του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea
Άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Crohn, παρουσιάζουν μια χρόνια διαδρομή φλεγμονής του γαστρεντερικού συστήματος. Η νόσος προσβάλλει οποιαδήποτε μοίρα του πεπτικού σωλήνα. Πιθανό εύρημα είναι, να μεταβάλλονται σε προσβεβλημένα τμήματα εντερικού ιστού, τμήματα υγιούς ιστού. Η χρόνια διαδρομή της φλεγμονής οδηγεί σε πάχυνση του εντερικού βλεννογόνου και υποβλεννογόνου χιτώνα. Η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή. Άλλοι έχουν πολύ έντονα και συχνά συμπτώματα και άλλοι σχεδόν μηδαμινά. Ορισμένοι ασθενείς έχουν μεγάλες περιόδους χωρίς καθόλου συμπτώματα ακόμη και χωρίς θεραπεία. Άλλοι έχουν πιο βαρειά νόσο και χρειάζονται συνεχή θεραπεία ή ακόμη και εγχείρηση.
Η νόσος του Crohn παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με μια άλλη πάθηση του παχέος εντέρου που ονομάζεται ελκώδης κολίτιδα και παλαιότερα πιστευόταν ότι πρόκειται για την ίδια ασθένεια. Η βασική διαφορά με την ελκώδη κολίτιδα είναι ότι η ελκώδης κολίτιδα προσβάλλει την εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου (κόλον και ορθό) ενώ η νόσος του Crohn είναι δυνατόν να προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα από το στόμα μέχρι τον πρωκτό
Η νόσος Crohn είναι άγνωστης αιτιολογίας νόσημα. Μας είναι γνωστός ο αυτοάνοσος μηχανισμός πρόκλησης του νοσήματος, όχι όμως και η αιτία ή οι αιτίες που πυροδοτούν αυτή την αντίδραση. Σε φυσιολογικές συνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα συντελεί στην προστασία του οργανισμού. Στη νόσο του Crolin ωστόσο, ο ιστός του πεπτικού συστήματος καθίσταται αντιγονικός (διαταράσσεται η ικανότητα αναγνώρισης του φυσιολογικού ιστού), με αποτέλεσμα τη δημιουργία υπερδραστικής αυτοάνοσης παθογενετικής αντίδρασης και την πρόκληση χρόνιας φλεγμονής. Η κατάσταση αυτή αποκαλείται αυτοάνοση διαταραχή.
Συνήθως, οι βλάβες αφορούν σε όλο το πάχος του τοιχώματος του πεπτικού σωλήνα και όχι μόνο στα επιφανειακά του τμήματα. Επίσης μπορεί να εντοπίζονται σε οποιοδήποτε τμήμα του, στο παχύ ή το λεπτό έντερο, στο στόμαχο ή το στόμα ή σε ένα τμήμα του λεπτού και ένα τμήμα του παχέος εντέρου.Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;
Τα κύρια συμπτώματα της νόσου Crohn περιλαμβάνουν:
- Πόνο στην κοιλιά
- Διάρροια
- Αρθρίτιδα
- Άφθες
- Κόπωση
- Εμετό
- Απώλεια βάρους
- Αναιμία με έλλειμμα βιταμίνης B12
- Υποθρεψία
Τα συμπτώματα που προαναφέρουμε δεν είναι ειδικά και μπορεί να μοιάζουν και με τα συμπτώματα άλλων νοσημάτων. Δεν είναι σπάνιο να οδηγούμαστε στη διάγνωση της νόσου ύστερα από μία επέμβαση σκωληκοειδεκτομής. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι προκαλεί πολλές φορές συρίγγια και έτσι δεν είναι περίεργο ο γιατρός να ζητήσει έλεγχο με κολονοσκόπηση σε έναν ασθενή με περιεδρικά συρίγγια ή με επίμονο μη ειδικό πόνο στην κοιλιά ή επειδή έχει μια πολύ αυξημένη ταχύτητα καθιζήσεως ερυθρών.
Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Δυσκοιλιότητα
- Φλεγμονή των οφθαλμών
- Συρίγγια (συνήθως της ορθικής χώρας, με εκκρίσεις πύου, βλέννης ή κοπράνων
- Αρθραλγία
- Φλεγμονή του ήπατος
- Έλκη της στοματικής κοιλότητας
- Αιμορραγία εκ του ορθού κι αιματηρά κόπρανα
- Δερματικό εξάνθημα
- Οίδημα των ούλων
Πότε εμφανίζεται η Νόσος του Κρον;
Η συνηθέστερη ηλικία έναρξης της νόσου, οπότε εμφανίζονται τα πρώτα νοσήματα, είναι οι δεκαετίες από 15 έως 35 ετών. Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Πολλές φορές η νόσος αφορά σε μια οικογένεια, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να στηριχτεί η κληρονομικότητά της. Πάντως αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η νόσος οφείλεται σε γονιδιακή βλάβη που επιτρέπει αυτούς που την έχουν να αναπτύξουν άτοπες αντιδράσεις του αμυντικού τους συστήματος σε έναν παράγοντα, όπως είναι μία ίωση ή μία μικροβιακή μόλυνση. Έτσι, ενώ κάποιος που δεν έχει βλάβη του γεννητικού του υλικού θα εκδηλώσει μια απλή γαστρεντερίτιδα, σε αυτόν που έχει αυτήν τη βλάβη, η επαφή με τον παθογόνο παράγοντα (μικρόβιο ή ιό) θα πυροδοτήσει μία τέτοια αντίδραση του αμυντικού του συστήματος που θα τον οδηγήσει στην εκδήλωση της νόσου του Crohn. Η νόσος είναι συχνότερη στους κατοίκους των πόλεων από ό,τι στους κατοίκους της επαρχίας, όπως και σε αυτούς που έχουν τελειώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση από ό,τι σε εκείνους που έχουν τελειώσει μόνο την πρωτοβάθμια. Όλα αυτά βέβαια είναι στατιστικές επισημάνσεις και μέχρι στιγμής δεν έχουν οδηγήσει σε κανένα συμπέρασμα σε σχέση με τις αιτίες της νόσου. Πάντως φαίνεται ότι και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο, εφόσον η νόσος είναι πιο συχνή στις βιομηχανοποιημένες από τις υπό ανάπτυξη χώρες.
Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου του Κρον;
Ο γιατρός θα υποπτευθεί τη νόσο από τα συμπτώματα που θα του αναφερθούν. Αμέσως μετά θα κάνει εξετάσεις για επιβεβαίωσή της.
Διαγνωστικές εξετάσεις της νόσου Crohn είναι:
- Βαριούχος υποκλυσμός
- Κολονοσκόπηση
- Υπολογιστική τομογραφία της κοιλίας
- Ενδοσκόπηση, συμπεριλαμβανομένου της ενδοσκόπησης με κάψουλα
- Μαγνητική τομογραφική απεικόνιση της κοιλίας
- Σιγμοειδοσκόπηση
- Εντεροσκόπηση
- Απεικόνιση του ανωτέρου γαστρεντερικού σωλήνα
Η καλλιέργεια κοπράνων ίσως αποβεί χρήσιμη στη διαφοροδιάγνωση άλλων πιθανών αιτιών πρόκλησης των συμπτωμάτων.
Η πάθηση μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα και των παρακάτω εξετάσεων:
- Αλβουμίνης
- C- αντιδρώσας πρωτεΐνης
- Ρυθμό ιζηματογένεσης ερυθροκυττάρων
- Λιπώδους σύστασης των κοπράνων
- Αιμοσφαιρίνης
- Δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας
- Την τιμή των λευκών αιμοσφαιρίων
Οι εξετάσεις αυτές είναι εξετάσεις αίματος, κοπράνων και άλλες εργαστηριακές, όπως η κολονοσκόπηση ή ο βαριούχος υποκλυσμός (ακτινολογική εξέταση του παχέος εντέρου), η εντερόκληση (ακτινολογική εξέταση του λεπτού εντέρου) και η βιοψία εντέρου. Την τελική διάγνωση θα θέσει η βιοψία του εντέρου. Η κολονοσκόπηση και οι αιματολογικές εξετάσεις, όπως η γενική αίματος, η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών και η CRP, είναι οι συνήθεις εξετάσεις με τις οποίες ο γιατρός θα παρακολουθεί την πορεία της νόσου.
