Ρενίνη, αλδοστερόνη. Φυσιολογικές τιμές. Πώς μεταβάλλονται στην υπέρταση και σε άλλες παθήσεις;

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Η μέτρηση της Δραστικότητας της Ρενίνης του πλάσματος (PRA) χρησιμοποιείται στη διαφορική διάγνωση της υπέρτασης.

Υπερτασικοί ασθενείς που έχουν χαμηλή δραστηριότητα ρενίνης πιθανώς έχουν ανισορροπία του όγκου των υγρών ενώ τα άτομα με υψηλή δραστηριότητα ρενίνης είναι πιθανώς υπερτασικοί λόγω της αγγειοσυσπαστικής δράσης της αγγειοτενσίνης, μια κατάσταση γνωστή ως νεφραγγειακή υπέρταση.  Οι ασθενείς με ιδιοπαθή υπέρταση μπορεί να ελέγχουν τα επίπεδα ρενίνης και αλδοστερόνης προκειμένου να αξιολογηθεί εάν είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, γεγονός το οποίο προκαλεί χαμηλά επίπεδα ρενίνης με φυσιολογικά επίπεδα αλδοστερόνης. Αυτό βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.

Η μέτρηση των επιπέδων της αλδοστερόνης γίνεται τόσο στο πλάσμα όσο και στα ούρα. Οι πληροφορίες αυτές βοηθούν στη διάγνωση του πρωτοπαθούς αλδοστερονισμού που προκαλείται από βλάβη του φλοιού των επινεφριδίων, και του δευτεροπαθούς αλδοστερονισμού που μπορεί να οφείλεται στην υπερδιέγερση του φλοιού των επινεφριδίων από την αγγειοτενσίνη ή την ACTH. 

Η αλδοστερόνη είναι ορμόνη που παράγεται στην φλοιώδη μοίρα των επινεφριδίων, συγκεκριμένα στην σπειροειδή ζώνη και ανήκει στην ομάδα των αλατοκορτικοστεροειδών. Η βιολογική της δράση έχει σχέση με το μεταβολισμό του ύδατος και των ηλεκτρολυτών.

Η έκκριση της αλδοστερόνης ρυθμίζεται από μια σειρά πολύπλοκους μηχανισμούς με κυριότερο το σύστημα ρενίνης – αγγειοτανσίνης και ακολουθούν τα ιόντα καλίου του πλάσματος, η ACTH, τα ιόντα νατρίου, το νατριουρητικό πεπτίδιο, η σωματοστατίνη, το αγγειοκινητικό εντερικό πεπτίδιο κ.α.

Η Ρενίνη είναι ένα πρωτεολυτικό ένζυμο που συντίθεται, αποθηκεύεται και εκκρίνεται από τα παρασπειραματικά κύτταρα των νεφρών και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της πίεσης του αίματος, των επιπέδων καλίου και την ισορροπία του όγκου των υγρών. Η δραστικότητα των συστημάτων ρενίνης-αγγειοτασίνης-αλδοστερόνης έχει σαν αποτέλεσμα την παραγωγή της αγγειοτενσίνης II, ενός ισχυρού αγγειοσυσταλτικού, που διεγείρει την παραγωγή της αλδοστερόνης στον φλοιό των επινεφριδίων. Η μειωμένη ροή αίματος στου νεφρού διεγείρει την έκκριση της Ρενίνης και αυξάνει έκκριση της αλδοστερόνης. Η απώλεια αίματος και η μείωση του νατρίου διεγείρουν επίσης την απελευθέρωση της Ρενίνης. Η μεταβολή της θέσης του σώματος από ύπτια σε όρθια, έχει βρεθεί να αυξάνει το επίπεδο της Ρενίνης. Η πρόσληψη νατρίου επηρεάζει επίσης τα επίπεδα της Ρενίνης: υψηλή πρόσληψη νατρίου μειώνει τα επίπεδα Ρενίνης, ενώ η μείωση του νατρίου προκαλεί απελευθέρωση αυξημένων επιπέδων Ρενίνης.

Η υπερβολική παραγωγή αλδοστερόνης η οποία δεν εξαρτάται από το σύστημα της ρενίνης αγγειοτανσίνης, ονομάζεται Πρωτοπαθής Υπεραλδοστερονισμός και έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης και υποκαλιαιμίας.  Ο πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός μπορεί να ευθύνεται για έως και το 15% των περιπτώσεων ασθενών με υπέρταση, ιδιαίτερα στη μέση ηλικία.

Οι εξετάσεις αλδοστερόνης και ρενίνης χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί κατά πόσο τα επινεφρίδια παράγουν τις κατάλληλες ποσότητες αλδοστερόνης και να γίνει διάκριση μεταξύ των πιθανών αιτίων της περίσσειας ή της έλλειψης. Η αλδοστερόνη μπορεί να μετρηθεί στο αίμα ή σε ένα 24-ωρο δείγμα ούρων, όπου μετράται η ποσότητα της αλδοστερόνης που απομακρύνεται στα ούρα σε μια μέρα. Η ρενίνη μετράται συνήθως στο αίμα.

