10 Χρόνια του Συλλόγου Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Τα πιο σημαντικά γεγονότα

Του Αλεξάνδρου Γιατζιδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr / iatrikanea 

Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε το επετειακό τεύχος του Συλλόγου Ατόμων με σκλήρυνση κατά Πλάκας. Μας ζητήθηκε από τον Σύλλογο να προλογίσουμε αυτό το επετειακό τεύχος, πράγμα που κάναμε με μεγάλη χαρά. Σε αυτόν τον πρόλογο προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε τα πιο σημαντικά γεγονότα που αφορούν την Σκλήρυνση κατά Πλάκας ή Πολλαπλή Σκλήρυνση καθώς και ένα σύντομο βιογραφικό της Βάσως Μαράκα που είναι η Πρόεδρος του Συλλόγου.

Στίβεν Χόκινγκ: Ο άνθρωπος που νίκησε τον χρόνο και έγραψε την ιστορία του

Σε ηλικία 76 ετών απεβίωσε, στο σπίτι του στο Κέιμπριτζ, ο εμβληματικός Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος εδώ και δεκαετίες βρισκόταν καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο, εξαιτίας ανίατης νευρολογικής νόσου.

Ένας άνθρωπος που συγκίνησε τους πάντες με την προσωπική περιπέτεια της υγείας του και ένας επιστήμονας που -παρόλο που μιλούσε με συνθετική φωνή- ενέπνευσε πολλούς άλλους επιστήμονες με τις πρωτοποριακές ιδέες του. Και, αναμφίβολα, ήταν ο συνδυασμός αυτών των δύο, ενός τόσο προχωρημένου νου σε ένα τόσο αχρηστευμένο σώμα, που τον βοήθησε να γίνει παγκόσμιο σύμβολο.

Έγινε διάσημος για το έργο του πάνω στις μαύρες τρύπες, τη βαρύτητα και τη γενική σχετικότητα, ενώ ήταν ο συγγραφέας πολλών δημοφιλών βιβλίων, με κορυφαίο τη «Σύντομη Ιστορία του Χρόνου», που είχε εκδοθεί το 1988, μεταφράσθηκε σε 40 γλώσσες (και στα ελληνικά) και πούλησε περισσότερα από δέκα εκατομμύρια αντίτυπα. Οι κακεντρεχείς πάντως το ονόμασαν «το σπουδαιότερο αδιάβαστο βιβλίο στην ιστορία»!

 Όπως δήλωσε ο φυσικός Μίτσιο Κάκου στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», «από την εποχή του 'Αλμπερτ Αϊνστάιν είχε να υπάρξει ένας επιστήμονας που να έλξει τόσο πολύ τη φαντασία του κοινού και να γίνει αγαπητός σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».

 Η κινηματογραφική ταινία «Η θεωρία του παντός» το 2014 για τη ζωή του Χόκινγκ, με τον θαυμάσιο Έντι Ρεντμέιν στον πρωταγωνιστικό ρόλο να κερδίζει το Όσκαρ καλύτερου ηθοποιού, έκανε ευρύτερα γνωστό τον Βρετανό κοσμολόγο. Ο ίδιος χάρηκε με την ταινία και δήλωσε για τον Ρεντμέιν «μερικές φορές νόμιζα ότι ήμουν εγώ».

 Αλλά το πιο εντυπωσιακό δεν ήταν ότι ο Χόκινγκ έγραψε την ιστορία του χρόνου από την απαρχή του σύμπαντος. Ήταν ότι ο ίδιος είχε τελικά πολύ χρόνο στη διάθεσή του, παρόλο που όταν ως φοιτητής το 1963, σε ηλικία μόλις 21 ετών, διαγνώσθηκε με αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, γνωστή και ως νόσο Λου Γκέριγκ ή του κινητικού νευρώνα, οι γιατροί του έδιναν δύο μόνο χρόνια ζωής.

 Όμως ο Χόκινγκ, που ποτέ δεν έχασε το βρετανικό χιούμορ του, παρά τη δύσκολη κατάστασή του, διέψευσε κάθε προσδοκία και έζησε για να γίνει ο πιο διάσημος επιστήμονας μετά τον 'Αϊνστάιν. Ακόμη και όταν η νευροεκφυλιστική νόσος του επέτρεψε να κουνάει μόνο τα μάτια του και ένα δάχτυλο, οι διανοητικές δυνάμεις του φαίνονταν ακμαίες.

 Όπως είπε κάποια μέρα, «μολονότι κρεμόταν ένα σύννεφο πάνω από το μέλλον μου, διαπίστωσα, προς μεγάλη μου έκπληξη, ότι απολάμβανα τη ζωή μου στο παρόν περισσότερο από ό,τι πριν. Και τότε άρχισα να κάνω πρόοδο στην έρευνά μου». Ο στόχος του ήταν απλός, όπως εξήγησε: «Η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος, γιατί είναι όπως είναι και γιατί τελικά υπάρχει». Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί απλό...

Οι μαύρες τρύπες

 Από επιστημονική άποψη, ο Χόκινγκ θα μείνει μάλλον στα χρονικά της επιστήμης, επειδή έθεσε ένα ασυνήθιστο ερώτημα: Πότε μια μαύρη τρύπα δεν είναι μαύρη; Όταν εκρήγνυται, ήταν η απάντησή του.

Το πρώτο του επιστημονικό επίτευγμα, σύμφωνα με τη «Γκάρντιαν», ήλθε το 1970, όταν μαζί με τον Ρότζερ Πενρόουζ εφάρμοσαν τα μαθηματικά των μαύρων οπών σε όλο το σύμπαν και έδειξαν ότι υπήρχε μια μοναδική περιοχή άπειρης καμπυλότητας στο χωροχρόνο, από όπου προέκυψε η αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ).

Το 1974 χρησιμοποίησε την κβαντική θεωρία για να δηλώσει ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν θερμότητα, άρα χάνουν ενέργεια και τελικά «πεθαίνουν», με μια πολύ αργή διαδικασία που μπορεί να χρειασθεί περισσότερα χρόνια από όλη την ηλικία του σύμπαντος. Η πρότασή του ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία με μορφή θερμότητας, πυροδότησε μια μακρά διαμάχη στην κοσμολογία. Σύμφωνα με τον Χόκινγκ, αυτό σήμαινε ότι όλες οι πληροφορίες που πέφτουν μέσα στη μαύρη τρύπα, θα χάνονται για πάντα, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με έναν από τους νόμους της κβαντικής θεωρίας, με αποτέλεσμα να έλθει σε σύγκρουση με τους περισσότερους συναδέλφους του.

Ο Χόκινγκ στη συνέχεια άλλαξε άποψη και υποστήριξε ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας και μετατρέπονται σε ακτινοβολία ξανά, η οποία εκπέμπεται από τη μαύρη τρύπα. «Παραδέχομαι ότι ίσως η απώλεια της πληροφορίας δεν συμβαίνει», φώναξε μια μέρα δυνατά με την ηλεκτρική φωνή του στους φοιτητές του μέσα σε ένα παμπ.

Μόλις στα 32 του, εξελέγη τιμητικά μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Βρετανίας και πέντε χρόνια αργότερα καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στην πιο διάσημη πανεπιστημιακή έδρα της Βρετανίας - αν όχι όλου του κόσμου- που κάποτε κατείχαν ο Ισαάκ Νεύτων και ο Πολ Ντιράκ. Έμεινε σε αυτή τη θέση για 30 χρόνια και μετά έγινε διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας του ιστορικού πανεπιστημίου.

Το 1982 ήταν από τους πρώτους που έδειξαν ότι οι κβαντικές διακυμάνσεις οδήγησαν -μέσω της διαδικασίας του κοσμικού πληθωρισμού- στη δημιουργία και εξάπλωση των γαλαξιών στο σύμπαν.

