«Με έγκαιρη διάγνωση έχεις τον χρόνο»: Αληθινές ιστορίες ανθρώπων που αντιμετώπισαν τον καρκίνο

medlabnews.gr iatrikanea

«Με έγκαιρη διάγνωση έχεις τον χρόνο», είναι ο τίτλος της καμπάνιας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κοινού για την πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση του καρκίνου, που παρουσιάστηκε την Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2023, στο πλαίσιο Συνέντευξης Τύπου η οποία φιλοξενήθηκε στον χώρο εκδηλώσεων Amalias 36.

Έξι σύλλογοι ασθενών - Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), ΑγκαλιάΖω, Άλμα Ζωής, Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών, FairLife και VHL Family Alliance Greece - ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν μια δυνατή καμπάνια για την αξία της έγκαιρης διάγνωσης στη διαχείριση του καρκίνου.

Έξι αληθινές ιστορίες ζωής και ελπίδας

Ο Διονύσης, σε ηλικία 55 ετών, διαγνώστηκε το 2020 με καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια ενός προγραμματισμένου προληπτικού ελέγχου. Απαλλαγμένος σήμερα από τον καρκίνο είναι αποφασισμένος να ζήσει το όνειρό του και να ταξιδέψει στη μακρινή Βραζιλία. Αυτή είναι η ιστορία που ξεχώρισε ο πρόεδρος της ΕΛΛΟΚ, Γιώργος Καπετανάκης, να δημοσιοποιήσει στο πλαίσιο της καμπάνιας.

Η Δανάη, μια δραστήρια γυναίκα με προτεραιότητα την καριέρα της, διαγνώστηκε με μελάνωμα το 2008. Αφότου διαγνώστηκε, φοβήθηκε ότι δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στο ρόλο της ως μητέρα και στην φροντίδα της οικογένειάς της. Σήμερα, έχοντας νικήσει τον καρκίνο, νιώθει πιο ελεύθερη να κάνει πράγματα που στο παρελθόν ανέβαλε «διότι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή», εξιστορεί η πρόεδρος του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑγκαλιάΖΩ, Αναστασία Πασακοπούλου.

Ο Ανδρέας, μόλις είχε παντρευτεί το 2014 με όνειρο τη δημιουργία μιας μεγάλης όμορφης οικογένειας όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του νεφρού. Δεν του είχε περάσει ποτέ από το μυαλό ότι η κληρονομικότητα μπορεί να τον εξέθετε στον κίνδυνο νόσησης. Χάρη στην έγκαιρη διάγνωση σήμερα είναι αισιόδοξος για την έκβαση της θεραπείας του και διατηρεί ζωντανό το όνειρό του για τη δημιουργία μιας όμορφης οικογένειας που θα ζει ήσυχα κάπου κοντά στη θάλασσα. Αυτή είναι η ιστορία που επέλεξε να δημοσιοποιήσει η πρόεδρος της VHL Family Alliance Greece, Αθηνά Οζ Αλεξανδρίδου.

Η Ιφιγένεια διαγνώστηκε με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού το 2010, έχοντας δύο αγόρια στην προεφηβεία και οικογενειακά θέματα που απαιτούσαν λύσεις. Χάρη στην έγκαιρη διάγνωση όμως, κατάφερε και ολοκλήρωσε δύο μεταπτυχιακά, έτρεξε τέσσερις μαραθώνιους και εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή. Τη δυνατή αυτή ιστορία, που μπορεί να αποτελέσει έμπνευση ζωής για όλους μας, ξεχώρισε η πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», Παρασκευή Μιχαλοπούλου.

Η Ιωάννα διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα το 2019. Μέχρι τότε προσπαθούσε να συνδυάζει δουλειά και οικογένεια, να ταξιδεύει, ενώ έγραφε ερασιτεχνικά ποίηση. Μετά τη διάγνωση φοβήθηκε πως όλα όσα αγαπούσε θα χάνονταν. Χάρη στην έγκαιρη διάγνωση, όμως, άλλαξε τον τρόπο που αντιμετωπίζει τον χρόνο και δεν μεταθέτει πια τίποτα για αύριο. Αυτή την ιστορία δύναμης και θέλησης ξεχώρισε η  πρόεδρος του FairLife - Φροντίδα και Πρόληψη για τον Καρκίνο του Πνεύμονα, Κορίνα Πατέλη-Bell.

Η Κατερίνα διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού το 1993 σε έναν τυχαίο προληπτικό έλεγχο. Ήταν μόλις 39 ετών και μητέρα τριών μικρών παιδιών. Χάρη στην έγκαιρη διάγνωση, νίκησε τον καρκίνο! Έκτοτε μιλά ανοιχτά για τη μάχη της και την αξία του προληπτικού ελέγχου. Αυτή την ιστορία ξεχώρισε η πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών Αθηνών, Ζωή Γραμματόγλου.

Το κοινό έχει την ευκαιρία, τόσο μέσα από τη σχετική καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) όσο και στον ιστότοπο, να διαβάσει αναλυτικά τις έξι ιστορίες που επέλεξαν να δημοσιοποιήσουν οι πρόεδροι των συλλόγων ασθενών, αλλά και να μάθει περισσότερα στοιχεία γενικά για τον καρκίνο στην Ελλάδα (επιδημιολογία, παράγοντες κινδύνου, συστάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου, κ.α.) και επιπλέον στοιχεία για τέσσερις μορφές του (μαστός, πνεύμονας, νεφροί, μελάνωμα).

