Διπολική διαταραχή, Μανιοκατάθλιψη, Kυκλοθυμία με μεταπτώσεις διάθεσης, μανία, κατάθλιψη

της Βικτωρίας Πολύζου, συμβoύλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Στις 30 Μαρτίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια ημέρα Διπολικής διαταραχής (Μανιοκατάθλιψης). Αυτή είναι και η ημέρα γέννησης του Vincent Van Gogh ο οποίος θεωρείται ότι έπασχε από τη διπολική διαταραχή.

Η Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής διαταραχής είναι σημαντική ημέρα για να θυμόμαστε τους ανθρώπους με διπολική διαταραχή αλλά και για την ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. Δημιουργήθηκε από τρεις διεθνείς οργανώσεις για τη διπολική διαταραχή (Asian Network of Bipolar disorders, International Bipolar Foundation, International Society for Bipolar disorders)

Σε όλους έχει συμβεί σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής μας να νιώθουμε αρκετά χαρούμενοι και μετά από λίγο λυπημένοι με τα συναισθήματα να εναλλάσσονται με γρήγορο ρυθμό και χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Πολλούς από εμάς μας ταλαιπωρεί  αυτή η εναλλαγή της διάθεσης που την επονομάζουμε κυκλοθυμία. Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε ποτέ η κυκλοθυμία χρήζει θεραπείας. Σε πολλούς από εμάς η ένταση και η συχνότητα της κυκλοθυμίας είναι χαμηλή με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται στα φυσιολογικά πλαίσια και πολλές φορές να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες. Για παράδειγμα τη διάθεση στο γυναικείο φύλο την επηρεάζουν σημαντικά οι ορμονικές αλλαγές κατά την διάρκεια του κύκλου οπότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και θεραπείας.    

Οι ξαφνικές εναλλαγές της διάθεσης συνήθως σημαίνουν κατάθλιψη. Μπορεί όμως να είναι ενδεικτικές μιας διπολικής κατάστασης (μανιοκατάθλιψης). Ο ειδικός θα διερευνήσει διεξοδικά το ιστορικό, την έναρξη των συμπτωμάτων και τους πιθανούς εκλυτικούς παράγοντες. Είναι σημαντικό να βρεθούν και να αναλυθούν τα στοιχεία εκείνα τα οποία πυροδότησαν τις εναλλαγές διάθεσης.

Βασικά συμπτώματα της διπολικής διαταραχής (bipolar disorder) είναι ανάλογα με τη φάση μανίας ή κατάθλιψης που βρίσκεται κάποιος.

Οι διπολικές διαταραχές είναι ασθένειες που χαρακτηρίζονται από δύο ακραίες συναισθηματικές διαθέσεις, την έξαρση και την κατάθλιψη. Συνήθως, οι ασθενείς περνούν από φάσεις έντονης μανίας που εναλλάσσονται με φάσεις βαθιάς κατάθλιψης. 
Οι δύο βασικές ψυχιατρικές διαταραχές που περιλαμβάνονται υπό τον όρο Διπολικές Διαταραχές είναι:
- η Διπολική Διαταραχή (ή Μανιοκαταθλιπτική νόσος) και 
- η Κυκλοθυμία (ή Κυκλοθυμική Διαταραχή) 
και διακρίνονται μεταξύ τους από την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων τους.

Η κυκλοθυμία είναι μια ψυχολογική διαταραχή που συνοδεύεται από εναλλαγές της ψυχικής διάθεσης οι οποίες κατά κανόνα οφείλονται στο ίδιο το άτομο και όχι σε εξωτερικούς παράγοντες. Βέβαια εδώ πρέπει να πούμε ότι όταν κάποιος παρουσιάζει ορισμένες κυκλοθυμικές τάσεις δεν είναι κατ' ανάγκη και κυκλοθυμικός.

Η κυκλοθυμία είναι μιας ήπιας μορφής Διπολική Διαταραχή (μανιοκατάθλιψη). Όπως και η Διπολική Διαταραχή έτσι και η κυκλοθυμία είναι μια χρόνια συναισθηματική διαταραχή που προκαλεί διαταραχές και έντονες μεταπτώσεις στη διάθεση. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η παρουσία για τουλάχιστον δύο χρόνια επαναλαμβανόμενων περιόδων υπομανίας, που ακολουθούνται από κατάθλιψη. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της κυκλοθυμικής διαταραχής;

Α) με επίμονα ανεβασμένη, διαχυτική, ή ευερέθιστη διάθεση κατά τη διάρκεια των οποίων τρία (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα έχουν επιμείνει (τέσσερα αν η διάθεση είναι μόνον ευερέθιστη) και ήταν παρόντα σε σημαντικό βαθμό:

1) επαυξημένη αυτοεκτίμηση ή αίσθημα μεγαλείου

2) μειωμένη ανάγκη για ύπνο

3) μεγάλη ομιλητικότητα από ότι συνήθως

4) υποκειμενική αίσθηση ότι οι σκέψεις καλπάζουν

5) απόσπαση της προσοχής από ασήμαντα ερεθίσματα

6) αύξηση των δραστηριοτήτων και ψυχοκινητική διέγερση

7) υπέρμετρη εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες που έχουν μεγάλη πιθανότητα για οδυνηρές συνέπειες.

Β) μεκαταθλιπτική διάθεση η οποία συνοδεύεται από απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης.

Συνήθως ο μανιακός ασθενής χαρακτηρίζεται από έντονη ευερεθιστότητα, παρανοϊκότητα και οργή. Ωστόσο, η υποκειμενική αίσθησή του για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται μπορεί να κυμαίνεται από την υπερβολική και υπέρμετρη ευφορία ως την έντονη δυσφορία. Τα συμπτώματα της μανίας μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Έξαρση, 
• χαρά
• Άσχημη ψυχική διάθεση, 
• θυμός
• Αλλεπάλληλες εναλλαγές στη διάθεση από τη λύπη στη χαρά και πίσω, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα  (συναισθηματική αστάθεια)
• Υπερδραστηριότητα (κινητική ανησυχία, υπερβολική εμπλοκή σε όλους τους τομείς)
• Εύκολη απόσπαση της προσοχής
• Αϋπνία (ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο)
• Υπερφαγία
• Αυξημένη ερωτική επιθυμία 
• Πολύ γρήγορο πέρασμα από θέμα σε θέμα στη συζήτηση, κάνοντας δύσκολη για τους άλλους τη συνέχισή της 
• Ομιλία τόσο γρήγορη που καθιστά δύσκολη την κατανόηση όλων των λέξεων που ειπώνονται (πίεση λόγου)
• Υιοθέτηση πολύ μεγαλειωδών ιδεών (διογκωμένη αυτοεκτίμηση)
• Παραληρηματικές ιδέες και ψευδαισθήσεις

 Από την άλλη μεριά, τα συμπτώματα της Κατάθλιψης στο άτομο με Διπολική Διαταραχή, είναι παρόμοια με εκείνα της καθαρά κλινικής κατάθλιψης και περιγράφονται ως τα ακόλουθα:

• Λυπημένη διάθεση
• Κούραση ή απώλεια ενέργειας
• Διαταραχές ύπνου (υπερβολικός ύπνος ή ανεπαρκής ύπνος με συχνά ξυπνήματα)
• Διαταραχές στη διατροφή (είτε αξιοπρόσεχτη αύξηση στην όρεξη είτε σημαντική απώλεια βάρους ανεξάρτητη από το να κάνει δίαιτα το άτομο)
• Μειωμένη δυνατότητα συγκέντρωσης ή λήψεως αποφάσεων
• Σωματική αναταραχή ή εμφανώς στατική συμπεριφορά
• Συναισθήματα ενοχής, απαισιοδοξίας, ανικανότητας και χαμηλής αυτό-εκτίμησης
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στη ζωή
• Σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας

Αιτίες
 
Η αιτία της διπολικής διαταραχής δεν έχει απόλυτα ξεκαθαριστεί. Επειδή δύο τρίτα των διπολικών ασθενών έχουν οικογενειακό ιστορικό συναισθηματικών διαταραχών, οι ερευνητές έχουν ψάξει για πιθανή γενετική συσχέτιση με την προδιάθεση για τη διπολική διαταραχή.  Η συμβολή των γενετικών παραγόντων στις διαταραχές της διάθεσης φαίνεται από τα αποτελέσματα μελετών σε οικογένειες, σε διδύμους και σε υιοθετημένα άτομα και από τις έρευνες της μοριακής βιολογίας. Υποθέσεις έχουν διατυπωθεί και αφορούν την ατελή κατασκευή της μυελίνης (ουσία που περιβάλλει τους άξονες των νευρικών κυττάρων με σκοπό την προστασία και την μόνωσή τους), την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων ασβεστίου στα νευρικά εγκεφαλικά κύτταρα, την ντοπαμίνη και άλλες χημικές ουσίες- νευροδιαβιβαστές μέσω των οποίων επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα.

Η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, άλλες οργανικές παθολογικές καταστάσεις όπως νοσήματα του θυρεοειδούς, φάρμακα που χορηγούνται για άλλα νοσήματα όπως η κορτιζόνη, μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση μανιακών επεισοδίων.

Γενικές Ιατρικές Καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα διαταραχής της διάθεσης είναι πολλές. Σ' αυτές περιλαμβάνονται εκφυλιστικές νευρολογικές καταστάσεις (π.χ. νόσος του Πάρκινσον, νόσος του Huntington, πολλαπλή σκλήρυνση), νόσος των αγγείων του εγκεφάλου (π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια), μεταβολικές διαταραχές (π.χ. ανεπάρκεια Βιταμίνης Β12), ενδοκρινοπάθειες (υπερ- και υποθυρεοειδισμός, υπέρ- και υποπαραθυρεοειδισμός, υπέρ- και υπολειτουργία των επινεφριδίων), αυτοάνοσες διαταραχές (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), λοιμώξεις από ιό (π.χ. ηπατίτιδα, μονοπυρήνωση, νόσος από HIV) ή άλλες λοιμώξεις, ορισμένοι όγκοι (π.χ. καρκίνος του παγκρέατος, όγκοι του εγκεφάλου).

Πότε χρειάζεται να απευθυνθούμε σε ειδικό;

Σε γενικές γραμμές χρειάζεται να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό όταν οι αλλαγές στη διάθεση μας, μας εμποδίζουν να λειτουργούμε στον εργασιακό, κοινωνικό και οικογενειακό χώρο με φυσιολογικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να αναφερθεί το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε χωρίς καμία αναβολή, όταν η περίοδος της μετάπτωσης της διάθεσης από τη χαρά στη θλίψη και το αντίθετο παρουσιάζεται για τουλάχιστον 2 χρόνια και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το άτομο δεν ήταν ποτέ ελεύθερο των συμπτωμάτων για περισσότερο από 2 μήνες τη φορά. 

Η φαρμακοθεραπεία είναι απαραίτητη σε συνδυασμό με τις απαραίτητες ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις βοηθάει σημαντικά τον ασθενή να σταθεροποιηθεί και να ζήσει φυσιολογικά. Τα σταθεροποιητικά της διάθεσης είναι φάρμακα που διασφαλίζουν ότι η διάθεση του ατόμου όχι μόνο θα γίνει αλλά και θα παραμείνει φυσιολογική. Το λίθιο είναι το πιο παλιό και το πιο διαδεδομένο σταθεροποιητικό. Κάποιες άλλες ουσίες, που αρχικά προορίζονταν για τη θεραπεία της επιληψίας, βρέθηκε στη συνέχεια ότι μπορούν να δράσουν και ως σταθεροποιητικά της διάθεσης. Τα σταθεροποιητικά της διάθεσης χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της οξείας μανίας, αλλά κυρίως στη σταθεροποίηση της διάθεσης και την πρόληψη μελλοντικών υποτροπών. Τα νεότερα αντιψυχωσικά χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση των φάσεων της μανίας και των οξέων μανιακών επεισοδίων. Ορισμένα από αυτά έχει βρεθεί ότι σε κατάλληλη δόση βελτιώνουν τη διάθεση του ασθενή και κατά την καταθλιπτική φάση, αλλά και ότι δρουν ως σταθεροποιητικά της διάθεσης.

Σε πολλές περιπτώσεις η κυκλοθυμία δε χρήζει ψυχοθεραπείας.

Πολλοί που αντιμετωπίζουν όμως αυτό το πρόβλημα για μεγάλο χρονικό διάστημα και με μεγάλη ένταση θα ήταν καλό να απευθυνθούν σε έναν ειδικό για ακολουθήσουν μια θεραπεία.  Η ύφεση των συμπτωμάτων, η ομαλοποίηση της συναισθηματικής διάθεσης και η πρόληψη μελλοντικών υποτροπών αποτελούν κεντρικούς θεραπευτικούς στόχους. Η προτίμηση του είδους θεραπείας εξαρτάται από το άτομο που παρουσιάζει τα συμπτώματα και η ψυχανάλυση είναι μακροχρόνια θεραπεία που εστιάζεται στα ασυνείδητα κίνητρα των συμπτωμάτων, ενώ η γνωσιακή - συμπεριφορική θεραπεία εντοπίζει το πρόβλημα στο παρόν και στην τρέχουσα συνείδηση του ατόμου. Η ύφεση των συμπτωμάτων, η ομαλοποίηση της συναισθηματικής διάθεσης και η πρόληψη μελλοντικών υποτροπών αποτελούν κεντρικούς θεραπευτικούς στόχους. 

Η ψυχοθεραπεία βοηθάει στην αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων και στον έλεγχο και την κατανόηση των συναισθημάτων.

Πρόληψη

Η υγιεινή διατροφή παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα. Η ψυχολογία του ανθρώπου δεν είναι κάτι μαγικό που δεν μπορεί να επηρεαστεί από τις διατροφικές συνήθειες. Η σωστή διατροφή μπορεί να γλιτώσει τον άνθρωπο από πολλά πράγματα και να προλάβει πολλά στραβά. Η υγιεινή διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ψυχολογικής ισορροπίας ενός ανθρώπου. Από την άλλη μεριά, η σαβουροφαγία μπορεί ακόμα και να εντείνει το πρόβλημα. Η γυμναστική "ξυπνάει" τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ ταυτόχρονα τον κάνει πιο δραστήριο. Οι άνθρωποι που γυμνάζονται οποιοδήποτε είδος γυμναστικής και αν έχουν επιλέξει σίγουρα βοηθούν πολύ την ψυχολογία τους να αποκτήσει μια σταθερότητα χωρίς σκαμπανεβάσματα. 