Αν και δεν κατάφερε - ή δεν πρόλαβε- να πάρει το Νόμπελ, είχε τιμηθεί με πολλά άλλα σημαντικά βραβεία ('Αλμπερτ Αϊνστάιν, Βολφ, Κόπλεϊ κ.α.). Επίσης, αρεσκόταν να βάζει επιστημονικά στοιχήματα με άλλους φυσικούς, αν και είχε μια τάση να τα χάνει, όπως, για παράδειγμα, όταν το 2012 έχασε 100 δολάρια, επειδή είχε στοιχηματίσει ότι ποτέ δεν θα ανακαλυπτόταν το μποζόνιο του Χιγκς - το οποίο βρέθηκε στο CERN λίγο μετά!

Οι κοινωνικές παρεμβάσεις του

Παρέμεινε ως το τέλος ενεργός πολίτης και, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε κατ' επανάληψη για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της πιθανότητας μιας συνάντησης με τους εξωγήινους, που μπορεί να έχει άσχημη κατάληξη για τους ανθρώπους. Επίσης, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αποίκησης άλλων πλανητών ως διέξοδο σωτηρίας της ανθρωπότητας σε περίπτωση που η Γη καταστραφεί από ένα πόλεμο, πτώση αστεροειδούς ή άλλη αιτία.

Επίσης, είχε καλές σχέσεις με τους Παλαιστινίους επιστήμονες και δεν δίστασε να μποϊκοτάρει ένα συνέδριο στο Ισραήλ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική του. Και βέβαια, με το βιβλίο του «Το Μεγάλο Σχέδιο» (μεταφρασμένο και στα ελληνικά) δήλωσε προκλητικά δεν χρειαζόταν καθόλου ο Θεός για να εξηγηθεί το σύμπαν - μια αθεϊστική δήλωση που ενόχλησε τους θρησκευόμενους.

 Όπως είπε, «θεωρώ τον εγκέφαλο ένα κομπιούτερ που θα σταματήσει να δουλεύει, όταν τα μέρη του χαλάσουν. Δεν υπάρχει παράδεισος ή μεταθανάτια ζωή για τους χαλασμένους κομπιούτερ. Αυτό είναι ένα παραμύθι για τους ανθρώπους που φοβούνται το σκοτάδι».

Ο Χόκινγκ είχε παντρευτεί τη συμφοιτήτριά του Τζέιν Γουάιλντ το 1965 (δύο χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου του) και έκαναν τρία παιδιά, αλλά χώρισαν το 1991, καθώς η κατάστασή της υγείας του εκ των πραγμάτων έκανε τρομερά δύσκολες τις συνθήκες του γάμου. Η γυναίκα του έγραψε αργότερα ότι είχαν καταντήσει «αφέντης» και «σκλάβα». 

Το 1995 ο Χόκινγκ παντρεύτηκε μία από τις νοσοκόμες του, την Ελέιν Μέισον, ένας γάμος που διήρκεσε 11 χρόνια και στη διάρκεια του οποίου η αστυνομία κλήθηκε να διερευνήσει κατηγορίες για επιθέσεις που δέχθηκε ο Χόκινγκ από τη σύζυγό του. Όμως ο ίδιος αρνήθηκε κάτι τέτοιο και η αστυνομία αναγκάσθηκε να σταματήσει τις έρευνες.

Σε δήλωσή τους, τα τρία παιδιά του από τον πρώτο γάμο, Λούσι, Ρόμπερτ και Τίμοθι, αναφέρουν ότι «ήταν ένας μεγάλος επιστήμονας και ένας ξεχωριστός άνθρωπος, του οποίου το έργο και η κληρονομιά θα διαρκέσουν για πολλά χρόνια. Θα μας λείπει πάντα».

Σε όλους θα λείψει.

ΑΠΕ

Έκθεση: Νίκολα Τέσλα-Ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον

«Νίκολα Τέσλα – Ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον»
Περιοδική έκθεση στο ΝΟΗΣΙΣ

Λόγω μεγάλης προσέλευσης κοινού η έκθεση παρατείνει τη λειτουργία της μέχρι τις 31 Μαΐου 2018

Εάν εφευρέσεις όπως ο ηλεκτρισμός, η ασύρματη τεχνολογία, το ραντάρ, οι ακτίνες Χ και το ραδιόφωνο διαμόρφωσαν χαρακτηριστικά τον 20ο αιώνα, τότε «εφευρέτης του 20ου αιώνα» είναι ο Νίκολα Τέσλα.

Πρόκειται για μία πολυσύνθετη προσωπικότητα αξιοπρόσεκτη τόσο για το επιστημονικό και τεχνολογικό της έργο, όσο και για τις ανθρώπινες αξίες που πρέσβευε. Επινόησε το εναλλασσόμενο ρεύμα και αγωνίσθηκε για τη διάδοσή του χωρίς να αποσκοπεί σε οικονομικό όφελος. Συναινούσε στη χρήση πατενταρισμένων ιδεών του από άλλους επειδή πίστευε ότι έκαναν καλή δουλειά. Ματαίωνε την εξέλιξη εφαρμογών που μπορεί να εξελίσσονταν καταστροφικές από κακή χρήση. Αδιαφορούσε για επαίνους και φήμη και πέθανε φτωχός και μόνος, αφήνοντας κληρονομιά τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Το έργο και την προσωπικότητα του μοναδικού αυτού ανθρώπου επιχειρεί να παρουσιάσει η έκθεση που διοργανώνει το ΝΟΗΣΙΣ σε συνεργασία με το Μουσείο «Νίκολα Τέσλα» του Βελιγραδίου, δίνοντας έμφαση στα στοιχεία του οραματισμού και της ιδιοφυΐας του.

Η έκθεση περιλαμβάνει συνδυασμό εκθεμάτων, από μοντέλα σε κλίμακα, όπως το εργαστήριο του στο Colorado Springs, το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στους καταρράκτες του Νιαγάρα, το αεροπλάνο κάθετης απογείωσης, καθώς και λειτουργικά μοντέλα των εφευρέσεων του, όπως ο επαγωγικός κινητήρας και το πηνίο Τέσλα, μέχρι οπτικά και ηχητικά στοιχεία σε πληροφοριακά πάνελ και σε video room.

Διάρκεια έκθεσης
Από 21/10/2018 μέχρι 31/3/2018 – Παράταση μέχρι τις 31/5/2018

Ώρες λειτουργίας
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα λειτουργίας

Τιμές εισιτηρίων
Κανονικό: 5€
Μειωμένο: 3€

Πραγματοποιούνται ξεναγήσεις για σχολικές (από Δ΄ Δημοτικού) και άλλες ομάδες, διάρκειας 30΄, με μέγιστο αριθμό συμμετεχόντων 25 άτομα. Απαραίτητη η κράτηση στο τηλέφωνο 2310 483 000, εσωτερικό 2, από Δευτέρα ως Παρασκευή, 8.30-13.30.

Αριστοτέλης: «Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες»

«…..Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφ’ ενός για να συντηρείται με τα χρήματα τους η φρουρά του καθεστώτος.

Και αφ’ εταίρου για να είναι απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για επιβουλές. 

Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών.

Όσο και η κατασκευή μεγάλων έργων που εξαντλούν τα δημόσια οικονομικά».

Συνήθιζε να λέει ο γνωστός Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης. 

Oποιαδήποτε ομοιότητα με το σήμερα καθαρά…. «συμπτωματική».

Αλλά και ο Πλάτωνας είχε γράψει για τον λαό:

«Κάθε λαός είναι άξιος των ανθρώπων που τον κυβερνούν. Κανείς δεν είναι πιο υποδουλωμένος, από εκείνους που εσφαλμένα πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι. Όσοι αδιαφορούν για τα κοινά, είναι καταδικασμένοι να εξουσιάζονται πάντα από ανθρώπους κατώτερούς τους .»