Δεν είναι μεταδοτική.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της νόσου του Κρον;
Η νόσος εκδηλώνεται με κρίσεις, μεταξύ των οποίων υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες δεν εμφανίζονται καθόλου συμπτώματα. Η συνηθέστερη επιπλοκή είναι τα συρίγγια. Συρίγγιο είναι ένα κανάλι που δημιουργείται και μέσω του οποίου επικοινωνούν δύο περιοχές. Έτσι, ανάλογα με τις περιοχές αυτές δίνουμε και τα ανάλογα ονόματα όπως, εντεροεντερικά συρίγγια, όταν επικοινωνεί ένα τμήμα του εντέρου με ένα άλλο, ή περιεδρικά συρίγγια, όταν επικοινωνεί το ορθό έντερο με το δέρμα γύρω από τον πρωκτό κ.λπ. Τα συρίγγια αποτελούν κύρια αιτία υποθρεψίας, διότι δημιουργούν 'βραχυκυκλώματα' στη διαδρομή της τροφής μέσα στο έντερο. Μερικές φορές οι ασθενείς παρουσιάζουν κάποιο επώδυνο εξάνθημα, ιδίως στο μπροστινό μέρος της γάμπας, που ονομάζεται οζώδες ερύθημα. Αυτό όμως θεωρείται εκδήλωση της νόσου και όχι επιπλοκή. Τέτοιες εκδηλώσεις είναι επίσης οι αρθρίτιδες και οι μολύνσεις του οφθαλμού που ονομάζονται ιριδοκυκλίτιδες.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από τη βαρύτητα και την εντόπιση της νόσου. Η φαρμακευτική αγωγή έχει τρεις άξονες: να επιτυγχάνονται μεγάλες υφέσεις της νόσου, να αντιμετωπίζονται οι κρίσεις και, τέλος, να αντικαθίστανται θρεπτικές απώλειες λόγω της νόσου. Εάν η νόσος είναι ήπια (ελαφρά) τότε μπορεί να είναι αρκετά ορισμένα φάρμακα που ονομάζονται σαλικυλικά. Η σουλφασαλαζίνη και η μεσαλαμίνη είναι οι πιο συχνοί εκπρόσωποι αυτών των φαρμάκων. Ορισμένα αντιβιοτικά επίσης, όπως η μετρονιδαζόλη και η σιπροφλοξασίνη, χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της νόσου.
Η κορτιζόνη χορηγείται στους ασθενείς που έχουν πιο βαριά μορφή της νόσου. Σε ακόμη βαρύτερες περιπτώσεις η κορτιζόνη συνδυάζεται με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή με ένα νεότερο φάρμακο που ονομάζεται ινφλιξιμάμπη (Remicade). Μερικές φορές είναι επιτακτική η ανάγκη της παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο. Ακόμη, μπορεί να χρειασθεί εγχείρηση, η οποία όμως δεν θεραπεύει τη νόσο αλλά βοηθά σε ορισμένες επιπλοκές της (π.χ. στένωση εντέρου).
