MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA

Responsive Ad Slot

Οδηγίες δίαιτας για διαβητικούς. Η καλή διατροφή του διαβητικού. Τροφές που ρίχνουν το σάκχαρο


του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea


Η υγιεινή διατροφή αποτελεί σημαντικό μέρος του ελέγχου των επιπέδων γλυκόζης (ζαχάρου) του αίματος. Η υγιεινή διατροφή κάνει καλό σε όλους και δεν χρειάζεται να αγοράζετε ειδικές τροφές ή να παρασκευάζετε χωριστά γεύματα για εσάς και την οικογένειά σας. 

Η υγιεινή διατροφή, σε συνδυασμό με τακτική σωματική άσκηση, μπορεί να σας 
βοηθήσει να ελέγχετε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σας, να μειώνετε τα λίπη στο αίμα σας (χοληστερίνη και τριγλυκερίδια) και να διατηρείτε υγιεινό βάρος

Εχω διαβήτη, τι θα πρέπει να τρώω;

Για βοήθεια σε σχέση με τη διαχείριση του διαβήτη, χρειάζεται να:
   Τρώτε τρία γεύματα την ημέρα σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αν παίρνετε ορισμένα είδη χαπιών για το διαβήτη ή ινσουλίνη ίσως να χρειάζεται επίσης να τρώτε κάτι ελαφρό (σνακ) ανάμεσα στα γεύματα και πριν πάτε για ύπνο. Ο γιατρός σας ή ο διαιτολόγος μπορούν να σας πουν αν χρειάζεται να τρώτε σνακ.
   Βασίζετε τα γεύματά σας σε υδατανθρακούχες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, όπως ολόσπορο  ψωμί και δημητριακά, φασόλια, φακές, αμυλούχα λαχανικά (π.χ. πατάτες) και φρούτα. Οι υδατανθρακούχες τροφές σάς κάνουν καλό. Αυτές οι τροφές παρέχουν κάποια ποσότητα γλυκόζης (ζάχαρης) στο αίμα σας, την οποία χρησιμοποιεί ο οργανισμός σας ως ενέργεια. Ένας διαιτολόγος μπορεί να σας πει πόσους υδατάνθρακες να τρώτε σε κάθε γεύμα.
   Οι πρωτεϊνούχες τροφές είναι σημαντικές για την υγεία μας. Επιλέγετε πρωτεϊνούχες τροφές με χαμηλότερα λιπαρά όπως άπαχο κρέας, κοτόπουλο χωρίς την πέτσα, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών.
   Επιλέγετε τροφές χαμηλότερων λιπαρών (ιδιαίτερα χαμηλότερων κορεσμένων λιπαρών). Τα κορεσμένα λιπαρά δεν κάνουν καλό στην καρδιά σας. Περιορίζετε τις τροφές με υψηλά κορεσμένα λιπαρά όπως το ολόπαχο γάλα, λιπαρό κρέας, βούτυρο, τυρί, γάλα καρύδας, επεξεργασμένα τρόφιμα και έτοιμα φαγητά. Περιλαμβάνετε μικρές ποσότητες υγιεινότερων λιπαρών στη διατροφή σας όπως πολυακόρεστης ή μονοακόρεστης μαργαρίνης, λαδιών όπως του ηλίανθου, της σόγιας, της ελιάς και της κανόλας, ψαριών, ξηρών καρπών, σπόρων και αβοκάντο.
   Περιορίζετε τις τροφές με υψηλές ποσότητες ζάχαρης ή/και λιπαρών όπως τα αναψυκτικά, καραμέλες, σοκολάτα, κέικ, μπισκότα και πάστες/γλυκίσματα/πίτες.
   Αν πίνετε οινοπνευματώδη ρωτήστε το γιατρό σας εάν είναι ασφαλή για εσάς και πόσο μπορείτε να πίνετε.
   Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του διαβήτη. Ρωτήστε το γιατρό σας ποιου είδους και πόση δραστηριότητα ενδείκνυται για εσάς.

Για να μπορείτε να αντιμετωπίζετε τον διαβήτη, τα γεύματά σας χρειάζεται:

    Να έχουν κατάλληλο μέγεθος – να μην είναι πολύ μεγάλα
    Να είναι τακτικά και να κατανέμονται ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της ημέρας
     Να έχουν χαμηλότερα λιπαρά, ιδιαίτερα κορεσμένο λίπος
     Να βασίζονται σε υδατανθρακούχες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, όπως ψωμί και δημητριακά προγεύματος ολικής άλεσης, ξερά φασόλια, φακές, αμυλούχα λαχανικά και φρούτα.

Υδατανθρακούχες τροφές

Οι υδατανθρακούχες τροφές σάς κάνουν καλό. Αυτές οι τροφές παρέχουν κάποια ποσότητα ζάχαρης στο αίμα σας, την οποία χρησιμοποιεί ο οργανισμός σας για ενέργεια. Προσπαθήστε να τρώτε υδατανθρακούχες τροφές σε κάθε ένα από τα τρία γεύματα ημερησίως. Αν τρώτε περίσσειες ποσότητες υδατανθρακούχων τροφών σε ένα γεύμα ή ενδιάμεσο γεύμα, θα αποδίδουν στο αίμα σας υπερβολική ποσότητα ζάχαρης. Ορισμένα άτομα που έχουν διαβήτη ίσως χρειάζεται επίσης να τρώνε ενδιάμεσα γεύματα καθώς και πριν πάνε για ύπνο. Το ποσό που ισοδυναμεί με μία μερίδα υδατανθράκων είναι γραμμένο κάτω από τις τροφές.
Όταν χωνεύονται, οι υδατανθρακούχες τροφές, διασπώνται και παράγουν γλυκόζη στο κυκλοφορικό σύστημα. Αν τρώτε τακτικά γεύματα και έχετε υδατανθρακούχες τροφές σε τακτά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα έχετε τη δυνατότητα να διατηρείτε τα ενεργειακά σας επίπεδα χωρίς να προκαλούνται μεγάλες αυξήσεις των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σας.
Όλες οι υδατανθρακούχες τροφές χωνεύονται και παράγουν γλυκόζη. Η ποσότητα υδατανθράκων που τρώτε θα επηρεάζει το μέγεθος της αύξησης των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σας μετά από ένα γεύμα.  Μια μεγάλη μερίδα μπορεί να σημαίνει μεγάλη αύξηση.