ΠΛΑΤΩΝΑΣ 427-347 π.Χ

Φωτογραφικό πανόραμα των γαλλικών αρχαιολογικών ανασκαφών στη Δήλο

«Δήλος 1873-1913: Εικόνες μιας αρχαίας πόλης που έφερε στο φως η ανασκαφή»: αυτός είναι ο τίτλος του τρίγλωσσου λευκώματος (στα ελληνικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μέλισσα και τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, με επιμέλεια του Jean-Charles Moretti, επικεφαλής των γαλλικών ανασκαφών στη Δήλο.

Η Δήλος υπήρξε η γενέτειρα του Απόλλωνα. Οι αρχαίοι Έλληνες ποιητές την εξύμνησαν πολλές φορές γι' αυτό, μιλώντας για την ιερότητά της: ένας μικρός, βραχώδης και άσημος τόπος που έγινε μέσα από τη μυθολογία και την ποίηση ο ιερός χώρος του θεού του φωτός και της μουσικής και πορεύτηκε επί αιώνες μέσα στη δόξα του: από τον 16ο αι. π. Χ., όταν εγκαταστάθηκαν στις Κυκλάδες οι Μυκηναίοι, μέχρι και το 88 π. Χ., όταν ο Μιθριδάτης εξεστράτευσε από τον Πόντο εναντίον του νησιού, καταστρέφοντας τα πάντα. Την τελειωτική καταστροφή σήμαναν τους επόμενους αιώνες οι επιδρομές των Σλάβων και των Σαρακηνών, που οδήγησαν στην απόλυτη ερήμωση (τα αρχαία ερείπια κατέληξαν να προσφέρουν οικοδομικά υλικά για τα γύρω νησιά).

Παρά τον εκμηδενισμό της, η Δήλος δεν υποχώρησε ποτέ από τη δημόσια μνήμη και ήδη από τον 18ο αιώνα άρχισαν οι αρχαιολογικές έρευνες, που χρηματοδοτήθηκαν σε πρώτη φάση από τη Ρωσία. Η πρώτη καθαρά επιστημονική ανασκαφή στη Δήλο ξεκίνησε επί βασιλείας Γεωργίου του Α', το 1873, από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Η Γαλλική Σχολή ήρθε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1846, επί βασιλείας του Όθωνα και πρωθυπουργίας του Ιωάννη Κωλέττη, που ήταν (καθόλου τυχαία) αρχηγός του Γαλλικού Κόμματος. Ο Κωλέττης προχώρησε στην απόφαση για την εγκατάσταση της Γαλλικής Σχολής ύστερα από συνεννοήσεις που είχε με τον Γάλλο πρέσβη στην Αθήνα, στο πλαίσιο της σύσφιξης των σχέσεων του νεοσύστατου ελληνικού βασιλείου με τη μεγάλη δύναμη της Γαλλίας. Οι ανασκαφές θα εγκαινιαστούν το 1873 και θα συνεχιστούν μέχρι το 1894, οπότε και διακόπτονται λόγω της στροφής του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της Γαλλικής Σχολής στους Δελφούς. Το 1902 η Γαλλική Σχολή ξεκινάει εκ νέου τις ανασκαφές στη Δήλο, τώρα με γενναία χρηματοδότηση. Οι ανασκαφές διακόπτονται και πάλι το 1914, λόγω του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, για να κάνουν μια νέα εκκίνηση μετά τη λήξη του.

Αυτή είναι η αρχαιολογική ιστορία την οποία αφηγείται το φωτογραφικό υλικό που παρουσιάζεται στον τόμο «Δήλος 1873-1913». Φωτογραφίες που μας υποβάλλουν σε πολλαπλές εικόνες: από την Αφροδίτη (επίσης γεννημένη στη Δήλο), και τον Πάνα, τους ναούς του Απόλλωνα και τις διάφορες αρχαϊκές κόρες μέχρι τους κίονες και τα βλοσυρά πέτρινα λιοντάρια. Φωτογραφικά στιγμιότυπα που έχουν να πουν πολλά όχι μόνο για τις εμβληματικές μορφές οι οποίες στοιχειώνουν τον σημαντικότερο ιερό τόπο της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά και για τους ανθρώπους (αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες και εργατικό προσωπικό) που δούλεψαν επί δεκαετίες στα ερείπιά του. Ο επιμελητής του λευκώματος Ζ. Σ. Μορετί, παλαιό μέλος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα, είναι σήμερα ερευνητής στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Αρχαία Αρχιτεκτονική του CNRS, υπεύθυνος του γραφείου της Λυόν. Οι εργασίες του έχουν να κάνουν με τα οικοδομήματα που προορίζονταν για θεάματα στην αρχαιότητα. Δουλεύει τακτικά στην Ελλάδα, όπου έχει μελετήσει επίσης το θέατρο της Δήλου και το θέατρο του 'Αργους.

Σημειώνεται ότι, παράλληλα με τους Γάλλους, στη Δήλο εργάστηκαν και πολλοί Έλληνες αρχαιολόγοι, άλλοτε ως επόπτες των ανασκαφών εκ μέρους του ελληνικού κράτους ή ως έφοροι αρχαιοτήτων, και άλλοτε ως διευθυντές του αρχαιολογικού μουσείου του νησιού: από τον Π. Καββαδία και τον Δ. Φίλιο (κατά τη διάρκεια του 19ου αι.) μέχρι τον Δ. Σταυρόπουλο, τον Α. Κεραμόπουλο και τον Δ. Πίππα (από το 1894 μέχρι το 1929). Έτσι άλλωστε θα ολοκληρωθεί η σύνθετη προσπάθεια για τη συγκρότηση της πολιτικής και μνημειολογικής ιστορίας της Δήλου και των Κυκλάδων.

ΑΠΕ

Ομιλία Μίκη Θεοδωράκη: Μας κυβερνούν εθνομηδενιστές. Με κανέναν τρόπο ο όρος Μακεδονία στο νέο όνομα της ΠΓΔΜ

Στην αρχή της ομιλίας του καταφέρθηκε εναντίον όσων προσπάθησαν να χαρακτηρίσουν εθνικιστές τον κόσμο που θα συμμετείχε στο συλλαλητήριο, ενώ χαρακτήρισε εθνομηδενιστές τους κυβερνώντες.

«Αδέλφια μου, φασίστες, τρομοκράτες, ναζιστές, αναρχικοί, τραμπούκοι. Θα μάθατε ασφαλώς ότι οι πατριώτες που μας κυβερνούν και τα βαποράκια τους, οι αριστεριστές που χθες έριξαν μπογιές στο σπίτι μου για να με εμποδίσουν να μιλήσω μπροστά σε σένα κυρίαρχε λαέ. Θα σας μιλήσω με λόγια σταράτα και ασυμβίβαστα όπως έμαθα να μιλώ σε όλη μου τη ζώη και όπως εσύ με δίδαξες κυρίαρχε ελληνικέ λαέ, να μιλώ και να πράττω...Δεν ντρέπομαι όπως οι εθνομηδενιστές που μας κυβερνούν να παραμείνω πιστός στις ιερές σκιές των προγόνων μας που μας δίδαξαν την αγάπη και τη θυσία για την πατρίδα».

Ο μεγάλος Έλληνας μουσικοσυνθέτης αφιέρωσε την ομιλία του στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη τον «Έλληνα που μας έβγαλε από τον οθωμανικό ζυγό και πέθανε σαν σήμερα το 1843».