Η μέτρηση της Δραστικότητας της Ρενίνης του πλάσματος (PRA) χρησιμοποιείται στη διαφορική διάγνωση της υπέρτασης. Υπερτασικοί ασθενείς που έχουν χαμηλή δραστηριότητα ρενίνης πιθανώς έχουν ανισορροπία του όγκου των υγρών ενώ τα άτομα με υψηλή δραστηριότητα ρενίνης είναι πιθανώς υπερτασικοί λόγω της αγγειοσυσπαστικής δράσης της αγγειοτενσίνης, μια κατάσταση γνωστή ως νεφραγγειακή υπέρταση.  Οι ασθενείς με ιδιοπαθή υπέρταση μπορεί να ελέγχουν τα επίπεδα ρενίνης και αλδοστερόνης προκειμένου να αξιολογηθεί εάν είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, γεγονός το οποίο προκαλεί χαμηλά επίπεδα ρενίνης με φυσιολογικά επίπεδα αλδοστερόνης. Αυτό βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής

Οι εξετάσεις αυτές είναι πιο χρήσιμες για τον πρωτογενή υπεραλδοστερονισμό, επίσης γνωστός ως σύνδρομο Conn, ο οποίος προκαλεί υψηλή πίεση αίματος. Εάν η εξέταση είναι θετική, η παραγωγή αλδοστερόνης μπορεί να αξιολογηθεί περαιτέρω με τη δοκιμασία διέγερσης και καταστολής της.

Τα επίπεδα της αλδοστερόνης και της ρενίνης είναι υψηλότερα το πρωί και μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα. Επηρεάζονται από τη στάση του σώματος, από το άγχος και από τα φάρμακα.

Φυσιολογικές Τιμές Αλδοστερόνης

• Ενήλικες Όρθια Θέση: 40 – 310 pg/ml
• Ενήλικες Ύπτια Θέση: 10 – 160 pg/ml

Τιμές Αναφοράς Ρενίνης

• Φυσιολογική πρόσληψη Νατρίου
• Ύπτια Θέση: 0.2 – 2.6 ng/ml/h
• Όρθια Θέση: 1.5 – 5.7 ng/ml/h
• Χαμηλή πρόσληψη Νατρίου
• Ύπτια Θέση: Αυξάνεται περίπου 2 φορές σε σχέση με τη φυσιολογική πρόσληψη
• Όρθια Θέση: Αυξάνεται περίπου 6 φορές σε σχέση με τη φυσιολογική πρόσληψη

Πιθανές Ερμηνείες Παθολογικών Τιμών Αλδοστερόνης

• Αύξηση: Υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων, αδένωμα που παράγει αλδοστερόνη, κίρρωση του ήπατος με ασκίτη, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αιμορραγία, υπερκαλιαιμία, υπονατριαιμία, υποογκαιμία, δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο, κακοήθης υπέρταση, νέφρωση, νεφρωσικό σύνδρομο, εγκυμοσύνη, πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn), στρες. Φάρμακα: κορτικοτροπίνη, διαζοξίδη, διουρητικά, υδροχλωρική υδραλαζίνη, νιτροπρωσσικό νάτριο, από του στόματος αντισυλληπτικά, κάλιο.
• Μείωση: Νόσος του Addison, δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε νάτριο, υπερνατριαιμία, υποκαλιαιμία, σύνδρομο απώλειας άλατος, σηψαιμία, τοξιναιμία της κύησης. Φάρμακα: κορτιζόνη, μεθυλντόπα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, προπρανολόλη, στεροειδή.

Πιθανές Ερμηνείες Παθολογικών Τιμών Ρενίνης

• Αύξηση: Νόσος του Addison, αλδοστερονισμός (δευτεροπαθής), σύνδρομο Bartter, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κίρρωση, σύνδρομο Conn, όρθια στάση του σώματος για 4 ώρες (διπλασιασμός), ιδιοπαθής υπέρταση (σπάνια), υποκαλιαιμία, υποογκαιμία (που προκαλείται από αιμορραγία), τελευταίο μισό του έμμηνου κύκλου, διατροφή χαμηλή σε νάτριο, νεφροπάθεια (με απώλεια νατρίου), φυσιολογική εγκυμοσύνη, φαιοχρωμοκύττωμα, νεφρική υπέρταση, νεφρικοί όγκοι που παράγουν ρενίνη, απόρριψη του μοσχεύματος. Φάρμακα: διαζοξίδη, οιστρογόνα, φουροσεμίδη, θειική γουανεθιδίνη, υδροχλωρική υδραλαζίνη, μινοξιδίλη, νιτροπρωσσικό νάτριο, σαραλαζίνη, σπιρονολακτόνη, θειαζίδες.
• Μείωση: Συγγενήςυπερπλασία επινεφριδίων,  σύνδρομο Cushing, ηλικιωμένοι, ιδιοπαθής υπέρταση, νηστεία, δίαιτα υψηλή σε νάτριο, πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός, υπερφόρτωση με υγρά, απώλεια βάρους.Φάρμακα: Β-αποκλειστές, κλονιδίνη, διγοξίνη, ινδομεθακίνη, γλυκόριζα, μεθυλντόπα, πραζοσίνη, στεροειδή που κατακρατούν νάτριο, σαλικυλικά.

ΑΣΘΕΝΕΙΑ	ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ	ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ	ΡΕΝΙΝΗ
Πρωτογενής αλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn)	Υψηλή	Κανονική	Χαμηλή
Δευτερογενής αλδοστερονισμός	Υψηλή	Κανονική	Υψηλή
Ανεπάρκεια των επινεφριδίων (ασθένεια Addison)	Χαμηλή	Χαμηλή	Υψηλή
Σύνδρομο Cushing	Χαμηλή	Υψηλή	Χαμηλή