Άλλο φάρμακο που χορηγείται με τον ίδιο σκοπό είναι η αζαθειοπρίνη, που είναι ανοσοκατασταλτικό φάρμακο και συνήθως χορηγείται σε ασθενείς με ανθεκτική νόσο στις συνήθεις θεραπείες. Το μειονέκτημα της αζαθειοπρίνης είναι ότι χρειάζεται περίπου δεκαεπτά εβδομάδες για να αρχίσει να δρα. Σε αυτή την κατηγορία υπάρχουν και άλλα φάρμακα που δοκιμάζονται, όπως οι κυκλοσπορίνες (που χρησιμοποιούνται στις μεταμοσχεύσεις) και η μεθοτρεξάτη (που είναι χημειοθεραπευτικό)
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε με μεγάλη επιτυχία τους παράγοντες αντί -TNF (Tumor Necrosis Factor). Πρόκειται για αντίσωμα της γενετικής μηχανικής, που σκοπό έχει να εμποδίσει την ανάπτυξη της φλεγμονής στο έντερο, διακόπτοντας την άτοπη αντίδραση του αμυντικού συστήματος. Μέχρι στιγμής, επιτρέπεται η χορήγησή του σε βαριές περιπτώσεις της νόσου σε ασθενείς με συρίγγια και σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη φαρμακευτική αγωγή. Το φάρμακο χορηγείται ενδοφλέβια σε τρεις δόσεις. Στην ίδια κατηγορία φαρμάκων ανήκει και η θαλιδομίδη, ένα γνωστό φάρμακο από χρόνια αλλά τερατογόνο για τις εγκύους. Υπάρχουν και πειραματικά φάρμακα που ακόμη μελετούνται, όπως τα λιπαρά οξέα, τα ιχθυέλαια, η νικοτίνη και οι παράγοντες anti- ICAM1 (θεραπεία απευαισθητοποίησης).
Τέλος, στον άξονα των θρεπτικών συμπληρωμάτων, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει βιταμίνη B12, φυλλικό οξύ ή σίδηρο.
Όπως προαναφέραμε η νόσος είναι χρόνια και δεν επιδέχεται χειρουργική αντιμετώπιση. Στη νόσο του Crohn χειρουργούνται μόνο οι επιπλοκές, π.χ., τα συρίγγια.
Ασθενείς της νόσου Crohn με αρνητική ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή, χρήζουν πιθανότατα χειρουργικής αντιμετώπισης, ιδιαίτερα στην περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών όπως:
- Αιμορραγία
- Συρίγγια (παθολογικές επικοινωνίες του εντερικού αυλού με άλλα τμήματα ή περιοχές του σώματος)
- Λοιμώξεις (αποστήματα)
- Στενώσεις
Σε κάποιους ασθενείς απαιτείται η ολική χειρουργική αφαίρεση του παχέους εντέρου (κόλου) με ή χωρίς τον ορθό.
Πρόγνωση
Δεν υφίστανται ουσιαστική ίαση της νόσου Crohn. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται από περιόδους εναλλαγής υφέσεων κι εξάρσεων.
Αποτελεί κύριας σημασίας ωστόσο, η μακροχρόνια παραμονή υπό φαρμακευτική αγωγή, προκειμένου να αποτραπεί η σύντομη επανεμφάνιση των συμπτωμάτων της νόσου. Σε περίπτωση που ο ασθενής διακόψει ή αλλάξει για οποιοδήποτε λόγο τα φαρμακευτικά σκευάσματα που λαμβάνει, οφείλει να επικοινωνήσει άμεσα με τον ιατρό του.
Άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Crohn, διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του λεπτού και του παχέους εντέρου.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΘΡΕΨΗ
Καμία συγκεκριμένη δίαιτα δεν έχει αποφέρει βελτίωση ή επιδείνωση της εντερικής φλεγμονής στη νόσο του Crohn. Ωστόσο, μια διατροφή πλούσια σε θερμίδες, βιταμίνες και πρωτεΐνες, είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή του υποσιτισμού και της απώλειας βάρους. Οι διαταραχές που προκαλούν κάποιες ειδικές τροφές, ποικίλουν από άτομο σε άτομο.
Μια ισορροπημένη δίαιτα πρέπει να περιέχει τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων για να διασφαλιστεί με αυτόν τον τρόπο ο επαρκής εφοδιασμός του οργανισμού με υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπος.
Οι υδατάνθρακες αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού. Υπάρχουν δύο κατηγορίες υδατανθράκων: τα απλά σάκχαρα και οι σύνθετοι υδατάνθρακες (άμυλο και φυτικές ίνες).