Ο κ. Θεοδωράκης καταχειροκροτούμενος διευκρίνισε στο ακροατήριό του: «Είμαι πατριώτης, διεθνιστής και περιφρονώ και μάχομαι τον φασισμό σε όλους του της μορφές και περισσότερο την αριστερόστροφη, σαν αυτή με τις ομαδούλες των εξτρεμιστών, σαν αυτή των μειοψηφιών που μας κυβερνούν και καταστρέφουν τη χώρα μας». Υπογράμμισε δε, πως βλέπει «να συσσωρεύονται μαύρα απειλητικά σύννεφα» σχολιάζοντα οτι «τα Σκόπια με όχημα το όνομα Μακεδονία και παραμορφώνοντας σε βαθμό γελοιότητας τα ιστορικά γεγονότα επιδιώκουν στην πραγματικότητα την επέκταση των συνόρων τους σε βάρος των δικών μας για τη λεγόμενη Μακεδονία του Αιγαίου».

Συνεχίζοντας την ομιλία του επέρριψε ευθύνες στους Έλληνες υπεύθυνους που δεν έκαναν τίποτα όλα αυτά τα χρόνια να ανακατασκευάσουν τα χρονδροειδή ψεύδη με τα οποία γαλουχήθηκαν γενιές Σκοπιανών, οι οποίοι έχουν την πεποίθηση ότι είναι απόγονοι των Μακεδόνων βασιλέων και μάλιστα έχουν καταφέρει να παρασύρουν και ξένα κράτη σε αυτή την πλάνη.

Στο σημείο αυτό της ομιλίας του ο κ. Μίκης Θεοδωράκης πρότεινε «να αφήσουμε τους Σκοπιανούς να πιστεύουν στον εθνικό τους μύθο και εμείς να παραμένουμε πιστοί και ανένδοτοι στην ελληνικότητα της Μακεδονίας. Εάν τους αποδεχθούμε θα είναι σαν να θέλουμε να βγάλουμε τα μάτια μας με τα ίδια μας τα χέρια».

Ο κ. Θεοδωράκης συνέχισε λέγοντας ότι «δεν μας επιτρέπεται να συμφωνήσουμε με αυτή την παραχάραξη της ιστορίας γιατί με αυτό τον τρόπο γινόμαστε συνένοχοι με τις δυνάμεις που στοχεύουν ανοιχτά κατά της εδαφικής μας ακεραιότητας. Τότε τι μπορεί να γίνει; Πρέπει να παραδεχτούμε τα λάθη και τις ευθύνες μας απέναντι στον ελληνικό λαό».

Αναφέρθηκε στο Συμβούλιο των Πολιτικών αρχηγών του 1992 που αποφάσισε στην όποια συμφωνία με τη γειτονική χώρα να μην υπάρχει καθόλου η λέξη Μακεδονία με γεωγραφικούς ή άλλους προσδιορισμούς.

Σύμφωνα με τον ίδιο «η όποια υποχώρηση από αυτή τη γραμμή θα έχει ολέθρια αποτελέσματα και θα είναι σαν να ανοίγουμε διάπλατα τα σύνορά μας σε αυτούς που μας απειλούν ανοιχτά και ξεδιάντροπα μέσα από το ίδιο τους το σύνταγμα». Μάλιστα προειδοποίησε πως η διεθνείς δυνάμεις έχουν θέσει σαν στόχο τη σαλαμοποίηση των βαλκανίων...Για όσο καιρό οι Σκοπιανοί θα μας απειλούν με την αλυτρωτική τους προπαγάνδα και το απαράδεκτο Σύνταγμά τους, εμείς ως υπεύθυνος λαός, κληρονόμος μίας μεγάλης ιστορίας, θα συνεχίσουμε την πολιτική της ειρηνικής συνύπαρξης, αλλά δεν θα δώσουμε σε καμία περίπτωση τη συγκατάθεσή μας για να γίνουν μέλος της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ» είπε και χαρακτήρισε τις παραχωρήσεις του κυρίου Ζάεφ ως «σκέτο κουτόχορτο και κουτοπονηριές».

Επέμεινε δε, να μην προχωρήσει η κυβέρνηση στην όποια αναγνώριση αφού «στην ουσία εμείς δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα ακόμη εάν υπάρχουν χώρες που αναγνωρίζουν τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία, αφού για να θεωρηθούν γνήσιοι Μακεδόνες. Και όχι χάρτινοι όπως θεωρούνται σήμερα χρειάζεται η βούλα της Ελλάδας».

«Η Μακεδονία είναι μία, ήταν, είναι και θα είναι πάντα ελληνική», δήλωσε απευθυνόμενος στις χιλιάδες κόσμου που έχουν συγκεντρωθεί στο Σύνταγμα ο βασικός ομιλητής του συλλαλητηρίου, ο κ. Μίκης Θεοδωράκης.

Ο κ. Θεοδωράκης υπογράμμισε ότι δεν πρέπει η Ελλάδα να νομιμοποιήσει το ιστορικό ψέμα που επιχειρούν να εδραιώσουν τα Σκόπια και κάλεσε σε δημοψήφισμα.

«Μπροστά στην πιθανότητα να οδηγηθούμε σε κατάστασεις εθνικής τραγωδίας, θεωρώ ότι την απόφαση δεν πρέπει να την επωμιστεί μόνο η οποιαδήποτε μία κυβέρνηση. Όχι μόνο μια κυβέρνηση μειοψηφίας, όπως αυτή που έχουμε σήμερα. Ποια λοιπόν είναι η λύση; Το δημοψήφισμα; Η θέση του ελληνικού λαού είναι αρκετά σαφής που δεν χρειαζεται δημοψήφισμα. Αν όμως μια κυβέρνηση διανοηθεί να βάλει την υπογραφή της χώρας σε οποιαδήποτε συμφωνία που περιέχει το όνομα Μακεδονία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα πρέπει να ρωτήσει τον ελληνικό λαό» είπε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Δημοσκόπηση ΠΑΜΑΚ: "Όχι" στη χρήση του όρου "Μακεδονία" λέει το 71%

Την αντίθεσή της στη χρήση του όρου "Μακεδονία" στην ονομασία της πΓΔΜ, εκφράζει η πλειοψηφία των πολιτών, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για το ΕΛΙΑΜΕΠ, όπως αναφέρει το thestival.gr. 

Πιο αναλυτικά, το 71,5% δεν αποδέχεται τη χρήση του όρου "Μακεδονία", την ώρα που το 22,5% λέει "ναι" σε σύνθετη ονομασία και το 6% δεν απαντά.

Παράλληλα, οι πολίτες εκτιμούν πως οι χειρισμοί του Αλέξη Τσίπρα είναι σε λάθος κατεύθυνση, σε ποσοστό 56% (σε σωστή 26,5%), ενώ αντίστοιχα το 54% κρίνει αρνητικά τη στάση του Κ. Μητσοτάκη και το 21,5% θετικά.

Το 47% θεωρεί πως είναι λάθος οι κινήσεις του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά, ενώ το 26% σωστές. Παράλληλα, το 51% κρίνει αρνητικά τις τοποθετήσεις του Πάνου Καμμένου και το 26,5% θετικά, ενώ τέλος το 41% κρίνει αρνητικά τη στάση του αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου και το 34,5% θετικά.

Εκδήλωση «Η Φωνή του Δίσκου της Φαιστού»

Πότε και πού; 
07.02.2018

Αθήνα - Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αμφιθέατρο Λ. Ζέρβα), Bασ. Κωνσταντίνου 48

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης διοργανώνουν την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018 (17.30) στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών μια εκδήλωση που έχει ως στόχο να «αποκαλύψει» τα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού. Ο Δίσκος της Φαιστού είναι μία από τις πιο πολυσυζητημένες επιγραφές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Πολλά έχουν γραφτεί κι ακόμη περισσότερα ειπωθεί σε σχέση με αυτόν, ωστόσο η επεξήγηση του παραμένει μέχρι και τις ημέρες μας ένα άλυτο μυστήριο.