Προετοιμασία Ασθενούς για την Εξέταση

• Απαιτείται νηστεία 8 -10 ωρών πριν από την εξέταση.
• Εκτός αν υπάρχουν ιδιαίτερες ιατρικές οδηγίες, ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει δίαιτα 3 gr σε νάτριο για τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την εξέταση. Αυτή η δίαιτα θεωρείται "φυσιολογική" πρόσληψη νατρίου.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Η ποσότητα του αλατιού στη διατροφή καθώς και φάρμακά, όπως αναλγητικά της τάξης των μη στερεοειδών, διουρητικά, β-αναστολείς, στεροειδή, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) και τα από του στόματος αντισυλληπτικά μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Μερικά από αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Το άγχος, η άσκηση και η εγκυμοσύνη μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Ο καφές, το τσάι ή τα αναψυκτικά τύπου κόλα μπορούν να επηρεάσουν την εξέταση του 24-ώρου δείγματος ούρων. Ο γιατρός σας θα σας πει εάν θα πρέπει να αλλάξετε την ποσότητα του νατρίου (αλάτι) που έχετε στη διατροφή σας ή να σταματήσετε την χρήση διουρητικών ή άλλων φαρμάκων ή την καθημερινή σας άσκηση πριν από την εξέταση της αλδοστερόνης.

Η γλυκόριζα μπορεί να μιμηθεί τις ιδιότητες της αλδοστερόνης και θα πρέπει να αποφεύγεται για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από την εξέταση, διότι μπορεί να μειώσει την τιμή της αλδοστερόνης. Αυτό αφορά μόνο τα ίδια τα προϊόντα της γλυκόριζας (σκληρή γλυκόριζα). Οι περισσότερες μαλακές γλυκόριζες και άλλες μορφές γλυκόριζας που πωλούνται στη Βόρεια Αμερική δεν περιέχουν πραγματικά γλυκόριζα. Ελέγξτε την ετικέτα της συσκευασίας και εάν δεν είστε σίγουροι πάρτε ένα πακέτο μαζί σας για να ρωτήσετε το γιατρό σας.

Τα επίπεδα της αλδοστερόνης είναι χαμηλά σε σοβαρές νόσους, για αυτό η εξέταση δεν πρέπει να γίνεται, όταν κάποιος είναι πολύ άρρωστος.

Διαβάστε επίσης

• Ποια τα σημάδια ότι οι νεφροί δεν λειτουργούν φυσιολογικά; Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου και πως μπορείτε να προλάβετε την νεφροπάθεια; 
• Αύξηση βάρους, διαβήτης, υπέρταση και εύκολη κόπωση ενδέχεται να συνδέονται με νόσο, σύνδρομο Cushing (Cushing’s syndrome)
• Η Υποκαλιαιμία μπορεί να προκαλέσει μυική αδυναμία, κούραση, αρρυθμίες, υπέρταση. Τι πρέπει να προσέχουν οι αθλητές; Ποιες τροφές περιέχουν κάλιο;

Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή
MSc

Φράουλες για πίεση, μάτια, αναιμία, αρθρίτιδα, μνήμη, καρκίνο. Τι προσέχουμε στην αγορά και συντήρηση τους;

Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή
MSc
της Kλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea

Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό η φράουλα ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών (Rosaceae) με 15 περίπου είδη ιθαγενή των βόρειων εύκρατων περιοχών. Κατά πάσα πιθανότητα η καταγωγή της είναι από τη Χιλή. Ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα είναι η ευρωπαϊκή φράουλα που βρίσκεται και αυτοφυής σε λοφώδεις και δασώδεις και ημιδασώδεις περιοχές.

Ο καρπός της άγριας αυτής φράουλας είναι μικρός, εξαιρετικά γλυκός και νόστιμος. Οι σύγχρονες καλλιέργειες οδήγησαν στο να δημιουργηθεί μία ποικιλία με μεγάλους καρπούς γνωστή με την ονομασία Φράουλα Ανανάσα.

Οι καλλιεργήσιμες φράουλες προέρχονται από τις μικρές αγριοφράουλες, πολύ μικρά ευωδιαστά φρούτα του δάσους, που φυτρώνουν σε χώρες με εύκρατο κλίμα και οι οποίες μεταφυτεύθηκαν στους κήπους σχεδόν από τους ρωμαϊκούς χρόνους. Οι φράουλες ήταν το αγαπημένο φρούτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά πάσα πιθανότητα η καταγωγή της φράουλας είναι από τη Χιλή. Ξεκίνησαν να καλλιεργούνται λίγο πριν τη χριστιανική εποχή και τύγχαναν ιδιαίτερης εκτίμησης από πολλούς αρχαίους Ρωμαίους. Οι γυναίκες στην αρχαία Ρώμη έφτιαχναν μάσκες ομορφιάς χρησιμοποιώντας τις μικρές, ιδιαίτερα αρωματικές άγριες φράουλες των δασών της Ευρώπης.
Το 14o αιώνα, οι Γάλλοι ήταν φανατικοί λάτρεις της φράουλας. Ωστόσο, έπειτα από 100 χρόνια αρχίζουν να σερβίρονται οι φράουλες συνοδευμένες με σαντιγί. Η αρχή έγινε στην Αγγλία, σε μια δεξίωση του καρδινάλιου Γούλσι, το 1509.
Εμφανίστηκαν στην Ευρώπη, την εποχή του Μεσαίωνα και κατά την περίοδο αυτή είχαν εκτιμηθεί περισσότερο για τις ιατρικές τους ιδιότητες, παρά για τη μαγειρική τους αξία. Οι καλλιεργήσιμες φράουλες που απολαμβάνουμε σήμερα χρονολογούνται από το 19o αιώνα. Προέρχονται από τις μικρές κατακόκκινες άγριες φράουλες της Βιρτζίνια, που διασταυρώθηκαν με μεγαλύτερες κιτρινωπές κωνικές φράουλες από τη Χιλή, τις οποίες έφερε στη Βρετάνη (διοικητική περιοχή της Γαλλίας) ο Γάλλος καπετάνιος Φρεζιέ (Captain Frezier) το 1712, γι' αυτό και οι φράουλες στα γαλλικά λέγονται fraises. Όταν πέτυχαν την τέλεια ισορροπία γεύσης και μεγέθους, ο ενθουσιασμός για τις καλλιεργήσιμες φράουλες επικράτησε παντού. Από τότε είναι από τα πιο αγαπημένα φρούτα στον κόσμο.