Διαβάστε επίσης

• Κούραση, υπνηλία, κατάθλιψη και δυσκοιλιότητα, μπορεί να οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
• Μπορεί να έχετε κατάθλιψη; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για την θεραπεία της κατάθλιψης;
• Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)

Η κατάθλιψη έχει άμεση συσχέτιση με το μικροβίωμα του εντέρου.

επιμέλεια Βικτώρια Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Η σχέση μικροβίων και ψυχικής υγείας αποτελεί θέμα επιστημονικής συζήτησης εδώ και μερικά χρόνια. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου, αλλά δύο νέες μελέτες υποδηλώνουν ότι ορισμένα βακτήρια του εντέρου μπορεί να πυροδοτούν συμπτώματα της πάθησης αυτής.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι τα ευρήματά τους δεν αποδεικνύουν ότι κάποιο από τα βακτήρια στο έντερο προκαλεί άμεσα την κατάθλιψη. Ωστόσο, αυτό που εντόπισαν, είναι μια ισχυρή συσχέτιση που θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες για νέους διαγνωστικούς βιοδείκτες για τη διαταραχή της διάθεσης.

Η ιδέα ότι το μικροβίωμα του εντέρου μας μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας δεν είναι καινούργια. Ερευνητές έχουν αποκαλύψει πολλές συσχετίσεις εντέρου-εγκεφάλου που υποδηλώνουν ότι οι βακτηριακοί πληθυσμοί στο έντερο συνδέονται με την καταθλιπτική συμπεριφορά.

Οι δυο νέες μελέτες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος HELIUS (Healthy Life in an Urban Setting), στο οποίο συμμετέχουν 23.000 άτομα που ζουν στο Άμστερνταμ. Το HELIUS επικεντρώνεται στις διαφορές στην υγεία μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών εθνοτήτων που ζουν στο ίδιο αστικό περιβάλλον.

Η πρώτη μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, εξέτασε περίπου 3.000 συμμετέχοντες από έξι διαφορετικές εθνότητες. Η μοναδική εθνοτική σύνθεση των συμμετεχόντων, επέτρεψε στους ερευνητές να εξετάσουν για πρώτη φορά πώς οι εθνοτικές διαφορές επηρεάζουν τη σχέση εντέρου και ψυχικής κατάστασης.

Συνολικά, η μελέτη διαπίστωσε σταθερές συσχετίσεις μεταξύ της γενικής μικροβιακής ποικιλομορφίας και της κατάθλιψης, ανεξάρτητα από την εθνικότητα. Ουσιαστικά, όσο πιο ποικιλόμορφος ήταν ο βακτηριακός πληθυσμός του εντέρου ενός ατόμου τόσο λιγότερο πιθανό ήταν να εμφανίσει κατάθλιψη.

Η έρευνα εντόπισε διαφορές στον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης μεταξύ των εθνοτήτων, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να εξηγηθούν από τις παραλλαγές στη σύνθεση του μικροβιώματος του κάθε ατόμου. Ο Τζος Μπος, ένας από τους ερευνητές που συμμετείχαν στη μελέτη, υποθέτει ότι οι διατροφικές διαφορές μεταξύ των εθνοτικών ομάδων που ζουν στο ίδιο αστικό περιβάλλον θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη σχέση μικροβιώματος-κατάθλιψης.

«Οι σημαντικές εθνοτικές διαφορές στην κατάθλιψη φαίνεται όντως να σχετίζονται με εθνοτικές διαφορές στο μικροβίωμα», δήλωσε ο Μπος. «Δεν ξέρουμε ακόμη γιατί συμβαίνει αυτό. Η συσχέτιση αυτή δεν προκλήθηκε από διαφορές στον τρόπο ζωής (κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ) και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Για παράδειγμα, η διατροφή θα μπορούσε να διαδραματίσει κάποιο ρόλο».

Η δεύτερη μελέτη εστίασε πιο συγκεκριμένα στα είδη βακτηρίων του εντέρου που θα μπορούσαν να σχετίζονται με την κατάθλιψη. Αρχικά, οι ερευνητές ανέλυσαν προσεκτικά δείγματα κοπράνων από περίπου 1.000 άτομα από μια συνεχιζόμενη μελέτη για την υγεία του πληθυσμού στο Ρότερνταμ για να εντοπιστούν οι συσχετίσεις μεταξύ συγκεκριμένων βακτηρίων και συμπτωμάτων κατάθλιψης. Δεκατρία είδη βακτηρίων συσχετίστηκαν άμεσα με συμπτώματα κατάθλιψης.

«Η μελέτη βρήκε πειστικά στοιχεία για αύξηση των βακτηριακών ομάδων Sellimonas, Lachnoclostridium, Hungatella και μείωση των Ruminococcus, Subdoligranulum, LachnospiraceaeUCG001, Eubacterium-ventriosum και Ruminococcusgauvreauiigroup στα έντερα των ατόμων με περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Oxford Population Health, συνεργάτης της μελέτης.

«Η ανακάλυψη της συσχέτισης μεταξύ του Sellimonas και των συμπτωμάτων κατάθλιψης είναι το σημαντικότερο νέο εύρημα αυτής της μελέτης. Είδη βακτηρίων που ανήκουν στο γένος Sellimonas εμπλέκονται σε διάφορες φλεγμονώδεις ασθένειες και μπορεί να σχετίζονται με τη φλεγμονή που παρατηρείται σε ασθενείς με κατάθλιψη».

Τα ευρήματα της μελέτης του Ρότερνταμ επικυρώθηκαν στη συνέχεια σε μια ομάδα 1.500 ατόμων από τη μελέτη HELIUS. Αυτό επιβεβαίωσε τη σχέση μεταξύ της κατάθλιψης και του μικροβιώματος σε ένα από τα μεγαλύτερα μέχρι σήμερα δείγματα ανθρώπων. Βέβαια, το ερώτημα είναι αν αυτά τα μικρόβια του εντέρου συμβάλλουν πραγματικά στην κατάθλιψη ενός ατόμου ή αν άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την κατάθλιψη προκαλούν αυτές τις αλλαγές στο μικροβίωμα.

Η Νατζάφ Αμίν, συν-συγγραφέας της μελέτης της Οξφόρδης, δήλωσε ότι η αιτιώδης σχέση είναι ακόμη ασαφής. Ορισμένα από τα βακτήρια που εντοπίστηκαν στη μελέτη είναι γνωστό ότι συνθέτουν αρκετούς βασικούς νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη διάθεση και την κατάθλιψη, οπότε είναι απολύτως εύλογο να υποθέσουμε ότι το μικροβίωμα παίζει αιτιώδη ρόλο στην κατάθλιψη. Σύμφωνα με την ερευνήτρια, είναι εξίσου εύλογο να υποθέσουμε ότι η κατάθλιψη οδηγεί σε άλλες φυσιολογικές αλλαγές που στη συνέχεια μεταμορφώνουν το μικροβίωμα.

Ίσως το πιο άμεσο αποτέλεσμα αυτών των μελετών είναι η διαπίστωση ότι μπορεί να υπάρχει ένα είδος καθολικής υπογραφής των βακτηρίων του εντέρου για την κατάθλιψη. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί θα μπορούσαν να μπορούν να διαγνώσουν αντικειμενικά την κατάθλιψη σε ασθενείς χρησιμοποιώντας βιοδείκτες μικροβιώματος.