Όπως είναι γνωστό, ο δίσκος της Φαιστού έχει διάμετρο περίπου 16 εκ. με σημεία γραφής και στις δυο όψεις, τα οποία ανέρχονται σε 242 και διαιρούνται σε 61 ομάδες. Υπάρχουν 45 διαφορετικού χαρακτήρα σημεία στο Δίσκο, περισσότερα για να απαρτίσουν ένα αλφάβητο και λιγότερα για να αποτελέσουν μια πραγματική ιδεογραφική γραφή, όπως συμβαίνει με τα κινέζικα. Σε κάθε περίπτωση η γλώσσα του δίσκου, που αποτελεί το πιο γνωστό δείγμα της «συλλαβικής μινωικής γραφής», είναι ακόμη απροσπέλαστη.

Ο Δρ. Γκάρεθ Όουενς, ειδικός σε θέματα μινωικής γραφής, έχοντας αφοσιωθεί στη μελέτη του Δίσκου για δέκα χρόνια έχει προχωρήσει, σε συνεργασία με τον καθηγητή Φωνητικής στην Οξφόρδη Τζον Κόουλμαν, την «ανάγνωση» στο 99%. Πλέον είναι σε θέση να μας «αποκαλύψει» τα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού, δίνοντας μια τεκμηριωμένη, εμπεριστατωμένη και αξιόπιστη ερμηνεία του δίσκου. Με σεβασμό απέναντι στην ιστορία και επίγνωση του βάρους του εγχειρήματός του, προχωράει ένα βήμα παραπέρα στην «ερμηνεία» του δίσκου, μιλάει για την πεμπτουσία του και μας δίνει ίσως το «κλειδί» για την είσοδο στα άδυτα του μινωικού κόσμου.

Η είσοδος στην εκδήλωση είναι ελεύθερη, αλλά απαιτείται εγγραφή στη διεύθυνση:http://www.ekt.gr/el/event-registration.

Η εκδήλωση θα μεταδίδεται ζωντανά στη διεύθυνση http://media.ekt.gr/live

Απολίθωμα αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι μετανάστευσαν από την Αφρική πολύ παλαιότερα απ' όσο πίστευαν οι επιστήμονες

Μια γνάθος που φέρει επτά δόντια και βρέθηκε σε ένα σπήλαιο στο Ισραήλ είναι το παλαιότερο γνωστό λείψανο του Homo Sapiens πέρα από την Αφρική, γεγονός που αποδεικνύει ότι το ανθρώπινο είδος μετανάστευσε από την Αφρική σε πολύ παλαιότερο χρόνο απ' όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.

Το οστό εκτιμάται ότι είναι ηλικίας 177.000-194.000 ετών, σύμφωνα με τους ερευνητές που ανακοίνωσαν σήμερα την ανακάλυψή τους. Τα δόντια φέρουν χαρακτηριστικά του είδους Homo Sapiens που δεν υπήρχαν σε άλλους ανθρωπίδες της εποχής, όπως στους Νεάντερταλ.

Το απολιθωμένο οστό του αριστερού τμήματος της επάνω σιαγόνας ανήκει σε ένα νεαρό ενήλικο άτομο ?το φύλο του όμως παραμένει αδιευκρίνιστο. Βρέθηκε στο σπήλαιο Μισλίγια, στη δυτική πλαγιά του όρους Καρμέλ, σε απόσταση περίπου 12 χιλιομέτρων νότια της Χάιφας. Μέσα στη μεγάλη σπηλιά, όπου κάποτε κατοικούσαν άνθρωποι, ανακαλύφθηκαν επίσης αιχμές και πέτρινα εργαλεία, πολλές εστίες και καμμένα οστά ζώων.

Ο Homo Sapiens πρωτοεμφανίστηκε στην Αφρική. Τα παλαιότερα απολιθώματα που έχουν βρεθεί είναι ηλικίας 300.000 ετών. Ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα για τους επιστήμονες είναι το πότε μετανάστευσε το ανθρώπινο είδος για να κατοικήσει σε άλλες ηπείρους. Μέχρι σήμερα, τα παλαιότερα απολιθώματα ?εκτός από αυτά της Αφρικής? προέρχονταν από δύο άλλα σπήλαια στο Ισραήλ και ήταν ηλικίας 90.000-120.000 ετών.

Η νέα ανακάλυψη στηρίζει τη θεωρία ότι οι άνθρωποι έφυγαν από την Αφρική ακολουθώντας μια βόρεια διαδρομή, ακολουθώντας την κοιλάδα του Νείλου και τα παράλια της ανατολικής Μεσογείου και όχι τον "νότιο διάδρομο" που οδηγεί, μέσω της νότιας Σαουδικής Αραβίας, στην ινδική υποήπειρο και την Ανατολική Ασία, όπως είπε ο παλαιοανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ Ισραέλ Χέρσκοβιτς, ο επικεφαλής της έρευνας.

"Πρόκειται για μια συναρπαστική ανακάλυψη που επιβεβαιώνει άλλες θεωρίες για την παλαιότερη μετανάστευση πέρα από την Αφρική", πρόσθεσε ο παλαιοανθρωπολόγος Ρολφ Κουάμ του Πανεπιστημίου Μπίνγκχαμπτον της Νέας Υόρκης, εκ των συγγραφέων της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Science.

Οι άνθρωποι της Μισλίγια ήταν πιθανότατα νομάδες και ακολουθούσαν τις μετακινήσεις των θηραμάτων που κυνηγούσαν, ανάλογα με την εποχή, είπε επίσης ο Κουάμ. "Ήταν ικανοί κυνηγοί μεγάλων θηραμάτων, όπως άγριων βοοειδών και ελαφιών", πρόσθεσε.

ΑΠΕ

Μίκης Θεοδωράκης: Η αλήθεια για το Συμβούλιο Αρχηγών το 1992

Ο Μίκης Θεοδωράκης με άρθρο του στα ΝΕΑ, αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της συζήτησης που έγινε την εποχή της διακυβέρνησης Μητσοτάκη για το Σκοπιανό, απαντώντας σε άρθρο του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Γ. Κατρούγκαλου στην ίδια εφημερίδα.

«Ο κ. Κατρούγκαλος στο άρθρο του («Λύτρωση από τον Αλυτρωτισμό», «ΤΑ ΝΕΑ» 19.1.2018) αναφέρεται σε έναν «έντιμο» συμβιβασμό σχετικά με το όνομα «Μακεδονία». Θα αποδείξω ότι υπάρχουν περιπτώσεις που δεν επιδέχονται συμβιβασμούς, όπως είναι η παραχάραξη της Ιστορίαςπου θίγει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Δηλαδή θέματα Αρχών και Εθνικού συμφέροντος. Ιδιαίτερα όταν μπορούν να οδηγήσουν στηναπώλεια μέρους της εθνικής μας ακεραιότητας.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να απαντήσω στο επιχείρημα ότι τα Σκόπιαείναι μια μικρή χώρα και επομένως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.Πράγματι, είναι μικρή χώρα. Όταν όμως πίσω από τα Σκόπια κρύβεται κάποια μεγάλη διεθνής δύναμη, τότε οι ισορροπίες ανατρέπονται. Και ο νοών νοείτω…

Άλλωστε και μόνο το γεγονός ότι οι Σκοπιανοί συμπεριφέρονται απέναντί μας με έναν τόσο θρασύ και εχθρικό τρόπο, αποδεικνύει ότι γνωρίζουν ότι υποστηρίζονται από διεθνείς δυνάμεις φιλικές λόγω της γενικότερης πολιτικής τους στον χώρο των Βαλκανίων. Εξάλλου οι αναμνήσεις από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαυίας είναι νωπές.