Πρωτεϊνούχες τροφές

Χρειάζεστε μόνο μικρές ποσότητες πρωτεϊνούχων τροφών κάθε ημέρα για καλή υγεία. Αυτές οι τροφές δεν παρέχουν ζάχαρη στο αίμα σας. Προσπαθείτε να επιλέγετε πρωτεϊνούχες τροφές χαμηλότερων λιπαρών.
Οι περισσότερες πρωτεϊνούχες τροφές δεν επηρεάζουν άμεσα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σας. Περιλαμβάνουν άπαχο κρέας, πουλερικά χωρίς την πέτσα, θαλασσινά, αυγά (όχι τηγανητά), ανάλατους ξηρούς καρπούς και προϊόντα σόγιας όπως το τόφου και τα όσπρια (ξερά φασόλια και φακές).
Τα όσπρια είναι μια καλή πηγή φυτικών ινών και θα πρέπει να τα τρώτε τακτικά. Έχουν όμως και υδατάνθρακες, επομένως θα επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σας.
Οι πρωτεϊνούχες τροφές παρέχουν πράγματι σημαντικά θρεπτικά συστατικά για καλή υγεία.

Λίπη

Τα λίπη δεν παρέχουν ζάχαρη στο αίμα σας αλλά αν φάτε μεγάλη ποσότητα λιπαρών οποιουδήποτε είδους μπορεί να παχύνετε.
Τα λίπη έχουν το υψηλότερο ενεργειακό (kilojoule ή θερμίδες) περιεχόμενο από όλα τα τρόφιμα.
Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας λίπους μπορεί να προκαλέσει αύξηση του βάρους σας, η οποία μπορεί μακροπρόθεσμα να καταστήσει δυσκολότερη την αντιμετώπιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σας. Από την άλλη μεριά, μικρές ποσότητες υγιεινότερων λιπαρών προσθέτουν γεύση στο φαγητό σας, μπορεί να βελτιώσουν την υγεία σας και να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Ως εκ τούτου, το είδος λιπαρών που τρώτε είναι σημαντικό, όπως είναι και η ποσότητα.

Κορεσμένο λίπος και τρανς λιπαρά

Είναι σημαντικό να περιορίζετε τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά, επειδή αυξάνουν τα επίπεδα της LDL-C («κακής» χοληστερίνης) και μειώνουν τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης.
Το κορεσμένο λίπος βρίσκεται σε ζωικές τροφές όπως το λιπαρό κρέας, γάλα, βούτυρο και τυρί. Στα κορεσμένα φυτικά λιπαρά περιλαμβάνεται  το ανθόγαλα (κρέμα γάλακτος).
Τα τρανς λιπαρά εμφανίζονται φυσικά σε μικρές ποσότητες στα κρέατα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα καθώς και σε άλλες τροφές κατά τη διαδικασία παρασκευής όπως στη μαργαρίνη. Στις διατροφικές πηγές των τρανς λιπαρών περιλαμβάνονται οι σκληρές μαργαρίνες (συνήθως μαγειρικές μαργαρίνες), τρόφιμα τηγανισμένα σε φριτέζα ή βαθύ τηγάνι και εμπορικά φαγώσιμα προϊόντα με μαγειρικό λίπος όπως οι πάστες και οι πίτες.

Τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και σε ζάχαρη

Αυτές οι τροφές περιέχουν μεγάλες ποσότητες λιπαρών ή ζάχαρης ή και των δύο. Προσπαθείτε να αποφεύγετε αυτές τις τροφές ή να τις τρώτε μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.
Περιορίζετε τις τροφές που περιέχουν κυρίως ζάχαρη. Αυτές οι τροφές παρέχουν ζάχαρη στο αίμα σας αλλά δεν περιέχουν τίποτ' άλλο που να σας κάνει καλό. Μπορείτε να τρώτε ζάχαρη, μαρμελάδα και μέλι σε μικρές ποσότητες.
Γενικά, τα τρόφιμα με πρόσθετα σάκχαρα θα πρέπει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες
(οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν μερικές φορές χυμό φρούτων ή άλλες πηγές ζάχαρης για να αποφύγουν τη χρήση επιτραπέζιας ζάχαρης). Όταν καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα μονομιάς,
μπορεί να επηρεάσουν το βάρος σας, την υγεία των δοντιών και τον συνολικό έλεγχο του διαβήτη.

Αλκοόλ

Το αλκοόλ μπορεί να επηρεάζει τα επίπεδα ζαχάρου του αίματος και το βάρος σας.
Αν πίνετε, ρωτήστε το γιατρό σας πόσο αλκοόλ μπορείτε να πίνετε ακίνδυνα. Γενικά συνιστάται στους άνδρες να μην πίνουν περισσότερο από δύο τυποποιημένα ποτά κάθε ημέρα και στις γυναίκες να μην πίνουν περισσότερο από ένα. Προσπαθείτε να περνάτε τουλάχιστον δύο ημέρες χωρίς αλκοόλ την εβδομάδα.