«Αυτό που ψάχνουμε να εντοπίσουμε είναι τα βακτήρια που σχετίζονται με τη μείζονα κατάθλιψη», δήλωσε η Αμίν. «Αυτό θα μας βοηθήσει στην αναζήτηση ενός βιοδείκτη για την κατάθλιψη που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντικειμενική μέτρηση για τον εντοπισμό των περιπτώσεων – κάτι που λείπει προς το παρόν», κατέληξε η επιστήμονας.

ΠΗΓΗ: New Atlas

Διαβάστε επίσης

• Μπορεί να έχετε κατάθλιψη; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για την θεραπεία της κατάθλιψης;
• Τι μπορείτε να κάνετε, για να απολαύσετε τις εορταστικές μέρες όσο γίνεται καλύτερα ξεφεύγοντας από την κατάθλιψη και την μελαγχολία.
• Τι προκαλεί τις αυτοκτονίες; Μύθοι και αλήθειες και ποια τα προειδοποιητικά σημεία για μια απόπειρα;

Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης. Χαρακτηρίζεται με εξουθενωτική κούραση, μυϊκούς πόνους, εκνευρισμό, κακή συγκέντρωση

της Βικτωρίας Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Η κόπωση είναι ένα κοινό σε όλους μας αίσθημα, ένα αίσθημα αδυναμίας, εξασθένισης και απουσίας ενεργητικότητας. Σαν κάτι να μην πηγαίνει καλά, σαν οι δυνάμεις να μην φτάνουν για να αντεπεξέλθουμε στο έργο της ημέρας που έχουμε μπροστά μας.

Η κόπωση αποτελεί συχνό παράπονο των ασθενών που επισκέπτονται ιατρούς οποιασδήποτε ειδικότητας. Πολλές φορές οι πάσχοντες αποδίδουν αυτήν τη γενική αδυναμία και την κούραση, σε ψυχολογικούς λόγους.

Από την Βικτοριανή εποχή περιγράφεται ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από ανεξήγητο χρόνιο αίσθημα κόπωσης, τόσο έντονης που καταντά κάθε δραστηριότητα τιτάνιο έργο. Η κόπωση αυτή επιδεινώνεται με την σωματική άσκηση, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που συνοδεύεται από εκνευρισμό, κακή συγκέντρωση και μυϊκούς πόνους. Τότε, η νοσολογική αυτή οντότητα ονομάζονταν νευρασθένεια. Η σύγχρονη ονομασία της είναι "σύνδρομο χρόνιας κόπωσης" Chronic fatigue syndrome (CFS).

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι μια διαταραχή αγνώστου αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από εξουθενωτική κόπωση συνοδευόμενη από σωματικά, συστηματικά και νευροψυχολογικά συμπτώματα. Το σύνδρομο δεν είναι νέο και πιθανά τα άτομα που στο παρελθόν διαγνώστηκαν ως πάσχοντα από μελαγχολία, νευρασθένεια, σύνδρομο προσπάθειας, χρόνια βρουκέλλωση, επιδημική νευρομυασθένια, μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, υπογλυκαιμία, χρόνια καντιντίαση, χρόνια μονοπυρήνωση, χρόνια λοίμωξη από το ιό Epstein-Barr και σύνδρομο μεταϊογενούς κόπωσης έπασχαν από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι δύο φορές πιο συχνό στις γυναίκες από ότι στους άνδρες, ενώ και η ηλικία των ασθενών γενικά κυμαίνεται από 25-45 ετών, παρόλο που έχουν περιγραφεί περιπτώσεις παιδιών και υπερηλίκων.

Που οφείλεται το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης;

Οι πολλές ονομασίες του συνδρόμου αντικατοπτρίζουν και τις πολλαπλές και αμφιλεγόμενες υποθέσεις σχετικά με την αιτιολογία του. Το σύνδρομο φαίνεται να είναι συχνά μεταλοιμώδες και να σχετίζεται με ήπιες διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος και την καθιστική ζωή στην παιδική ηλικία, αλλά και να συνοδεύεται συνήθως από νευροψυχολογικά συμπτώματα ή και κατάθλιψη.

Παλαιότερα υπήρχαν υποψίες ότι είναι ο ιός του Epstein-Barr που προκαλούσε την ασθένεια. Παράλληλα είχε παρατηρηθεί ότι το σύνδρομο αυτό παρουσιαζόταν μετά από μόλυνση, όπως για παράδειγμα μετά από ηπατίτιδα ή ακόμη μετά από το κοινό κρυολόγημα.

Παρά τις διαπιστώσεις αυτές δεν έχει βρεθεί ακόμη το τι προκαλεί την πάθηση. Οι παράγοντες κινδύνου που συσχετίζονται με το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης είναι το συναισθηματικό στρες, οι ορμονικές διαταραχές, οι αλλεργίες, η έκθεση σε ορισμένες τοξίνες, η υπερβολική λήψη αντιβιοτικών, η λοίμωξη από μύκητες, η ύπαρξη κάποιου εντεροϊού, όπως ο ιός της πολυομυελίτιδας, του έρπη κ.ά.

Οι ασθένειες που συνοδεύονται από χρόνια κούραση είναι πολλές και επηρεάζουν πολλά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. 

Μερικές από αυτές είναι οι εξής:

•Οι διάφορες μορφές αναιμίας ακόμη και οι πολύ συχνές αναιμίες λόγω έλλειψης σιδήρου.

•Οι ενδοκρινολογικές παθήσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός, ο διαβήτης, η νόσος του Addison και η ακρομεγαλία.

•Οι καρδιακές παθήσεις, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια.

•Οι διάφορες μορφές αρθρίτιδας, η χρόνια νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο ερυθηματώδης λύκος.

•Οι κακοήθεις νόσοι.

•Οι μολυσματικές ασθένειες, οι ιώσεις, οι βακτηριδιακές λοιμώξεις, το AIDS, η φυματίωση, η μαλάρια, η γρίπη και η λοιμώδης μονοπυρήνωση.

•Η κακή διατροφή, η υπερβολική σωματική εξάσκηση, οι διάφορες μορφές αλλεργίας, οι αϋπνίες, το στρες και η κατάθλιψη.

•Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως είναι τα αντιισταμινικά (που χρησιμοποιούνται εναντίον της αλλεργίας), τα ηρεμιστικά, ορισμένα αναλγητικά, τα αντί-υπερτασικά, τα διουρητικά κ.ά.

Επομένως, επειδή η κούραση είναι ένα σύμπτωμα που υπάρχει σε πολλές ασθένειες, είναι σημαντικό να γίνει μια καλή κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση του ασθενούς για να αποκλειστούν όλες οι άλλες γνωστές αιτίες που προκαλούν κούραση.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Κόπωση που δεν οφείλεται σε σωματική άσκηση και δεν υποχωρεί με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
• Επίμονος χαμηλός πυρετός
• Πόνος στους μυς και στις αρθρώσεις
• Σωματική αδυναμία
• Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος
• Πονόλαιμος με φαρυγγίτιδα
• Πονοκέφαλος που μπορεί να παρουσιάζεται με διαφορετικό τρόπο και τύπο
• Μεγάλοι λεμφαδένες στο λαιμό ή στις μασχάλες
• Αδυναμία συγκέντρωσης και μνήμης
• Συμπτώματα που δεν υποχωρούν για μεγάλο χρονικό διάστημα (έως και 6 μήνες) με αποτέλεσμα της εκδήλωση σωματικής εξάντλησης.
• Κατάθλιψη

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Η χρόνια κόπωση είναι η κούραση που εκδηλώνεται σχεδόν καθημερινά και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα κριτήρια του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης σχετίζονται τόσο με τη διάρκεια των συμπτωμάτων (περισσότερο από έξι μήνες) όσο και με τα ίδια τα συμπτώματα (πονόλαιμος, πονοκέφαλος, πόνος στις αρθρώσεις, πόνος στα άκρα, διόγκωση των λεμφαδένων, διαταραχές ύπνου, έλλειψη συγκέντρωσης και αίσθηση κόπωσης με την παραμικρή άσκηση). Η διάγνωση της πάθησης γίνεται αφού πρώτα αποκλειστούν οργανικές αιτίες όπως χρόνιες φλεγμονώδεις διεργασίες, παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα και των επινεφριδίων και -σπανιότερα- κακοήθειες. 