Τα απλά σάκχαρα μπορεί να προέρχονται από τη ζάχαρη, το μέλι, τη μαρμελάδα, τις καραμέλες, τα γλυκά, τα κουλουράκια και τα φυσικά σάκχαρα που προέρχονται από το γάλα και τα φρούτα ή τους χυμούς.
Τα απλά σάκχαρα μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στα ασθενείς, καθώς η μεγάλη κατανάλωσή τους μπορεί να προκαλέσει (ή να αυξήσει) τη διάρροια. Η διάρροια μπορεί να ελεγχθεί σε κάποιο βαθμό με τη μείωση της κατανάλωσης γλυκών, πλήρων αναψυκτικών και συμπυκνωμένων φρουτοχυμών.
Οι πρωτεΐνες αποτελούν το δομικό υλικό των κυττάρων του ανθρώπινου σώματος, ενώ βοηθούν στην ανάπλαση των ιστών και συμβάλλουν στην παραγωγή ενζύμων απαραίτητων για την πέψη και την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.
Τροφές πλούσιες σε υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη είναι το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα όσπρια.
Πολύ πρόσφατα, ερευνητές από τη Δανία μελέτησαν τα επίπεδα της βιταμίνης D σε ασθενείς με νόσο Crohn και διαπίστωσαν ότι ασθενείς σε έξαρση είχαν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D σε σχέση με τους ασθενείς σε ύφεση και μάλιστα τα επίπεδα ήταν χαμηλότερα σε εκείνους με την υψηλότερη ενεργότητα της νόσου. Η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων βιταμίνης D μπορεί να έχει περισσότερες ευεργετικές δράσεις για τους ασθενείς.Επιπρόσθετα, η επίτευξη φυσιολογικών επιπέδων βιταμίνης D φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο της χειρουργικής αντιμετώπισης της νόσου Crohn.
Συγκεκριμένα είδη τροφών, ίσως επιδεινώσουν τα συμπτώματα της διάρροιας και των αερίων, ιδιαίτερα σε οξείες φάσεις της νόσου. Διατροφικές συστάσεις που δίδονται σε χρονικές περιόδους έντονης συμπτωματολογίας, περιλαμβάνουν:
- Κατανάλωση μικρών ποσοτήτων τροφής, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας
- Κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού (συχνή κατανάλωση μικρών ποσοτήτων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας)
- Αποφυγή τροφών πλούσιες σε φυτικές ίνες (bran, φασόλια, καρύδια, σπόρια και ποπ κορν)
- Αποφυγή λιπαρών ή τηγανιτών τροφών και σάλτσες (βούτυρο, μαργαρίνη και βαριές κρέμες)
- Εάν ο οργανισμός σας δυσκολεύεται στην πέψη γαλακτοκομικών προϊόντων, περιορίστε τα.
- Αποφυγή ή περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ και καφεΐνης
Άτομα με απόφραξη του εντερικού αυλού, οφείλουν να αποφεύγουν τα ωμά φρούτα και τα λαχανικά. Εκείνοι πάλι που παρουσιάζουν δυσχέρεια στην πέψη της λακτόζης (τύπος λακτόζης που περιέχεται στο γάλα), οφείλουν να αποφεύγουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η σπιρουλίνα
Ένα κοινό σύμπτωμα της νόσου του Crohn, συχνή και εξουθενωτική διάρροια, μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό και απώλεια βάρους. Επειδή η Σπιρουλίνα είναι ιδιαίτερα θρεπτική, η κατανάλωση της μπορεί να βελτιώσει τη διατροφική κατάσταση ας και να μειώσει την απώλεια βάρους και την κούραση. Επιπλέον, η Σπιρουλίνα είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά στην καταστολή της φλεγμονής, όπως φαίνεται από πολλές εργαστηριακές μελέτες που συνοψίστηκαν στο ‘’Journal of the American Association Neutraceutical ‘’ το 2002. Η έρευνα δείχνει ότι η Σπιρουλίνα καταστέλλει τη φλεγμονή αναστέλλοντας την παραγωγή των φλεγμονωδών χημικών ουσιών, και μπορεί επίσης να καταπολεμήσει τους ανθυγιεινούς μικροοργανισμούς που μπορεί να βρεθούν στον εντερικό σωλήνα μετά από μια περίοδο διάρροιας, τόσο μέσω της επίδρασής της στο ανοσοποιητικό σύστημα και την άμεση αντι – παθογόνο δράση του.