Ένα τυποποιημένο ποτό ισοδυναμεί με:

  • 100 ml κρασί
  • 285 ml κανονική μπύρα
  • 30 ml αποσταγμένα ποτά
  • 60 ml ενισχυμένο κρασί
  • 425 ml μπύρα χαμηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ (κάτω από 3% αλκοόλ)
Είναι σημαντικό να θυμάστε:
 Ότι όλα τα αλκοολούχα ποτά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους.
 Ότι οι μπύρες χαμηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ ή «lite» περιέχουν λιγότερο αλκοόλ από τις κανονικές μπύρες, επομένως το μέγεθος ενός τυποποιημένου ποτού είναι μεγαλύτερο.
Τα διαβητικά άτομα δεν χρειάζεται να πίνουν μπύρες διαίτης ή χαμηλών υδατανθράκων. Αυτές οι μπύρες μπορεί να είναι χαμηλότερης περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, αλλά δεν είναι απαραιτήτως χαμηλότερης περιεκτικότητας σε αλκοόλ.
Όταν αναμειγνύετε ποτά, χρησιμοποιείτε ποτά χαμηλών θερμίδων/διαίτης, όπως κόλα διαίτης, τζιτζιμπίρα διαίτης, τονωτικό νερό διαίτης.
Ότι αν πίνετε πολύ αλκοόλ μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας σε περίπτωση που παίρνετε ινσουλίνη ή ορισμένα χάπια διαβήτη.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστεί να πίνουν λιγότερο αλκοόλ από όσο γενικά συνιστάται λόγω της ηλικίας τους, των φαρμάκων τους ή επειδή χρειάζεται να χάσουν βάρος. Συζητήστε για το αλκοόλ με τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας και ανατρέξτε στο πληροφοριακό φυλλάδιο Αλκοόλ και Διαβήτης

Τροφές που ρίχνουν το σάκχαρο

Εκτός από τις τροφές που πρέπει να αποφεύγετε για να μην ανεβάζετε τα επίπεδα σακχάρου, υπάρχουν τροφές που μπορείτε να εντάξετε στην καθημερινότητά σας και θα σας βοηθήσουν να τα ρίξετε.
Πράσινο τσάι
Κανέλα
Ξίδι
Πιπέρι καγιέν
Καρότα
Βρώμη
Φασόλια
Λιπαρά ψάρια (καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων)
Αμύγδαλα

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης τι δείχνει; Πότε γίνεται η καμπύλη σακχάρου; 
Ποια τα αίτια του προδιαβήτη;


της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής Βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης (ή αλλιώς «καμπύλη σακχάρου») χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες για τη διάγνωση του διαβήτη και γίνεται ως εξής:

- Το άτομο πάει στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικό (μπορεί να έχει πιει μόνο νερό). Τις προηγούμενες 3 μέρες έχει φάει ελεύθερα (έτσι ώστε να έχει πάρει αρκετούς υδατάνθρακες και το πάγκρεας του να έχει «ξυπνήσει» καλά, για να μπορέσει να ανταποκριθεί όσο γίνεται καλύτερα στη δοκιμασία).

- Στο εργαστήριο παίρνουν μια μικρή ποσότητα αίματος για έλεγχο του σακχάρου (αιμοληψία πάντα από τη φλέβα, όχι από το δάκτυλο).

- Ο εξεταζόμενος πίνει ένα ποτήρι νερό, μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης (μια σκόνη γλυκόζης που μπορεί να πάρει ο εξεταζόμενος από το φαρμακείο). Επειδή είναι πολύ γλυκό, δεν χρειάζεται να είναι «μονορούφι», αλλά πρέπει να είναι σίγουρα μέσα σε 5-10 λεπτά.

- Ακολουθούν 2 ώρες, κατά τις οποίες ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει καθιστός σε μια καρέκλα, να μην καπνίσει και εννοείται, να μη φάει τίποτα.

- Στις 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να δούμε πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.

Φυσιολογικά, το σάκχαρο στις 2 ώρες πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη μπαίνει αν το σάκχαρο έχει φτάσει (ή ξεπεράσει) τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη»

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης γίνεται ως εξής:

Πριν από την ημέρα της εξέτασης:
•   Να έχετε μια ισορροπημένη δίαιτα που να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα για 3 ημέρες πριν την εξέταση. Φρούτα, ψωμιά, δημητριακά, crackers και αμυλούχα λαχανικά, όπως πατάτες, φασόλια και καλαμπόκι, είναι καλή πηγή υδατανθράκων. 
•   Να μην φάτε και πιείτε, να μην καπνίσετε και να μην ασκηθείτε έντονα, τουλάχιστον 8 ώρες πριν την εξέταση.
•   Ενημερώστε τον μαιευτήρα σας αν είστε έγκυος για τη λήψη οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου ή μη φαρμάκου. Μπορεί να σας συστήσει να το διακόψετε πριν την εξέταση.

