Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και μπροστά από τη σπονδυλική στήλη. Παράγει ένζυμα που είναι απαραίτητα στην πέψη και ορμόνες που ρυθμίζουν τη γλυκόζη αίματος.
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι από τις σοβαρότερες μορφές καρκίνου. Είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτων λόγω καρκίνου παρά το γεγονός ότι αποτελεί μόνο 2% του συνόλου των καρκίνων που εκδηλώνονται κάθε χρόνο.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος (World Pancreatic Cancer Day) καθιερώθηκε το 2013 και διοργανώνεται κάθε χρόνο την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου με πρωτοβουλία του World Pancreatic Cancer Coalition (Παγκόσμια Ένωση Παγκρεατικού Καρκίνου) , για να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τον καρκίνο του παγκρέατος, έναν από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους καρκίνους.
Πρόκειται για μια ύπουλη, επιθετική και σχετικά σιωπηρή νόσο που σπάνια εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 45 χρόνων και προσβάλει άντρες και γυναίκες σε αναλογία 1,3:1. Η επίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Η διάγνωση του είναι δύσκολη στα αρχικά στάδια γεγονός που επηρεάζει τη θεραπευτική αντιμετώπιση και την πρόγνωση. Κατά τη στιγμή της διάγνωσης 52% των ασθενών έχουν απομακρυσμένη νόσο και 26% έχουν περιοχική διασπορά. Η προέλευση της πλειοψηφίας των κακοήθων νεοπλασμάτων (95%) προέρχεται από την εξωκρινή μοίρα του οργάνου και διακρίνονται σε αδενοκαρκινώματα, κυσταδενοκαρκινώματα και λοβιακά. Το υπόλοιπο 5% των κακοηθειών προέρχεται από την ενδοκρινή μοίρα του οργάνου. Από τα νεοπλάσματα της εξωκρινούς μοίρας το 90% είναι αδενοκαρκινώματα και συνηθέστερα εντοπίζονται στην κεφαλή ενώ λιγότερο συχνά έχουν εντόπιση στο σώμα και στην ουρά. Οι νεοπλασίες του παγκρέατος τυπικά καθίστανται στους περιοχικούς λεμφαδένες, στο ήπαρ και λιγότερο συχνά στους πνεύμονες. Σπάνια περιγράφονται μεταστατικές εστίες στα οστά. Κατά συνέχεια ιστού επεκτείνονται σε γειτονικά όργανα όπως το δωδεκαδάκτυλο, το στομάχι και το έντερο. Ελάχιστες φορές η νόσος επεκτείνεται στον εγκέφαλο ωστόσο μπορεί να προκαλέσει μηνιγγική καρκινωμάτωση.
2. Τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος όταν υπάρχουν, είναι παρόμοια με αυτά πολλών άλλων ασθενειών
3. Η ανατομική θέση του παγκρέατος, βαθιά στην κοιλιά, πίσω από το στομάχι, το λεπτό έντερο, το συκώτι, τη σπλήνα, τη χοληδόχο κύστη, δεν ευκολύνει τη διάγνωση
4. Οι εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι εύκολες
Για τους λόγους αυτούς, η διάγνωση καρκίνου του παγκρέατος σπάνια γίνεται στα αρχικά στάδια. Επίσης η νόσος έχει την τάση να κάνει μεταστάσεις νωρίς στην εξέλιξη της.
Δυστυχώς πολλές φορές όταν γίνει η διάγνωση, ανακαλύπτεται ότι η νόσος έχει διηθήσει λεμφαδένες, αιμοφόρα αγγεία και άλλους ιστούς ή όργανα. Οι όγκοι αυτοί, συχνά δεν μπορούν να αφαιρεθούν. Όμως η ολική χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου παγκρέατος, είναι η μόνη ελπίδα ίασης.
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ο έκτος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνος στην Ευρώπη.
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σημαντικά πιο συνήθης σε άνδρες νεαρής ηλικίας παρά σε νεαρές γυναίκες. Εν τούτοις, η διαφορά αυτή μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας.
Περίπου το 75% του συνόλου των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος παρουσιάζουν μεταστατική νόσο κατά την αρχική διάγνωσή τους.