Για να τεθεί η διάγνωση του συνδρόμου χρονίας κόπωσης πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις

• τα συμπτώματα να διαρκούν πάνω από 6 μήνες
• να μην είναι αποτέλεσμα ακραίας σωματικής καταπόνησης
• τα συμπτώματα να μην ανακουφίζονται πολύ με την ξεκούραση
• να προκαλεί σημαντική μείωση των δραστηριοτήτων του πάσχοντος
• να υπάρχουν τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα

•  υποκειμενικό αίσθημα προβλημάτων στη μνήμη
•  πονόλαιμος
•  ευαίσθητοι λεμφαδένες
•  μυϊκοί πόνοι
•  πόνοι στις αρθρώσεις
•  πονοκέφαλος
•  απουσία του αισθήματος αναζωογόνησης που νιώθουμε μετά από έναν καλό ύπνο
•  κακουχία πέραν των 24 ωρών μετά από έντονη σωματική κόπωση

Επιπλέον, όπως είναι λογικό, θα πρέπει να έχει αποκλειστεί η παρουσία κάποιας σωματικής ή ψυχικής πάθησης που θα μπορούσε να εξηγήσει την κόπωση.

Η διάκριση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης από την κατάθλιψη είναι ιδιαίτερα δύσκολη. 

Για πολλούς ειδικούς, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης δεν είναι παρά μια παραλλαγή της κατάθλιψης. Δεν θα έπρεπε όμως κάποιος καταθλιπτικός να νιώθει θλίψη; Η απάντηση είναι "όχι απαραίτητα". Το συναίσθημα θλίψης δεν αποτελεί παρά ένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης, και μπορεί να υπάρχει κατάθλιψη χωρίς κανένα συναίσθημα λύπης (παλιότερα αυτή η μορφή κατάθλιψης αποκαλούταν "γελαστή κατάθλιψη").

Πέραν από το αρκετά νεφελώδες ακόμα τοπίο περί την σχέση κατάθλιψης- συνδρόμου χρόνιας κόπωσης, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αλληλοεπικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό και με αυτό που στην επίσημη ψυχιατρική νοσολογία αποκαλείται διαταραχή σωματοποίησης. Η θεωρία είναι απλή: με τον ίδιο τρόπο που τα μαλλιά μας μπορεί να ασπρίσουν μέσα σε μια νύχτα αν στενοχωρηθούμε πολύ, το σώμα μας παράγει συχνά σωματικά συμπτώματα, καθόλα πραγματικά και όχι αποκυήματα της φαντασίας μας, που είναι αποτέλεσμα όχι κάποιας σωματικής πάθησης αλλά μιας ψυχολογικής δυσφορίας που δεν μπορεί να εκφραστεί με άλλο τρόπο. Με κάποιο τρόπο, το σώμα μας μας εκδικείται για όλα εκείνα τα συναισθήματα που κρύβουμε κάτω από το χαλί χωρίς να τα επεξεργαστούμε.

Υπάρχει περίπτωση το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης να μην έχει ψυχολογικά αίτια; 

Πολλές μελέτες την τελευταία εικοσιπενταετία προσπάθησαν να συνδέσουν το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης με οξεία ή εμμένουσα λοίμωξη από τον ιό Epstein Barr (EBV), τον κυτταρομεγαλοϊό, τον ερπητοϊό τύπου 6 (HHV-6), τους ρετροϊούς, τους εντεροϊούς, (αλλά και την Candida albicans, το Mycoplasma spp., την Coxiella burnetii και τα Chlamydia pneumoniae), χωρίς να καταφέρουν να αποδείξουν την άμεση ιογενή παθογένεση του συνδρόμου αν και υψηλοί τίτλοι αντισωμάτων προς αρκετούς ιούς έχουν ανιχνευτεί σε πολλούς ασθενείς.

Πολλές διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος, αβέβαιης λειτουργικής σημασίας, όπως ήπιες αυξήσεις των αντιπυρηνικών αντισωμάτων, μειώσεις των υποομάδων των ανοσοσφαιρινών, ανεπάρκεια του λεμφοκυτταρικού πολλαπλασιασμού λόγω μιτογόνων, διαταραχές στην παραγωγή κυτταροκινών αλλά και στις ποσοστιαίες αναλογίες των λεμφοκυτταρικών υποπληθυσμών έχουν αναφερθεί σε πάσχοντες από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, αλλά δεν μπορούν ούτε αυτές να συσχετιστούν με το σύνδρομο, αφού δεν ανιχνεύονται σε όλους τους ασθενείς και δεν σχετίζονται με την βαρύτητα της νόσου.

Διαταραχές του υποθαλαμικού- υποφυσιακού- επινεφριδιακού άξονα έχουν εντοπιστεί σε διάφορες ελεγχόμενες μελέτες, με κάποια στοιχεία για ομαλοποίηση μετά την υποχώρηση της κόπωσης. Αυτές οι νευροενδοκρινικές ανωμαλίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην μειωμένη ενέργεια και καταθλιπτική διάθεση των ασθενών

Ήπια έως μέτρια κατάθλιψη είναι παρούσα στο μισό έως τα δύο τρίτα των ασθενών. Στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι αντιδραστική, αλλά ο επιπολασμός της είναι μεγαλύτερος από αυτόν που εμφανίζεται σε άλλες χρόνιες ασθένειες και ως εκ τούτου ορισμένοι προτείνουν ότι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι ουσιαστικά μία ψυχιατρική διαταραχή και ότι οι διάφορες νευροενδοκρινικές και ανοσολογικές διαταραχές εμφανίζονται δευτεροπαθώς.

Υπάρχει θεραπεία;

Δεν υπάρχει κάποια εξειδικευμένη θεραπεία για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Αρχικά συνιστάται ανάπαυση και διακοπή των δραστηριοτήτων εκείνων που επιβαρύνουν τον οργανισμό με παράλληλη λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή ασπιρίνης. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αϋπνία και μυϊκούς πόνους, χορηγούνται αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης, φλουοξετίνη  και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, καθώς επίσης ενέσεις γ-σφαιρίνης. Αποτελεσματικοί επίσης για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος είναι οι αναστολείς H2 της ισταμίνης, όπως είναι η σιμετιδίνη και η ρανιτιδίνη. Σε όλες τις περιπτώσεις χρόνιας κόπωσης συνιστάται η δοκιμαστική χορήγηση πλήρους σχήματος αντικαταθλιπτικής αγωγής για 1 - 2 μήνες, με το σκεπτικό ότι, αν τα συμπτώματα είναι ψυχογενή, θα βελτιωθούν με τα αντικαταθλιπτικά. Η αγωγή αυτή, ιδίως αν συνδυαστεί με ψυχοθεραπεία, πολύ συχνά οδηγεί σε αποδρομή των συμπτωμάτων. Σε διαφορετική περίπτωση, τα θεραπευτικά περιθώρια είναι στενά.