Το γεγονός ότι πολλές χώρες έχουν δεχθεί την ονομασία «Μακεδονία» για τα Σκόπια – Βαρδάρη, όπως είναι το πραγματικό τους όνομα, αποδεικνύει ότι γι’ αυτές τις χώρες δεν έχει σημασία η αλήθεια αλλά οι διάφορες σκοπιμότητες. Όπως λ.χ. η Ρωσία και όσοι την ακολουθούν, γιατί οι Σκοπιανοί είναι Σλαύοι. Οι Τούρκοι και οι Άραβες, γιατί είναι μουσουλμάνοι. Και οι ΗΠΑ και τα κράτη του ΝΑΤΟ, γιατί έτσι εξυπηρετούνται τα σχέδιά τους στα Βαλκάνια. Στο βάθος δεν μπορεί να μη γνωρίζουν ότι γελοιοποιούνται συνυπογράφοντας την κωμικοτραγική πρωτοβουλία του Τίτο και των Σκοπιανών να βαπτισθούν από Σλαύοι Μακεδόνες – απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου παραβλέποντας το χάσμα των χιλίων ετών που χωρίζει την κάθοδό τους στα Βαλκάνια το 700 μ.Χ. από τους Ελληνες Μακεδόνες των 300 και πλέον ετών προ Χριστού.Κωμικό, γιατί κανείς δεν μπορεί να αλλάξει την Ιστορία και τραγικό για την τραυματισμένη Ελλάδα λόγω των θυσιών της στην πάλη κατά του χιτλερισμού και του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε και που μας οδήγησε στα όρια μιας εθνικής καταστροφής.

Για τους λόγους αυτούς η Ελλάδα δεν αντέδρασε εγκαίρως όταν ο Τίτο αποφάσισε να δώσει το όνομα «Μακεδονία» σε μια επαρχία της Γιουγκοσλαυίας εντελώς αυθαίρετα, εκμεταλλευόμενος την τραγική μας θέση.

Ελληνίδα ερευνήτρια αποκάλυψε το «οικογενειακό μυστικό» από δύο αιγυπτιακές μούμιες

Δύο διάσημες αιγυπτιακές μούμιες που βρίσκονται στο Μουσείο του Μάντσεστερ, έχουν βαφτισθεί «Οι δύο Αδελφοί», επειδή έως τώρα πιστευόταν ότι ήσαν κανονικά αδέλφια. Όμως μια νέα αρχαιογενετική έρευνα, με επικεφαλής μία Ελληνίδα επιστήμονα, η οποία μελέτησε δείγματα DNA από τις δύο μούμιες, αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα αυτές είχαν διαφορετικό πατέρα, άρα ήσαν ετεροθαλή αδέλφια.

Οι δύο μούμιες, που είναι οι παλαιότερες του εν λόγω βρετανικού μουσείου και από τις πιο γνωστές μεταξύ των Αιγυπτιολόγων, προέρχονται από δύο άνδρες της αρχαίας αιγυπτιακής ελίτ που έζησαν περίπου το 1800 π.Χ.

Ο κοινός τάφος τους, γνωστός ως «Ο Τάφος των δύο Αδελφών», είχε ανακαλυφθεί το 1907 σε ένα χωριό περίπου 400 χιλιόμετρα νότια του Καΐρου. Οι ιερογλυφικές επιγραφές στα φέρετρά τους έδειχναν ότι ήσαν οι γιοί ενός ανώνυμου τοπικού κυβερνήτη, οπότε φυσιολογικά ονομάσθηκαν «τα δύο αδέλφια».

Όμως στην πορεία δημιουργήθηκαν υποψίες για το πόσο συγγενείς ήσαν, καθώς η βρετανίδα αιγυπτιολόγος Μάργκαρετ Μάρεϊ που πρώτη είχε μελετήσει τις μούμιες, είχε βρει σημαντικές σκελετικές διαφορές μεταξύ τους και είχε έτσι υποθέσει ότι ο ένας αδελφός ήταν υιοθετημένος. Η αλήθεια είναι τελικά πως η μαμά των δύο τούς έκανε από διαφορετικούς άνδρες!

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Κωνσταντίνα Δρόσου της Σχολής Γεωλογικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αρχαιολογικό περιοδικό "Journal of Archaeological Science: Reports", μελέτησαν δείγματα μιτοχονδριακού DNA και DNA του χρωμοσώματος Υ.

Είναι η πρώτη φορά που γίνεται σε μούμια τέτοια συνδυαστική γενετική ανάλυση. Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα δύο αδέλφια είχαν την ίδια μητέρα, αλλά αποκάλυψε ότι είχαν διαφορετικό πατέρα.

Όπως δήλωσε η Δρόσου, «ήταν ένα μακρύ και εξαντλητικό ταξίδι μέχρι τα ευρήματά μας, αλλά τελικά φθάσαμε σε αυτά. Είμαι ευγνώμων που καταφέραμε να προσθέσουμε ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό κομμάτι στο μεγάλο παζλ της ιστορίας και είμαι βέβαιη ότι τα αδέλφια θα ήσαν πολύ περήφανα για μας. Αυτές ακριβώς οι στιγμές είναι που μας κάνουν να πιστεύουμε στο αρχαίο DNA".

Η Κ.Δρόσου αποφοίτησε το 2008 από το Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πήρε το διδακτορικό της στη Βιομοριακή Αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ το 2016 και έκτοτε είναι ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Βιοτεχνολογίας του ίδιου πανεπιστημίου.

ΑΠΕ

To DNA μεσαιωνικής μούμιας παιδιού αποκάλυψε ότι είχε ηπατίτιδα Β

Ένα αρχαίο στέλεχος του ιού της ηπατίτιδας Β ανακάλυψαν Καναδοί και Ιταλοί επιστήμονες στη μούμια ενός παιδιού από τον 16ο αιώνα, που είχε βρεθεί θαμμένη στη Βασιλική του Σεντ Ντομένικο Ματζόρε στη Νάπολη της Ιταλίας.

      Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι ο ιός της ηπατίτιδας Β υπάρχει στους ανθρώπους εδώ και πολλούς αιώνες, μολονότι σκοτάδι καλύπτει ακόμη την προέλευση και την εξελικτική ιστορία τού εν λόγω παθογόνου μικροοργανισμού, ο οποίος στην εποχή μας σκοτώνει σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο.

      Μια παλαιότερη μελέτη -αλλά όχι ανάλυση DNA- είχε καταλήξει στην εσφαλμένη εκτίμηση ότι το άτυχο παιδί είχε μολυνθεί και πεθάνει από ευλογιά. Όμως η νεότερη έρευνα, που έκανε γενετική ανάλυση σε δείγματα από ιστούς δέρματος και οστών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το παιδί έπασχε από ηπατίτιδα Β.

«Ρουγκατσάρια»... Ένα έθιμο που έρχεται από πολύ παλιά

Τα Ρουγκατσάρια είναι ένα παμπάλαιο έθιμο. Δεν γνωρίζουμε πότε ξεκίνησε. Ίσως είναι συνέχεια και κατάλοιπο των εκδηλώσεων της αρχαιότητας. Επικρατούσε στη Θεσσαλία, στη Μακεδονία και στη Θράκη. Ανάλογα έθιμα άλλωστε βρίσκουμε σε πολλά μέρη των Βαλκανίων. Πάντως τα Ρουγκατσάρια ως κατάλοιπο της αρχαιότητας συνδέθηκαν με τον Παγανισμό, δηλαδή την ειδωλολατρία και τον πολυθεϊσμό, όπως συνήθιζαν να αποκαλούν την αρχαιότητα τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες". Αυτά τονίζει μεταξύ άλλων στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η κ. Αθανασία Τσιοτινού, Φιλόλογος, Θεατρολόγος, Μed, Διευθύντρια του 4ου Γυμνασίου Τρικάλων "Γιώργος Σεφέρης".

