλλη. Μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνετε συμπληρώματα σιδήρου για αρκετούς μήνες ή και περισσότερο για την αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου στον οργανισμό. Σε γενικές γραμμές, θα αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα μετά από μια εβδομάδα από την έναρξη της θεραπείας.

Αντιμετώπιση των σοβαρότερων αιτών της ανεπάρκειας σιδήρου. 
Αν τα συμπληρώματα σιδήρου δεν αυξάνουν στο αίμα τα επίπεδα σιδήρου σας, είναι πιθανό η αναιμία οφείλεται σε μια πηγή αιμορραγίας ή ένα πρόβλημα απορρόφησης του σιδήρου που ο γιατρός σας θα πρέπει να διερευνήσει και να αντιμετωπίσει. Ανάλογα με την αιτία, η θεραπεία σιδήρου μπορεί να περιλαμβάνει:

• Φάρμακα, όπως τα από του στόματος αντισυλληπτικά για να ελαφρύνει την βαριά έμμηνο ρύση 
• Τα αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα για τη θεραπεία του πεπτικού έλκους 
• Χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση πολύποδα που αιμορραγεί, όγκο ή ένα ινομύωμα 
• Αν η σιδηροπενική αναιμία είναι σοβαρή, οι μεταγγίσεις αίματος μπορούν να βοηθήσουν. 

Πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας στα βρέφη 


Για να αποτρέψετε την σιδηροπενική αναιμία στα νήπια, θηλάστε το μωρό σας ή ενισχύστε την διατροφή του με ειδικά προϊόντα. Το αγελαδινό γάλα δεν είναι μια καλή πηγή σιδήρου για μωρά και δεν συνιστάται για τα βρέφη κάτω του ενός έτους. Ο σίδηρος από το μητρικό γάλα απορροφάται πιο εύκολα.

Διαβάστε επίσης:

• Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν, πώς γίνεται η διάγνωση.
• Πόσο απαραίτητη είναι η φερριτίνη στον έλεγχο της σιδηροπενικής αναιμίας;
• Δυναμώνοντας το αίμα σας με σίδηρο. Πότε και πώς πρέπει να παίρνετε χάπια σιδήρου.

Χαμηλός αιματοκρίτης. Ποιες οι αιτίες της αναιμίας εκτός από καρκίνο; H αναιμία της χρόνιας φλεγμονής.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

H αναιμία χρόνιας νόσου ή όπως αλλιώς ονομάζεται η αναιμία της χρόνιας φλεγμονής αρχικά συσχετίστηκε με

• λοιμώδη,
• φλεγμονώδη και
• νεοπλασματικά νοσήματα.

Αργότερα όμως, παρατηρήθηκε ότι η αναιμία χρονίας νόσου συναντάται και σε άλλες καταστάσεις όπως,

• στο βαρύ τραύμα,
• στα καρδιαγγειακά νοσήματα,
• στο σακχαρώδη διαβήτη,
• στον υπερ/υπoθυρεοειδισμό και
• στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

Η αναιμία στις μεγάλες ηλικίες τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες είναι συχνό εύρημα και οι επιπτώσεις της στην νοσηρότητα και θνησιμότητα των ατόμων αυτών δεν έχει επαρκώς εκτιμηθεί.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ως αναιμία ορίζουμε την κατάσταση του αίματος κατά την οποία η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερη των 13,5g% στους άνδρες και χαμηλότερη των 12g% στις γυναίκες.

Τα συνηθέστερα νοσήματα που μπορεί να συνοδεύονται από αναιμία χρόνιας νόσου είναι: 

1) οι λοιμώξεις (HIV, φυματίωση, μυκητιάσεις, ελονοσία, οστεομυελίτιδα, χρόνια αποστήματα, σήψη), 
2) τα φλεγμονώδη νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικές αγγειίτιδες, φλεγμονώδης νοσήματα εντέρου, σαρκοείδωση) και 
3) τα κακοήθη νεοπλάσματα συμπαγών οργάνων, τα λεμφώματα και το πολλαπλούν μυέλωμα.