Πολλοί ασθενείς του Σ.Χ.Κ. αντιμετωπίζουν ψυχολογικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, οι οποίες σημειώνουν βελτίωση μετά από θεραπευτική αγωγή.

Ασθενείς του Σ.Χ.Κ. οφείλουν να διατηρούν δραστήρια κοινωνική ζωή και να ενθαρρύνονται για κάτι τέτοιο. 

Επίσης σημαντικό ρόλο στην θεραπευτική του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης παίζει η σωματική άσκηση.  Ακόμη και η ήπια φυσική άσκηση τους ωφελεί. Για τους εντελώς αγύμναστους καλό θα ήταν να ξεκινούν με διατάσεις και ολιγόλεπτη αεροβική άσκηση, τόση ώστε να μην νιώθουν εξαντλημένοι την επόμενη ημέρα. Με την πάροδο του χρόνου, η φυσική κατάσταση βελτιώνεται σταθερά και η ανοχή στην κόπωση αυξάνει.

Εναλλακτικές θεραπείες όπως ο βελονισμός,  το μασάζ και το τάι τσι έχουν αποδειχθεί ωφέλιμες σε αρκετούς ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Αποτελεσματικά αποδεικνύονται τα μανιτάρια Shiitake, η γλυκόριζα, ο αστράγαλος, το σιβηριανό και ασιατικό τζίνσενγκ, η λάππα και το silymarin που αποτελεί συστατικό του γαϊδουράγκαθου.

Τέλος είναι πολύ σημαντικό να ακολουθηθεί ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής. Αποφύγετε την καφεΐνη, τον ντεκαφεϊνέ καφέ, το αλκοόλ, το αλάτι, τη ραφιναρισμένη ζάχαρη, τα τηγανητά, τα λίπη και το άσπρο αλεύρι και εντάξτε στη διατροφή σας τα φασόλια, το ρύζι, το ψάρι, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρούτα και τα λαχανικά, καθώς επίσης τα φύκια, τα μανιτάρια Shiitake, τη γλυκόριζα και το σκόρδο. Μπορείτε, επίσης, να λάβετε συμπληρώματα συνενζύμου Q10 και βιταμίνης Β12, μαγνήσιο, λεκιθίνη αυγού, βιταμίνη C, Β5 και Β6, Β-καροτίνη, ψευδάργυρο, σελήνιο, χρώμιο και μαγγάνιο.

Διαβάστε επίσης

• Νιώθετε συνεχώς κούραση, δυσφορία, υπνηλία; Κοινά αίτια, που μπορεί να οφείλεται αυτό.
• Πόνος στους μύες, αίσθημα κόπωσης, πονοκέφαλος, αφηρημάδα, διαταραχές του ύπνου, μπορεί να οφείλονται σε μια ρευματική πάθηση την ινομυαλγία.
• Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)

Απλοί τρόποι διαχείρισης του Θυμού και των νεύρων. Απλές συμβουλές, για να χαλαρώσουμε

της Βικτωρίας Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Οι καθημερινές δυσκολίες, οι απρόβλεπτες καταστάσεις, οι αφόρητες πιέσεις, η ένταση στην εργασία ή στο σπίτι, η απογοήτευση, έχουν κατάληξη τα νεύρα, τον θυμό και ξεσπάσματα πολλές φορές χωρίς λόγο και αιτία. 

Ξεσπάσματα σε λάθος χρόνο και απέναντι σε λάθος ανθρώπους.

Κάθε μέρα πολλοί συμπολίτες μας βρίσκονται αντιμέτωποι με τηλεφωνητές τραπεζών και με οξύθυμους υπαλλήλους. Αν μάλιστα είχε κάποιος την ατυχία να έχει πολλά προϊόντα σε πολλές τράπεζες τότε το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο. Κατά μέσον όρο μπορεί να δέχεται δέκα τηλέφωνα την ημέρα, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να φτάσουν και τα 30!!!. Κάθε μέρα είμαστε υποχρεωμένοι να συναλλαγούμε με δημόσιες υπηρεσίες που μπορεί να δημιουργούν πρόβλημα στην διεκπεραίωση κάποιου θέματος μας. Και οι δημόσιοι υπάλληλοι δέχονται την ίδια πίεση με όλους τους υπόλοιπους αλλά έχουν και οι ίδιοι την πίεση από τις τράπεζες και την καθημερινότητα. Επιπροσθέτως έρχονται προβλήματα εργασίας, προβλήματα οικογενειακά και όλη αυτή η πίεση γίνεται εκρηκτική. Άσε τα ακούσματα που κάθε μέρα είναι φόνοι, αυτοκτονίες, εκρήξεις, βομβιστικές ενέργειες, πυροβολισμοί, ληστείες, κλοπές και πόσα άλλα που σου μαυρίζουν την ψυχή. 
Έτσι τυχαίνει να συναντάμε ανθρώπους ευέξαπτους, που μια κουβέντα να τους πεις μπορεί να "εκραγούν". 

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν υπομονή και εξάπτονται εύκολα. Άλλοι χρειάζονται πολύ για να θυμώσουν. Επιπλέον, κάποιοι άνθρωποι έχουν «μάθει» να αντιδρούν επιθετικά και  να υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά ως τρόπο αντιμετώπισης των  δυσκολιών στη ζωή τους. Κάποτε μπορεί να συμβεί κάποιος να σας θυμώσει σε τέτοιο βαθμό που να σας κάνει να του επιτεθείτε φραστικά.
Όταν θυμώνουμε, νιώθουμε νεύρα, άγχος, οργή, και πολλές φορές εκδηλώνουμε επιθετικότητα Μας συμβαίνει όταν μας πληγώνουν, μας προσβάλλουν, μας υποτιμούν, μας τραυματίζουν ψυχικά ή ακόμα και μόνο με την αίσθηση ότι είμαστε πολύ κοντά στον να βιώσουμε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα Η επερχόμενη απειλή του ψυχικού πόνου, ιδίως αν έχουμε πονέσει πολύ στο παρελθόν, μπορεί να πυροδοτήσει το συναίσθημα του θυμού. Σε αυτή την περίπτωση, το θύμα μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε θύτη, στρέφοντας την οργή του, σε αυτόν που το προκάλεσε, στον ίδιο ή ακόμα και σε τρίτα άτομα που δεν φταίνε. Το θέμα δεν είναι το αν θα θυμώσουμε αλλά το πώς θα εκδηλώσουμε αυτό το συναίσθημα. Φανταστείτε την αντίθετη περίπτωση, όπου κάποιος έκδηλα μας προσβάλλει και εμείς τον ακούμε χωρίς να αντιδρούμε
Ο θυμός είναι αποτέλεσμα μιας ματαίωσης, ενός επερχόμενου κίνδυνου ή της πίστης του ατόμου ότι συνέβη κάτι άδικο. Τα ερεθίσματα μπορεί να είναι διαπροσωπικά ή/και κοινωνικά. Μπορεί να αφορούν εξωτερικές καταστάσεις ή εσωτερικά ερεθίσματα (αναμνήσεις ή εικόνες του μυαλού από υποθετικές καταστάσεις). Με την καθοριστική συμμετοχή του εγκεφάλου, ειδικότερα του μεταιχμιακού συστήματος και του υποθαλάμου (αμυγδαλοειδής πυρήνας), τα παραπάνω ερεθίσματα οδηγούν στην αίσθηση του θυμού.
Ο θυμός ακολουθεί συχνά και το φόβο, όταν αυτός έχει περάσει, αλλά η συνεχιζόμενη ενόχληση από τα συμπτώματα άγχους πυροδοτεί ανησυχία (π.χ. η μαμά προς την κόρη: «γιατί έμεινες τόσο αργά έξω, νόμιζα ότι είχες πάθει κάτι»). Η γενική σωματική κατάσταση (κόπωση, πείνα, κούραση κ.α) του ατόμου επηρεάζει την πυροδότηση του θυμού και την έντασή του.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν θυμώνουμε;