Η ίδια μιλάει για τα ήθη και τα έθιμα του Ζάρκου του δήμου Φαρκαδόνας, που αποτελεί τόπο καταγωγής της. Στο Ζάρκο, σημειώνει, το έθιμο «Ραγκουτσάρια» το ονόμαζαν Καβούκι και γιορταζόταν παλιά, όπως και σήμερα, με επίκεντρο τη γιορτή των Θεοφανείων. Το έθιμο γινόταν στις 5, 6 και 7 του Γενάρη και συμμετείχαν αυτοί που εκείνη τη χρονιά θα πήγαιναν φαντάροι. Τα παλιότερα χρόνια έπαιζαν και αυτοί που θα παντρεύονταν αυτή τη χρονιά. Την παρέα ή το μπουλούκι αποτελούσαν 6 ζευγάρια, δηλαδή 12 νέοι από τους οποίους οι 6 ντύνονταν με γυναικεία ρούχα και οι άλλοι 6 με φουστανέλα. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την κ. Τσιοτινού, ένας νέος ντυνόταν Διάβολος με κέρατα στο κεφάλι. Το ένα πόδι το έβαφαν άσπρο και το άλλο μαύρο, ενώ στο πίσω μέρος του σώματος κρεμούσαν για ουρά μια αρμαθιά από σκόρδα. Στη μέση του έβαζε μια ζώνη μαύρη και στο λαιμό του φορούσε ένα γιορντάνι που αποτελείτο από μικρά κουδουνάκια. Το πρόσωπο το έβαφε με μαύρη ή κιτρινοκόκκινη μπογιά. Στα χέρια του κρατούσε μια σκούπα που συμβόλιζε το καθάρισμα των πάντων κατά το πέρασμά του.

Τρεις άντρες αποτελούσαν τους «Αράπηδες». Ήταν κι αυτοί μεταμορφωμένοι και προκαλούσαν το φόβο με τις άναρθρες κραυγές και τις απειλές τους. Ήταν ντυμένοι με μαύρα ρούχα, το πρόσωπο ήταν βαμμένο μαύρο, στο κεφάλι φορούσαν σκούφο με κουδουνάκια και στις πλάτες «τσιρέπια», δηλαδή κάλτσες, που τις στόλιζαν με φτερά από κότες. Οι «Αράπηδες» συμβόλιζαν τους άγριους επιδρομείς και κυρίως τους αστυνομικούς, δηλαδή κάποια μορφή εξουσίας της εποχής. Επικεφαλής των τριών αράπηδων-αστυνομικών ήταν ο αξιωματούχος Γκέκας.

Ο Γκέκας ή Καβουκάς διακρινόταν από την πανύψηλη σκούφια που φορούσε στο κεφάλι του ή όπως την αποκαλούσαν στο Ζάρκο, Καβούκι, το οποίο έδωσε την ονομασία του και στο έθιμο. Φορούσε την κάπα του μόνο στο ένα μανίκι και στο χέρι του βάσταγε μια γκλίτσα για να συγκρατεί το καβούκι που έφτανε γύρω στα 3 μέτρα! Τα παιδιά έφτιαχναν το καβούκι την παραμονή των Θεοφανείων. Ήταν φτιαγμένο με χαρτιά σε άσπρο, ροζ και κόκκινο χρώμα τα οποία στηρίζονταν σε καλάμια μήκους 2,5 μέτρων. Στην κορυφή του καβουκιού τοποθετούσαν κέρατα και στα μεταγενέστερα χρόνια έβαζαν και μπαλόνια. Επίσης, ένας νέος παρίστανε τον γιατρό, ο οποίος κρατούσε στα χέρια του μια τσάντα με διάφορα γιατροσόφια και διάφορα χαρτιά. Συμβόλιζε και τον εισπράκτορα των φόρων.

Την παραμονή των Θεοφανείων όσοι έπαιζαν, μαζεύονταν σε ένα μαγαζί, έτρωγαν, έπιναν και χόρευαν με τα όργανα, τα λεγόμενα και κλαρίνα. Εκτός από τους συμμετέχοντες στο καβούκι, γλένταγαν και όσοι κάτοικοι του χωριού επιθυμούσαν να διασκεδάσουν. Την άλλη μέρα το πρωί, τα παιδιά που ήταν ντυμένα νύφες και τσολιάδες πήγαιναν στην εκκλησία. Όταν τελείωνε η λειτουργία χόρευε όλο το μπουλούκι στην πλατεία του χωριού και στο τέλος έβγαζαν και το καβούκι. Μετά το χορό έπαιρναν τα όργανα και γυρνούσαν πρώτα στα καφενεία και μετά στα σπίτια του χωριού για να πούνε τα «χρόνια πολλά» και για να συγκεντρώσουν χρήματα για τα έξοδά τους. Μετά το μεσημέρι γυρνούσαν με τα όργανα σε κάθε γειτονιά του χωριού και χόρευαν τα κορίτσια. Το απόγευμα μαζεύονταν όλοι οι κάτοικοι στην πλατεία του χωριού και γινόταν ξανά χορός. Πρώτα χόρευαν οι μητέρες των παιδιών, μετά οι υπόλοιποι συγγενείς, οι φίλοι και οι γνωστοί. Στο τέλος χόρευε το μπουλούκι, δηλαδή οι νύφες, οι τσολιάδες, οι αράπηδες και ο Καβουκάς με το καβούκι. Καθώς τέλειωνε ο χορός, άρχιζε και το κάψιμο του καβουκιού. Ο Διάβολος έβαζε φωτιά στη φουκαλιά, δηλαδή τη σκούπα, και χορεύοντας έκαιγε το καβούκι.

Το κάψιμο συμβόλιζε την απελευθέρωση του Ελληνικού λαού από τον τούρκικο ζυγό. Τα παλιά χρόνια έκαιγαν το καβούκι έξω από το χωριό, στα Αλωνάκια. Επίσης, έφτιαχναν και δύο καμήλες, τις οποίες τις έκαναν κάπως έτσι: έπαιρναν μια σκάλα την οποία την τύλιγαν γύρω-γύρω με λινάτσα, για κεφάλι έβαζαν το κεφάλι από ένα ψόφιο άλογο και για ουρά μια αρμαθιά από σκόρδα. Από κάτω την καμήλα την κρατούσαν δύο με τρία παιδιά.

Την άλλη μέρα το πρωί, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, μετά την εκκλησία, χόρευαν ξανά στην πλατεία. Μετά πήγαιναν στο σπίτι όποιου παιδιού το έλεγαν Γιάννη και συμμετείχε στο μπουλούκι, για να του πουν τα «χρόνια πολλά» και να συνεχίσουν το γλέντι. Το έθιμο του Καβουκιού, με μικροαλλαγές, συνεχίζει ακόμη και σήμερα να γίνεται τα Θεοφάνεια στο Ζάρκο. Ίσως είναι το μοναδικό έθιμο που διατηρείται, σχεδόν αναλλοίωτο, ακόμη και στις μέρες μας. Το Ζάρκο, την ημέρα των Φώτων αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών, οι οποίοι έρχονται να διασκεδάσουν και να έρθουν σε επαφή με ένα κομμάτι της παράδοσης.