Τις βρίσκουμε όλο το χρόνο ωστόσο η κορύφωση της παραγωγής τους είναι από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλιο.  Υπάρχουν περισσότερες από 600 ποικιλίες φράουλας, κάθε μια από τις οποίες διαφέρει σε γεύση, μέγεθος και υφή.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η θρεπτική αξία της φράουλας:

Διατροφική Αξία μιας κούπας (240ml) φράουλες:

 

	Ποσότητα	Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (%)
Θερμίδες (1 κούπα)	43kcal
Βιταμίνη C	81,65mg	136,1%
Βιταμίνη Κ	20,16mcg	25,2%
Μαγγάνιο	0,42mg	21,0%
Φυτικές Ίνες	3,31γρ	13,2%

Οι φράουλες έχουν πλούσια αντιοξειδωτική δράση, αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ένα φλιτζάνι την ημέρα, που αντιστοιχεί σε 5-8 μεγάλες φράουλες προσδίδει περισσότερη βιταμίνη C από την συνιστώμενη ημερήσια δόση.

Η αντιφλεγμονώδης δράση της φράουλας είναι γεγονός καθώς οι φαινόλες που περιέχει μειώνουν τη δράση του ενζύμου COX που προκαλεί την φλεγμονή. Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα εμποδίζουν τη δράση αυτού του ενζύμου περιορίζοντας έτσι τη φλεγμονή που συναντάμε σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, το άσθμα και ο καρκίνος.

Η γαστρίτιδα και οι φλεγμονές της βλεννώδους μεμβράνης του στομάχου, σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ. Μπορούν όμως να προκληθούν και από ιογενείς λοιμώξεις ή από τη λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων όπως π.χ. η ασπιρίνη αλλά και αντιβιοτικών που χορηγούνται για την αντιμετώπιση του ελικοβακτηρίου του πυλωρού. Στην περίπτωση του έλκους οι συμβατικές θεραπείες πρέπει να λαμβάνονται σε συνδυασμό με φάρμακα τα οποία διαθέτουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Έτσι οι φράουλες μπορούν να αποτελέσουν μια φυσική αντιοξειδωτική λύση για το πρόβλημα.

Οι φράουλες έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλιο και μαγνήσιο, τα οποία είναι πολύ αποτελεσματικά στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης που προκαλείται από νάτριο. Είναι φρούτο πλούσιο σε πεκτίνη, η οποία ως διαλυτή φυτική ίνα που είναι συντελεί στη μείωση της χοληστερίνης.

Περιέχουν πολυφαινόλες, που μπορούν να προστατεύσουν τον εγκέφαλό μας από τη γήρανση και την απώλεια μνήμης. Οι πολυφαινολές, έχουν άριστα αποτελέσματα για γερή μνήμη, υγεία και τόνωση

Εκτός από τα πολύτιμα αντιοξειδωτικά, οι φράουλες έχουν πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά και συμβάλλουν αποτελεσματικά για την πρόληψη πολλών ασθενειών. Ανάμεσα στα οφέλη της φράουλας για τον οργανισμό μας, περιλαμβάνεται η προστασία των ματιών, η σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και η προστασία από την υψηλή αρτηριακή πίεση, την αρθρίτιδα, την ουρική αρθρίτιδα και τις καρδιοπάθειες.

Η βιταμίνη C, το φολικό οξύ και η ανθοκυάνη, μερικά από τα πολλά φλαβονοειδή που περιέχονται στις φράουλες, τα οποία έχουν εξαιρετικές αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες, αποτελούν μια εξαιρετική «ασπίδα» για την καταπολέμηση του καρκίνου και των όγκων. Η ημερήσια πρόσληψη φράουλας, φαίνεται πως μειώνει σημαντικά την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.

Ομορφιά και υγεία.

Οι φράουλες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες που τις καθιστά μια καλή επιλογή για απώλεια βάρους. Μια διετής μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Nutrition έδειξε ότι άτομα που κατανάλωναν επιπλέον 8 γραμμάρια φυτικών ινών ανά 1.000 θερμίδες την ημέρα έχασαν περίπου 4 1/2 κιλά. Ένα φλιτζάνι φράουλες έχει 3γρ. φυτικών ινών και περισσότερο από τη συνιστώμενη ημερήσια δόση βιταμίνης C, ένα αντιοξειδωτικό που βοηθά το δέρμα να παραμένει υγιές.

Ως πλούσια πηγή φυτικών ινών βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, και έχουν καθαρτική, αιμοστατική, διουρητική και μαλακτική δράση, ενώ παράλληλα συμβάλλούν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Η φράουλα είναι ένα από τα καλύτερα καθαριστικά των δοντιών μας με άριστες λευκαντικές ιδιότητες ειδικά για τις κηλίδες που αφήνουν ο καφές, το τσάι, το τσιγάρο, ενώ παράλληλα τα προστατεύει από την συσσώρευση οδοντικής πλάκας. Απλά συνθλίβουμε τις φράουλες και τρίβουμε τα δόντια μας πολύ καλά με τον πολτό.

Τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν, είναι γνωστό ότι επαναφέρουν την επιδερμίδα και έχουν αντιγηραντικές ιδιότητες.

Προσοχή στην αγορά τους

Θεωρούνται από τις πλέον επιβαρυμένες με φυτοφάρμακα τροφές. Προσέχετε να μην έχουν ζαρώματα και κακώσεις, να είναι καθαρές, ομοιόμορφες, με λαμπερό χρώμα, πράσινα φυλλαράκια στην κορυφή και ευδιάκριτες μικρές τρίχες στην επιφάνειά τους. Αγοράζετε όσες έχουν μικρό, ή και κανονικό μέγεθος. Μην υπερβάλλετε σε ποσότητες, καθώς χαλούν εύκολα. Προτιμάτε να τις καταναλώνετε στην εποχή τους, καθώς το υπόλοιπο διάστημα οι ποικιλίες διεγείρονται τεχνητά.

Οι βιολογικές φράουλες είναι καλή λύση, απλώς κοστίζουν περισσότερο.

Η κατανάλωση δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις έλκους, φλεγμονής των εντέρων και σπαστικής κολίτιδας. Ενδέχεται να ευθύνονται για αλλεργικά εξανθήματα, εξαιτίας του χνουδιού στην επιφάνειά τους.

Προσοχή στην κατανάλωσή της πρέπει να δίνουν και όσοι πάσχουν από νεφρική νόσο, θυρεοειδή ή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χοληδόχο κύστη και δεν παίρνουν φάρμακα.

Οι φράουλες είναι αλλεργιογόνο τρόφιμο για αυτό τα άτομα με αλλεργίες πρέπει να είναι προσεχτικά όταν τις καταναλώνουν ή τις χρησιμοποιούν...

Προσοχή στην συντήρηση τους

Οι φράουλες είναι ευαίσθητο φρούτο, μην τις αφήνετε σε θερμοκρασία δωματίου παρά μόνον λίγες ώρες. Μπορείτε, ωστόσο, να τις διατηρήσετε ολόκληρες με το πράσινο φυλλαράκι τους - αν προηγουμένως δεν τις έχετε πλύνει - σε γυάλινο αεροστεγές δοχείο, στο ψυγείο, μέχρι και δύο ημέρες.

Οι φράουλες πρέπει να αποθηκεύονται στο ψυγείο σε πλαστικό σκεύος με τρυπημένο κάλυμμα για να επιτρέπεται η διέλευση του κρύου αέρα.

Χρειάζεται να πλένονται καλά πριν καταναλωθούν διότι η τραχιά επιφάνεια τους ευνοεί τη συσσώρευση σκόνης και λιπασμάτων.

Μην τις αφήνετε να μουλιάσουν, όταν τις πλένετε: θα χάσουν το άρωμα και το χρώμα τους. Είναι προτιμότερο να τις βάλετε σε σουρωτήρι, και να ρίξετε άφθονο νερό (μαζί με τα κοτσανάκια τους). Φροντίστε να τις καταναλώσετε αμέσως μετά το πλύσιμο.

Διαβάστε επίσης

• Φράουλες για τον καρκίνο του οισοφάγου. Η χρησιμότητά τους για την πίεση, την καρδιά, τα μάτια, την αρθρίτιδα
• Κεράσια, βύσσινα, ροδάκινα, καρπούζι, πεπόνι, τι μας προσφέρουν και πως θα τα διαλέξουμε.

Προσοχή στα φάρμακα για το συνάχι. Δείτε ποια είναι επικίνδυνα για τους υπερτασικούς και τους νεφροπαθείς

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea

Τα φάρμακα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση που είναι σοβαρή ή μη ρυθμισμένη ή σε ασθενείς με σοβαρή οξεία (αιφνίδια) ή χρόνια νεφρική νόσο ή νεφρική ανεπάρκεια

Η Επιτροπή για τα Φαρμακευτικά Προϊόντα Ανθρώπινης Χρήσης (CHMP) του ευρωπαϊκού οργανισμού φαρμάκων (EMA) επιβεβαίωσε την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου, ότι τα φάρμακα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση που είναι σοβαρή ή μη ρυθμισμένη (που δεν υποβάλλονται σε θεραπεία ή ανθίσταται στη θεραπεία) ή σε ασθενείς με σοβαρή οξεία (αιφνίδια) ή χρόνια (μακροχρόνια) νεφρική νόσο ή νεφρική ανεπάρκεια.

Επιπλέον, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να συμβουλεύουν τους ασθενείς να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αυτά τα φάρμακα αμέσως και να αναζητήσουν θεραπεία εάν εμφανίσουν συμπτώματα συνδρόμου οπίσθιας αναστρέψιμης εγκεφαλοπάθειας (PRES) ή αναστρέψιμου αγγειόσπασμου (RCVS), όπως έντονο πονοκέφαλο με ξαφνική έναρξη, αίσθημα αδιαθεσίας, έμετο, σύγχυση, επιληπτικές κρίσεις και οπτικές διαταραχές.

Οι συστάσεις ακολουθούν την ανασκόπηση όλων των διαθέσιμων στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων ασφάλειας μετά την κυκλοφορία, τα οποία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ψευδοεφεδρίνη σχετίζεται με τον κίνδυνο PRES και RCVS.

Οι πληροφορίες προϊόντος για όλα τα φάρμακα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη θα ενημερωθούν για να περιλαμβάνουν τους κινδύνους που αφορούν τα δύο σύνδρομα και τα νέα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Στις πληροφορίες προϊόντος αυτών των φαρμάκων περιλαμβάνονται ήδη περιορισμοί και προειδοποιήσεις για τη μείωση των καρδιαγγειακών και εγκεφαλοαγγειακών ισχαιμικών κινδύνων (μειωμένη παροχή αίματος στην καρδιά και τον εγκέφαλο).