Η διάγνωση της αναιμίας χρόνιας νόσου τίθεται κατά κανόνα εξ’ αποκλεισμού. Συνήθως είναι ορθοκυτταρική, ορθόχρωμη, αλλά σε ποσοστό 25% μπορεί να είναι μικροκυτταρική, ειδικά όταν υπάρχει σιδηροπενία λόγω ταυτόχρονης απώλειας αίματος. Είναι συνήθως ηπίου προς μετρίου βαθμού και συχνά απαιτείται εξέταση του μυελού των οστών προκειμένου να αποκλειστούν άλλα αίτια για την ύπαρξη της αναιμίας. Από τον εργαστηριακό έλεγχο δείκτες όπως, οι MCV και MCHC βρίσκονται συνήθως σε φυσιολογικά επίπεδα, ενώ η φερριτίνη αυξημένη. Η σιδηροδεσμευτική ικανότητα (TBIC) είναι ελαττωμένη και ο μυελός των οστών εμφανίζει αιμοσιδηρίνη με φυσιολογική κυτταροβρίθεια και αυξημένα πλασματοκύτταρα.

H αναιμία χρόνιας νόσου είναι συνήθως ορθόχρωμη, και δεν επηρεάζει τις άλλες κυτταρικές σειρές. Η διαφορική διάγνωση θα πρέπει να περιλαμβάνει: 
α) τη χρόνια σιδηροπενία, 
β) τα θαλασσαιμικά σύνδρομα, 
γ) τις σιδηροβλαστικές παραλλαγές των μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων, 
δ) η φαρμακογενής καταστολή του μυελού. Η μέτρηση του σιδήρου, της τρανσφερίνης και της φεριτίνης δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Το ιστορικό του ασθενούς (οξεία ή χρόνια φλεγμονώδη νόσος) και στοιχεία που να μην αναφέρουν απώλεια αίματος συνηγορούν για την εν λόγω αναιμία.

Η φλεγμονή, γενικά, είναι παθολογική διεργασία, που μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία. Οι σχετιζόμενες με τη φλεγμονή κυτταροκίνες, όπως αναφέρθηκε επάγουν την παραγωγή πρωτεϊνών οξείας φάσης, που αντικατοπτρίζουν την ενεργότητα της φλεγμονής. Η απουσία απόκρισης των προδρόμων μορφών των ερυθροκυττάρων στο ερέθισμα της ερυθροποιητίνης, που είναι μειωμένη, καθώς και
η ελαττωμένη κινητοποίηση του σιδήρου από τα μακροφάγα ευθύνονται κυρίως για την αναιμία της φλεγμονής.
Οι κύριες αιματολογικές διαταραχές που εμφανίζονται στα χρόνια φλεγμονώδη ρευματικά νοσήματα μπορεί να είναι η αναιμία διαφόρου αιτιολογίας, οι διαταραχές των λευκοκυττάρων, των αιμοπεταλίων και της πηκτικότητας και τα αιματολογικά κακοήθη νοσήματα. Τα χρόνια φλεγμονώδη ρευματικά νοσήματα που σχετίζονται με αναιμία χρόνιας νόσου είναι κυρίως η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ), ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), η πολυμυοσίτιδα, η οζώδης πολυαρτηρίτιδα καθώς και τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτις).

Συμπτώματα προκαλούμενα από αναιμία.

• Καταβολή
• Ζάλη
• Κεφαλαλγία
• Διαταραχές του ύπνου
• Ψυχρά άκρα
• Ανορεξία
• Αδυναμία συγκέντρωσης
• Αίσθημα παλμών και δύσπνοια μετά από μικρή κόπωση
• Κατάθλιψη

Θεραπεία της αναιμίας χρόνιας νόσου

Έχει αναφερθεί ήδη ότι η αναιμία γενικά θα πρέπει να θεωρείται σύμπτωμα υποκείμενης νόσου και στις περισσότερες φορές δεν έχει νόημα η ανάταξή της χωρίς την αντιμετώπιση του παράγοντος που την προκάλεσε.
Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις η ανάταξη της αναιμίας χωρίς την αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου θεωρείται σοβαρό ιατρικό λάθος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά είναι ανάπτυξη σιδηροπενικής αναιμίας από νεόπλασμα του παχέος εντέρου (ιδιαίτερα του ανιόντος). Η χορήγηση σιδήρου στην μεθαιμορραγική αυτή αναιμία μόνο, χωρίς την διερεύνηση χειρουργικής επέμβασης στερεί στον ασθενή την δυνατότητα πλήρους ίασης.