Η πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), κυρία Ζένια Σαριδάκη, MD PhD. Παθολόγος, Ογκολόγος, Διευθύντρια στην Α᾽ Ογκολογική Κλινική του Metropolitan Hospital, αναφερόμενη στον καρκίνο και την αξία της έγκαιρης διάγνωσης ανέφερε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης: «Καμπάνιες όπως αυτή για την οποία βρισκόμαστε σήμερα εδώ, έρχονται να μας υπενθυμίσουν το αυτονόητο: να κάνουμε προληπτικές εξετάσεις, είτε έχουμε οικογενειακό ιστορικό είτε όχι, και να μην αγνοούμε τυχόν συμπτώματα. Μόνο έτσι έχουμε την ευκαιρία να εντοπίσουμε εγκαίρως μια νεοπλασία και να την αντιμετωπίσουμε. Να κερδίσουμε τη μάχη και να συνεχίσουμε να ζούμε κάνοντας ο καθένας από εμάς τα όνειρά του πραγματικότητα.».

Τέλος, ο Ιατρικός Διευθυντής της MSD Ελλάδος κ. Λάζαρος Πουγγίας σημείωσε ότι «Στο επίκεντρο όλων όσων κάνουμε είναι ο ασθενής και γνωρίζουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι να προλάβουμε τον καρκίνο και να μην χάσουμε την ελπίδα στο ταξίδι της θεραπείας. Είναι τιμή μας που συνεργαστήκαμε με όλους τους παρόντες Προέδρους των Ενώσεων Ασθενών στην καμπάνια ευαισθητοποίησης «Με έγκαιρη διάγνωση έχεις τον χρόνο» και μας χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι μέσω αυτής της καμπάνιας θα ενημερώσουμε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού για τους παράγοντες κινδύνου αναφορικά με διαφορετικούς τύπους καρκίνου αλλά και για τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου».

Η καμπάνια της MSD Ελλάδος «Με έγκαιρη διάγνωση έχεις τον χρόνο» τελεί υπό την αιγίδα της ΕΟΠΕ, ενώ έχει την υποστήριξη της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Καρκινάκι».

Διαβάστε επίσης:

Kαρκινικοί δείκτες. Ποιοι είναι; Πώς βοηθούν στη διάγνωση και στην παρακολούθηση του καρκίνου;

Συμπτώματα καρκίνου, που ΔΕΝ πρέπει ΠΟΤΕ να αγνοείτε.

Το μυστικό για να χάσετε κιλά ΧΩΡΙΣ δίαιτα

επιμέλεια Θάλεια Γούτου, κοσμετολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Οι άνθρωποι που τρώνε συγκεντρωμένοι, χωρίς να αποσπούν την προσοχή τους από την τηλεόραση, το κινητό τους, τη δουλειά τους ή ό,τι άλλο, μπορούν όχι μόνο να χάσουν κιλά, αλλά και να μην τα ξαναπάρουν, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική έρευνα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την δρα Καρολάιν Νταν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Β.Καρολίνα, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Παχυσαρκίας στο Πόρτο της Πορτογαλίας.

Τι είναι ο αμίαντος; Ποιες ασθένειες προκαλεί η εισπνοή σκόνης αμιάντου; Με ποιους καρκίνους συνδέεται;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Μετά από την φωτιά που κατέστρεψε το Μάτι ένα από τα θέματα υγείας που ήρθε στην επιφάνεια ήταν αυτό του αμιάντου. Η καύση των υλικών που βρίσκονται στα καμένα σπίτια απελευθέρωσαν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες σκόνης αμιάντου.  
Αμίαντο ακούσαμε ότι περιείχε ταλκ της εταιρείας Johnson & Johnson με αποτέλεσμα να πάθουν καρκίνο γυναίκες που το χρησιμοποιούσαν.

Ο αμίαντος αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Έχει απασχολήσει έντονα την ιατρική κοινότητα κατά τις τελευταίες δεκαετίες και αυτό σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Εξαιρετικά μεγάλη έκθεση αμιάντου είχαν οι διασωθέντες αλλά και οι διασώστες που βρέθηκαν στην καταστροφή των δίδυμων πύργων στην Νέα Υόρκη.

ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 50’ Ο Chris Wagner ένας Ουαλός παθολογοανατόμος, εργαζόταν ως γιατρός στη Νότιο Αφρική. Μέσα στα καθήκοντά του ήταν και οι νεκροτομές. Παρατήρησε ότι οι εργάτες των ορυχείων αμιάντου πέθαιναν από έναν καρκίνο του υπεζωκότα που ονομαζόταν μεσοθηλίωμα. Δημοσίευσε τα ευρήματά του το 1960 στο περιοδικό British Journal of Industrial Medicine και ήταν ο πρώτος που σαφώς απέδειξε τη σχέση του αμίαντου με αυτόν τον καρκίνο ανοίγοντας μία νέα εποχή στην εργασιακή και περιβαλλοντολογική ιατρική.

Ο αμίαντος είναι μια φυσική ουσία που αποτελείται από ισχυρές ίνες, οι οποίες αντιστέκονται στη θερμότητα, σε χημικές ουσίες και έχουν άλλες πολλές σημαντικές και επιθυμητές ιδιότητες. Λόγω των χαρακτηριστικών αυτών ο αμίαντος έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ανά το παγκόσμιο σαν υλικό απομόνωσης, στην οικοδομική βιομηχανία, σε μηχανικές κατασκευές, στα αυτοκίνητα, στα φρένα.

Οι ίνες του αμίαντου είναι ευρέως διαδεδομένες στη φύση και έχουν την ιδιότητα να επιπλέουν στο νερό. Έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν όλοι έρχονται με κάποιο τρόπο σε κάποια φάση της ζωής, σε επαφή με τον αμίαντο.

Η άμεση και πρώτη επαφή με τον αμίαντο δεν προκαλεί εμφανή σημεία ασθένειας.