Η γνώμη της CHMP θα σταλεί τώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα εκδώσει νομικά δεσμευτική απόφαση για ολόκληρη την ΕΕ.

Σχετικά με την ψευδοεφεδρίνη

Η ψευδοεφεδρίνη δρα διεγείροντας τις νευρικές απολήξεις να απελευθερώσουν τη χημική ουσία νοραδρεναλίνη, η οποία προκαλεί συστολή των αιμοφόρων αγγείων. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η ποσότητα του υγρού που απελευθερώνεται από τα αγγεία, με αποτέλεσμα λιγότερο οίδημα και λιγότερη παραγωγή βλέννας στη μύτη.

Φάρμακα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη έχουν εγκριθεί σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ και χρησιμοποιούνται μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα για τη θεραπεία συμπτωμάτων κρυολογήματος και γρίπης, όπως είναι ο πονοκέφαλος, ο πυρετός και ο πόνος, η αλλεργική ρινίτιδα (φλεγμονή των ρινικών οδών από αλλεργίες) ή αγγειοκινητική ρινίτιδα (φλεγμονή των ρινικών οδών από μη αλλεργικά ή μη λοιμώδη αίτια), σε άτομα με ρινική συμφόρηση.

Η ψευδοεφεδρίνη έχει επίσης εγκριθεί σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ και για τη θεραπεία της αερίτιδας (φλεγμονή του μέσου ωτός λόγω ξαφνικών αλλαγών στην πίεση του αέρα) σε συνδυασμό σταθερής δόσης με τριπρολιδίνη.

Εντός της ΕΕ, τα φάρμακα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη είναι διαθέσιμα με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Actifed, Aerinaze, Aspirin Complex, Clarinase, Humex rhume και Nurofen Cold and Flu.

Διαβάστε επίσης

Έχω συνάχι και μπουκωμένη μύτη, έχω απλό κρυολόγημα, γρίπη, RSV ή κοροναϊό; Τι έχει αλλάξει στα συμπτώματα; Πίνακας

• • Ο βήχας που έχετε μπορεί να είναι από κοροναϊό;
  • O βήχας μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του πνεύμονα;
  • Έχω συνάχι και μπουκωμένη μύτη, έχω κοροναϊό, απλό κρυολόγημα ή γρίπη;

• O βήχας μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του πνεύμονα;
• Ξυπνάτε από τον βήχα; Ποια είναι η αιτία και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Πότε πρέπει να ανησυχήσετε;
• Ψύξη, ρινίτιδα, κατάπτωση, πονοκέφαλο, βήχα μπορεί να προκαλέσει η κακή χρήση των κλιματιστικών
• Κρυολόγημα ή γρίπη; Τι πρέπει να κάνουμε; Γιατί δεν πρέπει να δίνουμε ασπιρίνη στα παιδιά με γρίπη;
• Εποχική γρίπη. Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου, που πρέπει να εμβολιαστούν και ποια είναι η καλύτερη περίοδος εμβολιασμού;
• Οι θεραπευτικές ιδιότητες του ευκάλυπτου, από το κρυολόγημα και την ιγμορίτιδα μέχρι την ψωρίαση και την ακμή.

Σύνδρομο Cushing που προκαλεί κόπωση, αύξηση βάρους, υπέρταση, διαβήτη, αγχώδεις διαταραχές

του Αλέξανδρου Γιατζίδη,  M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Νόσος Cushing και σύνδρομο Cushing είναι μια μορφή ενδοκρινοπάθειας που οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή γλυκοκορτικοειδών (κορτιζολη) από το φλοιό των επινεφριδίων (φυσική μορφή) ή στη μακροχρόνια χορήγηση συνθετικών γλυκοκορτικοειδων (σκευασμάτων – ιατρογενής μορφή).

Αρακάς για χοληστερίνη, πίεση, δυσκοιλιότητα και προστασία από τον καρκίνο του στομάχου.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea

Κατάγεται από την Άπω Ανατολή( Ινδία, Κίνα). Στην Ελλάδα είναι γνωστό ως Πίσον ή Πίσος από την αρχαία εποχή για τα ξηρά του σπέρματα και αναφέρεται από τον Θεόφραστο και σε συγγράμματα.

Οι Προέλληνες χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή γλώσσα για τον αρακά τη λέξη «αρακός». Ιδιαίτερα στους Μεσογειακούς πολιτισμούς είναι γνωστός από την αρχαιότητα στους κατοίκους της Συρίας και της Ιορδανίας ήδη από την Νεολιθική Εποχή(4800 π.Χ.). Επιστημονικά είναι γνωστό ως Pisum sativum Lvar pachyloba

Αρκετοί αποφεύγουν τον αρακά εξαιτίας της σχετικά υψηλής θερμιδικής του αξίας. Μάλλον όμως αγνοούν ότι μπορεί να προστατέψει τα κύτταρά μας από τη φθορά του χρόνου. Είναι μια από τις καλύτερες πηγές πρωτεϊνών και υδατανθράκων ενώ περιέχει κάλιο, φώσφορο (σημαντικό για την καλή λειτουργία της καρδιάς και του νευρικού συστήματος), καροτίνη (προστατεύει από τις ελεύθερες ρίζες) και φυτικές ίνες απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του εντέρου.