Πρόκειται για μια ύπουλη, επιθετική και σχετικά σιωπηρή νόσο που σπάνια εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 45 χρόνων και προσβάλει άντρες και γυναίκες σε αναλογία 1,3:1. Η επίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Η διάγνωση του είναι δύσκολη στα αρχικά στάδια γεγονός που επηρεάζει τη θεραπευτική αντιμετώπιση και την πρόγνωση. Κατά τη στιγμή της διάγνωσης 52% των ασθενών έχουν απομακρυσμένη νόσο και 26% έχουν περιοχική διασπορά. Η προέλευση της πλειοψηφίας των κακοήθων νεοπλασμάτων (95%) προέρχεται από την εξωκρινή μοίρα του οργάνου και διακρίνονται σε αδενοκαρκινώματα, κυσταδενοκαρκινώματα και λοβιακά. Το υπόλοιπο 5% των κακοηθειών προέρχεται από την ενδοκρινή μοίρα του οργάνου. Από τα νεοπλάσματα της εξωκρινούς μοίρας το 90% είναι αδενοκαρκινώματα και συνηθέστερα εντοπίζονται στην κεφαλή ενώ λιγότερο συχνά έχουν εντόπιση στο σώμα και στην ουρά. Οι νεοπλασίες του παγκρέατος τυπικά καθίστανται στους περιοχικούς λεμφαδένες, στο ήπαρ και λιγότερο συχνά στους πνεύμονες. Σπάνια περιγράφονται μεταστατικές εστίες στα οστά. Κατά συνέχεια ιστού επεκτείνονται σε γειτονικά όργανα όπως το δωδεκαδάκτυλο, το στομάχι και το έντερο. Ελάχιστες φορές η νόσος επεκτείνεται στον εγκέφαλο ωστόσο μπορεί να προκαλέσει μηνιγγική καρκινωμάτωση.
Η ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος παρουσιάζουν δυσκολίες διότι:
1. Στα αρχικά στάδια δεν υπάρχουν αξιοσημείωτα σημεία ή συμπτώματα2. Τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος όταν υπάρχουν, είναι παρόμοια με αυτά πολλών άλλων ασθενειών
3. Η ανατομική θέση του παγκρέατος, βαθιά στην κοιλιά, πίσω από το στομάχι, το λεπτό έντερο, το συκώτι, τη σπλήνα, τη χοληδόχο κύστη, δεν ευκολύνει τη διάγνωση
4. Οι εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι εύκολες
Για τους λόγους αυτούς, η διάγνωση καρκίνου του παγκρέατος σπάνια γίνεται στα αρχικά στάδια. Επίσης η νόσος έχει την τάση να κάνει μεταστάσεις νωρίς στην εξέλιξη της.
Δυστυχώς πολλές φορές όταν γίνει η διάγνωση, ανακαλύπτεται ότι η νόσος έχει διηθήσει λεμφαδένες, αιμοφόρα αγγεία και άλλους ιστούς ή όργανα. Οι όγκοι αυτοί, συχνά δεν μπορούν να αφαιρεθούν. Όμως η ολική χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου παγκρέατος, είναι η μόνη ελπίδα ίασης.
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ο έκτος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνος στην Ευρώπη.
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σημαντικά πιο συνήθης σε άνδρες νεαρής ηλικίας παρά σε νεαρές γυναίκες. Εν τούτοις, η διαφορά αυτή μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας.
Περίπου το 75% του συνόλου των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος παρουσιάζουν μεταστατική νόσο κατά την αρχική διάγνωσή τους.
Μάθε τα συμπτώματα, γιατί η πρώιμη διάγνωση είναι καταλυτική.
Κύρια συμπτώματα: Πόνος στην κοιλιά ή στην πλάτη, απώλεια βάρους, ίκτερος, ναυτία, αλλαγές στις εντερικές συνήθειες, διαβήτης, κατάθλιψη, φλεβική θρόμβωση.
Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου;
Στα πρώιμα στάδια, ο παγκρεατικός καρκίνος μπορεί να είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, καθώς δεν παρουσιάζει συνήθως συγκεκριμένα συμπτώματα, γεγονός που δυσχεραίνει την πρώιμη διάγνωση. Ωστόσο, καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται, τα συμπτώματα πιθανότατα αυξάνουν. Το ποια ακριβώς συμπτώματα εμφανίζονται εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που συμπεριλαμβάνουν τον τύπο του παγκρεατικού καρκίνου, το πού εντοπίζεται ο καρκίνος στο πάγκρεας και τις επιπτώσεις που έχει στον οργανισμό.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου είναι:
Κατάθλιψη / μελαγχολία
Η εμφάνιση κατάθλιψης δεν είναι κάτι ασυνήθιστο μετά την διάγνωση του καρκίνου. Ωστόσο στην περίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος, η κατάθλιψη μπορεί να είναι σύμπτωμα του καρκίνου πριν την διάγνωση. Λέγεται ότι ο πρώτος ορισμός της μελαγχολίας δόθηκε από τον Ιπποκράτη τον 5ο αιώνα ως η «μέλαινα χολή», σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος.
Ναυτία
Αίσθηση αδιαθεσίας, που μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους. Ένας όγκος μπορεί να αποφράσσει τον χοληφόρο πόρο ή να πιέζει το δωδεκαδάκτυο, γεγονός που παρεμποδίζει την πέψη. Μπορεί να προκαλεί φλεγμονή γύρω του, μέσα στο πάγκρεας ή ίκτερο.
Ανεξήγητη Απώλεια Βάρους
Ο οργανισμός καίει περισσότερες θερμίδες από όσο συνήθως. Μπορεί να παρατηρηθεί μείωση της όρεξης ή της επιθυμίας για ορισμένες τροφές. Αυτή η επαγόμενη από τον καρκίνο απώλεια βάρους ονομάζεται καχεξία και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι θερμίδες και οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό. Μπορεί να συμβεί χωρίς να παρατηρείται αξιοσημείωτος πόνος.
Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: Στεατόρροια
Η στεατόρροια έχει ως αποτέλεσμα τα κόπρανα να να είναι λιπαρά, ανοιχτόχρωμα και δύσοσμα. Μπορεί να επέλθει ως συνέπεια της απόφραξης του χοληφόρου πόρου και μπορεί να οφείλεται σε κάποιον καρκινικό όγκο του παγκρέατος.
Έναρξη διαβήτη μη σχετιζόμενη με αύξηση βάρους
Ο καρκίνος του παγκρέατος καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θολή όραση, υπερβολική κόπωση, κοψίματα / μώλωπες που καθυστερούν ασυνήθιστα να επουλωθούν, αίσθηση μεγάλης πείνας ή δίψας ακόμα και αν τρώτε και πίνετε νερό κανονικά
Ενδείξεις ίκτερου Χωρίς Πόνο
Οι συνηθέστερες ενδείξεις ίκτερου είναι η ωχροκίτρινη χρώση του δέρματος και του άσπρου των ματιών. Ο ίκτερος μπορεί επίσης να σχετίζεται με κνησμό και σκουρόχρωμα ούρα.
Πόνοι στην κοιλιά
Συχνά αρχίζει με δυσφορία ή πόνο στην κοιλιακή χώρα, που μπορεί να εξαπλωθεί στην πλάτη. Οι πόνοι μπορεί να επιδεινώνονται μετά το φαγητό ή όταν ξαπλώνετε. Στην αρχή ο πόνος μπορεί να έρχεται και να φεύγει, αλλά μπορεί να καταστεί πιο επίμονος με την πάροδο του χρόνου.
Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: διάρροια
Η επίμονη διάρροια μπορεί να είναι ένδειξη κάποιας πιο σοβαρής πάθησης ακόμη και άν δεν είναι καρκίνος του παγκρέατος. Έξι ή περιισσότερες υδαρείς κενώσεις την ημέρα για πάνω από δύο ημέρες μπορεί να περιγραφούν ως επίμονη διάρροια. Εαν η διάρροια αρχίζει να επηρεάζει τις καθημερινές σας δραστηρίοτητες, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Πόνοι στην μέση της πλάτης
Περίπου 7 στα 10 άτομα με παγκρεατικό καρκίνο επισκέπτονται αρχικά τον γιατρό τους γιατί νιώθουν πόνους στην μέση της πλάτης. Αυτό συμβαίνει εάν ο όγκος εντοπίζεται στο σώμα ή την ουρά του παγκρέατος και πιέζει τα νεύρα.
Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση
Δυσκολίες στην αναπνοή ή πόνος μπορεί να προκληθούν από θρόμβους αίματος σε μία εν τω βάθει φλέβα, όπως αυτές των ποδιών, της λεκάνης ή των χεριών. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλείται από προβλήματα που σχετίζονται με τον παγκρεατικό καρκίνο.
Αν βιώνετε επίμονα δύο ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα, γεγονός που δεν είναι φυσιολογικό για εσάς, θα πρέπει να απευθυνθείτε στον παθολόγο σας, γιατί αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποδεικνύουν καρκίνο του παγκρέατος.
Αίτια του καρκίνου του παγκρέατος
Κανείς δεν γνωρίζει τα ακριβή αίτια του καρκίνου του παγκρέατος. Οι γιατρός σπάνια μπορεί να εξηγήσει γιατί ένα άτομο παθαίνει καρκίνο του παγκρέατος και άλλος δεν παθαίνει. Ωστόσο, είναι σαφές ότι αυτή η ασθένεια δεν είναι μεταδοτική. Κανείς δεν μπορεί να ''κολλήσει'' καρκίνο από άλλο πρόσωπο.
Η έρευνα έχει δείξει ότι άτομα με ορισμένους παράγοντες κινδύνου έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλους να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Ένας παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες ενός ατόμου για την ανάπτυξη μιας ασθένειας.
Μελέτες έχουν βρει τους εξής παράγοντες κινδύνου:
1. Γενετικοί παράγοντες Μεγάλο ποσοστό των ασθενών με νεοπλασίες του παγκρέατος φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια KRAS2 και CDKN2. Σημαντικός αριθμός πασχόντων έχει μεταλλάξεις στα γονίδια p53 και Smad4. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις ανιχνεύονται και σε άτομα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου όπως για παράδειγμα σε χρόνια παγκρεατίτιδα το 30% των ασθενών παρουσιάζει μεταλλάξεις στο γονίδιο Kras. Tέλος το γονίδιο BRCA2 που συνδέεται με τις νεοπλασίες του μαστού σχετίστηκε πρόσφατα με τον παγκρεατικό καρκίνο. Το 5%-10% των ασθενών παρουσιάζει οικογενειακό ιστορικό παγκρεατικού νεοπλάσματος. Γενετικά σύνδρομα όπως το MEN(multiple endocrine neoplasia), το FAP(familiar adenomatodous polyposis) και το σύνδρομο Gardner, η κληρονομική αλλά και η χρόνια παγκρεατίτις αποτελούν παράγοντες επικινδυνότητας. Η μαύρη φυλή, οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.
2. Κάπνισμα Αποτελεί αδιαμφισβήτητο παράγοντα κινδύνου της νόσου και οι καπνιστές έχουν τουλάχιστον διπλάσια πιθανότητα για νόσηση. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως ο κίνδυνος αυτός είναι δοσοεξαρτώμενος. Σε οικογένειες με ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος πιστεύεται πως το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου και μάλιστα η νόσος εμφανίζεται 10-20 χρόνια νωρίτερα.
3. Διαιτητικοί παράγοντες Η παχυσαρκία και μάλιστα η κεντρικού τύπου και συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες όπως η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η χαμηλή κατανάλωση λαχανικών και φρούτων αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη της νόσου.
4. Σακχαρώδης διαβήτης Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν 2πλάσιο ως και 3πλάσιο κίνδυνο εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.
5. Χρόνια παγκρεατίτιδα Έχουμε ήδη αναφερθεί στη σχέση χρόνιας παγκρεατίτιδας και καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων ώστε 4% των ατόμων που πάσχουν από χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζουν παγκρεατική νεοπλασία μετά από διάστημα περίπου 20 χρόνων .
Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας ή μια διατροφή πλούσια σε λίπος μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες καρκίνου του παγκρέατος.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με γνωστούς παράγοντες κινδύνου δεν παθαίνουν καρκίνο του παγκρέατος. Από την άλλη πλευρά, πολλοί που μπορούν να έχουν την ασθένεια δεν έχουν κανέναν από αυτούς τους παράγοντες. Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος θα πρέπει να συζητήσουν την ανησυχία αυτή με το γιατρό τους. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει τρόπους για τη μείωση του κινδύνου και μπορούν να προγραμματίσουν το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα για προληπτικό έλεγχο.
Θεραπεία
Η θεραπεία των παγκρεατικών νεοπλασιών αποσκοπεί αρχικά στην ίαση και σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή στόχος είναι η παράταση του χρόνου ζωής με ταυτόχρονη όμως βελτίωση της ποιότητας της και αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου, κυρίως του άλγους.
Χειρουργική: Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου. Πριν από την απόφαση για χειρουργική εξαίρεση απαραίτητη κρίνεται η σταδιοποίηση του νεοπλάσματος προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη χειρουργική τεχνική. Σε γενικές γραμμές οι κακοήθειες του παγκρέατος διακρίνονται σε εξαιρέσιμες, μη εξαιρέσιμες και οριακά εξαιρέσιμες. Στις τελευταίες η πορεία της χειρουργικής διαδικασίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία του χειρουργού. Η διήθηση των αγγειακών σχηματισμών μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευτική για τη χειρουργική αντιμετώπιση του όγκου. Σήμερα η διήθηση της άνω μεσεντέριου και της πυλαίας φλέβας δε θεωρείται πλέον αντένδειξη.
Χειρουργικές τεχνικές
1) Παγκρέατο -Δωδεκαδακτυλεκτομή: Ασθενής με εξαιρέσιμο νεόπλασμα της κεφαλής του παγκρέατος υπόκεινται συνήθως σε παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή γνωστή ως Whipple. H διαδικασία περιλαμβάνει την εκτομή του άντρου του στομάχου μετά του δωδεκαδάκτυλου, της χοληδόχου κύστεως μετά του χοληδόχου πόρου και της κεφαλής του παγκρέατος μέχρι τη μεσότητα του σώματος του οργάνου. Για την εκτέλεση της Whipple δεν πρέπει να υπάρχει διήθηση στην ηπατική αρτηρία, στην πυλαία και άνω μεσεντέρια φλέβα , στο ήπαρ και στους επιχώριους λεμφαδένες.
2) Υφολική παγκρεατο -δωδεκαδακτυλεκτομή: Έχει μικρότερη θνησιμότητα από τη Whipple όμως η χρήση της περιορίζεται σε όγκους του σώματος και της ουράς οι οποίοι συνήθως εξαιτίας της θέσεως τους διαγιγνώσκονται καθυστερημένα και εξαιρούνται δύσκολα.
3) Ολική παγκρεατεκτομή: Αν και η χειρουργική αυτή τεχνική έχει αυξημένη θνησιμότητα παραμένει σημαντική ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το νεόπλασμα επεκτείνεται στον αυχένα του οργάνου και τα όρια εκτομής είναι διηθημένα και όταν το παγκρεατικό κολόβωμα είναι εύθρυπτο και δεν είναι εφικτή η αναστόμωση στην εντερική έλικα.
Χημειοθεραπεία
Η έρευνα έχει δείξει ότι άτομα με ορισμένους παράγοντες κινδύνου έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλους να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Ένας παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες ενός ατόμου για την ανάπτυξη μιας ασθένειας.
Μελέτες έχουν βρει τους εξής παράγοντες κινδύνου:
1. Γενετικοί παράγοντες Μεγάλο ποσοστό των ασθενών με νεοπλασίες του παγκρέατος φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια KRAS2 και CDKN2. Σημαντικός αριθμός πασχόντων έχει μεταλλάξεις στα γονίδια p53 και Smad4. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις ανιχνεύονται και σε άτομα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου όπως για παράδειγμα σε χρόνια παγκρεατίτιδα το 30% των ασθενών παρουσιάζει μεταλλάξεις στο γονίδιο Kras. Tέλος το γονίδιο BRCA2 που συνδέεται με τις νεοπλασίες του μαστού σχετίστηκε πρόσφατα με τον παγκρεατικό καρκίνο. Το 5%-10% των ασθενών παρουσιάζει οικογενειακό ιστορικό παγκρεατικού νεοπλάσματος. Γενετικά σύνδρομα όπως το MEN(multiple endocrine neoplasia), το FAP(familiar adenomatodous polyposis) και το σύνδρομο Gardner, η κληρονομική αλλά και η χρόνια παγκρεατίτις αποτελούν παράγοντες επικινδυνότητας. Η μαύρη φυλή, οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.