Η έκθεση σε αμίαντο μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση προβλημάτων υγείας για όσους εκτίθενται στις ίνες του αμίαντου που υπάρχουν στον αέρα και οι οποίες μπορεί να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Μέσω του δέρματος δεν γίνεται απορρόφηση. Ο αμίαντος γίνεται κίνδυνος για την υγεία όταν εισπνέονται ψηλές συγκεντρώσεις ινών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα άτομα τα οποία εργάζονται καθημερινά με τον αμίαντο και εκτίθενται σ' αυτόν συνεχώς μπορούν να υποστούν σοβαρές βλάβες στην υγεία τους.

Οι κυριότερες ασθένειες που προκαλεί ο αμίαντος είναι

• Η αμιάντωση
• Ο καρκίνος των πνευμόνων
• Το μεσοθηλίωμα
• Άλλες ασθένειες

Αμιαντίαση: 

Η αμιαντίαση είναι η πνευνοκονίωση που προκαλούν στους πνεύμονες οι ίνες του αμιάντου. Η αμιάντωση είναι μία ασθένεια που οφείλεται αποκλειστικά στις ίνες του αμίαντου και συχνά αποκαλείται ασθένεια της σκόνης. Όταν οι πολύ μικρές και λεπτές ίνες του αμίαντου εισπνέονται, ένας αριθμός απ’ αυτές διαπερνά τους φυσικούς μηχανισμούς καθαρισμού του εισπνεόμενου αέρα και καταλήγουν στις πνευμονικές κυψελίδες. Εκεί η παρουσία των ινών αυτών σηματοδοτεί μία αντίδραση με τον πνευμονικό ιστό. Ο συνήθως ελαστικός και μαλακός ιστός των πνευμόνων γίνεται σκληρός και ινώδης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σταδιακά το άτομο να παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή. Είναι μια πολύ σοβαρή εκφυλιστική και προοδευτική ασθένεια των πνευμόνων που τους καταστρέφει σταδιακά.

Καρκίνος του πνεύμονα: 

Ο αμίαντος είναι μια από τις κυριότερες αιτίες που προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα στους μη καπνιστές. Ο καρκίνος του πνεύμονα ή 'βρογχικό καρκίνωμα" δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τον αμίαντο. Κυριότερη αιτία του είναι το κάπνισμα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι άτομα τα οποία έχουν εκτεθεί σε ίνες αμιάντου σε επαγγελματικούς χώρους, έχουν πενταπλάσια πιθανότητα από τον γενικό πληθυσμό να εκδηλώσουν καρκίνο στους πνεύμονες. Βέβαια η πιθανότητα αυτή για τους καπνιστές που δεν εργάζονται σε περιβάλλον ινών αμιάντου είναι διπλάσια, δηλαδή έχουν δεκαπλάσια πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του πνεύμονα σε σχέση με το τους μη καπνιστές.

Μεσοθηλίωμα: 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως αναφέρθηκε, πολύ περιορισμένη εισπνοή αρκεί για να προκαλέσει καρκίνο. Έτσι και το τρύπημα με ένα τρυπάνι μιας πλάκας αμιάντου και εισπνοή της σκόνης ή το πριόνισμα μιας πλάκας αμιαντοτσιμέντου, είναι δυνατόν να αποδειχθούν καρκινογόνα. Το μεσοθηλίωμα είναι ένας πολύ κακοήθης όγκος. Η ανάπτυξή του οδηγεί βέβαια στον θάνατο και οι θεραπείες που υπάρχουν είναι αναποτελεσματικές. Οι περιπτώσεις όμως που καταγράφονται είναι γενικά πολύ λίγες. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. Το μεσοθηλίωμα είναι μία σπάνια μορφή καρκίνου του υπεζωκότος στη θωρακική κοιλότητα ή του περιτοναίου στην στομαχική κοιλότητα. Η ασθένεια αυτή από την εκδήλωση της εξελίσσεται ταχύτατα και το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος του ασθενούς σε διάστημα λιγότερο από ένα έτος. Ο ακριβής μηχανισμός της ασθένειας παραμένει άγνωστος, καθώς επίσης και τα αίτια αυτής. Η μόνη γνωστή αιτία του μεσοθηλιώματος είναι η έκθεση του ατόμου σε ίνες αμιάντου.

Αρκετές άλλες ασθένειες 

έχουν παρατηρηθεί σε επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν μεταξύ εργαζομένων στην βιομηχανία του αμιάντου. Αυτές περιλαμβάνουν καρκίνο του στομάχου, του οισοφάγου και του εντέρου. Πρόσφατα, ένας αυξημένος αριθμός περιπτώσεων λεμφώματος έχει παρατηρηθεί στους εργαζόμενους με αμίαντο

Το κοινό έχει ιδιαίτερα ευαισθητοποιηθεί για την παρουσία αμιάντου σε δημόσια κτίρια όπως πχ σχολεία.. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ο κίνδυνος προκύπτει από την καταστροφή του αμίαντου και την παραγωγή σκόνης με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. κατεδάφιση, ξήλωμα, πριόνισμα ή τρύπημα) και όχι από την «ήσυχη» παραμονή του και ο κίνδυνος αφορά επίσης και τις οικιακές κατασκευές όπου έχει χρησιμοποιηθεί αμίαντος (π.χ. αμιαντοτσιμέντο). Οι κανόνες ασφαλείας που αναφέρονται στην «οδηγία» της ΕE θα πρέπει να τηρούνται σχολαστικά.

Διαβάστε επίσης

• Ο καρκίνος του πνεύμονα συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα παρά μόνο αφού φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Τι είναι; Χρήσιμες Οδηγίες
• Οι θετικές επιπτώσεις της διακοπής του καπνίσματος από τα πρώτα λεπτά μέχρι δέκα χρόνια μετά.