Για τους ασθενείς με αναιμία χρονίας νόσου η χορήγηση ερυθροποιητίνης με συγχορήγηση σιδήρου είναι η θεραπεία επιλογής για επιλεγμένους ασθενείς της ομάδος αυτής. 

Στους ασθενείς με χρονία νεφρική ανεπάρκεια η χορήγηση ερυθροποιητίνης με σίδηρο έχει καθιερωθεί από δεκαετίας σχεδόν και έχουν εκδοθεί σχετικά οι κατευθυντήριες οδηγίες. 
Για τους ασθενείς με χρονία φλεγμονή η χορήγηση ερυθροποιητίνης είναι μια επιλογή αλλά δεν έχει καθιερωθεί, ούτε υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες. Για τους ασθενείς με χρονία καρδιακή ανεπάρκεια σε μία πρόσφατη μελέτη από το National Heart and Lung Institute του Λονδίνου, αναφέρεται ότι στους ασθενείς με χρονία καρδιακή ανεπάρκεια η χαμηλή αιμοσφαιρίνη συνδέεται με λειτουργικούς περιορισμούς και η ανάταξη της αναιμίας σε τιμές υψηλότερες από 11,5gr με ερυθροποιητίνη και σίδηρο έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση του ασθενούς τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Διαβάστε επίσης

• Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C
• Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν, πώς γίνεται η διάγνωση.
• Πόσο απαραίτητη είναι η φερριτίνη στον έλεγχο της σιδηροπενικής αναιμίας;
• Δυναμώνοντας το αίμα σας με σίδηρο. Πότε και πώς πρέπει να παίρνετε χάπια σιδήρου.

Σιδηροπενική αναιμία. Γιατί και πώς πρέπει να πάρετε χάπια σιδήρου; Για πόσο διάστημα; Άλλοι τρόποι παροχής σιδήρου

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Κουράζεστε πολύ εύκολα;  

Έχετε χλωμή όψη; 

Έχετε σκεφτεί ότι μπορεί να έχετε αναιμία; 

Μήπως πρέπει να πάρετε σίδηρο;

Tι είναι όμως η σιδηροπενική αναιμία; 

Η σιδηροπενική αναιμία είναι μια μορφή αναιμίας που προκύπτει όταν ο οργανισμός παρουσιάζει έλλειψη σε σίδηρο. Η ανεπάρκεια του σιδηρού διαταράσσει τη λειτουργία της αιμοσφαιρίνης με αποτέλεσμα να περιορίζεται η μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς. Η σιδηροπενική αναιμία είναι η συνηθέστερη μορφή αναιμίας στον κόσμο, και κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες εξαιτίας των εντερικών παρασιτικών μολύνσεων και της πτωχής σε σίδηρο διατροφής.

Που οφείλεται; 

Η σιδηροπενική αναιμία προκαλείται όταν ο οργανισμός: 

•   δεν προσλαμβάνει επαρκές σίδηρο είτε γιατί δεν του παρέχεται μέσω της διατροφής είτε γιατί, ακόμη και όταν του παρέχεται, δε μπορεί να το απορροφήσει εξαιτίας αχλωρυδρίας (δηλαδή αλλαγή στην οξύτητα του στομάχου), γαστρεκτομής, ή συνδρόμων δυσαπορρόφησης 

•   χάνει σίδηρο εξαιτίας αυξημένων αναγκών ( παιδική ηλικία, εγκυμοσύνη, έμμηνος ρύση) 

•   χάνει σίδηρο εξαιτίας αιμορραγίας που προκαλείται από ασθένεια του πεπτικού, όπως είναι οι αιμορροΐδες, το πεπτικό έλκος, τα νεοπλάσματα, η εκκολπωμάτωση, κ.α 

•   χάνει αίμα εξαιτίας αιμορραγίας του εσωτερικού τοιχώματος που προκαλείται από τη μακροχρόνια λήψη ασπιρίνης και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) 

Ο χαμηλός αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων δεν αποτελεί απαραίτητα συνώνυμο της αναιμίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο αριθμός αυτών των κυττάρων είναι φυσιολογικός ή ακόμα και αυξημένος. Αντιθέτως, η αναιμία υπάρχει αναμφισβήτητα, αν είναι πολύ χαμηλά σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα τα ποσοστά:

- Της αιμοσφαιρίνης, δηλαδή της χρωστικής ουσίας που προσδίδει στο αίμα το κόκκινο χρώμα του και μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους περιφερειακούς ιστούς,

- Του αιματοκρίτη, δηλαδή της ποσότητας του αίματος που υπάρχει στα ερυθρά αιμοσφαίρια. 