Την ημέρα της εξέτασης:
•   Θα πάτε στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικός/ή (μπορείτε να έχετε πιει μόνο νερό).
•   Στο εργαστήριο θα γίνει η πρώτη αιμοληψία για έλεγχο του σακχάρου (αιμοληψία πάντα από τη φλέβα, όχι από το δάκτυλο).
•   Στη συνέχεια θα πιείτε ένα ποτήρι νερό, μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης (μια σκόνη γλυκόζης που μπορεί κανείς να προμηθευτεί από το φαρμακείο). Επειδή είναι πολύ γλυκό, δεν χρειάζεται να το πιείτε «μονορούφι», αλλά σίγουρα μέσα σε 5-10 λεπτά.
•   Ακολουθούν 2 ώρες αναμονής, κατά τις οποίες θα πρέπει να παραμείνετε στο εργαστήριο ήρεμος/η, να μην καπνίσετε και, εννοείται, να μη φάτε τίποτα.
•   Μετά από 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να δούμε πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.
Φυσιολογικά, το σάκχαρο στις 2 ώρες πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη γίνεται αν το σάκχαρο έχει φτάσει (ή ξεπεράσει) τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη».

O προδιαβήτης

O προδιαβήτης είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι τιμές γλυκόζης αίματος ανευρίσκονται πάνω από το φυσιολογικό, αλλά όχι σε τέτοια επίπεδα που να τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη (Σ.Δ.). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η «είσοδος» προς το Σ.Δ..

Ποια είναι τα αίτια του προδιαβήτη;

Όπως είπαμε, ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση πριν από το Σ.Δ., άρα τα αίτια είναι αυτά τού Σ.Δ.: η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η μεγάλη κατανάλωση υδατανθράκων στη «δυτικού» τύπου διατροφή, καθώς και η κληρονομικότητα αποτελούν τους παράγοντες της «εισόδου» ενός ατόμου στον προδιαβήτη.
Ο προδιαβήτης είναι αρχικό στάδιο στην εξέλιξη της φυσικής ιστορίας του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Η συγκεκριμένη μεταβολική διαταραχή, αν και δεν έχει κλινική συμπτωματολογία και δεν αποτελεί ιδιαίτερη νοσολογική οντότητα, πρέπει και να ανιχνεύεται έγκαιρα και να αντιμετωπίζεται με την ανάλογη σοβαρότητα, διότι εξελίσσεται σε σακχαρώδη διαβήτη και συνδέεται με καρδιαγγειακά συμβάματα.
Το πρόβλημα του προδιαβήτη είναι μεγάλο και κατά τα πρότυπα του διαβήτη λαμβάνει σταδιακά διαστάσεις επιδημίας. Παγκοσμίως ο αριθμός των ατόμων με προδιαβήτη είναι περίπου 314 εκατομμύρια, ενώ υπολογίζεται ότι το 2025 ο αριθμός των ατόμων με προδιαβήτη θα ανέρχεται σε 418 εκατομμύρια. Είναι γνωστό ότι ο προδιαβήτης αυξάνει τον βραχυπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 από 3 έως 10 φορές με κάποιους πληθυσμούς να παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλους. Ο έλεγχος για προδιαβήτη πρέπει να γίνεται στον πληθυσμό εκείνο ο οποίος έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη που είναι:
         -  τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό Σ. Δ.
         -  τα άτομα με καρδιαγγειακή νόσο
         -  τα άτομα με παχυσαρκία ή καθιστική ζωή
         -  τα άτομα με υπέρταση ή υπερλιπιδαιμία
         -  τα άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα
- οι γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Με τον όρο «προ-διαβήτης» χαρακτηρίζονται δύο καταστάσεις, δύο διαταραχές, που παρότι δεν είναι επίσημα διαβήτης, ξεφεύγουν από τα φυσιολογικά όρια του υγιούς και συνοδεύονται από αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης διαβήτη στο μέλλον. Αυτές οι καταστάσεις είναι:

- Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας (IFG - Impaired Fasting Glucose). Ορίζεται ως πρωινό σάκχαρο 100-125 mg/dl (νηστικός). Κάτω από 100 είναι το φυσιολογικό, ενώ από 126 και πάνω είναι διαβήτης.

- Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (IGT - Impaired Glucose Tolerance). Βρίσκεται με τη δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης και ορίζεται ως σάκχαρο στις 2 ώρες 140-199 mg/dl. Κάτω από 140 είναι το φυσιολογικό, ενώ πάνω από 200 είναι διαβήτης.

Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA) συμπεριέλαβε σε αυτήν την κατηγορία αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη και όσα (μη διαβητικά) άτομα έχουν γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μεταξύ 5,7% και 6,4%.

Από τη στιγμή που θα διαπιστωθεί κάποιο από τα παραπάνω, θα πρέπει να υπάρχει τακτικότερος έλεγχος (τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ή το 6/μηνο). Οι καταστάσεις αυτές δεν είναι μόνιμες. Συνήθως μπορούν (και πρέπει) να υποχωρήσουν, κυρίως με σωστή δίαιτα, απώλεια βάρους και συστηματικό πρόγραμμα άσκησης, έτσι ώστε να μην προχωρήσουν σύντομα σε «επίσημο» διαβήτη.

Είναι σημαντική η διάγνωση του προδιαβήτη;

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ένα άτομο βρίσκεται στο στάδιο του προδιαβήτη, γιατί πρέπει να δώσουμε τις κατάλληλες οδηγίες για την αντιμετώπισή του, καθώς έχει αποδειχθεί, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ότι το στάδιο του προδιαβήτη είναι εξίσου σημαντικό με αυτό του Σ.Δ. στην εμφάνιση αγγειοπάθειας, και μάλιστα καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Θεραπεύεται ο προδιαβήτης;


Όπως και ο Σ.Δ., ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση συνεχώς εξελισσόμενη. Ο στόχος μας πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπισή του. Η αλλαγή τρόπου ζωής με καθημερινή άσκηση, η αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών με διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, λιγότερα λίπη και αποφυγή των «κακών» υδατανθράκων (κυρίως των έτοιμων φαγητών), των γλυκών και γενικότερα της ζάχαρης, βοηθούν στην όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προδιαβήτη, επιβραδύνοντας την έλευση του Σ.Δ..
Αν χαθεί ένας κρίκος από την αλυσίδα της παρέμβασης, τότε τα οφέλη της ειδικά σε περιπτώσεις διαταραχής ανοχής γλυκόζης είναι αμφιλεγόμενα.