Ο αρακάς περιέχει επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη C, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο αλλά και αντιοξειδωτικές φλαβόνες, που προστατεύουν τα κύτταρα από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, καταπολεμούν τις φλεγμονές, ελαττώνουν τον κίνδυνο θρομβώσεων και βοηθούν στην εξουδετέρωση ιών και καρκινογόνων ουσιών.

Διαθέτει 1,6 μονάδα σιδήρου ανά 100 γρ. φαγητού και το σώμα μας απορροφά περίπου το 20% από αυτόν.

Η υψηλή περιεκτικότητα του αρακά σε ίνες και πρωτεΐνες, επιβραδύνει τη χώνεψη των σακχάρων, ρυθμίζοντας αυτόματα την περιεκτικότητά τους στο αίμα. Οι πολλές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ενώσεις στα μπιζέλια, υποστηρίζουν τα υγιή αιμοφόρα αγγεία. Τέλος, η νιασίνη στο μπιζέλι, βοηθά στη μείωση της παραγωγής των τριγλυκεριδίων και της VLDL (πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), που καταλήγει σε λιγότερο κακή χοληστερόλη και αυξημένα επίπεδα HDL («καλής») χοληστερόλης.

Ένα από τα φυτοχημικά συστατικά του, το οποίο έχει πρόσφατα έρθει στο φως της δημοσιότητας για τις ευεργετικές επιδράσεις τους, είναι η κουμεστερόλη. H καθημερινή κατανάλωση αρακά μαζί και με άλλα όσπρια μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο στομάχι και ιδιαίτερα όταν η κατανάλωση κουμεστερόλης είναι περίπου 2 mg ή μεγαλύτερη.

Η μεγάλη ποικιλία του σε αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη φυτο-θρεπτικά συστατικά είναι πολύ πιθανό να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον καρκινο-προστατευτικό όφελος του αρακά.

Η κατανάλωση αρακά συστήνεται ιδιαίτερα σε άτομα με αυξημένη αρτηριακή πίεση και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης αλλά και σε αυτούς που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι ο αρακάς λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε πρωτεΐνη, κάλιο και φωσφόρο, δεν αποτελεί κατάλληλη τροφή για ασθενείς με οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Επίσης δεν συνιστάται σε διαβητικούς αλλά και σε όλους όσους έχουν ανεβασμένα επίπεδα ουρικού οξέος.

Φρέσκος ή κατεψυγμένος αρακάς;

Ο αρακάς είναι πολύ συχνά επιβαρυμένος από χημικές ουσίες, ατμοσφαιρικούς ρύπους και φυτοφάρμακα. Ο αρακάς όταν είναι φρέσκος πρέπει να καταναλώνεται μέσα σε 24 ώρες από τη συγκομιδή του, διαφορετικά χάνει το 20% των θρεπτικών συστατικών του. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να προτιμάμε τον κατεψυγμένο, ο οποίος ψύχεται μέσα σε 3-4 ώρες μετά τη συγκομιδή.

Διαβάστε επίσης

• Αγκινάρες, για το συκώτι, το έντερο, την χοληστερίνη, την οστεοπόρωση, την αναιμία, τα αρθριτικά, κατά του καρκίνου
• Βλήτα ή βλίτα, χόρτα με μεγάλη διατροφική αξία. Τι πρέπει να προσέχουμε στην κατανάλωσή τους. Από που προέρχεται η γνωστή φράση;
• Βρούβες, βρούβα, σινάπι και η διατροφική τους αξία. Τι σημαίνει η γνωστή φράση;
• Σταμναγκάθι για το συκώτι, την καρδιά, το στομάχι, το δέρμα
• Ρίγανη και ριγανέλαιο, με ισχυρές αντιβακτηριακές, αντιοξιδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες (Origanum vulgare)

Περιορίστε λίγο το αλάτι που τρώτε και έτσι θα μειώσετε την αρτηριακή σας πίεση

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea

Το αλάτι έχει βαθιές ρίζες στο ελληνικό τραπέζι από την εποχή που το ελληνικό νοικοκυριό είχε περιορισμένους τρόπους στη διάθεσή του να συντηρεί τις τροφές. Η ψύξη και η κατάψυξη έχουν μειώσει την ανάγκη χρήσης αλατιού όσον αφορά στη συντήρηση των τροφίμων, ενώ άλματα στη τεχνολογία τροφίμων έχουν μειώσει και την ανάγκη χρήσης αλατιού για τεχνολογικούς σκοπούς. Παρότι οι γευστικοί κάλυκες προσαρμόζονται σχετικά γρήγορα σε μικρότερη ποσότητα αλατιού, η επίκτητη συνήθεια του αλατισμένου φαγητού έχει παραμείνει στους Έλληνες.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η αυξημένη κατανάλωση αλατιού σχετίζεται με αυξημένη αρτηριακή πίεση, ενώ μια ήπια μείωση της κατανάλωσης αλατιού συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Είναι γνωστό ότι άτομα με αυξημένη αρτηριακή πίεση έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σύγκριση με εκείνους που έχουν φυσιολογική πίεση. Επιπλέον, μία δίαιτα υψηλή σε αλάτι φαίνεται να σχετίζεται από επιστημονικές μελέτες και με άλλα προβλήματα υγείας, όπως καρκίνο στο στομάχι, οστεοπόρωση και πέτρες στους νεφρούς. Για τους παραπάνω λόγους, η μείωση αλατιού κατά 30% έχει τεθεί ως ένας από τους σημαντικούς στόχους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μέχρι το 2025.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει η κατανάλωση αλατιού να είναι μικρότερη από 5 g αλατιού την ημέρα για τους ενήλικες, ενώ για τα παιδιά οι συστάσεις είναι ακόμη μικρότερες. Τα 5 g αλατιού ισοδυναμούν περίπου με ένα κουταλάκι του γλυκού. Τα 5 g αφορούν συνολικά στο αλάτι που προστίθεται στο πιάτο και στο μαγείρεμα, στα επεξεργασμένα τρόφιμα (π.χ. σε αλμυρές τροφές αλλά και κρυμμένο σε μη αλμυρές τροφές), καθώς και σε αυτό που βρίσκεται φυσικά σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα.