Ο σίδηρος, είναι ένα συστατικό απαραίτητο για την σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, η οποία μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους ιστούς και τα διάφορα όργανα του σώματος και απομακρύνει το διοξείδιο του άνθρακα.

Το 30% του ολικού σιδήρου περίπου που έχουμε στο σώμα μας βρίσκεται αποθηκευμένο στο συκώτι, το σπλήνα και το μυελό των οστών με τη μορφή ουσιών, όπως φεριτίνη και αιμοσιδηρίνη, προσλαμβάνεται από τον οργανισμό μέσω των τροφών και απορροφάται από το λεπτό έντερο.

Τι μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τη σιδηροπενική αναιμία; 

Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η ανακάλυψη του αιτίου που έχει προκαλέσει τη σιδηροπενική αναιμία. Το συνηθέστερο σφάλμα που γίνετε είναι η χορήγηση σιδήρου χωρίς να έχει διερευνηθεί η αιτία της αναιμίας . Ο οικογενειακός σας Ιατρός είναι αυτός που θα σας κατευθύνει ανάλογα με το ιστορικό σας και τις απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις ( αιματολογικές , γαστροσκόπηση , κολονοσκόπηση κ.α. ) . Ακολούθως και στις πιο πολλές περιπτώσεις είναι αρκετή η αύξηση του σιδήρου της διατροφής με την κατάλληλη επιλογή των τροφών. Επίσης, κατά την εγκυμοσύνη χορηγούνται πάντα σκευάσματα σιδήρου, εφόσον η διατροφή δεν επαρκεί συνήθως για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών.

Γιατί πρέπει να πάρετε χάπια σιδήρου;

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να προσλαμβάνουν όλη την ποσότητα σιδήρου που χρειάζονται ακολουθώντας μια πλούσια και ισορροπημένη διατροφή, οπότε δεν είναι απαραίτητο να παίρνουν συμπληρώματα ή χάπια σιδήρου. Αν τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό σας είναι πολύ χαμηλά, ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συστήσει να παίρνετε χάπι που περιέχει σίδηρο.

Άτομα που χάνουν αίμα από το σώμα τους όπως από το έντερο βρίσκονται ιδιαίτερα σε κίνδυνο να βρεθούν με χαμηλό σίδηρο και αναιμία. Μερικές φορές αιμορραγία από το έντερο μπορεί να μην είναι ορατή στα κόπρανα.

Πώς ενεργούν τα χάπια σιδήρου;

Ο καλύτερος τρόπος της θεραπείας των  χαμηλών επιπέδων σιδήρου στο σώμα είναι η λήψη σιδήρου, είτε ως χάπι είτε ως υγρό. Μερικές φορές χορηγείται και ενδοφλεβίως. Τα χάπια σιδήρου είναι ασφαλή, αποτελεσματικά και η λήψη τους εύκολη έτσι συνήθως δοκιμάζονται πρώτα. Ο σίδηρος στα χάπια απορροφάται από το έντερο και χρησιμοποιείται από τον οργανισμό. Χάπια σιδήρου στη σωστή δόση μπορεί να αποδώσουν μέσα σε λίγες βδομάδες αν υπάρχει σιδηροπενική αναιμία όση και η χορήγηση 2 σακούλες αίματος που είναι φυσιολογικά στο σώμα σας. Η θεραπεία με σίδηρο

μπορεί να πάρει μια-δυο βδομάδες  για να αρχίσει να κάνει την διαφορά στο να νιώθετε καλύτερα.

Πόσο καιρό θα πρέπει να παίρνετε χάπια σιδήρου;

Χάπια σιδήρου συχνά χρειάζονται για τουλάχιστον λίγους μήνες αλλά είναι διαφορετικό για κάθε άτομο. Εξαρτάται από την αιτία για τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου, την ποσότητα απώλειας αίματος και την ανταπόκριση στις αρχικές λίγες βδομάδες θεραπεία.