Άγιοι Ανάργυροι Κoσμάς και Δαμιανός, από την Ασία. Θεράπευαν όλους ανιδιοτελώς και αδιακρίτως με την επιστημονική τους γνώση

medlabnews.gr iatrikanea

Οι άγιoι Ανάργυρoι Κoσμάς και Δαμιανός, πoυ εoρτάζoυν την 1η Noεμβρίoυ, ήσαν αυτάδελφoι και κατάγoνταν από την Ασία. 

Ποια είναι τα αίτια της κήλης του κοιλιακού τοιχώματος; Που οφείλεται; Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά.

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Κήλη ονομάζουμε την προβολή ενός εσωτερικού οργάνου ή ιστού μέσω ενός φυσικού ή τεχνητού στομίου του σώματος.

Η κήλη είναι ένα "εξόγκωμα" που προβάλλει κάτω από το δέρμα του κοιλιακού τοιχώματος και οφείλεται στο πέρασμα περιεχομένου της κοιλίας (π.χ. λίπος ή τμήμα εντέρου) μέσω ενός χάσματος που έχει δημιουργηθεί στο συγκεκριμένο σημείο του τοιχώματος.  Όταν υπάρχει ένα τέτοιο πρόβλημα, τότε το περιτόναιο (το εσωτερικό κάλυμμα της κοιλιακής κοιλότητας), προσεκβάλλει μέσων του ανοίγματος και, αυτό το ελάττωμα προκαλεί μία διόγκωση του κοιλιακού τοιχώματος. Αυτή η διόγκωση, συνήθως είναι πιο εμφανής όταν οι μύες της κοιλίας είναι πιο σφιχτοί, οπότε αυξάνεται η πίεση στην κοιλιά.

Οποιεσδήποτε δραστηριότητες οι οποίες αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση, μπορούν να επιδεινώσουν μια κήλη. Παραδείγματα τέτοιων δραστηριοτήτων, είναι η ανύψωση βάρους, ο βήχας, ή ακόμα και το έντονο σφίξιμο κατά την κένωση. 

Ποσοστό περίπου 10% του πληθυσμού, θα υποστεί μια κήλη του κοιλιακού τοιχώματος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Οι κήλες μπορεί να εμφανισθούν σε βρέφη, παιδιά και ενήλικες, άνδρες και γυναίκες. Όμως, η πλειοψηφία των περιστατικών αυτών εμφανίζεται σε άνδρες.

Ποια είναι τα αίτια της κήλης;

Οι κήλες μπορεί να οφείλονται σε:

• Kληρονομική προδιάθεση, 

• Άρση βάρους, 

• Παχυσαρκία, 

• Χρόνιο βήχα - Κύρια αιτία σε αυτή την περίπτωση είναι η χρόνια βρογχίτιδα των καπνιστών. Και μόνο η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αποτρέψει την εξέλιξη ή υποτροπή μιας κήλης.

• Χρόνια δυσκοιλιότητα

• Δυσκολία στην ούρηση με κύρια αιτία την καλοήθη υπερτροφία του προστάτη.

• Χρόνιο φτέρνισμα όπως συμβαίνει πχ σε αλλεργικές καταστάσεις

• Εγκυμοσύνη

• Προηγηθείσες ανοιχτές επεμβάσεις.

Αντίθετα από ότι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, η μυική ανάπτυξη δεν εμποδίζει την εμφάνιση των κηλών.

Τι προβλήματα δημιουργεί η κήλη;

Συνήθως είναι μια διόγκωση που μπαινοβγαίνει χωρίς πόνο. Συνήθως η “εμφάνιση μιας διόγκωσης που χάνεται” οδηγεί τον ασθενή στο γιατρό. Άλλοτε υπάρχει τοπικός πόνος ή κάψιμο. Συνήθως τα συμπτώματα αναπαράγονται με την άρση βάρους ή κατά το βήχα. Η εικόνα σαφώς αλλάζει σε μια επιπλακείσα κήλη.

Τα συμπτώματα της κήλης ποικίλουν και περιλαμβάνουν κυρίως ενόχληση, πόνο και τοπική διόγκωση. Σε περίπτωση που η κήλη είναι μικρή (σε αρχόμενο στάδιο), τότε αυτή μπορεί να διαπιστωθεί μόνο μέσω εξέτασης από χειρουργό. Αρχικά, το περιεχόμενο της κήλης μπορεί και επιστρέφει πίσω στην κοιλία (ανατάξιμη κήλη). Σε περίπτωση όμως που μπλοκαριστεί και δεν μπορεί να αναταχθεί, προκαλείται μια επιπλοκή των κηλών, η λεγόμενη περίσφιξη κήλης. Η επιπλοκή αυτή θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του οργάνου που υπάρχει εντός της κήλης (π.χ. νέκρωση εντέρου), γεγονός που μπορεί να αποβεί καταστροφικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι δε σημαίνει πως μια κήλη με λίγα συμπτώματα είναι πιο ακίνδυνη από μια κήλη με έντονα συμπτώματα. Επίσης, μια μικρή σε μέγεθος κήλη είναι πιο πιθανό να εμφανίσει περίσφιξη σε σχέση με μια μεγαλύτερη. 

Κήλες του κοιλιακού τοιχώματος

Ανάλογα με την εντόπιση των κηλών, αυτές χωρίζονται στις πιο κάτω κατηγορίες. Συχνά είναι δυνατό να συνυπάρχουν κήλες σε διάφορες εντοπίσεις σε έναν ασθενή

• Βουβωνοκήλη – Μηροκήλη, στη μηροβουβωνική χώρα

• Ομφαλοκήλη, στην περιομφαλική χώρα

• Επιγαστρική κήλη, στο επιγάστριο, δηλαδή πάνω από τον ομφαλό

• Μετεγχειρητική κήλη, στην περιοχή προηγηθείσας εγχειρητικής τομής 

• Παραστομιακή κήλη

• Κήλη των αθλητών

Βουβωνοκήλη

H βουβωνοκήλη είναι η πιο συχνή κήλη και συναντάται κυρίως σε άντρες. Βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ κορμού και μηρού και είναι δυνατό να υπάρχει δεξιά, αριστερά ή αμφίπλευρα. 