2. Κάπνισμα Αποτελεί αδιαμφισβήτητο παράγοντα κινδύνου της νόσου και οι καπνιστές έχουν τουλάχιστον διπλάσια πιθανότητα για νόσηση. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως ο κίνδυνος αυτός είναι δοσοεξαρτώμενος. Σε οικογένειες με ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος πιστεύεται πως το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου και μάλιστα η νόσος εμφανίζεται 10-20 χρόνια νωρίτερα.
3. Διαιτητικοί παράγοντες Η παχυσαρκία και μάλιστα η κεντρικού τύπου και συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες όπως η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η χαμηλή κατανάλωση λαχανικών και φρούτων αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη της νόσου.
4. Σακχαρώδης διαβήτης Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν 2πλάσιο ως και 3πλάσιο κίνδυνο εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.
5. Χρόνια παγκρεατίτιδα Έχουμε ήδη αναφερθεί στη σχέση χρόνιας παγκρεατίτιδας και καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων ώστε 4% των ατόμων που πάσχουν από χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζουν παγκρεατική νεοπλασία μετά από διάστημα περίπου 20 χρόνων .
Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας ή μια διατροφή πλούσια σε λίπος μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες καρκίνου του παγκρέατος.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με γνωστούς παράγοντες κινδύνου δεν παθαίνουν καρκίνο του παγκρέατος. Από την άλλη πλευρά, πολλοί που μπορούν να έχουν την ασθένεια δεν έχουν κανέναν από αυτούς τους παράγοντες. Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος θα πρέπει να συζητήσουν την ανησυχία αυτή με το γιατρό τους. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει τρόπους για τη μείωση του κινδύνου και μπορούν να προγραμματίσουν το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα για προληπτικό έλεγχο.
Η θεραπεία των παγκρεατικών νεοπλασιών αποσκοπεί αρχικά στην ίαση και σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή στόχος είναι η παράταση του χρόνου ζωής με ταυτόχρονη όμως βελτίωση της ποιότητας της και αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου, κυρίως του άλγους.
Χειρουργική: Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου. Πριν από την απόφαση για χειρουργική εξαίρεση απαραίτητη κρίνεται η σταδιοποίηση του νεοπλάσματος προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη χειρουργική τεχνική. Σε γενικές γραμμές οι κακοήθειες του παγκρέατος διακρίνονται σε εξαιρέσιμες, μη εξαιρέσιμες και οριακά εξαιρέσιμες. Στις τελευταίες η πορεία της χειρουργικής διαδικασίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία του χειρουργού. Η διήθηση των αγγειακών σχηματισμών μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευτική για τη χειρουργική αντιμετώπιση του όγκου. Σήμερα η διήθηση της άνω μεσεντέριου και της πυλαίας φλέβας δε θεωρείται πλέον αντένδειξη.
Χειρουργικές τεχνικές
1) Παγκρέατο -Δωδεκαδακτυλεκτομή: Ασθενής με εξαιρέσιμο νεόπλασμα της κεφαλής του παγκρέατος υπόκεινται συνήθως σε παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή γνωστή ως Whipple. H διαδικασία περιλαμβάνει την εκτομή του άντρου του στομάχου μετά του δωδεκαδάκτυλου, της χοληδόχου κύστεως μετά του χοληδόχου πόρου και της κεφαλής του παγκρέατος μέχρι τη μεσότητα του σώματος του οργάνου. Για την εκτέλεση της Whipple δεν πρέπει να υπάρχει διήθηση στην ηπατική αρτηρία, στην πυλαία και άνω μεσεντέρια φλέβα , στο ήπαρ και στους επιχώριους λεμφαδένες.