Πέραν από τους όποιους προβληματισμούς για την θεραπευτική αντιμετώπιση του προδιαβήτη, σύμφωνα με τις συστάσεις της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας, η χρήση μετφορμίνης συνίσταται μόνο όταν εκτός του προδιαβήτη (IFG + IGT) συνυπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου, όπως ηλικία < 60έτη, ΒΜΙ > 30Kg/m2, οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε α’ βαθμού συγγενείς, αυξημένα τριγλυκερίδια, μειωμένη HDL, αρτηριακή υπέρταση και HbA1c>6%.[

Προσυμπτωματικός έλεγχος

Σαν προσυμπτωματικός έλεγχος, στα πλαίσια πρόληψης, προτείνεται ο έλεγχος σακχάρου νηστείας στα άτομα που πληρούν τις προϋποθέσεις :
•   Ηλικία άνω των 45 ετών.
•   Περιφέρεια μέσης >102 cm (άντρες) και >88 cm (γυναίκες).
•   Δείκτης μάζας σώματος >30 kg/m².
•   Θετικό οικογενειακό ιστορικό για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.
•   Ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης ή άλλης καρδιαγγειακής νόσου.
•   Ιστορικό Σακχαρώδους Διαβήτη Κύησης.
•   Γέννηση παιδιών άνω των 4 κιλών.
•   Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
•   Λήψη φαρμάκων που ευνοούν την δυσγλυκαιμία (π.χ. κορτιζόνη).
Αν η τιμή σακχάρου νηστείας είναι φυσιολογική προτείνεται επανάληψη της μέτρησης σε 3 έτη. Στα άτομα που έχουν είτε υψηλές τιμές σακχάρου νηστείας είτε φυσιολογικές τιμές, αλλά με ισχυρή υποψία για ύπαρξη διαβήτη, είτε υψηλή τιμή σακχάρου μεταγευματικά (>140mg/dl στις 2ώρες μετά το γεύμα) προτείνεται η διενέργεια δοκιμασίας ανοχής γλυκόζης.

Διαβάστε επίσης

Περιφερική αγγειακή αρτηριακή νόσος, αποφρακτική αρτηριοπάθεια. Κάνει πόνο, κράμπες, μούδιασμα στα πόδια, χωλότητα, πληγές


του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η Περιφερική Αρτηριακή νόσος (ΠΑΝ) είναι η νόσος που χαρακτηρίζεται από μειωμένη αιμάτωση των κάτω άκρων, λόγω στένωσης ή απόφραξης των αρτηριών των κάτω άκρων. Η κύρια αιτία της ΠΑΝ των κάτω άκρων είναι η αθηροσκλήρωση, που σημαίνει σκλήρυνση των αρτηριών.
Φυσιολογικά, το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών σας (ενδοθήλιο) είναι ομαλό και απρόσκοπτο, με τα χρόνια όμως μπορεί να σχηματίσει μια ανώμαλη προβολή που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η πλάκα αυτή αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό. Στην αθηροσκλήρωση οι αρτηρίες στενεύουν ή αποφράσσουν καθώς η αθηρωματική πλάκα των τοιχωμάτων τους αυξάνεται.
Οι αρτηρίες των κάτω άκρων παρέχουν στους μύες των ποδιών οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά μέσω του αίματος. Εάν η ροή του αίματος διακοπεί, εξαιτίας της απόφραξης μίας αρτηρίας, τότε η έλλειψη οξυγόνου στην περιοχή, προκαλεί μυαλγία, ιδίως κατά την άσκηση, το περπάτημα ή όταν ο ασθενής επιχειρεί να ανέβει σκάλες. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής σταματάει την άσκηση ή το περπάτημα και συνεχίζει ξανά μετά από λίγα λεπτά ξεκούρασης. Τα αιμοφόρα αγγεία με την πάροδο του χρόνου συνεχίζουν να στενεύουν και κάποια στιγμή αποφράσσονται εντελώς. Όταν συμβεί απόφραξη μίας ή περισσότερων αρτηριών του κάτω άκρου, τότε η ροή του αίματος στο πόδι μειώνεται σημαντικά και η έλλειψη οξυγόνου απειλεί μύες και ιστούς. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται "κρίσιμη ισχαιμία".



Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της αθηρωματικής νόσου είναι:

  • η ηλικία,
  • η οικογενειακή προδιάθεση,
  • η αυξημένη χοληστερίνη,
  • ο σακχαρώδης διαβήτης,
  • η υπέρταση,
  • Στεφανιαία νόσος
  • Εγκεφαλικό επεισόδιο
  • η παχυσαρκία και
  • το κάπνισμα
  • Υψηλά επίπεδα της ομοκυστεΐνης στο αίμα

Ποια είναι τα συμπτώματα της περιφερικής αρτηριακής νόσου;