Πρόκειται για ένα άνοιγμα στο μυϊκό τοίχωμα της κοιλιάς, το οποίο μπορεί να προκληθεί αν ασκηθεί έντονη πίεση στο κοιλιακό τοίχωμα. Το σήκωμα βάρους είναι μόνο μία από τις πιθανές αιτίες. Η κήλη μπορεί να εμφανιστεί όμως και από έντονη άσκηση πίεσης ή και από το συνδυασμό έντονου βήχα με αδυναμίες στον συνδετικό ιστό. Εννιά στους δέκα ανθρώπους που εμφανίζουν κήλη είναι άνδρες

Σε περίπτωση που το περιεχόμενο της βουβωνοκήλης φτάνει ως τον όρχι, τότε η κήλη ονομάζεται οσχεοβουβωνοκήλη. 

Μηροκήλη

Η μηροκήλη εμφανίζεται λίγο πιο χαμηλά από τη βουβωνοκήλη, στο μηριαίο δακτύλιο. Είναι πιο συχνή στις γυναίκες και θεραπεύεται με την ίδια επέμβαση όπως και η βουβωνοκήλη, δηλαδή με τοποθέτηση πλέγματος, ανοικτά ή λαπαροσκοπικά.

Ομφαλοκήλη

Η ομφαλοκήλη εμφανίζεται στην περιοχή του ομφαλού και είναι αρκετά συχνή. Η ομφαλοκήλη αντιμετωπίζεται πλέον και λαπαροσκοπικά. Σε μεγάλες ομφαλοκήλες είναι απαραίτητη η τοποθέτηση από το χειρουργό συνθετικού πλέγματος (πάντα φιλικού για τον οργανισμό).

Επιγαστρική κήλη

Η επιγαστρική κήλη ή κήλη λευκής γραμμής βρίσκεται στη μέση γραμμή του κοιλιακού τοιχώματος, μεταξύ ομφαλού και στέρνου. Η επέμβαση για την αποκατάσταση της επιγαστρικής κήλης πραγματοποιείται σήμερα και λαπαροσκοπικά. Κατά την επέμβαση τοποθετείται και εδώ συνθετικό πλέγμα για τη σύγκλειση του κενού του κοιλιακού τοιχώματος.

Μετεγχειρητική κοιλιοκήλη

Μετεγχειρητική κοιλιοκήλη ονομάζεται η κήλη που αναπτύσσεται επί της τομής προηγηθείσας χειρουργικής επέμβασης. Η επέμβαση για την αποκατάσταση της μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης πραγματοποιείται πλέον εύκολα λαπαροσκοπικά, μέσω δηλαδή τριών μικρών τομών του κοιλιακού τοιχώματος, μεγέθους 0,5 – 1 εκ, πάντα με την τοποθέτηση και καθήλωση συνθετικού πλέγματος.

Παραστομιακή κήλη

Η παραστομιακή κήλη εμφανίζεται στο πλάι μιας κολοστομίας ή εντεροστομίας (παρά φύση έδρας) και αποκαθίσταται ενδεδειγμένα πλέον λαπαροσκοπικά με την τοποθέτηση συνθετικού πλέγματος.

Κήλη των αθλητών

Η κήλη των αθλητών ή σύνδρομο κοιλιακών προσαγωγών   (ή ηβαλγία) ή  αθλητική κήλη  (spotsman's hernia ή sports hernia) είναι ουσιαστικά μια βουβωνοκήλη σε αρχικό στάδιο. Αφορά ως επί το πλείστον άνδρες επαγγελματίες αθλητές, εμφανίζεται όμως και σε γυναίκες, ενώ μπορεί να προκύψει και σε ερασιτέχνες με έντονη αθλητική δραστηριότητα. Προκαλείται από την έντονη καταπόνηση του κοιλιακού τοιχώματος της περιοχής μεταξύ κορμού και μηρού από τις αθλητικές δραστηριότητες. Η κήλη των αθλητών αντιμετωπίζεται όπως και η βουβωνοκήλη λαπαροσκοπικά με την τοποθέτηση συνθετικού πλέγματος.

Επιπλοκές

Μία κήλη μπορεί να είναι:

• Ανατασσόμενη: το προπίπτον σπλάχνο επανέρχεται στη θέση του κατά την κατάκλιση και την ηρεμία ή με εξωτερική πίεση

• Μη ανατασσόμενη: η διόγκωση είναι μόνιμη, γιατί το σπλάχνο δεν επανέρχεται στη θέση του

• Περισφιγμένη: το προπίπτον σπλάχνο περισφίγγεται στον αυχένα της κήλης, παραβλάπτεται η αιμάτωσή του και μπορεί να υποστεί νέκρωση

• Αποφραγμένη: το προπίπτον σπλάχνο είναι έντερο και η πίεση σε αυτό προκαλεί σημεία απόφραξης του αυλού του