Ρωτήστε το γιατρό σας πόσο καιρό θα πρέπει να τα παίρνετε και ξαναρωτήστε μετά από την εξέταση αίματος και όταν διαπιστωθεί η αιτία χαμηλού επιπέδου σιδήρου. Μπορεί να υπάρξουν φορές που θα πρέπει να σταματήσετε τα χάπια σιδήρου για λίγο καιρό όπως πριν από κολονοσκόπηση ή αμέσως μετά από μια εγχείρηση. Αν σας τα σταματήσουν, ρωτήστε πότε να τα ξαναρχίσετε ούτως ώστε να μην ξεχαστούν.

Η αύξηση σιδήρου στη δίαιτά μου μπορεί να βοηθήσει στα χαμηλά επίπεδα σιδήρου;

Μια και ένα άτομο ήδη έχει χαμηλό επίπεδο σιδήρου και γίνει αναιμικό είναι δύσκολη η  αποκατάσταση του σιδήρου στον οργανισμό, ακόμα και με μια δίαιτα που είναι υψηλή σε σίδηρο. Τα χάπια σιδήρου φέρνουν τα επίπεδα στο κανονικό πιο γρήγορα, τότε η δίαιτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διατήρηση των επιπέδων υψηλά (με την προϋπόθεση ότι έχει σταματήσει η αιμορραγία).

Πώς λαμβάνονται τα χάπια σιδήρου;

> Πάρτε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας (συνήθως 1 χάπι μια ή δυο φορές τη μέρα). Αν χρειάζεται να παίρνετε χάπι δυο φορές τη μέρα τότε ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει να αρχίσετε με ένα τη μέρα για λίγες μέρες και μετά να το αυξήσετε σε δυο φορές

τη μέρα.

> Ο σίδηρος απορροφάται καλύτερα αν παρθεί με άδειο στομάχι (μια ώρα πριν ή δυο ώρες μετά το φαγητό) αν είναι δυνατό.

> Πάρτε το χάπι σιδήρου με νερό ή χυμό ΟΧΙ με καφέ, τσάι, κόλα, κακάο ή μαύρο κρασί (αυτά μειώνουν την ποσότητα σιδήρου που απορροφάται). Πάρτε ολόκληρο το χάπι (μην το λιώσετε/μασήσετε).

> Τα χάπια σιδήρου πρέπει να παίρνονται 2 ώρες ή περισσότερες μετά μερικά είδη φαρμάκων περιλαμβανομένων και των αντιόξινων, τα χάπια ασβεστίου και μερικά φάρμακα για οστεοπόρωση, θυρεοειδή ή Parkinson’s καθώς και μερικά αντιβιοτικά. Ρωτήστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας.

Τι παρενέργειες μπορεί να έχετε;

Όλα τα άτομα δεν παρουσιάζουν παρενέργειες από χάπια σιδήρου. Μερικές φορές ενοχλούν την κοιλιά, προκαλούν ναυτία (αίσθημα αναγούλας), κοιλόπονο, δυσκοιλιότητα και διάρροια. Συνήθως αυτά καλυτερεύουν καθώς το σώμα σας τα συνηθίζει. Αν έχετε άλλα συμπτώματα ή αν τα πιο πάνω συμπτώματα είναι έντονα ή σας ανησυχούν επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Είναι φυσιολογικό τα χάπια σιδήρου να κάνουν τα κόπρανα μαύρα.

Τρόποι ελάφρυνσης των παρενεργειών

> Λήψη χαπιών σιδήρου με φαγητό ή τη νύχτα μπορεί να βοηθήσει να μειώσει τις ενοχλήσεις στην κοιλιά.

> Αν η δυσκοιλιότητα είναι πρόβλημα, αύξηση της καθημερινής λήψης υγρών και ινών μπορεί να βοηθήσει. Ζητήστε συμβουλή από το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας για ένα ήπιο καθαρτικό αν χρειάζεται.

> Τα πιο κάτω μπορεί μερικές φορές να βοηθήσουν (μιλήστε με το γιατρό σας):

– αλλαγή χαπιών (σε διαφορετικό άλας σιδήρου)

– λήψη 1 χαπιού, 2 ή 3 φορές τη βδομάδα

– λήψη μικρότερης δόσης (1/2 ή 1/3 της ποσότητας του χαπιού) ως υγρό (Ferroliquid)

αύξηση σιγά - σιγά σε 2 ή 3 φορές τη μέρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Υπάρχουν διαθέσιμα πολλά χάπια/τονωτικά σιδήρου που περιέχουν μόνο πολύ μικρή ποσότητα σιδήρου (για αυτό δεν

προκαλούν παρενέργειες). Δεν είναι αρκετά δυνατά για να αυξήσουν τα επίπεδα σιδήρου σας αρκετά γρήγορα.