2) Υφολική παγκρεατο -δωδεκαδακτυλεκτομή: Έχει μικρότερη θνησιμότητα από τη Whipple όμως η χρήση της περιορίζεται σε όγκους του σώματος και της ουράς οι οποίοι συνήθως εξαιτίας της θέσεως τους διαγιγνώσκονται καθυστερημένα και εξαιρούνται δύσκολα.
3) Ολική παγκρεατεκτομή: Αν και η χειρουργική αυτή τεχνική έχει αυξημένη θνησιμότητα παραμένει σημαντική ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το νεόπλασμα επεκτείνεται στον αυχένα του οργάνου και τα όρια εκτομής είναι διηθημένα και όταν το παγκρεατικό κολόβωμα είναι εύθρυπτο και δεν είναι εφικτή η αναστόμωση στην εντερική έλικα.
Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία είναι συμπληρωματική της χειρουργικής αντιμετώπισης. Η γεμσιταβίνη και η 5-φλουορουακίλη είναι τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα χημειοθεραπευτικά. Σε ασθενείς με μεταστατική νόσο ο συνδυασμός των δυο ουσιών οδηγεί σε μεγαλύτερη αύξηση της επιβίωσης από ότι η γεμσιταβίνη μόνη της. Η καπεσιταβίνη μόνη ή σε συνδυασμό με την ερλοτινίβη αποτελεί δεύτερης γραμμής θεραπεία σε όσους δεν ανέχονται τη γεμβιταβίνη.
Αναλγητική-Παρηγορητική Αγωγή
Η ανακούφιση των ασθενών από το άλγος είναι μέγιστης σημασίας. Ακόμη και σε ασθενείς που δεν επιδέχονται θεραπεία και βρίσκονται σε τελικά στάδια η αντιμετώπιση του άλγους δεν πρέπει να υποεκτιμάται. Ναρκωτικά αναλγητικά και αντικαταθλιπτικά σε κατάλληλες δόσεις βελτιώνουν την ποιότητα ζωής. Η ακτινοβολία χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του νεοπλασματικού άλγους αλλά δεν μεταβάλλει την επιβίωση.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μια μεγάλη μηχανή κατευθύνει την ακτινοβολία στην κοιλιακή χώρα. Η θεραπεία με ακτινοβολία μπορεί να χορηγηθεί από μόνο της, ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ή και τα δύο.
Η θεραπεία με ακτινοβολία είναι τοπική θεραπεία. Επηρεάζει μόνο τα καρκινικά κύτταρα στην περιοχή που γίνεται θεραπεία . Για την ακτινοθεραπεία, οι ασθενείς πηγαίνουν στο νοσοκομείο ή σε κλινική, συχνά 5 ημέρες την εβδομάδα για αρκετές εβδομάδες.
Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα που παραμένουν στην περιοχή μετά την επέμβαση. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για την ανακούφιση του πόνου και άλλων προβλημάτων που προκαλούνται από τον καρκίνο.
Ο προσεκτικός σχεδιασμός και οι συχνοί έλεγχοι με εξετάσεις είναι σημαντικοί. Ο καρκίνος του παγκρέατος και η θεραπεία του μπορεί να είναι δύσκολοι για τους ασθενείς ώστε να αφομοιώσουν τα τρόφιμα και να διατηρήσουν το κατάλληλο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα. Ο γιατρός θα ελέγχει τον ασθενή για τυχόν απώλεια βάρους, αδυναμία και έλλειψη ενέργειας. Οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν να λάβουν φάρμακα για την αποκατάσταση των ενζύμων και των ορμονών που παράγονται από το πάγκρεας. Ο γιατρός θα παρακολουθεί τον ασθενή ώστε να γίνετε ρύθμιση των δόσεων των φαρμάκων αυτών.
Ο γιατρός, ο διαιτολόγος, ή άλλος φορέα παροχής υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να συμβουλεύουν τους ασθενείς σχετικά με τους τρόπους που παρέχονται ώστε να διατηρηθεί μια υγιεινή διατροφή.
Θεραπευτικές εξελίξεις
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μια μεγάλη μηχανή κατευθύνει την ακτινοβολία στην κοιλιακή χώρα. Η θεραπεία με ακτινοβολία μπορεί να χορηγηθεί από μόνο της, ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ή και τα δύο.