Το Ζάρκο

Το Ζάρκο, όπως προκύπτει από στοιχεία της καθηγήτριας,  είναι ένα πεδινό χωριό (υψόμ. 120 μ.) του νομού Τρικάλων, υπαγόμενο στο δήμο της Φαρκαδόνας. Βρίσκεται σε απόσταση 34 χλμ από τα Τρίκαλα και 30 από τη Λάρισα. Τον οικισμό περιβάλλουν τα όρη του Ζάρκου ή Ζαρκινά όρη, μία χαμηλή οροσειρά, με υψηλότερη την κορυφή Κούτρα στο βόρειο τμήμα της, ενώ προς τη Φαρκαδόνα είναι το βουνό Ακαμάτης. Τα άλλα δύο βουνά που περιβάλλουν το Ζάρκο είναι το Κοκκιναδάκι και το Δοβρούσι (Ντουμπρούσι).

Κοντά στον σημερινό οικισμό βρισκόταν η αρχαία πόλη Φαϋττός. Το Ζάρκο αναφέρεται στην πρώτη σωζόμενη απογραφή των Οθωμανών, το 1454/1455, με 55 οικογένειες. Στην απογραφή του 1485 αναφέρεται με 121 οικογένειες, από τις οποίες οι 41 ήταν οικογένειες χηρών γυναικών. Στο Ζάρκο έχουν επίσης ανακαλυφθεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα διάφορων περιόδων.

ΑΠΕ

Τα έθιμα και οι εκδηλώσεις στην Ελλάδα, για την εορτή των Φώτων

medlabnews.gr

Η Ελλάδα είναι πλούσια σε έθιμα και εκδηλώσεις για την εορτή των Φώτων: αρχής γενομένης από την παραμονή της, τα κάλαντα των Φώτων ψάλλονται από τα παιδιά σε πολλές παραλλαγές. Οι περισσότερες αρχίζουν με τους στίχους «Σήμερα είν’ τα Φώτα και ο φωτισμός / και χαρά μεγάλη και αγιασμός…». Επιπλέον, ο Αγιασμός των οικιών από τους ιερείς, ο οποίος στην Ελλάδα γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανείων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλονί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Επιπρόσθετα, έθιμο αποτελεί και το «πιάσιμο του Σταυρού» από  κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Γίνεται από νεαρά, κυρίως, άτομα που βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν πρώτα τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους.

Αλλά και τα ρουγκατσάρια, οι αράπηδες, οι καμήλες, οι μπαμπόγεροι, οι μωμόγεροι, οι φωταράδες είναι κάποια από τα έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και τις διονυσιακές γιορτές αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και αναβιώνουν κάθε χρόνο τις ημέρες των Θεοφανείων:

– Στη Θεσσαλία, ανήμερα της εορτής αναβιώνουν τα ρουγκάτσια (ρουγκατσάρια). Αποτελούνταν από ομάδες (10-15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι «αρκουδιάρηδες», ενώ εντυπωσιάζει ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.

– Στην Καστοριά, αναβιώνουν τα «ραγκουτσάρια». Οι κάτοικοι μεταμφιέζονται και με μάσκες που έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αφού η όψη τους είναι τρομακτική, αποσκοπούν στο να ξορκίσουν το κακό από την πόλη. Μάλιστα, ζητιανεύουν από τον κόσμο την ανταμοιβή τους, επειδή διώχνουν τα κακά πνεύματα.

– Το ίδιο έθιμο ζει και σε χωριά της Δράμας με την ονομασία ροκατζάρια. Οι κάτοικοι με τρομακτικές μάσκες και εκκωφαντικούς θορύβους από τα  κουδούνια που φέρουν περιφέρονται στους δρόμους.

– Τα μπαμπούγερα, πάλι, είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εθιμικές παραδόσεις στην Καλή Βρύση της Δράμας. Από το πρωί της παραμονής, οι γυναίκες σκορπίζουν με το δεξί χέρι στάχτη γύρω από το σπίτι προφέροντας ξορκιστικές λέξεις για να φύγουν τα καλακάντζουρα και να μην έχει φίδια το καλοκαίρι. Μετά το τέλος της τελετής του αγιασμού των υδάτων τα μπαμπούγερα συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία. Η αμφίεσή τους είναι ζωόμορφη και ομάδες – ομάδες ή χωριστά γυρίζουν τους δρόμους του χωριού κυνηγώντας όσους συναντούν και ζητώντας συμβολικά κάποιο φιλοδώρημα.

– Οι μωμόγεροι είναι ποντιακό έθιμο από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις ημέρες μας. Είναι σατιρικό και αναβιώνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, αλλά μερικές φορές και έως τα μέσα του Φεβρουαρίου. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των Ποντίων, το έθιμο ήταν μια μορφή αναγνώρισης της ελληνικής προέλευσής τους και ένας τρόπος να ξεχαστούν από την τουρκική δουλεία και τις βίαιες εξισλαμίσεις.

Το έθιμο είναι ζωντανό ακόμα και σήμερα, ιδιαίτερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπου κατοικούν Πόντιοι. Στην εβδομάδα πριν από το νέο έτος, τα άτομα θα ντυθούν με διάφορα κοστούμια-σύμβολα του πολιτισμού και της λαογραφίας των Ποντίων. Η αρκούδα συμβολίζει τη δύναμη, η ηλικιωμένη γυναίκα το  παρελθόν, η νύφη το μέλλον, το άλογο την ανάπτυξη, ο γιατρός την υγεία, ο στρατιώτης την υπεράσπιση, η αίγα (κατσίκα) τα τρόφιμα και ο Άγιος Βασίλης το νέο έτος που θα φτάσει σε μερικές μέρες.

– Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής, τηρείται το έθιμο των φωταράδων. Ο «βασιλιάς» φορώντας το ταλαγάνι και φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει το χορό, ενώ ακολουθούν οι φωταράδες κρατώντας ξύλινα σπαθιά για να ξυλοφορτώσουν εκείνους που θα επιδιώξουν να πάρουν το λουκάνικο που στήνεται στη μέση του χωριού.

– Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής, πρωταγωνιστούν οι φούταροι. Την παραμονή των Θεοφανείων, νεαροί άντρες λένε τα κάλαντα μαζεύοντας κρέας, λουκάνικα και χρήματα και την ημέρα του Άη Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα, τρέχουν να πάρουν από ένα ρόπαλο και όταν ξαναμπαίνουν στο χορό πετούν τα ρόπαλα ψηλά σφυρίζοντας με όλη τους τη δύναμη για να σηματοδοτήσουν το τέλος του Δωδεκαημέρου.

– Αλλά και στη Γαλάτιστα Χαλκιδικής, στολίζεται η καμήλα μετά τον αγιασμό των υδάτων. Συνήθως έξι άντρες μπαίνουν κάτω από το ομοίωμα μιας καμήλας βαδίζοντας ρυθμικά ή χορεύοντας, κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας. Πρόκειται για την αναπαράσταση ενός πραγματικού γεγονότος, την απαγωγής μιας όμορφης κοπέλας από το γιο του Τούρκου επιτρόπου στα τέλη του 19ου αι. Ο αγαπημένος της για να την ξαναπάρει πίσω έστησε γλέντι και για να μπει στο τουρκικό σπίτι έφτιαξε ομοίωμα καμήλας κάτω από το οποίο κρύφτηκαν οι φίλοι του. Αφού έκρυψαν την κοπέλα κάτω από την καμήλα, την έβγαλαν έξω και την επομένη τη στεφάνωσαν με τον αγαπημένο της πριν προλάβουν να την ξαναπάρουν οι Τούρκοι.

– Σε χωριά της Καβάλας και της Δράμας, αναβιώνει το έθιμο των αράπηδων. Άντρες ντύνονται με προβιές και ζώνονται κουδούνια. Λέγεται ότι οι αράπηδες ήταν πολεμιστές που μετείχαν στην εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου και έδιωξαν με τους αλαλαγμούς τους ελέφαντες των Ινδών.