Άλλοι τρόποι παροχής σιδήρου

Αν δεν μπορείτε να ανεχθείτε τα χάπια σιδήρου

(ιδιαίτερα όταν υπάρχει σημαντική αναιμία), μπορεί να χρειαστεί ενδοφλέβια (ΙV) λήψη σιδήρου μέσω διασωλήνωσης, κατόπιν

συμβουλής από ειδικό γιατρό. Αυτό δεν είναι κάτι που χρειάζεται να γίνεται τακτικά καθώς οι πιο πάνω ενχύσεις συνήθως είναι

αποτελεσματικές.

 Έγχυση σιδήρου με ένεση ενδομυϊκά δεν συστήνεται καθώς προκαλεί πόνο και μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ουλή ή αποχρωματισμό στο δέρμα._

ΠΗΓΕΣ: 

MEDLAB ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ. www.medlab.gr

Βρετανικός ∆ιαιτολογικός Σύλλογος www.bda.uk.com/foodfacts

Βρετανική Υπηρεσία Προδιαγραφών των Τροφίμων: www.eatwell.gov.uk

Επιλογές του NHS http://www.nhs.uk/Pages/HomePage.aspx
Υπηρεσίες Μετάγγισης στο Η.Β. http://www.transfusionguidelines.org.uk/index.aspx

Διαβάστε επίσης

• Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν, πώς γίνεται η διάγνωση.  
• Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C
• Πόσο απαραίτητη είναι η φερριτίνη στον έλεγχο της σιδηροπενικής αναιμίας;

Προσοχή μπορεί να προκληθεί εγκεφαλικό από άτσαλο μασάζ στον αυχένα, απότομη στροφή του κεφαλιού, τραυματισμό;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, Μ.D., medlabnews.gr iatrikanea

Ο αρτηριακός διαχωρισμός είναι μία πάθηση κατά την οποία «ξεκολλάνε» μεταξύ τους οι στοιβάδες ιστού που δημιουργούν τα τοιχώματα των αρτηριών και εισέρχεται ανάμεσά τους αίμα (δημιουργείται δηλαδή ενδοτοιχωματικό αιμάτωμα).

Μπορεί επίσης να προκληθεί όταν υποστεί ρήξη κάποιο αγγείο μέσα στο τοίχωμα των αρτηριών, οπότε δημιουργείται αιμάτωμα και διαχωρίζονται από μέσα.

Το 75% των εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ισχαιμικής αιτιολογίας, ενώ τα υπόλοιπα οφείλονται σε ενδοεγκεφαλική αιμορραγία.

Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ισχαιμικό έμφρακτο) μπορεί να προκαλέσει οποιαδήποτε κατάσταση επιφέρει ελάττωση ή διακοπή της αιματικής ροής σε μια περιοχή του εγκεφάλου. 




Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο συμβαίνουν 30 έως 35 χιλιάδες πρωτοεμφανιζόμενα εγκεφαλικά επεισόδια, ενώ το σύνολο των εισαγωγών στα νοσοκομεία ξεπερνά τις 40 χιλιάδες ετησίως.


Προκαλούν σοβαρές σωματικές, ψυχικές, κοινωνικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις όχι μόνο στους επιζώντες ασθενείς, αλλά και στις οικογένειές τους.

Τα εγκεφαλικά επεισόδια διακρίνονται σε ισχαιμικά, που είναι πιο συχνά και αποτελούν το 85% του συνόλου των εγκεφαλικών και σε αιμορραγικά (15%)

Το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι είτε θρομβωτικό είτε εμβολικό.

Ισχαιμικά εγκεφαλικά έμφρακτα εγκαθίστανται στο 40-60% των α- σθενών, ενώ 20-30% των ασθενών με διαχωρισμό της έσω καρωτίδας παρουσιάζουν παροδικά ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Υπολογίζεται ότι 5% των ασθενών παραμένουν ασυμπτωματικοί. Τα περισσότερα έμφρακτα είναι εμβολικής αιτιολογίας και φλοιώδους ή υποφλοιώδους εντόπισης. Σπανιότερα τα έμφρακτα μπορεί να οφείλονται σε αιμοδυναμική ανεπάρκεια, λόγω χαμηλής αιματικής ροής μέσω της στενωμένης έσω καρωτίδας. 