Διάγνωση

Πρώτα γίνεται κλινική εξέταση. Ο έλεγχος συμπληρώνεται με διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις (συνήθως υπερηχογράφημα, ακτινογραφία και μαγνητική τομογραφία). Ο απεικονιστικός έλεγχος στην προκειμένη περίπτωση δεν γίνεται για να αναδείξει τη βλάβη, αλλά κυρίως για να αποκλείσει τις συχνές παθήσεις της περιοχής οι οποίες μπορούν μπορούν να προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με της κήλης (κυρίως της βουβωνικής) και οι οποίες δεν θεραπεύονται με χειρουργική επέμβαση. Έτσι έχει μεγάλη σημασία η ερμηνεία των απεικονιστικών αυτών εξετάσεων να γίνεται από ακτινολόγο με γνώση και εμπειρία στις σχετικές παθήσεις της περιοχής, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τενοντίτιδες, θλάσεις μυών, σύνδρομα παγίδευσης νεύρων, οστεΐτιδες μικροκατάγματα εκ κοπώσεως κ.α. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα καθώς είναι δυνατόν ορισμένες από αυτές τις παθήσεις να συνυπάρχουν με τη βουβωνική διαταρχή κάνοντας τόσο την κλινική όσο και την απεικονιστική διάγνωση δυσχερέστερη.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Στο παρελθόν (και δυστυχώς σε σημαντικό βαθμό και στο παρόν), οι κήλες χωρίς περίσφιγξη αντιμετωπίζονταν με ζώνες. Αυτό για πολλούς λόγους είναι λάθος. Εν τούτοις πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν την οριστική λύση από φόβο, επιφυλάξεις και άγνοια των κινδύνων.

Όμως μια κήλη, είναι προτιμότερο να την πάτε εσείς στο χειρουργείο παρά ‘’να σας πάει αυτή’’.

Με τη διάγνωση της κήλης καθίσταται σαφές στον ασθενή, ότι δεν πρόκειται να θεραπευθεί χωρίς θεραπεία, ότι με την πάροδο του χρόνου τα συμπτώματα μάλλον θα αυξάνονται και ότι πάντοτε καραδοκεί ο κίνδυνος της περίσφιξης, που θα οδηγήσει τον ασθενή επειγόντως στο χειρουργείο με απρόβλεπτες συνέπειες. Μοναδική θεραπεία της κήλης είναι η χειρουργική επέμβαση.  Αποσκοπεί στην διόρθωση των ανατομικών βλαβών και αδυναμιών του τοιχώματος. Γίνεται ανάταξη της κήλης, επιστροφή του περιεχομένου της μέσα στο κήτος της κοιλιάς και ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων του ασθενούς για να μην έχουμε υποτροπή.

Παλιότερα εφαρμόζονταν διάφορες τεχνικές πλαστικής αποκατάστασης των κηλών, στις μέρες μας όμως κατά κανόνα τοποθετείται πλέγμα για τη σύγκλειση του χάσματος του κοιλιακού τοιχώματος. Έτσι ελαχιστοποιείται η εφαρμογή τάσης στην αποκατάσταση, μειώνεται ο μετεγχειρητικός πόνος και η επάνοδος του ασθενούς στην καθημερινή δραστηριότητα επιταχύνεται. Στις μέρες μας εξάλλου έχει καθιερωθεί η λ α π α ρ ο σ κ ο π ι κ ή τοποθέτηση πλέγματος σε κάθε μορφή κήλης, με καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά και σαφώς ταχύτερη ανάρρωση με όλα όσα αυτή συνεπάγεται. Η χρήση συνθετικών μη απορροφήσιμων ή ημιαπορροφήσιμων πλεγμάτων μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στο σπίτι του, χωρίς πόνο, μέσα σε λίγες ώρες μετά το χειρουργείο.

Τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής αποκατάστασης (επέμβασης) κήλης σε σχέση με την "ανοιχτή" επέμβαση είναι:

• Λιγότερος πόνος μετά την εγχείρηση κήλης (ανώδυνη επέμβαση

• Ταχύτερη ανάρρωση, όποτε και ταχύτερη έξοδος από το νοσοκομείο, καθώς και ταχύτερη επάνοδος στις συνήθεις δραστηριότητες/εργασία.

• Λιγότερες επιπλοκές στο άμεσο αλλά και στο απώτερο μετεγχειρητικό διάστημα.

• Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.

• Καλύτερα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα με χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής της κήλης. Το ποσοστό υποτροπής βουβωνοκήλης μετά από λαπαροσκοπική αποκατάσταση από έμπειρο χειρουργό είναι μόλις 1%.

Μετεγχειρητικά χρειάζεται λιγότερο από μία εβδομάδα ανάπαυσης στο σπίτι χωρίς έντονη εργασία, αλλά κανονική κινητικότητα. Κατόπιν, αν ο ασθενής το επιθυμεί, επιστρέφει στη δουλειά του κανονικά χωρίς να σηκώνει βάρη ή να κάνει βαριά εργασία. Ελαφρά βάρη και γυμναστική είναι δεκτά μετά τις 40 ημέρες, ενώ σε έξι μήνες η ποιότητα του κοιλιακού τοιχώματος είναι καλύτερη από ό,τι πριν την επέμβαση.

Πώς μπορείτε να αποφύγετε μια κήλη;

• Διατηρείστε φυσιολογικό σωματικό βάρος

• Ασκείστε τους κοιλιακούς σας μύες

• Διακόψτε το κάπνισμα

• Τρώτε φαγητά με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες

• Αν πάσχετε από χρόνια δυσκοιλιότητα, αλλεργίες ή χρόνιο βήχα ζητήστε ιατρική βοήθεια

Διαβάστε επίσης

• Πόνος στην κοιλιά. Τι μπορείτε να κάνετε για να τον αντιμετωπίσετε;
• Ο πόνος στην κοιλιά και η διάρροια οφείλονται σε γαστρεντερίτιδα ή τροφική δηλητηρίαση; Ποια τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζονται; 
• Πολύποδας παχέος εντέρου. Τι είναι, ποια τα συμπτώματα, ποιοι κινδυνεύουν και ποια η κατάλληλη διατροφή για πρόληψη
• Γαστρεντερίτιδα. Τι είναι, τι προκαλεί, πώς εξαπλώνεται και πώς μπορεί να προληφθεί η εξάπλωση της.