Το πιο σύνηθες αρχικό σύμπτωμα είναι η διαλείπουσα χωλότητα (ΔΧ), που είναι δυσφορία ή πόνος στα πόδια σας (μπορεί να εντοπίζεται στους γλουτούς, μηρούς, γάμπες) τη στιγμή που περπατάτε και περνάει όταν σταματάτε. Με την επιδείνωση της νόσου ο πόνος εμφανίζετε σε όλο και μικρότερες αποστάσεις.
Οι άνδρες μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές στύσεως. Σε πολύ προχωρημένα στάδια της αποφρακτικής νόσου ο ασθενής εμφανίζει πόνο το βράδυ όταν ξαπλώνει (άλγος αναπαύσεως), πληγές των κάτω άκρων που δεν κλείνουν ή και νέκρωση ιστών (γάγγραινα).
  • Χωλότητα, πόνος, κόπωση,
  • κράμπες ή τσούξιμο στο πόδι σας
  • Μούδιασμα και πόνο στο πόδι ή τα πόδια
  • Κρύα χέρια, πόδια
  • Τριχόπτωση στα πόδια
  • Χλωμά ή μπλε πόδια
  • Αδύναμη ή απουσία παλμού στα πόδια
  • Πληγές, έλκη στα πόδια και κνήμες και αργή επούλωση
  • Στυτική δυσλειτουργία
  • Οίδημα των κάτω άκρων

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται για τη διάγνωση της περιφερικής αρτηριακής νόσου;

Το πιο σημαντικό τεστ για τη διάγνωση της νόσου είναι ο Δείκτης του λόγου της Αρτηριακής πιέσεως στους αστραγάλους του ασθενούς προς την Αρτηριακή πίεση στο βραχιόνιο του ασθενούς. Είναι μία ανώδυνη εξέταση κατά την οποία με την βοήθεια ενός καθετήρα υπερηχογραφικού Doppler συγκρίνεται η διαφορά της αρτηριακής πιέσεως στα πόδια και στα χέρια του ασθενούς. Σύμφωνα με τον δείκτη που προκύπτει, καθώς και με βάση την συμπτωματολογία του ασθενούς και τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αυτής της νόσου, ο ιατρός αποφασίζει εάν θα προχωρήσει σε περαιτέρω εξετάσεις.
Άλλη διαγνωστική εξέταση είναι το triplex κοιλιακής αορτής, λαγονίων και αρτηριών κάτω άκρων. Σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται αξονική ή μαγνητική αγγειογραφία ή ψηφιακή αγγειογραφία κοιλιακής αορτής, λαγονίων και αρτηριών κάτω άκρων. Με την Μαγνητική Αγγειογραφία ο ασθενής πρέπει να ξαπλώσει για περίπου 20 λεπτά στον Αγγειογράφο. Γίνεται μία σύντομη ενδοφλέβια έγχυση σκιαγραφικής ουσίας και με αυτόν τον τρόπο γίνεται η απεικόνιση των αρτηριών των κάτω άκρων. Στην εικόνα απεικονίζεται με την βοήθεια του βέλους στην αριστερή πυελική αρτηρία.


Θεραπεία της περιφερικής αρτηριακής νόσου.

H πρόγνωση της νόσου είναι καλή αν αντιμετωπισθούν οι επιβαρυντικοί παράγοντες και τεθεί μία θεραπεία.

Η θεραπεία της ΠΑΝ εξαρτάται από τα συμπτώματα του ασθενούς και το βαθμό στένωσης των αρτηριών.
Φαρμακευτική Αγωγή Οι ασθενείς αυτοί συχνά παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, γεγονός που συμβάλλει στην επιδείνωση της νόσου. Μία διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και σκευάσματα μείωσης των λιπιδίων στο αίμα, αποτελούν συχνά μέρος της θεραπείας. Επίσης μπορεί να συνταγογραφηθούν και σκευάσματα για τον έλεγχο της Υπέρτασης. Πολλές μελέτες σε ασθενείς με τη νόσο αυτή, απέδειξαν ότι η χορήγηση χαμηλής δόσεως ασπιρίνης μπορεί να παρεμποδίσει την δημιουργία θρόμβων. Συνεπώς συστήνεται και η λήψη της από συμπτωματικούς ασθενείς με Αποφρακτική Νόσο Περιφερικών Αρτηριών.

Αγγειοπλαστική
Εκτός της φαρμακευτικής αγωγής υπάρχει και η επεμβατική θεραπεία, όπου ενδείκνυται, που γίνεται με δύο μεθόδους (ενδαγγειακή και ανοικτή μέθοδος).
Κατά την ενδαγγειακή μέθοδο γίνεται παρακέντηση μιας αρτηρίας του ποδιού (συνήθως της μηριαίας) ή του χεριού (βραχιόνιος) και η αποκατάσταση της στένωσης γίνεται από το εσωτερικό του αγγείου. 
Αγγειοπλαστική με μπαλόνι
Η αγγειοπλαστική με μπαλόνι είναι η πιο κοινή μέθοδος για το άνοιγμα μιας αποφραγμένης αρτηρίας. Πρώτον περνάει ένα σύρμα μέσα από την στενωμένη αρτηρίας. Ένα ξεφούσκωτο μπαλονάκι συνδεδεμένο σε έναν καθετήρα περνάει μέσα από το σύρμα μέσα στο αγγείο έως το σημείο της στενώσεως. Το μπαλονάκι φουσκώνεται και ξεφουσκώνεται επανειλημμένως σε ένα ή περισσότερα σημεία του αγγείου.
Αυτή η μέθοδος ισοπεδώνει την πλάκα επάνω στο τοίχωμα του αγγείου, αυξάνοντας το μέγεθος του ανοίγματος στο αγγείο.
Ενδοαυλικές προθέσεις ή Stents
Εάν μία αρτηρία που έχει ανοιχθεί προηγουμένως αποφράξει ή στενέψει στην διάρκεια ή μετά την επέμβαση τοποθετείται ένας εσωτερικός νάρθηκας που ονομάζεται και διατηρεί το αγγείο ανοικτό.
Άλλες παρόμοιες τεχνικές είναι η αγγειοπλαστική με Laser και η αθηρεκτομή που γίνονται με ειδικούς καθετήρες.
Μηροιγνυακό By Pass (παράκαμψη)
Ένα στενωμένο ή αποφραγμένο σημείο μιας αρτηρίας μπορεί να παρακαμφθεί με μοσχεύματα. Το μόσχευμα μπορεί να είναι συνθετικό ή να είναι μία γνήσια φλέβα που αφαιρέθηκε από άλλο σημείο του σώματος , πιο συχνά το πόδι. Η μία άκρη του μοσχεύματος εφαρμόζεται στην αρτηρία κάτω από την απόφραξη. Το αίμα κυκλοφορεί στην επάνω αρτηρία μέσω του μοσχεύματος και στην αρτηρία κάτω της αποφράξεως όπου κυκλοφορεί το αίμα στα κάτω

Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Στην πλειοψηφία των ασθενών αυτών, στα πλαίσια της θεραπείας τους συμπεριλαμβάνεται και ο τρόπος ζωής τους. Η διακοπή του καπνίσματος και ένα καλά οργανωμένο πρόγραμμα καθημερινής φυσικής άσκησης, είναι όλα όσα χρειάζονται για την μείωση και την ανακούφιση από την συμπτωματολογία της νόσου καθώς και για την παρεμπόδιση επιδείνωσή της.
  • Διακοπή του καπνίσματος
  • Θεραπεία του διαβήτη
  • Έλεγχος της πίεσης του αίματος
  • Αυξημένη φυσική δραστηριότητα (για παράδειγμα, σπορ)
  • Μείωση του βάρους, αν είστε υπέρβαρος
  • Χαμηλή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών, χαμηλή διατροφή χοληστερόλης;
  • Φροντίδα των ποδιών (Είναι σημαντικό για τα άτομα με διαβήτη);
  • Φορώντας άνετα παπούτσια;
  • Κατάλληλη φροντίδα τραυματισμοί ποδιών.
Διαβάστε επίσης

#SeeDiabetes από τη Dexcom: Πορτρέτα διασήμων με διαβήτη απεικονίζουν τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα που προκαλεί η πάθηση

#SeeDiabetes από τη Dexcom: Πορτρέτα διασήμων με διαβήτη απεικονίζουν τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα που προκαλεί η πάθηση

medlabnews.gr iatrikanea

Η DexCom, Inc. (NASDAQ: DXCM), παγκόσμιος ηγέτης στα συστήματα συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης σε πραγματικό χρόνο για άτομα με διαβήτη, ενώνει τις δυνάμεις της με τους  Dexcom Warriors ανά τον κόσμο, στη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου), με σκοπό να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την ανάγκη βελτίωσης της πρόσβασης σε τεχνολογικές λύσεις για τον διαβήτη που μπορούν να αλλάξουν τη ζωή των ασθενών.

Με στόχο να αναδείξει την καθημερινή μάχη των ατόμων που ζουν με τον διαβήτη, η Dexcom παρουσίασε μια μοναδική συλλογή φωτογραφικών πορτρέτων ατόμων που πάσχουν από διαβήτη, από όλον τον κόσμο και από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Μέσα από τα πορτρέτα απεικονίζονται, με ειλικρινή τρόπο,   τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα των ατόμων που πάσχουν από την αόρατη ασθένεια, στέλνοντας παράλληλα ένα ελπιδοφόρο μήνυμα.

Οι φωτογραφίες της συλλογής #SeeDiabetes: The Faces of Diabetes Warriors (#SeeDiabetes: Τα πρόσωπα των Warriors του διαβήτη), «τραβηγμένες» από τον φημισμένο φωτογράφο πορτρέτων Fernando Sippel και υπό την καλλιτεχνική κατεύθυνση της  Dexcom Warrior και μοντέλου με καταγωγή από την Αυστραλία Bambi Northwood-Blyth, παρουσιάζουν τους Dexcom Warriors ανά τον κόσμο, άτομα που ζουν με διαβήτη Τύπου 1 και Τύπου 2. Μεταξύ των χρηστών του συστήματος CGM της Dexcom των οποίων τα πορτρέτα περιλαμβάνονται στη συλλογή αυτή είναι και οι:

  • Jeremy Irvine, Άγγλος ηθοποιός
  • Nick Jonas, Αμερικανός τραγουδιστής με πολλές πλατινένιες επιτυχίες, στιχουργός, ηθοποιός με φιλανθρωπική δράση
  • Patti LaBelle, θρυλική Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα βραβευμένη με GRAMMY, ηθοποιός, συγγραφέας και επιχειρηματίας

«Ως  Dexcom Warrior που ζω με τον διαβήτη, με τιμά που προσκλήθηκα να δώσω ζωή σε αυτή την ακατέργαστη και αυθεντική αναπαράσταση του πώς είναι να ζεις με τον διαβήτη, μια πραγματικότητα που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο», δήλωσε η Northwood-Blyth. «Πέραν αυτών των φωτογραφιών που δημιουργούν τόσο ισχυρό αντίκτυπο, κάθε φωτογραφικό πορτρέτο συνοδεύεται από μια βαθιά προσωπική αφήγηση που τονίζει πραγματικές πτυχές της ζωής με τον διαβήτη και δείχνει πώς η πρόσβαση σε λύσεις τεχνολογίας όπως το σύστημα CGM της Dexcom μπορεί να αμβλύνει το βάρος της νόσου και να βελτιώσει θεαματικά την ποιότητα ζωής.» 