Ο διαχωρισμός της σπονδυλικής αρτηρίας είναι σαφώς σπανιότερος του διαχωρισμού της έσω καρωτίδας (αναλογία 1:3). Σε περίπτωση προσβολής της εξωκρανιακής μοίρας της σπονδυλικής αρτηρίας, οι ασθενείς μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικοί, να παρουσιάσουν μη ειδικά συμπτώματα κι ευρήματα, όπως 

• ζάλη ή ίλιγγο, 
• εμβοές, 
• ναυτία, 
• αμνησία, 
• ημιανοψία (ελάττωση της όρασης από το ένα μάτι), ή τέλος 
• να εγκαταστήσουν έμφρακτα στο πεδίο κατανομής της οπίσθιας κυκλοφορίας 



Σύνδρομο Horner παρατηρείται στο 36% των περιπτώσεων, ενώ προσβολή των κατώτερων συζυγιών καταγράφεται στο 13% των ασθενών. Ο διαχωρισμός της ενδοκράνιας μοίρας της σπονδυλικής αρτηρίας είναι σαφώς σπανιότερος, εκδηλώνεται με την εικόνα υπαραχνοειδούς αιμορραγίας και χαρακτηριστικά παρατηρείται σε ηλικιακά νεότερους ασθενείς (μέση ηλικία τα 25 έτη) συνοδευόμενη από πολύ χειρότερη κλινική έκβαση, με θνησιμότητα της τάξης του 75%




Παθολογοανατομικά διαπιστώνεται ο σχηματισμός ενός ενδοτοιχωματικού αιματώματος. Δύο είναι οι πιθανοί μηχανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν τέτοιου τύπου βλάβη. Αφενός μπορεί να υπάρξει μερική ρήξη ή σχίσιμο του έσω χιτώνα, με αποτέλεσμα το διαχωρισμό των στοιβάδων του αρτηριακού τοιχώματος και τη συλλογή αίματος μεταξύ τους. Αφετέρου μπορεί να υπάρξει ρήξη και αιμορραγία των τροφοφόρων αγγείων του μέσου χιτώνα (vasa vasorum), με συνέπεια το σχηματισμό του ενδοτοιχωματικού αιματώματος.




Και στις δύο περιπτώσεις το σχηματιζόμενο αιμάτωμα αναπτύσσεται κατά μήκος του μέσου χιτώνα της προσβεβλημένης αρτηρίας. Εφόσον η συλλογή του αίματος εντοπίζεται ακριβώς κάτω από τον έσω χιτώνα, τότε προκαλείται στένωση ή ακόμη και πλήρης απόφραξη του αρτηριακού αυλού. Εάν, όμως, το αιμάτωμα αναπτυχθεί ακριβώς μεταξύ μέσου και έξω χιτώνα, τότε παρατηρείται ο σχηματισμός ψευδοανευρύσματος ή ψευδούς αυλού. Ο ψευδής αυτός αυλός μπορεί στην πορεία να παραμείνει βατός, να υποχωρήσει πλήρως ή όμως και να θρομβωθεί, προκαλώντας στένωση της διαχωρισμένης αρτηρίας. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται για αυτόματο διαχωρισμό των αρτηριών. 

Αιτίες 


Μόλις στο 20% των περιπτώσεων μπορεί η βλάβη να συσχετιστεί με κάποιο τραυματισμό της αυχενικής χώρας π.χ. 

• υπερέκταση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, 
• κάταγμα αυχενικού σπονδύλου, 
• χειροπρακτικές επεμβάσεις, μασάζ κ.λπ.. 