Η κατανάλωση σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες είναι υψηλή και ενδείξεις από επιστημονικές μελέτες στην Ελλάδα δείχνουν ότι η κατανάλωση αλατιού μπορεί να είναι και διπλάσια του στόχου που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Ο ΕΦΕΤ την τελευταία δεκαετία έχει προβεί σε διάφορες δράσεις ευαισθητοποίησης, τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και μεμονωμένων πληθυσμιακών ομάδων για την αναγκαιότητα μείωσης αλατιού (σποτ στο μετρό Αττικής, ημερίδα αποκλειστικά για τη μείωση αλατιού, διαλέξεις σε σχολεία της Χώρας κλπ), ενώ έχει υπογράψει πρωτόκολλα συνεργασίας, τόσο με την Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδας όσο και με την Ομοσπονδία Αρτοποιών Ελλάδας, με στόχο τη μείωση της περιεκτικότητας αλατιού στα γεύματα και στο ψωμί αντίστοιχα.

Η μείωση αλατιού στα τρόφιμα είναι εφικτή. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι αποτελεί μία από τις πιο οικονομικά συμφέρουσες δράσεις για τη δημόσια υγεία. Σε αυτή την προσπάθεια απαιτείται ευαισθητοποίηση και δράσεις, τόσο από τη βιομηχανία τροφίμων και τους υπευθύνους μαζικής εστίασης όσο και από τους ίδιους τους καταναλωτές.

Ο ΕΦΕΤ συστήνει 10 απλά βήματα που μπορεί να ακολουθήσει ο καταναλωτής στην προσπάθεια μείωσης αλατιού :

- Διαβάστε τις ετικέτες τροφίμων και επιλέξτε εκείνα τα προϊόντα ανάμεσα σε ομοειδή με τη λιγότερη περιεκτικότητα αλατιού. Εάν ένα τρόφιμο περιέχει μέχρι 0,3 g αλατιού στα 100 g ή ανά 100 ml, τότε θεωρείται, βάσει της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, "χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι". Για τη διευκόλυνση των καταναλωτών στην επιλογή τροφίμων, υπάρχουν και οι συγκριτικοί ισχυρισμοί, σύμφωνα με τους οποίους ένα τρόφιμο θεωρείται "μειωμένης περιεκτικότητας σε αλάτι" εάν έχει τουλάχιστον 25% λιγότερο αλάτι συγκριτικά με παρόμοια προϊόντα που κυκλοφορούν στη αγορά (όπως για παράδειγμα στο τυρί Φέτα με λιγότερο αλάτι).

- Ξαρμυρίστε το τυρί Φέτα ή τις ελιές που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στην ελληνική σαλάτα.

- Ξεπλένετε τις κονσερβοποιημένες τροφές που διατηρούνται σε άλμη πριν τις καταναλώσετε.

- Κατά την παρασκευή ρυζιού, ζυμαρικών ή άλλων επεξεργασμένων δημητριακών, μην προσθέτετε αλάτι.

- Μάθετε να χρησιμοποιείτε αρωματικά βότανα (φρέσκα ή αποξηραμένα) για να ενισχύσετε τη γεύση των τροφών. Ο ΕΦΕΤ συνεργάστηκε με τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδας και ανήρτησε στην ιστοσελίδα του οδηγό αντικατάστασης αλατιού με μυρωδικά βότανα σε φαγητά της ελληνικής κουζίνας, όπως τα προτείνει η Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδας :

- Προσπαθήστε να περιορίσετε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, όπως σάλτσες και στιγμιαία τρόφιμα, τα οποία είναι πλούσια σε αλάτι. Όσο είναι εφικτό, καταναλώνετε περισσότερες φρέσκιες ακατέργαστες τροφές

- Στο φούρνο της γειτονιάς σας, ζητήστε ψωμί χαμηλό σε αλάτι. Αυτό θα βοηθήσει και τους ίδιους τους αρτοποιούς να ευαισθητοποιηθούν σε αυτή τη δράση

- Σε εστιατόρια – ταβέρνες και γενικά χώρους μαζικής εστίασης, ζητήστε από τους υπαλλήλους να μην προσθέσουν αλάτι στις σαλάτες σας και τα ορεκτικά σας.

- Προτιμήστε το αλάτι που χρησιμοποιείτε να είναι ιωδιούχο (δηλαδή εμπλουτισμένο με ιώδιο), προκειμένου να διασφαλιστεί η επαρκής πρόσληψη ιωδίου – ένα θρεπτικό συστατικό απαραίτητο για τον οργανισμό. Εξαιρούνται τα άτομα που ακολουθούν ειδικό διαιτολόγιο χαμηλό σε ιώδιο. Θυμηθείτε ότι το αλάτι Ιμαλαΐων δεν είναι εμπλουτισμένο με ιώδιο.

- Απομακρύνετε την αλατιέρα από το τραπέζι και μη προσθέτετε αλάτι στο φαγητό πριν το δοκιμάσετε.

Διαβάστε 

Αλλαγές στον τρόπο που μετράμε τη πίεση. Με πόσο έχουμε υπέρταση; Οδηγίες για τη σωστή μέτρηση της πίεσης