«Για μένα, η ζωή με τον διαβήτη είναι μια  πρόκληση την οποία κερδίζω καθημερινά.  Έχει γίνει σημαντική πρόοδος από την εποχή που είχα διαγνωστεί με διαβήτη, 30 χρόνια πριν. Τώρα, με το σύστημα CGM της Dexcom, μπορώ να πω με σιγουριά ότι νιώθω απολύτως ελεύθερη!», ανέφερε  η Βασιλική Γούλα, ιδιωτική υπάλληλος, πρόεδρος του Συλλόγου Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη Πάτρας «ΖΩΗ ΓΛΥΚΙΑ»  και Dexcom Warrior στην Ελλάδα, η οποία συμμετείχε  στη #SeeDiabetes φωτογράφιση και ζει με διαβήτη από το 1993.

Η εκστρατεία ενημέρωσης και η συλλογή φωτογραφικών πορτρέτων #SeeDiabetes ενισχύει τη δέσμευση της Dexcom σε παγκόσμιο επίπεδο για τη διεύρυνση της πρόσβασης σε σημαντικές τεχνολογικές λύσεις για τον διαβήτη και ευθυγραμμίζεται με το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη 2021-2023 «Πρόσβαση στη φροντίδα για τον διαβήτη». Η διεύρυνση της ενημέρωσης για τις πιο πρόσφατες τεχνολογικές λύσεις διαχείρισης του διαβήτη αποτελεί σημαντικό μέρος των συνεχιζόμενων προσπαθειών της Dexcom να αυξήσει την πρόσβαση και την αποζημίωση για τα συστήματα CGM σε παγκόσμιο επίπεδο.

Από τη διοργάνωση της εκστρατείας #SeeDiabetes της Dexcom για την ενημέρωση και την ενίσχυση της πρόσβασης, από τον περσινό Νοέμβριο μέχρι και σήμερα, οι ασθενείς με διαβήτη που καλύπτονται ασφαλιστικά για τα συστήματα CGM έχουν αυξηθεί κατά 6 εκατομμύρια παγκοσμίως, φτάνοντας τα 14 εκατομμύρια από 8 εκατ., με σημαντική αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά, στη Γαλλία και την Ιαπωνία. Επιπλέον, η Dexcom έχει εισάγει τους τελευταίους 12 μήνες, συστήματα CGM μη διαθέσιμα μέχρι πρότινος, σε αγορές περίπου 20 χωρών ανά τον κόσμο.

Παρά τη σημαντική αυτή πρόοδο, εκατομμύρια άτομα που πάσχουν από διαβήτη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις που αφορούν στην απόκτηση ασφαλιστικής κάλυψης για τα συστήματα CGM, τα οποία τούς είναι απαραίτητα για να διαχειρίζονται την πάθησή τους αποτελεσματικότερα. Η συλλογή #SeeDiabetes:Τα πρόσωπα των Warriors του διαβήτη,  αποτελεί μια μοναδική πλατφόρμα για άτομα που πάσχουν από διαβήτη, η οποία τους παρέχει τη δυνατότητα να συνεχίσουν τον παγκόσμιο διάλογο για την ανάγκη βελτίωσης της πρόσβασης σε σημαντικές τεχνολογικές λύσεις και λύσεις φροντίδας για τον διαβήτη.

«Προσπάθειες ευαισθητοποίησης όπως η εκστρατεία #SeeDiabetes, σε συνδυασμό με κλινικά στοιχεία που καταδεικνύουν τα οφέλη των συστημάτων συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης (CGM) για τη ζωή των ασθενών, έχουν συμβάλλει στη διεύρυνση της πρόσβασης στα συστήματα CGM για εκατομμύρια ανθρώπους στο πέρασμα του χρόνου», δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Dexcom Kevin Sayer. «Η Dexcom συνεργάζεται, με αφοσίωση, με παρόχους λύσεων υγειονομικής περίθαλψης, ασφαλιστικές εταιρείες, κυβερνήσεις και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς σε όλον τον κόσμο με σκοπό τη σημαντική διεύρυνση της πρόσβασης σε συστήματα CGM για άτομα που ζουν με διαβήτη κάθε τύπου».

Προκειμένου να συμμετάσχουν στον διάλογο, η Dexcom ζητά από τους ανθρώπους να επισκεφθούν τη διεύθυνση SeeDiabetes.com και να κοινοποιήσουν τη δική τους φωτογραφία και την προσωπική τους ιστορία όσον αφορά το πώς έχει επηρεάσει ο διαβήτης τους ίδιους ή κάποιον που γνωρίζουν χρησιμοποιώντας το hashtag #SeeDiabetes.

Διαβάστε επίσης:

Συμπτώματα που σας δείχνουν Διαβήτη. Κράμπες, εύκολη κούραση, θολή όραση, υπνηλία, φαγούρα, απώλεια βάρους 

Μήπως ο διαβήτης έχει βλάψει τα μάτια σας; Διαβητική οφθαλμοπάθεια, Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (video)

Περιφερική αγγειακή αρτηριακή νόσος, αποφρακτική αρτηριοπάθεια, με πόνο, κράμπες, μούδιασμα στα πόδια, χωλότητα, πληγές

Copyright © 2015-2022 MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA All Right Reserved. Τα κείμενα είναι προσφορά και πνευματική ιδιοκτησία του medlabnews.gr
Kάθε αναδημοσίευση θα πρέπει να αναφέρει την πηγή προέλευσης και τον συντάκτη. Aπαγορεύεται η εμπορική χρήση των κειμένων