Η θεραπεία με ακτινοβολία είναι τοπική θεραπεία. Επηρεάζει μόνο τα καρκινικά κύτταρα στην περιοχή που γίνεται θεραπεία . Για την ακτινοθεραπεία, οι ασθενείς πηγαίνουν στο νοσοκομείο ή σε κλινική, συχνά 5 ημέρες την εβδομάδα για αρκετές εβδομάδες.
Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα που παραμένουν στην περιοχή μετά την επέμβαση. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για την ανακούφιση του πόνου και άλλων προβλημάτων που προκαλούνται από τον καρκίνο.
ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΣΧΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ;
Τα άτομα με καρκίνο του παγκρέατος δεν μπορούν να αισθάνονται το φαγητό που τρώνε, ειδικά αν είναι σε άσχημη κατάσταση ή κουρασμένοι. Επίσης, οι παρενέργειες της θεραπείας, όπως η ανορεξία, η ναυτία, ή ο εμετός μπορεί να κάνουν το φαγητό δύσκολο. Τρόφιμα μπορεί να έχουν διαφορετική γεύση. Παρόλα αυτά, οι ασθενείς θα πρέπει να προσπαθήσουν να πάρουν αρκετές θερμίδες και πρωτεΐνες για να ελέγξουν την απώλειας βάρους, να διατηρήσουν τη δύναμη τους , και την προώθηση της θεραπείας. Επίσης, η καλή διατροφή βοηθά συχνά τα άτομα με καρκίνο να αισθάνονται καλύτερα και να έχουν περισσότερη ενέργεια.Ο προσεκτικός σχεδιασμός και οι συχνοί έλεγχοι με εξετάσεις είναι σημαντικοί. Ο καρκίνος του παγκρέατος και η θεραπεία του μπορεί να είναι δύσκολοι για τους ασθενείς ώστε να αφομοιώσουν τα τρόφιμα και να διατηρήσουν το κατάλληλο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα. Ο γιατρός θα ελέγχει τον ασθενή για τυχόν απώλεια βάρους, αδυναμία και έλλειψη ενέργειας. Οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν να λάβουν φάρμακα για την αποκατάσταση των ενζύμων και των ορμονών που παράγονται από το πάγκρεας. Ο γιατρός θα παρακολουθεί τον ασθενή ώστε να γίνετε ρύθμιση των δόσεων των φαρμάκων αυτών.
Ο γιατρός, ο διαιτολόγος, ή άλλος φορέα παροχής υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να συμβουλεύουν τους ασθενείς σχετικά με τους τρόπους που παρέχονται ώστε να διατηρηθεί μια υγιεινή διατροφή.
Θεραπευτικές εξελίξεις
Η εξέλιξη των χειρουργικών τεχνικών και οι έρευνες στον τομέα των χημειοθεραπευτικών όπως η χρήση της πακλιταξέλης σε συνδυασμό με τη γεμβιταβίνη υπόσχονται αύξηση της επιβίωσης και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.
Διαβάστε επίσης
- Καρκίνος του Παγκρέατος (από τους πιό θανατηφόρους). Ποια τα 10 συμπτώματα; Νεότερες θεραπείες (video)
- Οξεία Παγκρεατίτιδα. Ποιες οι αιτίες, πως γίνεται η διάγνωση και ποια η θεραπεία. Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
- Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του Παγκρέατος, για πρώτη φορά φέτος (video)
- O Steve Jobs εφυγε σήμερα, μετά από χρόνια πάλης με τον καρκίνο του παγκρέατος.
- Τι είναι η χημειοθεραπεία; Τι κάνει στα καρκινικά κύτταρα και πόσο απαραίτητη είναι στην θεραπεία; (chemotherapy)
Είμαστε Ειδησεογραφικό Μέσο για Ειδήσεις και Ιατρικά Νέα, Διαπιστευμένο στο Υπουργείο Υγείας, ένα από τα μεγαλύτερα portal υγείας της χώρας. Γράφουν και Υπογράφουν Ιατροί, υγειονομικοί, συντάκτες υγείας μέλη σε Ενώσεις Συντακτών. Η εγκυρότητα ελέγχεται από το ΙΕΚΕΤΥ - Ινστιτούτο Ενημέρωσης και Επικοινωνίας της Υγείας