Όταν θυμώνουμε, καταλαβαίνουμε αρχικά το θυμό στο σώμα μας: συνήθως αισθανόμαστε ταχυπαλμία, δυσφορία στο θώρακα, αίσθημα ζέστης ή/ και κοκκίνισμα στο πρόσωπο. Στο γνωστικό επίπεδο κάνουμε μία σειρά αρνητικών – συνήθως απόλυτων, υπερβολικών ή υπεργενικευμένων – σκέψεων, φέρνουμε στο μυαλό μας σχετικές εικόνες  από το παρελθόν ή προηγούμενες αντίστοιχες καταστάσεις που μας είχαν θυμώσει, οι οποίες παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, ενώ χαρακτηριστικός είναι και ο επιθετικός εσωτερικός μονόλογος. Ταυτόχρονα, βιώνουμε και άλλα συναισθήματα, όπως απογοήτευση, ματαίωση, στεναχώρια,ενοχή ή φόβο, τα οποία εντοπίζουμε με δυσκολία, καθώς ο θυμός τείνει να επισκιάζει τα υπόλοιπα συναισθήματα που μπορεί εκείνη τη στιγμή να υπάρχουν. Τέλος, και οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν ότι έχουμε θυμώσει, από τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά μας, όπως νευρικότητα στις κινήσεις, υψηλός και κοφτός τόνος φωνής, αλλαγή στη στάση του σώματος. Όταν ο θυμός παραμένει και ο αρνητικός εσωτερικός μονόλογος συνεχίζεται φτάνουμε στην έκρηξη και την επιθετική συμπεριφορά,  λεκτική ή/ και σωματική.
Πώς μπορούμε  να διαχειριστούμε το θυμό μας;
Προφανώς, δε θυμώνουμε όλοι οι άνθρωποι το ίδιο συχνά, με την ίδια ένταση, για τους ίδιους λόγους, ούτε έχουμε και τις ίδιες αντιδράσεις. Το βέβαιο είναι ότι από τη στιγμή που θα θυμώσουμε μεσολαβεί κάποιο χρονικό διάστημα –το οποίο ποικίλει κάθε φορά– μέχρι να εκραγούμε και να αντιδράσουμε επιθετικά. Ο στόχος λοιπόν είναι να καταφέρουμε, αρχικά να αποφεύγουμε τις εκρήξεις του θυμού, δηλαδή την επιθετική συμπεριφορά και στη συνέχεια να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το θυμό μας, ώστε η ένταση του θυμού αλλά και η συχνότητα που εμφανίζεται σταδιακά να μειωθούν.
Τι όμως μπορεί να κάνει κάποιος για να προσπαθήσει να ελέγξει το άγχος, τα νεύρα και την ένταση;  
Ο καθένας μας διαθέτει ήδη ένα ατομικό σχέδιο διαχείρισης του θυμού. Αυτό το ανακαλύπτουμε, αν σκεφτούμε γεγονότα του παρελθόντος, όπου είχαμε θυμώσει, αλλά τελικά καταφέραμε να ελέγξουμε το θυμό μας. Όταν σε μία συζήτηση καταλαβαίνουμε ότι θυμώνουμε, το καλύτερο είναι να τη διακόψουμε, να απομονωθούμε σε ένα χώρο και να σκεφτούμε πιο ψύχραιμα ή να κάνουμε μία δραστηριότητα, μέχρι να ηρεμήσουμε και να επιστρέψουμε στη συζήτηση. Είναι σημαντικό επίσης να βάζουμε ένα «stop» στον  εσωτερικό επιθετικό μονόλογο και να εστιαζόμαστε στο πρόβλημα που πρέπει εδώ και τώρα να επιλύσουμε, χωρίς να ανακαλούμε άλλα γεγονότα του παρελθόντος. Συχνά μία βόλτα, η γυμναστική, αλλά και η κουβέντα με ένα πρόσωπο που εμπιστευόμαστε μπορούν να βοηθήσουν. Τέλος είναι σημαντικό να αρχίσουμε να παρατηρούμε πότε θυμώνουμε και για ποιους λόγους. Συνήθως τότε χρειάζεται να μάθουμε να τροποποιούμε τις σκέψεις που συνδέονται με τα αρνητικά συναισθήματα και ενεργοποιούν το θυμό.

Απλές συμβουλές, για να χαλαρώσουμε

-  βαθιές αναπνοές από το διάφραγμα

-  κάντε μια χαλαρωτική σκέψη, αληθινή ή φανταστική

- σκεφτείτε για λίγο με ψυχρή λογική. Αφήστε το συναίσθημα για αργότερα μέχρι να ηρεμήσετε, αφού ο θυμός κάνει παράλογους και τους πιο λογικούς.
-  χρησιμοποιείστε το χιούμορ

-  αλλάξτε περιβάλλον/κάντε ένα ήρεμο διάλειμμα
-  απομακρυνθείτε/αποφύγετε να παρατηρείτε πράγματα που σας εξοργίζουν (π.χ. η ακαταστασία στο δωμάτιο των παιδιών σας). Αφήστε το για μια πιο ήρεμη στιγμή.

Ο θυμός είναι κάτι που αντιμετωπίζεται, αν κάποιος το θελήσει και προσπαθήσει για αυτό. Τότε τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα γιατί παράλληλα βελτιώνεται και η αυτοεικόνα αλλά και οι διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Αν βλέπετε ότι με τον καιρό και παρά τις προσπάθειές σας δεν μπορείτε να διαχειριστείτε το θυμό σας, τότε είναι καλό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού για να το προσπαθήσετε μαζί.

Διαβάστε επίσης

Στην εποχή μας, υπάρχει συσσωρευμένος θυμός. Τρόποι αναγνώρισης και διαχείρισης του θυμού

10 γρήγοροι και εύκολοι τρόποι για μείωση του στρες

Μπορεί να έχετε κατάθλιψη; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για την θεραπεία της κατάθλιψης;

Τι είναι το Σύνδρομο της Ύβρεως; Πολλοί ηγέτες Πάσχουν από αυτό; Ποια τα συμπτώματα;

της Βικτωρίας Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, μαθηματικός, medlabnews.gr iatrikanea

Το Σύνδρομο της Ύβρεως είναι μια διαταραχή χωρίς προφανή αιτία, που εκδηλώνεται όταν κάποιος αναλάβει την εξουσία. Εμφανίζεται συνήθως με την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος μετά την ανάληψη ηγετικών θέσεων όχι μόνο στην πολιτική αλλά γενικότερα στην διοίκηση ομάδων.