Ψυχολογική Υποστήριξη
Για πολλά χρόνια υπήρχε η θεωρία ότι η νόσος αυτή οφειλόταν, σε ένα μεγάλο ποσοστό, σε ψυχολογικούς παράγοντες και ειδικότερα σε αυξημένα ποσοστά στρες και άγχους στο άτομο. Στην πραγματικότητα, η εμφάνιση της νόσου του Crohn δεν οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες αλλά επηρεάζεται από αυτούς .
Η παρουσία ψυχολογικής αναταραχής στην νόσο crohn συμβάλλει στην κακή ποιότητα της ζωής σε σχέση με την υγεία. Η ανίχνευση και η θεραπεία της ψυχολογικής αναταραχής στην νόσο φέρνουν τη δυνατότητα να βελτιωθεί η σχετική με την υγεία ποιότητα της ζωής για αυτούς τους ασθενείς.
Σε μια μελέτη ασθενών - μαρτύρων φάνηκε ότι οι ασθενείς έχουν ένα μικρότερο δίκτυο κοινωνικών επαφών αλλά περισσότερες σχέσεις με κάποια πιο στενά μέλη της οικογένειας. Από την μελέτη φάνηκε ότι τα πιο στενά μέλη της οικογένειας είναι συνήθως αρμόδια για την κοινωνική υποστήριξη του ασθενή. Η Ψυχολογική υποστήριξη θα μπορούσε να εστιάσει την προσοχή στο να μειώσει την πίεση και να προκαλέσει βαθιά χαλάρωση, να μειώσει τα συμπτώματα της ασθένειας, να μειώσει την κατάθλιψη και την ανησυχία, να αυξήσει την αίσθηση της ευημερίας, της συνειδητοποίησης και της δημιουργικότητας, να αυξήσει τη δυνατότητα του σώματος να ελέγξει τον πόνο και να ισορροπήσει την ενέργεια του σώματος ώστε να μειώσει το συναισθηματικό τραύμα, να βελτιώσει τη δύναμη της θέλησης, να τονώσει την αυτοεικόνα, να ανορθώσει την αυτοεκτίμηση.
Η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού δικτύου γύρω απο το άτομο (οικογένεια , φίλοι , σύνδεσμοι, ομάδες υποστήριξης και ενημέρωσης) όπως και η αναζήτηση ενός ειδικού της ψυχικής υγείας μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην διαχείριση των ψυχολογικών ζητημάτων που σχετίζονται με μια χρόνια ασθένεια όπως η νόσος του Crohn
Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα, παθήσεις που είναι γνωστές ως Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ).
Παγκόσμια Ημέρα για τις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (νόσο του Crohn και ελκώδη κολίτιδα)
Η Παγκόσμια Ημέρα ΙΦΝΕ “εορτάζεται” τη 19η Μαΐου κάθε έτους από οργανώσεις ασθενών από όλο τον κόσμο με κύριο στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τα ΙΦΝΕ.Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα, παθήσεις που είναι γνωστές ως Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ).
Διαβάστε επίσης
Είμαστε Ειδησεογραφικό Μέσο για Ειδήσεις και Ιατρικά Νέα, Διαπιστευμένο στο Υπουργείο Υγείας, ένα από τα μεγαλύτερα portal υγείας της χώρας. Γράφουν και Υπογράφουν Ιατροί, υγειονομικοί, συντάκτες υγείας μέλη σε Ενώσεις Συντακτών. Η εγκυρότητα ελέγχεται από το ΙΕΚΕΤΥ - Ινστιτούτο Ενημέρωσης και Επικοινωνίας της Υγείας