Όμως και σε αρκετές περιπτώσεις αυτόματου αρτηριακού διαχωρισμού αναφέρονται προηγούμενα ήπιας έντασης μηχανικά ερεθίσματα (βήχας, απότομη στροφή της κεφαλής, αύξηση της ενδοθωρακικής πίεσης κ.λπ.), των οποίων η σημασία παραμένει αδιευκρίνιστη. Δεδομένου ότι ανάλογες κινήσεις και φορτία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας και κατά κανόνα δεν προκαλούν απολύτως καμιά βλάβη, εικάζεται μεταξύ των ασθενών που παρουσιάζουν αρτηριακό διαχωρισμό η ύπαρξη αλλοιώσεων της δομής του συνδετικού ιστού, η οποία πιθανόν να προδιαθέτει για τη ρήξη της συνέχειας του αρτηριακού τοιχώματος. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται σοβαρά κι από το γεγονός ότι γνωστά νοσήματα του συνδετικού ιστού, όπως τα σύνδρομα Ehlers-Danlos και Marfan, σχετίζονται με σαφώς αυξημένο κίνδυνο αρτηριακού διαχωρισμού. Αξίζει να επισημανθεί ότι και η ινομυώδης δυσπλασία, η οποία χαρακτηρίζεται από συγγενή διαταραχή της αρχιτεκτονικής του αρτηριακού τοιχώματος, αποτελεί έναν επιπλέον κίνδυνο για την εμφάνιση αρτηριακού διαχωρισμού.




Κλινικά ο αρτηριακός διαχωρισμός εκδηλώνεται στο 60-80% των περιπτώσεων με κεφαλαλγία και αυχεναλγία. Ειδικότερα, σε περιπτώσεις διαχωρισμού της έσω καρωτίδας και της σπονδυλικής αρτηρίας ο πόνος εντοπίζεται στην προσθιοπλάγια τραχηλική και την ινιακή χώρα, αντίστοιχα. Σε τουλάχιστον 30% των περιπτώσεων παρατηρείται αρχικά μερικό ή πλήρες σύνδρομο Horner, προσβολή των κατώτερων εγκεφαλικών συζυγιών ή αναφέρονται εμβοές με σφύζοντα χαρακτήρα. Τα εντοπιστικής σημασίας αυτά ευρήματα και συμπτώματα αποτελούν κατά κανόνα ειδοποιά σημεία, μια και κατά κανόνα κάνουν την εμφάνισή τους αρκετές ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες πριν από την εγκατάσταση ισχαιμικής εγκεφαλικής βλάβης. Σε κάθε περίπτωση ο συνδυασμός νεοεμφανιζόμενης κεφαλαλγίας ή αυχεναλγίας και συνδρόμου Horner (“painful Horner”) θα πρέπει να εγείρει την υποψία αρτηριακού διαχωρισμού. Πιο συγκεκριμένα έχει περιγραφεί για το διαχωρισμό της έσω καρωτίδας μια χαρακτηριστική τριάδα συμπτωμάτων, απαρτιζόμενη από ομόπλευρη κεφαλαλγία, προσωπαλγία ή αυχεναλγία και μερικό σύνδρομο Horner. Στην πράξη η τριάδα αυτή παρατηρείται σε λιγότερο από το ένα τρίτο των ασθενών. Η παρουσία, όμως, δύο εκ των τριών σημείων είναι σαφώς ενδεικτική διαχωρισμού της έσω καρωτίδας. Πάντως σε περισσότερο από 50% των περιπτώσεων η κλινική εικόνα των ασθενών δεν είναι -σύμφωνα με τα προηγούμενα- ενδεικτική διαχωρισμού 




Η δυνατότητα θεραπευτικής παρέμβασης σε ασθενείς με οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο εξαρτάται άμεσα από το χρονικό διάστημα μεταξύ της εμφάνισης των συμπτωμάτων και της εφαρμογής της θεραπείας.

Διαβάστε επίσης

• Συμπτώματα που μπορεί να σημαίνουν εγκεφαλικό και δεν πρέπει να αγνοείτε
• Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου. Πρώτες βοήθειες για εγκεφαλικό
• Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικών Επεισοδίων. Αναγνωρίστε το εγκεφαλικό γρήγορα F.A.S.T. (video).
• Ισχαιμικά και Αιμορραγικά Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Πώς θα αναγνωρίσετε τα σημάδια;
• Μην ξεχνάτε να ελέγχετε το μαγνήσιο. Η έλλειψη του προκαλεί μουδιάσματα, κράμπες, ημικρανίες, κόπωση. Σε ποιες τροφές υπάρχει το μαγνήσιο;
• Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου. Πρώτες βοήθειες για εγκεφαλικό
• Πώς θα προλάβουμε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή ένα νέο εγκεφαλικό
• ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ και ΟΞΕΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Αλέξανδρου Γιατζίδη
Dr.
PhD
https://scholar.google.gr/citations?hl=el&user=x0_XklQAAAAJ