Πρώτος ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Λόρδος Dr David Owen, εξέδωσε το 2008 το βιβλίο με τίτλο In Sickness and in Power: Illness in Heads of Government during the last 100 years (Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία) όπου εισήγαγε στην ψυχιατρική νοσολογία, αλλά και στον χώρο των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, μία καινούρια ψυχιατρική οντότητα που την ονόμασε «Σύνδρομο της Ύβρεως». Δανείστηκε τον όρο από την αρχαία ελληνική γραμματεία, όπου η υπέρβαση του μέτρου, η αλαζονεία και η περιφρόνηση για τους θεϊκούς και ανθρώπινους νόμους ονομαζόταν Ύβρις, με συνέπεια την αγανάκτηση των θεών (Νέμεσις) οι οποίοι έστελναν την Τήσι για να θολώσει την κρίση του υβριστή και να τον οδηγήσει στην καταστροφή. 

Σύμφωνα με τα γραφόμενά του, αρκετοί ηγέτες όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ, αλλά και ο Τόνυ Μπλερ και ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος –κατά τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου- πέσανε θύματα του συνδρόμου αυτού, το οποίο συνδέεται άμεσα με την άσκηση εξουσίας.

Ο λόρδος Όουεν ισχυρίζεται ότι η εξουσία μπορεί να επιφέρει αλλαγές στη διανοητική κατάσταση του ατόμου, οι οποίες εκδηλώνονται με τη μορφή υβριστικής συμπεριφοράς. Το Σύνδρομο της Ύβρεως επηρεάζει όσους αποκτούν εξουσία και μεθούν από αυτήν. Ο Όουεν ισχυρίζεται ότι μερικοί ηγέτες γίνονται αλαζονικοί, αυθάδεις και περιφρονητικοί, θεωρώντας τους εαυτούς τους υπεράνω ανθρωπίνων ορίων και οιασδήποτε μορφής κοινωνικών κανόνων.

Αναλυτικά, το άτομο που πάσχει από το Σύνδρομο της Ύβρεως:

Παρουσιάζει τη ναρκισσιστική τάση να θεωρεί τον κόσμο ως πεδίο όπου ασκεί εξουσία και επιζητά την αναγνώριση και τη δόξα.

Μιλάει με μεσσιανικό ύφος για τις ενέργειές του και υπερτονίζει τα επιτεύγματά του.

Εμπιστεύεται απόλυτα την κρίση του και αγνοεί τις υποδείξεις άλλων.

Πιστεύει ότι δεν είναι υπόλογο στο ταπεινό δικαστήριο της κοινής γνώμης αλλά σε εκείνο της ιστορίας.

Αρνείται πεισματικά να αλλάξει γραμμή πλεύσης λόγω υπερβολικής αυτοπεποίθησης και αρέσκεται στις κολακείες.

Δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα.

Προτιμά τις ενέργειες που ευνοούν την εικόνα του.

Ο λόρδος Όουεν εισηγείται ότι όλοι οι υποψήφιοι ηγέτες πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις πριν από την υποψηφιότητά τους, καθώς επίσης και σε ετήσια περιοδική εξέταση ενώ βρίσκονται στην εξουσία. Τα αποτελέσματα, δε, πιστεύει ότι θα πρέπει να ανακοινώνονται δημοσίως. Κάτι ανάλογο θα πρέπει να τηρείται, κατά την άποψή μου, και με τους ηγέτες μεγάλων εταιρειών και οργανισμών, με τους υψηλόβαθμους δικαστές, τους στρατιωτικούς και όσους άλλους έχουν στα χέρια τους την ευθύνη μεγάλων ομάδων.

Η ψυχική υγεία τους επηρεάζει ή μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις τους και να έχει θετικές ή και καταστροφικές επιπτώσεις σε έναν οργανισμό, μια χώρα, σε έναν λαό ή σε όλον τον κόσμο. Βασική όμως προϋπόθεση δημιουργίας αυτού του συνδρόμου είναι να υπάρχει το ανάλογο υπόστρωμα, τόσο το γενετικό όσο και, ακόμα περισσότερο, το επίκτητο.

Αυτό που μπορεί να επιτύχει η σύγχρονη επιστήμη είναι η διάγνωση.

Αυτό όμως που μπορούν και που θα πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι με τη στήριξή τους ή μη είναι η αποπομπή αυτών που δεν καλύπτουν τα κριτήρια του χρηστού ηγέτη που ασχολείται με το καλό των ανθρώπων των οποίων ηγείται και όχι με το να γίνει ο ίδιος πλούσιος η διάσημος.

Οι εκφάνσεις και οι συνέπειες του συνδρόμου αυτού δεν περιορίζονται, μάλιστα, στον χώρο της πολιτικής αλλά επεκτείνονται και σε όλα τα πεδία άσκησης εξουσίας (π.χ. διοικητικής, στρατιωτικής ή οικονομικής) με την οικονομική κρίση που ταλανίζει τα τελευταία χρόνια την Ενωμένη Ευρώπη -και ιδιαίτερα τη χώρα μας, τις τελευταίες μάλιστα ημέρες με πρωτοφανούς τριτοκοσμικής εντάσεως εικόνες και ταλαιπωρίες- να παρουσιάζεται από τον Λόρδο Όουεν ως επακόλουθο της υβριστικής και αλαζονικής συμπεριφοράς και της μειωμένης επαφής με την πραγματικότητα αρκετών μεγαλοστελεχών, εκτελεστικών διευθυντών και διευθυνόντων συμβούλων των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. 

Μια τέτοια προσέγγιση σίγουρα θα είχε αρκετό ενδιαφέρον αν, στα καθ' ημάς, επιχειρούσαμε να δούμε κατά πόσον οι πολιτικοί ηγέτες που οδήγησαν τη χώρα μας σε αυτόν τον κυκεώνα διεθνούς επαιτείας, λιτότητας και -τις τελευταίες ημέρες- κεφαλαιακής ασφυξίας, ήταν υπό την επήρεια του «Συνδρόμου της Ύβρεως».

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι ο υβριστής ήταν το άτομο που υπερεκτιμούσε τις δυνάμεις του -πολιτικές, οικονομικές, στρατιωτικές, – και παρουσίαζε αλαζονική συμπεριφορά έναντι των νόμων, των άγραφων νόμων και της ηθικής. 

Αυτή όμως η συμπεριφορά προκαλούσε τη Νέμεση, τη Θεία τιμωρία!

Διαβάστε επίσης

• Ο ψεύτης και η παθολογία του. Γιατί πιστεύουμε τον ψεύτη;
• Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)
• Νιώθετε συνεχώς κούραση, δυσφορία, υπνηλία; Κοινά αίτια, που μπορεί να οφείλεται αυτό.
• Τι είναι το περίφημο Σύνδρομο της Στοκχόλμης; Τι ακριβώς είναι αυτή η κατάσταση, πότε και πως εμφανίζεται; Γιατί λέγεται ότι ο σημερινός Έλληνας πάσχει από αυτό
• Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή σύνδρομο burnout. Ποιες οι αιτίες και τα συμπτώματα που προκαλεί;
• Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή σύνδρομο burnout. Γιατροί με burnout. Κάντε το τεστ για να δείτε αν πάσχετε
• Οι φοβίες, μιας επερχόμενης καταστροφής, φέρνουν αύξηση καρδιακών παλμών, κρίσεις πανικού, κοινωνική απομόνωση. Οδηγίες επιβίωσης