Ο πόνος στην μέση σε τι μπορεί να οφείλεται; Τι να κάνετε για να αντιμετωπίσετε την οσφυαλγία;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D, medlabnews.gr iatrikanea

Oκτώ στους δέκα ενηλίκους θα πονέσουν κάποια στιγμή της ζωής τους στη μέση, θα εκδηλώσουν δηλαδή οσφυαλγία. Πιο ευάλωτοι είναι οι παχύσαρκοι και όσοι κάνουν βαριές εργασίες, αλλά η οσφυαλγία παρουσιάζεται ακόμη και σε λεπτούς ή γυμνασμένους ανθρώπους. Συνήθως ο πόνος στη μέση εμφανίζεται απροειδοποίητα, π.χ. την ώρα που ανοίγετε το παράθυρο, μεταφέρετε τα ψώνια, σηκώνεστε από το κρεβάτι ή δένετε τα κορδόνια σας.

O πόνος στη μέση συνήθως οφείλεται σε μυϊκό πιάσιμο (μυϊκό σπασμό) εξαιτίας της κακής στάσης του σώματος ή μιας απότομης κίνησης. 

Ωστόσο, η οσφυαλγία μπορεί να οφείλεται και σε σοβαρότερα αίτια, όπως είναι:

• η καταπόνηση των σπονδυλικών αρθρώσεων και 
• η εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων (δισκοκήλη), 
• καθώς και σε πολλούς άλλους λόγους (σπονδυλοαρθρίτιδα, μεταβολικά νοσήματα κλπ.),
• Οστεοπόρωση, 
• κατάγματα, 
• μυϊκή θλάση, 
• οστεόφυτα, 
• ρευματικές παθήσεις, 
• όγκοι, πολλαπλό μυέλωμα, 
• μεταστάσεις και άλλες κακοήθεις νόσοι του μυελού των οστών.

Γι’ αυτό, μην επιχειρήσετε να κάνετε μόνοι σας διάγνωση! Eπισκεφτείτε το γιατρό, ιδιαίτερα όταν είναι μεγάλη η ένταση και η διάρκεια του πόνου, όταν περιορίζεται η κινητικότητα σας (π.χ. δεν μπορείτε να περπατήσετε ή να σκύψετε), καθώς και όταν έχετε συχνά επεισόδια οσφυαλγίας. O γιατρός θα σας εξετάσει για να διαπιστώσει αν πιέζεται κάποιο νεύρο της σπονδυλικής στήλης, γεγονός που προκαλεί μούδιασμα έως και αδυναμία ελέγχου του ποδιού, καθώς και αν ο πόνος επεκτείνεται στο πόδι (ισχιαλγία). Aν δεν διαπιστώσει κάποια νευρική δυσλειτουργία, μάλλον θα σας προτείνει μια αγωγή με αντιφλεγμονώδη. Διαφορετικά, θα προχωρήσει στην άμεση διεξαγωγή ορισμένων εξετάσεων.

Η δισκοκήλη που εκφράζεται με οσφυαλγία δηλαδή πόνο στη μέση, επηρεάζει 80% των ενηλίκων, τουλάχιστο μία φορά στη ζωή τους. Το 90% αυτών που παρουσιάζουν μία φορά δισκοκήλη, θα υποτροπιάσουν δηλαδή θα ταλαιπωρηθούν ξανά από τη νόσο. Στη δισκοκήλη ο μεσοσπονδύλιος δίσκος προβάλλει και πιέζει τα νεύρα της σπονδυλικής στήλης προκαλώντας πόνο.

Τι μπορείτε να κάνετε αν σας πιάσει πόνος στην μέση;

• Nα ξαπλώσετε στο κρεβάτι σε ύπτια θέση (ανάσκελα), σε μια θέση που δεν σας προκαλεί πόνο, βάζοντας ένα μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα και ανασηκωμένη την πλάτη και το κεφάλι. 
• Eπίσης, μπορείτε να βάλετε και μια θερμοφόρα στη μέση, γιατί τα ζεστά επιθέματα βοηθούν τους μυς να χαλαρώσουν. 
• Παρόμοια δράση (χαλάρωση των μυών μέσω της θερμότητας) έχουν και τα έμπλαστρα και οι αλοιφές που διατίθενται στα φαρμακεία. Kαλό είναι, πάντως, να βάζετε τη θερμοφόρα ή το έμπλαστρο το βράδυ ή πριν το μεσημεριανό ύπνο και όχι λίγο πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι. 
• Οι ήπιες μαλάξεις στην οσφυϊκή περιοχή, βοηθούν. 
• Ασκήσεις που στόχο έχουν να κάνουν τους μυς της κοιλιάς ισχυρότερους, βοηθούν. Οι ασκήσεις συστήνονται μετά την οξεία φάση του πόνου.

Φάρμακα: Για ορισμένες ημέρες ο ασθενής λαμβάνει αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη σε συνδυασμό με τοπικές αλοιφές ή θερμοφόρες που μειώνουν τον τοπικό σπασμό. Τα φάρμακα αυτά (απολύτως αναγκαία στις περισσότερες περιπτώσεις) μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα. Η χρήση τους θα πρέπει να συνδυάζεται με την κατάλληλη διατροφή.

Κατάκλιση: Η ανάπαυση παίζει σημαντικό ρόλο. Η παρατεταμένη όμως ανάπαυση μπορεί να δημιουργήσει μυϊκή ατροφία, φοβίες και ψυχολογικά προβλήματα που, τελικά, δυσκολεύουν τη σωστή αποθεραπεία κι αυξάνουν το χρονικό διάστημα που απαιτείται για ανάρρωση. Η κατάκλιση πρέπει να γίνεται μόνον όταν ο πόνος είναι οξύς και πάλι σε συνδυασμό με μεθόδους ανακούφισης από τον πόνο . Όταν ο πόνος είναι ελαφρύς συνίσταται οι αναπνευστικές ασκήσεις και το ελαφρύ περπάτημα αλλά όχι η ορθοστασία, ή η άσκοπη και υπερβολική κούραση.

Ζώνη μέσης: Είναι απαραίτητη αλλά μόνον για μικρό χρονικό διάστημα στα νεαρά άτομα και για λίγο περισσότερο διάστημα στα ηλικιωμένα άτομα. Πρέπει να αφαιρείται κατά την ξεκούραση. Η καθημερινή, μακροχρόνια, χρήση της, μπορεί να προκαλέσει αδυναμία (ατροφία) στους κοιλιακούς και ραχιαίους μύες.

Φυσικοθεραπεία – Κινησιοθεραπεία: Είναι χρήσιμα σε κάθε περίπτωση. Βοηθούν στη μείωση του πόνου, στη βελτίωση της κινητικότητας και της δύναμης και στην σωστή αντίληψη της μηχανικής συμπεριφοράς της σπονδυλικής στήλης στις διάφορες στάσεις και κινήσεις. Περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση φυσικών μέσων (LASER, αναλγητικά ρεύματα, υπερήχους, διαθερμίες, μαλάξεις) καθώς και ένα πρόγραμμα κινησιοθεραπείας με οδηγό σημείο τον πόνο.

Ελάττωση βάρους – Δίαιτα: Στα υπέρβαρα άτομα η μείωση του σωματικού βάρους προκαλεί άμεση ανακούφιση των πόνων. Με τη μείωση του σωματικού βάρους ελαττώνεται η πίεση στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και η παραμόρφωση (λόγω του αυξημένου βάρους) των δομών της σπονδυλικής στήλης, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο μηχανικός ερεθισμός των σπονδύλων και ο πάσχοντας να ανακουφίζεται από τους πόνους. Ακόμα και μόνον η ελάττωση του σωματικού βάρους, επιφέρει γρήγορα και θεαματικά αποτελέσματα στο 50% των περιπτώσεων.

Η χειρουργική επέμβαση στην δισκοκήλη επιφυλάσσεται μόνο για πολύ σοβαρές και υποτροπιάζουσες περιπτώσεις.

Διαβάστε επίσης:

Προσοχή. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει ένας επίμονος πόνος στην μέση;

Το περπάτημα, η καλύτερη άσκηση για τους έντονους και στρεσογόνους ρυθμούς που ζούμε

Ανακαλούνται κολλύρια που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή μόλυνση στα μάτια και τύφλωση

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea

Είκοσι έξι μη συνταγογραφούμενα προϊόντα οφθαλμικών σταγόνων (κολλύρια) ανακαλεί η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), καλώντας τους καταναλωτές να μη τα χρησιμοποιήσουν καθώς θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σοβαρή μόλυνση των ματιών που οδηγεί σε μερική απώλεια όρασης ή και τύφλωση.

Ο οργανισμός διαπίστωσε «ανθυγιεινές συνθήκες στις εγκαταστάσεις παραγωγής και θετικά αποτελέσματα βακτηριακών δοκιμών σε περιβαλλοντικές δειγματοληψίες σε κρίσιμες περιοχές παραγωγής φαρμάκων στις εγκαταστάσεις» και συνιστά την ανάκληση των προϊόντων.

Τα οφθαλμικά φάρμακα ενέχουν δυνητικό αυξημένο κίνδυνο βλάβης, επειδή τα φάρμακα που εφαρμόζονται στα μάτια παρακάμπτουν ορισμένες από τις φυσικές άμυνες του οργανισμού.

Πρόκειται για κολλύρια που πωλούνται με τις επωνυμίες: CVS Health, Rite Aid, Target Up&Up, Leader (Cardinal Health), Rugby (Cardinal Health) και Velocity Pharma.

Όπως σημειώνει η FDA, δεν υπάρχουν αναφορές για προβλήματα από τη χρήση των εν λόγω προϊόντων αυτή τη στιγμή, αλλά σημειώνει πως «όποιος έχει συμπτώματα μόλυνσης των ματιών μετά τη χρήση αυτών των προϊόντων θα πρέπει να μιλήσει με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ή να αναζητήσει άμεσα ιατρική φροντίδα».

Συμβουλεύει επίσης όσους έχουν στην κατοχή τους τέτοια κολλύρια να μην τα χρησιμοποιήσουν και να τα πετάξουν.

Οι ομοσπονδιακοί υγειονομικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι CVS, Rite Aid και Target αφαιρούν ήδη τα προϊόντα από τα ράφια των καταστημάτων και τα ηλεκτρονικά καταστήματα. Ωστόσο, οι ρυθμιστικές αρχές προειδοποίησαν ότι «τα προϊόντα με την επωνυμία Leader, Rugby και Velocity ενδέχεται να εξακολουθούν να είναι διαθέσιμα για αγορά στα καταστήματα και στο διαδίκτυο».

Νωρίτερα αυτό το έτος, ο FDA και ο ΕΟΦ εξέδωσε μια προειδοποίηση για μη χρήση πολλών ακόμη σταγόνων για τα μάτια λόγω μικροβιακής μόλυνσης . Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ ανέφεραν ότι η χρήση οφθαλμικών σταγόνων μολυσμένων με βακτήριο ανθεκτικό στα φάρμακα είχε ως αποτέλεσμα ορισμένοι ασθενείς να εμφανίσουν απώλεια όρασης, χειρουργική αφαίρεση των ματιών τους και θάνατο.

Δείτε εδώ αναλυτικά ολόκληρη τη λίστα με τα κολλύρια που ανακαλούνται